Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
18-09-2007
Op. vervoer in Gent (74)
Drie-asser 328 werd omstreeks 1930 in de stelplaats samengesteld uit materialen van een twee-assig accumulatorenrijtuig van de allereerste bestelling op 23 maart 1898 van 42 rijtuigen met langsbanken, geleverd door La Métallurgique de Nivelles. Na 1936 voorzien van sterkere motoren en zoals de andere rijtuigen uit de reeks 316-330 uitgerust met een beremming voor het slepen van aanhangwagens, vervaardigd in het Zwitserse bedrijf Sécheron. Achtereenvolgens overgebracht naar Woluwe en Kalken, om uiteindelijk te belanden in het Vlaamse Tram- en Autobusmuseum aan de Groenenhoek te Berchem-Antwerpen.
Aankomst van de 328 te Woluwe op 3 januari 1973 (verzameling F. Coussens).
*** AFLEVERING 7 (WEEK VAN 10 TOT 16 SEPTEMBER 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! ===================================
Deze week even de puntjes op de "i" zetten wat betreft het nog bestaande trammateriaal uit de ETG- en MIVG-periode, dat tussen 1971 en 1974 door nieuwe rijtuigen werd vervangen. Sommige rijtuigen werden terug in de belangstelling gebracht tijdens de historische tramstoet op 12 september 2004, van enkele andere lijkt elk "spoor" wel verdwenen. Dus is een toelichting hier wel op zijn plaats...
ALGEMEEN OVERZICHT: - twee-assig motorrijtuig 216 - de drie-assers 328, 332, 339, 354 en 378 - twee-assige pakwagen 55 - twee-assige aanhangwagens 55, 60, 67, 70 en 72 Totaal 12 : 6 motorrijtuigen en 6 aanhangwagens
De twee-assige open zomertram 216 uit de reeks van 19 rijtuigen 216-234, gebouwd in 1909 door La Métallurgique de Nivelles en uitgerust met een trolleystang. Na 1924 verbouwd tot gesloten motorwagen.In augustus 1937 aan de reizigersdienst onttrokken en omgevormd tot rijtuig van de spoordienst. In april 1974 naar Woluwe overgebracht en bewaard voor museumdoeleinden. In 1982 in de oorspronkelijke staat gerestaureerd en 20 jaar later in Oostende rijvaardig gemaakt voor de viering "Honderd jaar elektrische tram in Gent" in september 2004.
Foto, auteur F. Coussens: Rijtuig 216 in de kleur van de spoordienst. Opname in de stelplaats naar aanleiding van de afscheidsrit met de drie-assers 333 en 354 op 30 maart 1974, exclusief voor hobbyisten. Twee dagen later, toen ook op lijn 10 PCC's werden ingezet, kwam een einde aan de reizigersdienst met oude gele tramrijtuigen.
Op 13 augustus werd aan de ingang van de stelplaats een nieuw, zeshoekig huisje voor de "koerman" opgericht, samen met een nieuw type schuilhuisje voor buslijn 9. Op 3 september werd de nieuwe busparking in gebruik genomen, aangelegd voor de bussen 79 tot en met 95. Enkele dagen later werd het dak van het oude ontvangstgebouw langs de Brusselsesteenweg weggenomen, de eerste fase van de volledige sloping in de daarop volgende week. (* de tweede vleugel van het nieuwe dienstgebouw was eerder op 18 maart in gebruik genomen)
Het oude ontvangstgebouw langs de Brusselsesteenweg wordt gesloopt. (foto: Freddy Coussens)
De nieuwe trambedding van lijn 2 in het midden van de Brusselsesteenweg te Gentbrugge is in gebruik genomen. De nieuwe terminus ligt thans enkele honderden meter verder aan het kruispunt met de Jules de Saint-Genoisstraat en de Schooldreef. Tramlijn 20 krijgt op die locatie een ingekorte eindhalte.
De ontvanger keert de sleepbeugel van drie-asser 345 voor de volgende rit naar het Sint-Pietersstation. Net achter het rijtuig is vaag een PCC te bemerken. Links de ingekorte halte van lijn 20, met op de voorgrond het verbindingsspoor voor het aan- en afvoeren naar de stelplaats. (foto Freddy Coussens)
Wegens de bouwwerken aan het E3-viaduct (*thans E17) aan het Arsenaal is tramlijn 2 ingekort geworden tot juist over het kruispunt met de Magerstraat, waar tijdelijk een overloopwissel is geplaatst. Thans wordt rakelings langs de sporen betonnen pijlers met dito draagvlakken opgericht. Omdat daardoor de lijn naar Melle geïsoleerd is komen te liggen, werden daar sedert enkele weken drie rijtuigen gestald. Tot na het wegnemen van de stellingen moeten ze dus noodgedwongen 's nachts buiten slapen...
Tijdelijke terminus van lijn 2 wegens de werken aan een constructie voor het E17-viaduct. Uiterst rechts twee van de drie geïsoleerde rijtuigen welke verder de dienst verzekeren tussen het Arsenaal en Melle. (foto A. De Coninck)
In de nacht van dinsdag op woensdag hebben de verslagen Duitsers in hun roes van woede heel veel schade berokkend. Talrijke bruggen werden opgeblazen en zo moesten niet alleen de Keizerpoort (lijn 2), Sint-Lievenspoort(lijnen 1, 9 en Merelbeke) en Dampoort (lijn 3) er aan geloven, doch ook de spoorwegbrug aan de Kasteelsluis, de Lousbergbrug (lijn 7), de Visserijkombrug (buurtlijnen naar Oostakker, Lochristi en Wetteren), de De Smetbrug (lijn 1bis naar het Van Beverenplein), Ekkergembrug (buurtlijn naar Nevele), Wondelgembrug (buurtlijn naar Evergem en Zomergem) en Hamerbrug (lijn 31 naar het Van Beverenplein * thans Guislainbrug). De Rozemarijn-, Albert-, Bargie- en Terplatenbrug bleven in tegenstelling met het begin van de oorlog onaangeroerd. De Duitsers houden zich nog op aan de noordelijke oever van de Verbindingsvaart en bestoken van daaruit de stad. Onophoudelijke beschietingen en gevallen obussen beletten het uitrijden van de tramrijtuigen. Bovendien zijn op talrijke plaatsen de luchtlijnen afgebroken. Verscheidene granaten vielen in en rond het Zuidpark. Bijna al de ruiten van het Wilsonplein en van een groot deel van de Dierentuinlaan (* thans Rooseveltlaan) en de Frère-Orbanlaan werden verbrijzeld.
Rijtuig 323, uitgerust voor het slepen van bijwagens, reed op 15 december 1944 op de lijn naar Merelbeke. Locatie: Graaf van Vlaanderenplein.
Sedert maandag 4 september is het verkeer over de oude Bargiebrug definitief stopgezet. De voertuigen moeten langs de Leiekaai, de Contributiestraat en de Nieuwewandeling, ofwel langs de Noordstraat. In die straat zou het verkeer beter in één richting verlopen, aangezien zij de voorlopige terminus van lijn 3 is geworden. Voor de personen die per tram reizen is het natuurlijk niet aangenaam. Die moeten nu een omweg maken om terug aansluiting te hebben. Hier zouden autobussen van de soort die sedert Kerstmis vorig jaar de dienst verzekeren tussen de Sint-Pietersstatie en de Dampoort goed van pas komen en de verbinding kunnen verwezenlijken vanaf Mariakerke langs de Drongensesteenweg, Rooigemlaan, Nieuwewandeling, Contributiestraat naar de Korenmarkt. (* vanaf 14 november kwam er inderdaad een busverbinding Korenmarkt - Brugsesteenweg, echter weer afgeschaft op 16 februari 1934 wegens te duur en te weinig belangstelling) Er is hoegenaamd geen sprake van een tramlijn te leggen langs de Rooigemlaan tot aan de Brugsesteenweg. (* tramverkeer over de nieuwe Bargiebrug vanaf 15 december 1934)
Een rijtuig van lijn 3 verlaat hier de Noordstraat om via de nog niet gerenoveerde Bargiebrug naar Mariakerke te rijden.. Let op het enkel spoor. Overloopwissels in de Noordstraat en de Phoenixstraat.
Sedert zaterdag 5 september is tramlijn 1 verlengd van de Vooruitgangplaats (* Ledebergplein) tot nabij de overgang van de ringspoorweg in de Gontrodestraat, waarachter een volkrijke wijk gelegen is. De nieuwe terminus kreeg de benaming Moscou. Lijn 9 verzekert verder de verbinding met het Arsenaal langs de Hoveniersstraat. De trammaatschappij vestigt de aandacht op de volgende vervoertarieven: - de reizigers die uitsluitend de nieuwe lijn tussen het Kerkplein en Moscou gebruiken, betalen een gewoon biljet: 70 c. in eerste klasse, 60 c. in tweede; - de reizigers die tussen de Sint-Lievenspoort en het Kerkplein in- of uitstappen en tevens de nieuwe lijn moeten gebruiken, betalen een uitbreidingsbiljet van 20 c. naast hun gewoon biljet; - de reizigers die de nieuwe lijn gebruiken en verder op het grondgebied van Gent in- of uitstappen betalen: a) hun gewoon biljet, b) een uitbreidingsbiljet van 20 c., c) een bijbiljet van 10 c. voor de voorsteden, d) een aansluitingsbiljet van 5 c. indien zij moeten overstappen, e) eventueel een tweede bijbiljet van 10 c. indien zij naar Gentbrugge (lijn 3), Mariakerke (lijn 3), Zwijnaarde (lijn 5) of Sint-Amandsberg (lijn 7) of het Van Beverenplein (lijn 1bis) moeten. Zo te zien zal het behalve voor de studenten van de hogeschool, wel twee jaar duren vooraleer de gewone burger door heeft hoeveel centen hem uit de zak zullen geschud worden voor een ritje van Gent-Sint-Pieters naar de Gontrodestraat. En dan te weten dat in de wijk Moscou, de pleisterplaats van de werklieden van de spoorwegateliers, maar weinig gegoede burgers wonen...
Drie-asser 378 , thans in lamentabele staat in een legerdepot in Weelde, hier aan de terminus "Moscou", vertrekkensklaar voor een rit naar het Van Beverenplein via lijn 1 (foto: Freddy Coussens, 4 maart 1971). PCC's op die lijn vanaf 2 november van dat jaar.
In de laatste zitting van de gemeenteraad werd de uitbreiding van het bestaande tramnet goedgekeurd. In afwachting van de goedkeuring door het bevoegde ministerie brengt men reeds de sporen aan voor de lijn die van de Maria-Hendrikaplaats naar de Rozemarijnbrug zal lopen langs de Albertlaan, Brittanniëlaan, Martelaarslaan en Bernard Spaelaan. De rijtuigen van lijn 8 - wit-geel bord - zullen deze dienst verzekeren tot wanneer de heropbouw van de Rozemarijnbrug de rijtuigen van lijn 2 zal toelaten tot aan de Sint-Pietersstatie door te rijden. Het toenemende verkeer in en om de statie maakt het verzekeren van tramverbindingen in die richting noodzakelijk. (° bedoelde lijn werd ingehuldigd op 9 december 1923, de Rozemarijnbrug op 22 december 1925)
Een twee-assig tramrijtuig op lijn 2 in de Zonnestraat, hoek Veldstraat.
Gisteren trok voor de middag een onafgebroken stroom vluchtelingen langs de Sint-Lievenslaan. Ze kwamen uit de omgeving van Gontrode, waar een gevecht was ontstaan met een Pruisische legermacht die uit Aalst was afgezakt en in de bossen verscholen zat. Het gewone tramverkeer naar Melle is onderbroken. Van aan het Arsenaal reden drie trams van het Rode Kruis achter elkander, opgepropt met gekwetsten en lieden die de gevaarlijke streek verlieten, alles meenemend wat maar enigszins mogelijk was. Ook karren, automobielen en allerlei wagens voerden gedurig gekwetsten naar de stad. Woensdagmorgen werd aan de bareel van het Arsenaal een tramontvanger door een auto gevat en gekwetst. Er was daar een echte stoet van nieuwsgierigen naar Melle. De politie heeft daar strenge maatregelen genomen.
Duitse gekwetste soldaten werden vanaf november 1914 na hun aankomst in het station Gent-Sint-Pieters per tramrijtuig overgebracht naar de ambulancepost in de normaalschool aan de Hofbouwlaan. Deze ritten onderscheidden zich van de gewone door het rood kruis op de plaats van het lijnnummer. (locatie: de grote vijver van het Citadelpark).
Te beginnen van 4 september zullen de diensten voor reizigers, reisgoed, koopwaren en telegraaf van de houten statie Gent-Sint-Pieters naar de nieuwe, voorlopige statie aan de Maria-Hendrikaplaats worden overgebracht. De oude statie aan de Parkplaats wordt die dag door het bestuur van de spoorwegen verlaten. Wegens de sluiting zal de tramlijn van de Kortrijksepoort verlegd worden, zodanig dat zij langs de voorlopige statie voorbijkomt. Het is jammer dat zulks nog niet gedaan is, aangezien reeds op 4 september de reizigersdienst er een aanvang neemt. De pêrsonen die van de tram willen gebruik maken zullen dus omtrent 500 meter moeten afleggen om van de tram naar de statie te gaan en omgekeerd. De lijn zal gelegd worden langs de nieuwe Elisabethlaan naar de Maria-Hendrikaplaats, dwars door de afspanning Den Hert, die sedert zaterdag gesloten is. (* de nieuwe laan die de verbinding zou worden tussen het Maria-Hendrikaplein en de Parkplaats kreeg de naam Clementinalaan)
Een tramrijtuig van lijn 4 met raamschutsel ("preekstoel") rijdt in de Elisabethlaan naar het Maria-Hendrikaplein, om daar meteen rechts af te slaan naar de Clementinalaan (* de lus rond het plein kwam er pas in april 1923). Het rijtuig is reeds uitgerust met een sleepbeugel. De prentkaart is dus gerealiseerd tussen oktober 1919 en maart 1923...
Het schijnt dat het bestuur van onze Gentse tramways uit niets anders dan Franskiljons samengesteld is !... In ieder rijtuig zijn er twee plakbrieven gehecht die veranderingen in de dienst melden welke in voege is getreden sedert 3 september. Welnu, deze plakbrieven zijn uitsluitend opgesteld in het Frans, want het schijnt dat de Vlamingen daar geen zaken mee hebben! Bericht aan wie het aangaat!
Twee personen slaan een babbeltje op de Korenmarkt, waar een trolleytram van de lijn naar de Sassepoort met nog neergehaalde stroomafnemer een korte pauze houdt.
De riggels voor het nieuwe tramnet met accumulators zijn reeds op verscheidene plaatsen gelegd. Het grootste gedeelte van Meulestede tot aan de Muidepoort is voltooid. Men is volop bezig aan het opbreken van de oude paardentramlijn Muide - Korenmarkt. Sedert de werklieden vrijdagmorgen 2 september aan de Muide begonnen zijn, is men reeds tot in de Sleepstraat gevorderd. Men is thans op de lijn van de Muide aangevangen met het leggen van de nieuwe op de plaats van de oude die werden uitgebroken. De dienst van de paardentram wordt nog voortgezet tot aan de kerk van het Heilig Kerst. Wanneer men niet meer tot daar zal kunnen rijden, zal de dienst gedaan worden met omnibussen. In de stapelplaats van de tram zijn er vier dergelijke rijtuigen uit Breda aangekomen, twee grote en twee kleine welke men aangeworven heeft om tijdelijk de dienst te doen in de wijken waar de oude banen van de tramway worden uitgebroken, vooraleer de nieuwe te kunnen leggen. Ze worden door twee paarden getrokken. De tramcompagnie heeft een paar open rijtuigen van de paardentram aan de nauwere spoorbanen doen aanpassen. Waar het mogelijk is wordt de tramdienst met paarden op de omgebouwde lijnen op die wijze hervat. Zondag zal men hiermee beginnen langs de Burgstraat naar de Brugsepoort en weldra ook van de Korenmarkt naar de Sassepoort.
Een accumulatorentram van de lijn Korenmarkt - Sassepoort in de Geldmunt. De sporen links leiden naar de Burgstraat en het Rabot naar de Gasmeterlaan.
*** AFLEVERING 6 (WEEK VAN 3 TOT 9 SEPTEMBER 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! =====================================
5 september 1874(Gazette van Gent)
"De gazetten hebben ons schoon beetgenomen", horen we zeggen. "Ze kunnen niet anders dan liegen!" Deze lieve uitvallen en nog veel ergere hoorden wij over ons heen donderen. De inhuldiging van de tramway naar de Kortrijksepoort heeft niet kunnen plaatshebben, doordat de werken aan de Ketelbrug niet tijdig werden voltooid. Het is onze schuld niet dat degenen die met het werk gelast zijn dit niet konden voorzien. De talrijke wandelaars hebben niet alles verloren. Het aangekondigde concert heeft plaatsgehad en het weder was daarbij zeer schoon. Men zal nog eens naar het aangename voorgeborchte moeten terugkeren als die zo merkwaardige gebeurtenis voor goed zal geschieden. De Kortrijksepoort is buiten de wereld niet en men vindt er gelegenheid genoeg om er eens te vertoeven. De inhuldiging is nu bepaald vastgesteld op volgende zondag 6 september. Om 4 uur zal de maatschappij Grétry stoetsgewijs de tram tegemoet trekken en daarna een concert geven in de hof van de citadel.
De paardentram van de lijn naar de Kortrijksepoort komt van het Gerechtshof en de Ketelbrug en bevindt zich nu in de Nederkouter.
De rechte is de kortste afstand tussen twee punten. Daar maakte de luchtleidingsploeg van de toenmalige M.I.V.G. geen uitzondering op. Vraag A van boven naar beneden: "Hangt het touwtje van het schietlood wel goed verticaal, Dré ?..." Antwoord B van beneden naar boven: "Kan niet correcter, Fons. Pal richting Australië !..." (foto: EDK - mei 1986)
De "pop-art" bij de Gentse trammaatschappij kende in september 1971 een ongekende bloei. Een close-up van de pas aangelegde "slalom" op lijn 21 ter hoogte van de E17-viaduct aan het Arsenaal. is daar een treffend voorbeeld van... Voordien kon Jan Modaal in Gentbrugge iets dergelijks enkel beleven op een attractie tijdens de jaarlijkse "Sinksenfoor"... Voorwaar geen sinecure om op een dergelijk circuit een dronken tramgeleider te onderscheiden van een plichtsbewuste geheelonthouder... (foto: EDK - 2 juni 1985)
Vergis je niet! PCC 41 (nog met de eerste versie wat de verlichting betreft) bevindt zich wel degelijk aan terminus "Moscou" , hier nog in de aloude toestand van de jaren dertig, met een enkel spoor dat eindigt aan de grensscheiding tussen Ledeberg en Gentbrugge. Voor de foto (en de grap) werd de rolfilm eventjes verzet op lijn 22 "Sint-Pietersstation - Gentbrugge Centrum", de "hype" in die dagen... (foto: Freddy Coussens - november 1973)
Graaf Filips van den Elzas wist verdraaid goed waar hij zijn kasteel moest neerpoten: op de hoek van de Geldmunt en de Burgstraat natuurlijk, waar je van alle faciliteiten qua openbaar vervoer kon genieten. De koene edelman trekt hier ten strijde tegen de snoodaards die in het oosten het Heilig Graf aan het molesteren waren. Met paardentram 4 schoot hij via de Veldstraat en de Kortrijksepoort al een flink eind op in zuidelijke richting... Een talentvol kwastwerker maakte er zelfs een afbeelding van. Of zou het dan uiteindelijk toch slechts gaan over een ludiek gewrocht van de actievoerders "Handen af van het Patershol" in 1977 ?
Close-up van een "stilleven" op het Maria-Hendrikaplein... Buschauffeur XX geniet zalig van een welverdiend maar kortstondig tukje achter (of in dit geval op) het stuur tussen twee reizen in. Op zijn voertuig loopt de publiciteit voor rerspectievelijk "Jonckheere", "Volvo" en "De Lijn" onverstoord verder. Hij weet dat er weinig kans bestaat dat een al te ijverige controleur tegen het raam zal komen tikken om de rusttoestand "manu-militarie" op te heffen om hem diets te maken hoe laat het is. Kan ook niet, want wegens de aan gang zijnde torenwerken aan het Sint-Pietersstation is er nergens nog een "horloge" te bespeuren... (foto: EDK - 8 juni 2006)
Even ernstig nu!... Tijd voor een prangende quizvraag... Reed drie-asser 319 in de winter van 1986 effectief op de Zwitserse smalspoorbaan tussen Montreux en Château d'Oex? Diegenen onder u die een sterk vermoeden hebben dat dit onwaar is zitten er naast, vermits ze er absoluut zeker moeten van zijn dat het niet waar is en niet enkel een "sterk vermoeden"... Om een blijvend trauma aangaande deze fotocollage uit de wereld te helpen, deze kleine toelichting: desbetreffende drie-asser werd reeds in 1972 afgevoerd naar het bedrijf "Chimefer" in Adegem om er gesloopt te worden. (foto: EDK)
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
