Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
10-09-2007
Op. vervoer in Gent (10)
4 augustus 1971 (Vooruit)
Als een kind van een stuk nieuw speelgoed, zo heeft het merendeel van de Gentenaars gedurende drie weken van zijn glimmende, nieuwe blauwe trams (* PCC's) genoten. Met hun wapperend driekleurig vlammetje en hun vrolijk tingelende schel brachten zij iets feestelijks in de oude, kronkelende straten langs het parcours van lijn 4. De sympathieke blik die ze hun razende maar bijna geruisloze tocht vergezelde, begint nu plaats te maken voor een nuchter en kritisch oog. Zij glijden lang niet meer zo zachtjes over de sporen heen als aanvankelijk en zijn aardig op weg om even stampend en knarsend als hun oudere gele broeders de straatstenen te doen trillen. Het rijcomfort is inderdaad toegenomen, maar er moet worden vastgesteld dat de Gentse tram niet aan alle eisen van een vlot en modern gemeenschappelijk vervoer beantwoordt. Er is slechts één uitgang en dan nog helemaal achteraan. Wanneer men even naar Antwerpen gaat kijken, dan kan men vaststellen dat de tramrijtuigen in het midden ook een deur hebben om uit te stappen. Sommigen zien in gedachten reeds een ochtend voor ogen van de komende septembermaand, omstreeks acht uur aan het Sint-Pietersstation. Wurm je dan maar in een tram waar reeds een negentigtal reizigers van alle slag je voor zijn. Het kan niet anders of je zal ergens in de voorste helft blijven hangen. Moet je er aan de Kortrijksepoort af en je bent geen catcher, dan kan je er pas twee haltes te ver uit... De nieuwe trams zien sommigen die dergelijke kritiek leveren liever op een minder drukke lijn. Graag wagen we ons aan een voorspelling: de MIVG meent het met haar modernisering zo goed dat, wanneer de bladeren van de bomen aan het Sint-Pietersstation beginnen te vergelen en opnieuw de weg naar de onderwijsinrichtingen zal worden ingeslagen, de "blauwen" zich op de spitsuren in razend tempo zullen opvolgen. Meteen zullen de spreekwoordelijke haringen in een ton, samen met de goeie, oude tram, in de folklore stappen. Droom of werkelijkheid? We zullen zien...
PCC O5 in de zomer van 1971. Lijn 4 was reeds "gemoderniseerd", op lijn 1 (Moscou-Van Beverenplein) reden nog tot 1 november drie-assers. (foto Walter Gogaert)
Tram 8, waarvan de afschaffing tegen 1 augustus in het vooruitzicht was gesteld, rijdt verder met het oudste nog beschikbaar rijtuig 301 zijn slakkengangetje tussen De Sterre en het Sint-Pietersstation. Zijn vervanging door autobussen is nu voorzien tegen 15 augustus, op voorwaarde echter dat de moderniseringswerken van de Kortrijksesteenweg, die in opdracht van het Beheer van Bruggen en Wegen aan de gang zijn, tijdig klaarkomen. De autobussen zullen alsdan tot aan Don Bosco rijden, aan de grens met Sint-Denijs-Westrem. Deze eerste stap in de modernisering van de Gentse tramwegen volgens het destijds bekendgemaakte tienjarenplan van de MIVG, zou in september of oktober worden gevolgd door de afschaffing van tramlijn 6 naar Meulestede en haar vervanging door autobussen. De voor dit jaar ontworpen omvorming van de tramlijnen 6 en 8 hangt echter ook af van de levering van de hiervoor benodigde autobussen. Deze zeer moderne vervoermiddelen zullen met propaangas worden aangedreven, waarvan de uitwasemingen minder schadelijk blijken dan deze van de thans rijdende autobussen met dieselmotoren. Voor de omvorming van de beide tramlijnen zijn zes bussen vereist. Zij werden in Duitsland bij Mercedes besteld. Hun levering die voor het laatst voorzien was tegen het einde van juni, werd reeds herhaaldelijk uitgesteld. Men wacht er op om de allereerste fase van het tienjarenplan te verwezenlijken. (* de trams op de lijnen 8 en 6 reden respectievelijk op 19 augustus en 28 december 1962 voor het laatst)
De laatste dagen van "het tonneke" in dienst op lijn 8. De keerlus naar "De Sterre" werd toen reeds niet meer bereden. (Tram 2000)
In de Gentse gemeenteraad werd het plan van de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen besproken en nadien aangenomen, dat er in bestaat de buurtspoorlijn Gent - Merelbeke - Sint-Lievens-Houtem - Herzele - Geraardsbergen om te leiden tussen de Oudenaardse- en de Zwijnaardsesteenweg, ingevolge het graven van de Ringvaart die weldra de De Pintelaan zal doorsnijden. Vanaf De Sterre zou de lijn de linkerkant van de Oudenaardsesteenweg volgen tot aan de grens van Zwijnaarde, waar de tram in het midden van een nieuw ontworpen laan de Zwijnaardsesteenweg zou bereiken. De infrastructuurwerken zouden beginnen op het tijdstip dat ze worden vereist. (* Een nooit gerealiseerd ontwerp. Bij de opening van het baanvak van de autosnelweg tussen Kwatrecht en Sint-Denijs-Westrem in het paasweekeinde van 1954 werd de tramlijn uit Geraardsbergen ingekort tot Merelbeke en van daar uit een voorlopige busdienst ingelegd naar Gent-Sint-Pieters).
De spoorauto van de lijn Gent-Geraardsbergen dwarst te Zwijnaarde de autoweg .Let op de verkeerslichten!(persfoto "De Gentenaar)
Als gevolg van het opblazen van de Rozemarijnbrug en de Albertbrug was tramlijn 9 van het Rabot naar de Sint-Pietersstatie en terug totaal onderbroken. Thans is de Albertbrug voor het tramverkeer hersteld. Voor de Rozemarijnbrug liggen de zaken moeilijker. Teneinde zo spoedig mogelijk de tramverbinding te herstellen overweegt men lijn 9 langs de voorlopige Contributiebrug op de Coupure te doen oversteken en dan langs de Nieuwe Wandeling en de Akkergemlaan over de sporen van de buurttram van Nevele terug te rijden naar de Martelaarslaan.De verbinding Gent-Sint-Pieters - Rabot zou dan een voltrokken feit zijn. Eerstdaags zullen daar wellicht trams in circulatie worden gebracht. (* een volkomen uit de lucht gegrepen bericht of een meteen verworpen voorstel, vermits de krant van 2 augustus vermeldt: "Een noodbrug is aangelegd over de Coupure voor voetgangers die van het centrum kunnen overstappen naar de Bernard Spaelaan, om daar tram 9 te nemen naar de Sint-Pietersstatie.")
Drie-asser 339 (?) in dienst op lijn 2, overschrijdt het enkel spoor op de Albertbrug.
De buurttrams naar Gent hebben hun eindpunt op nogal ver van elkaar verwijderde plaatsen, namelijk aan het Rabot voor de lijnen naar Zomergem, Nevele en Evergem en aan de Dampoort voor de lijnen naar Lochristi, Wetteren en Oostakker. Zulks veroorzaakt natuurlijk onaangenaamheden voor de reizigers die naar de grote statie moeten en in overeenstemming met het stadsbestuur werd besloten, al de buurtlijnen naar Gent-Sint-Pieters te leiden. De lijnen van het noorden en het noordoosten zullen binnenkort langs de Heirnislaan en de Brusselselaan lijn 9 vervoegen naar Gent-Sint-Pieters, de lijnen van de westelijke groep zullen aan de Martelaarslaan aansluiten op lijn 2. Die belangrijke wijziging zal samengaan met de volledige elektrificatie van de buurtlijnen in de omtrek van de stad. (* deze plannen werden werkelijkheid op 10 februari 1931 voor de lijnen O, L en W, op 5 april voor lijn N, op 3 mei voor lijn Z en op 8 augustus voor lijn E)
Motorwagen 9790 in 1935 gefotografeerd op het Maria-Hendrikaplein, in dienst op de lijn naar Oostakker (verzameling Walter Weyts).
In de stad hoort men sedert enkele dagen over niets anders meer spreken dan de mobilisatie en de oorlog. Een zenuwachtige opgewondenheid heeft zich van de bevolking meester gemaakt bij het zicht van de buitengewone militaire bewegingen. Het is goed zichtbaar dat er veel minder rijtuigen van de tram circuleren, nu er 120 mannen van het personeel zijn binnengeroepen op een totaal van 400 bedienden wegens het mobiliseren van de klassen 1901 tot en met 1909. Om de nodige rust te kunnen geven aan wie gebleven is, zal de nacht- en de vroegdienst tot het minst mogelijke worden beperkt. Op de lijnen die de statiën aandoen gaat het regelmatig, op andere moet men wel 20 minuten wachten. Vele rijtuigen zijn opgesmukt met twee kleine driekleurige vlaggetjes, die het wapen van België omsieren. Een reporter schrijft: "Het was 11 uur toen we gisteravond de tram namen om naar het bureel terug te keren. Het is overal geweten dat er nog twee klassen opgeroepen zijn, doordat in de stad de Mobilisatie van het Belgisch Leger uitgehangen is. Een tramgeleider met reeds grijzende haren moet opmarcheren, maar doet het gaarne. Door deze nieuwe oproepingen zullen de mannen op de trams, bij de politie en de ijzeren weg, in de banken en de post nogmaals zeer gedund zijn, zodat er van wie overblijft gedurig opofferingen zullen gevraagd worden, teneinde de diensten te verzekeren. Het land rekent er op dat ze met liefde enige uurtjes meer zullen kloppen." (* op 4 augustus vielen Duitse troepen aan de oostgrens ons land binnen, op 12 oktober werd Gent bezet)
Een trolleytram van lijn 3 aan het stadhuis op 12 oktober 1914, toen Gent door het Duitse leger werd bezet (prentkaart).
Aan de Dampoort is de tramlijn 5 onder de vierde boog van de nieuwe spoorbrug beproefd en goed bevonden. Nadien werd de dienst (* nog volgens het trolleystelsel) van de Kasteellaan tot aan het gemeentehuis van Sint-Amandsberg hervat. Deze tijding hebben de bewoners met groot genoegen vernomen.
De monumentale spoorbrug met vier doorgangen aan de Dampoort (prentkaart).
In Gentbrugge is men volop bezig aan het werkhuis voor de machines van de trammaatschappij. De grondvesten zijn al goed op hoogte. 50 arbeiders zijn er aan de slag. Het eerste deel van de metselwerken moet voltooid zijn tegen 1 september, het tweede tegen de 15de van die maand, het metalen gedeelte tegen 10 oktober. In de Burgstraat zijn de spoorwerken voltooid. Men is bezig de brug aan de Veerleplaats 4 meter te verbreden en op 12 meter te brengen. Maandag zal men beginnen aan de lijn van Meulestede tot aan de Muidepoort. Daarna wordt de lijn van Ledeberg in verbinding gebracht met de Lieven Bauwensplaats, Sint-Baafs, enz. (* de eerste twee accumulatorentrams deden op 1 januari 1899 proefritten met reizigers tussen het Zuidstation en de Korenmarkt "om het volk en de paarden aan het nieuwerwetse vervoermiddel te laten gewennen"...)
De stelplaats te Gentbrugge in het tijdperk van de accumulatorentrams.
"De onderhandelingen tussen de maatschappij en de belanghebbende gemeenten over de buurtspoorweg Gent-Zele duren voort. Men weet dat de ontworpen lijn de grote baan van Gent op Dendermonde niet geheel volgt. Te Destelbergen wijkt zij af naar Heusden, Laarne en Kalken, om enige honderden meters verder weer op de grote baan te komen. De lijn is alzo 4 kilometer langer zegt men, dan zij zou zijn langs de grote baan. De gemeenteraad van Overmere verzet zich daar dan ook tegen, omdat de vervoerprijs van goederen naar Gent berekend wordt volgens de lengte van de lijn langs die omweg. "De maatschappij" zegt zij, "legt de lijn langs Laarne en Heusden voor haar profijt. Wij zullen omtrent een kwartier langer op de trein moeten zitten. Dat vragen wij niet, integendeel. En het valt ons nog minder in de smaak daarvoor te moeten betalen." Elkeen moet bekennen dat Overmere geen ongelijk heeft. De onderhandelingen lopen nu over dat punt. Het is te hopen dat men weldra tot een overeenkomst zal geraken." (* de lijn Gent-Heernis - Wetteren - Kalken - Zele - Hamme werd in dienst gesteld op 6 april 1891... langs Heusden en Laarne...)
De stoomtram aan "De Oude Klappel" in Overmere (prentkaart).
*** AFLEVERING 1 (WEEK VAN 30 JULI TOT 5 AUGUSTUS 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! 2 augustus 1874(Gazette van Gent)
"In de gebuurte van de Veldstraat zullen deze namiddag de huizen bevlagd worden ter gelegenheid van de inhuldiging van de tramway(*paardentram), welke rond 6 uur voor het eerst van de grote statie (*Wilsonplein) langs de Brabantdam, de Kouter en de Zonnestraat naar de Korenmarkt zal rijden (* = tweede lijn na deze tussen de stations Gent-Zuid en Dampoort sinds 25 mei). Paardentram in de Veldstraat.
Mijn naam is Erik De Keukeleire, maar hierleer je me kennen als "eriktram". Mijn telefoonnummer is 09 / 230.47.05.
50 jaren reeds ben ik een verwoed verzamelaar van alles wat met het Gentse openbaar vervoer te maken heeft en dat heeft geleid tot een toch wel indrukwekkende hoeveelheid krantenknipsels (via Stadsarchief of eigen "plakwerk"), contacten met gerenomeerde tramhobbyisten, inzage van de oude ETG/MIVG- en NMVB-archieven, duizenden foto's, enz.
Uit de verwerking van die ultieme verzameling zijn recent publicaties in eigen beheer ontstaan.
- de tiendelige reeks "135 JAAR OPENBAAR VERVOER IN GENT - UITBOUW STEDELIJK TRAMNET EN BUURTSPOORWEGEN IN DE GENTSE REGIO" - vierde oplage - 3654 pagina's - 2600 illustraties - 12 euro per deel, 99 voor de 10 delen.
- "75 JAAR TRAMLIJN VAN GENT NAAR MOSCOU 1931-2006" - de ultieme uitgave over de stelplaats en het openbaar vervoer in Gentbrugge en Ledeberg - 532 pagina's - 12 euro.
- "20 ARSENAAL - MELLE 1912-1973" in samenwerking met de Heemkundige Kring "De Gonde" n.a.v. Erfgoeddag 2007 - 108 pagina's - 5 euro.
- "Lijn 6 MUIDEBRUG - MEULESTEDE 1899-1962" herdruk 2006 van de originele uitgave 1987 - 192 pagina's - 7,5 euro.
- "HET EXPERIMENT MET DE GYROBUS op de lijn Gent-Zuid - Merelbeke 1956-1959" herdruk 2006 van de originele uitgave 1986 - 148 pagina's - 7,5 euro.
- "TRAMS IN MERELBEKE - deel 1 (1886-1921)" inclusief de lijn Gent-Geraardsbergen - uitgave 1998 - 288 pagina's - 20 euro (luxe-editie). _______________
DE LAY-OUT
Formaat A4 - fotocopies (* behalve "Trams in Merelbeke") - alles samen meer dan 3600 ingescande zwart-witfoto's, plans en documenten - gelijmd, plastic kaft en zwarte rugstrook. =============================
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
4 augustus 1971 (Vooruit)
3 augustus 1962 (Het Laatste Nieuws)
30 juli 1953 (Het Volk)
1 augustus 1940 (Vooruit)
31 juli 1929 (Gazette van Gent)
3 augustus 1914 (Gazette van Gent)
1 augustus 1888 (Gazette van Gent)
*** AFLEVERING 1 (WEEK VAN 30 JULI TOT 5 AUGUSTUS 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! 
