BATO RIJWIELEN - Nederland

Frans Grootjans en Willem Laméris begonnen in 1903 aan de Veemarkt in Tiel een fietsenfabriek. De heren waren ambitieus en qua reclame, marketing en financiering van hun onderneming waren ze hun tijd ver vooruit. Achteraf gezien lijkt het er op dat de ambities van de heren groter waren dan het merk Bato ooit geworden is. Na de oorlog kwam het merk niet meer echt van de grond en werd het in 1958 overgenomen door Batavus. Tot eind de jaren’60 gebruikte Batavus de naam BATO als fietsmerk, daarna nog  enkel als modelnaam voor de eigen merknamen BATAVUS, FONGERS en MAGNEET.

Mercurius

FIETSPLAATJES ST.CRISTOFFEL

Christoffel of Christoforus (Latijn: Christophorus - "Christus-drager") is een heilige in de rooms-katholieke kerk en de oosters-orthodoxe kerken. Christoffel geldt als een belangrijke heilige die in vele landen en perioden vereerd werd en wordt. Zijn naamdag is 24 juli (vóór het Tweede Vaticaans Concilie viel zijn naamdag op 25 juli, maar omdat dat ook de naamdag van de apostel Jacobus is, werd Sint-Christoffel een dag verplaatst). In 1969 is hij echter door het Vaticaan afgevoerd van de Heiligenkalender. Hij mag nog wel als plaatselijke heilige worden vereerd. In de Orthodoxe Kerk valt zijn feestdag op 9 mei. In de oosters-orthodoxe traditie werd hij vaak afgebeeld als een reus met een hondenkop.

In de middeleeuwen gold Christoffel als een van de Veertien Noodhelpers of Heilige Helpers, die ook als groep aangeroepen konden worden in een noodsituatie. Hij zou beschermen tegen de pest en tegen een 'onvoorziene dood', dat wil zeggen overlijden zonder de laatste sacramenten te ontvangen. Vanwege de geringe levensverwachting van de middeleeuwer waren (volks)prenten en beelden van de drager van Christus in de late middeleeuwen overal te vinden, op marktpleinen, in huizen en in kerken.

Sint-Christoffel is de patroonheilige van de reizigers, alle verkeersdeelnemers, timmerlieden, schilders, pelgrims, fruithandelaren, boekbinders, schatgravers, hakenbusschutters, hoedenmakers, tuinmannen en kinderen en patroon tegen besmettelijke ziekten, onverwachte dood, de pest, droogte, onweer, hagel, watersnood, vuurrampen, oogziekten, tandpijn en van de bewoners van de stad Roermond, waar een groot beeld van hem met Christus op zijn schouder de top van de kathedraal siert. In die stad staat de enige Sint-Christoffelkathedraal ter wereld. In Schagen staat een St. Christophoruskerk.

Levensverhalen:  Over het ware levens verhaal van de historische Christoffel  is er weinig tot niets te zeggen, maar er worden wel verschillende legenden over hem verteld. Al sinds de vroege Middeleeuwen draagt menig reiziger een afbeelding van Christoffel als talisman met zich mee en ook nu hebben veel reizigers, (bij)gelovig of niet, nog steeds een Christoffeltje aan een halsketting, een sleutelhanger of op het dashboard van de auto. Na 1900 werd hij vooral de patroonheilige van de verkeersparticipanten en de reizigers. In België, Frankrijk, Italië en ook in het katholieke zuiden van Nederland werden en worden de fietsen vaak voorzien van  een extra St. Christoffelplaatje op het stuur of als balhoofdplaatje, soms gewoon over het merkplaatje heen.  Ook op fietsbellendoppen, kettingschermen vinden we St Christoffel terug. In het Nederlands word de Heilige man ook soms met een K geschreven i.p.v. met Ch.

Rijwielen Sint-Kristoffel

Balhoofdplaatje van fietsenhandelaar Rijwielen Sint-Kristoffel. Het koperen plaatje bevat uiterst bovenaan twee gebogen, dikke lijnen. Centraal bevindt zich bovenaan een tekstkader met een deel van de merknaam. In het midden staat de patroonheilige Sint-Kristoffel op een witte, ruitvormige achtergrond. Hier net onder is er opnieuw een tekstkader aangebracht, hier met het andere deel van de merknaam. Uiterst onderaan bevat het plaatje opnieuw twee, gebogen, dikke lijnen

hoogte: 6.9 cm

breedte: 3.3 cm

diepte: 1.5 cm

materiaal: koper

opschrift: RIJWIELEN

opschrift: ST KRISTOFFEL                          

GODJALI CYCLE

ROYAL GANDA

VENDEX (NL)

Vendex was het huismerk van Vroom & Dreesmann, oftewel V&D, een grote Nederlandse retailer die failliet ging. Verder kon je bij Vendex strijkplanken, kampeerspullen, koffiemachine-accessoires, typemachines en uiteraard ook fietsen kopen.

Rex - Made in England ---    Groot-Britannië

SUPER COURSE

Excelsior: Komt voor op een lijst van Belgische fietsfabrikanten en handelaars.

EXELSIOR Exelsior Lanaken 

EXELSIOR Roels Arm. St. Niklaas-St. Nicolas 

Sabre---België

Komt voor op een lijst van Belgische fietsfabrikanten en handelaars.

NOBLE CYCLE (?)

THE WILRYCK STAR --  Wilryck ( Wilrijk) Antwerpen - België

FR. HEBBELINCK -- Bargiekaai 44 Gent - België

MASSAPRODUCTIEPLAATJES

Met balhoofdplaatjes is het altijd uitkijken geblazen! Vanaf ongeveer 1895 toen de massaproductie van tweewielers op gang kwam werden de balhoofdplaatjes vervaardigd door naamplaatfabrikanten. Daardoor waren de kopplaatjes vaak eenvoudiger en werd de tekst er soms in geslagen met slagletters. Uiteraard waren er nog andere en luxueuzere plaatje te verkrijgen.

Fietsenmakers konden heel lang frames en alle ander toebehoren van een fiets bij de groothandel bestellen, de fiets samenstellen en er dan vervolgens een eigen balhoofdplaatje op bevestigen. De catalogus uit 1925 van Arthur Hérold, uit Villemomble bij Parijs, toont ons diverse modellen.  Zo staat er ook een balhoofdplaatje  bij met het merk "Great-Event" uit Chicago. Dat de fiets uiteindelijk in Parijs (om zo maar een Franse plaats te noemen) in elkaar werd gezet en absoluut geen Amerikaanse fiets was deed er niet toe, maar het maakt het er nu voor de verzamelaar van oude fietsen of balhoofdplaatjes niet gemakkelijker op. Een Engels of Amerikaans klinkende naam stond toen vaak garant voor klasse en deugdelijkheid en het was ook modieuzer.

Cycles Supersport  -- J. De Vrieze - Thielt (Tielt) - België

Sublime  -- Belgique

- Licence Splendor -SUBLIME Etabll Sublime Gilly –

-SUBLIME Marlair Armand Namen-Namur -

EMAILLEN KOPMERKEN/BALHOOFDPLAATJES

Vanaf 1910 werden in Duitsland, Frankrijk, België … de balhoofdplaatjes van sommige duurdere luxe- fietsmodellen van email voorzien. Er bestaan zeker honderden zo niet duizenden Belgische geëmailleerde kopmerken, in Nederland zien we die niet.

België telde een groot aantal fietsmerken, bijna iedere serieuze fietsenmaker had zijn eigen merk waarvoor er veelal weer meerdere uitvoeringen van balhoofdplaatjes met diverse typeaanduidingen werden gemaakt. Een grootdeel van die kopmerken, Vlaams voor balhoofdplaatjes, was voorzien van duurzaam email. Helaas zijn in de loop der tijd veel van die plaatjes beschadigd doordat door vervorming het email er helemaal of gedeeltelijk is afgesprongen. Email heeft een hele mooie, unieke uitstraling. Er is geen enkel ander materiaal dat de duurzaamheid en uitstraling van email kan evenaren. Email was al in de 15e eeuw een veel gebruikt materiaal. Emailleren is een dus eeuwenoude techniek om sieraden en andere gebruiksvoorwerpen te decoreren. Email is glas met kleurpigment. Het kleurpigment bestaat als poeder of als brokken. Het email wordt aangebracht op metaal of edelmetaal zoals zilver of goud en wordt op ongeveer 800 graden gebakken. De email poeder of brokken smelten en veranderen in vloeibaar glas. Email is hard, glad en kan niet branden. Er kan geen water en zuurstof bij het metaal komen waardoor het goed beschermd is tegen corrosie.

Cycles J. Pauwels

Balhoofdplaatje van fietsenhandelaar Cycles J. Pauwels uit Berchem. Op het koperen plaatje hebben alle lijnen, letters en afbeeldingen een zwarte kleur. Uiterst bovenaan het koperen plaatje wordt het hechtpingat geflankeerd door een streep. Onder het gat prijkt een opschrift, dat het tweede deel van de merknaam toont. Centraal staat er een gestileerd, gespaakt wiel afgebeeld. Bovenaan bevindt er zich een opschrift met het eerste deel van de merknaam. Centraal staat er een gevleugeld wiel afgebeeld. Onderaan de band loopt er een gebogen opschrift dat de afgebeelde spaken omsluit. Het opschrift verwijst naar een straatnaam en huisnummer. Uiterst onderaan bevat het plaatje een dubbel opschrift dat verwijst naar een plaatsnaam. Het opschrift wordt geflankeerd door een halve cirkel.

hoogte: 5.9 cm

breedte: 3.2 cm

diepte: 1 cm

materiaal: koper

opschrift: J. PAUWELS

opschrift: CYCLES / PATRIOTTENSTRAAT .39

opschrift: BERCHEM / ANTWERPEN

PRIMUS   Cycle (B)

Primus Cycle -- Dupont G. Brussel-Bruxelles  -- België

Balhoofdplaatje van fietsenhandelaar Primus Cycle. Het koperen plaatje heeft van boven- tot onderaan een lichtblauwe achtergrond. Bovenaan staat er op een rood, hoekig vlak een buste van een man in profiel afgebeeld. Het haar van de figuur bevat zwarte accenten, de kleding witte accenten. Centraal bevindt er zich een dubbel opschrift met de merknaam. Het eerste deel van de merknaam heeft zwarte accenten. Onderaan omsluit er een rode banderol het tweede opschrift. Het opschrift verwijst naar een serie fietsen van de vervaardiger.

hoogte: 5.8 cm

breedte: 2.8 cm

diepte: 1.2 cm

materiaal: koper

opschrift: PRIMUS / CYCLE

opschrift: MODEL DE LUXE

Cycles Renold   ---    Viersel -- België           

Balhoofdplaatje van fietsenhandelaar Cycles Renold. Op het koperen plaatje prijkt er bovenaan een opschrift met het eerste deel van de merknaam. Centraal bevat het plaatje een apart ovaalvormig vlak, waarin er een ondergaande zon op een rode achtergrond staat afgebeeld. De zon bevindt zich in de rechteronderkant en de stralen reiken tot aan de linker bovenkant van het vlak. Onder de zon bevat het vlak een lichtblauw, afgelijnd vlakje dat is bezet met een motief van horizontale, golvende reliëflijntjes. Van links onder tot rechts bovenaan het ovalen vlak loopt er een diagonaal tekstkader met een opschrift dat de rest van de merknaam toont. Onderaan omsluit er een opschrift het centrale vlak. Dit opschrift verwijst naar de registratie van de merknaam.

hoogte: 5.8 cm

breedte: 3.3 cm

diepte: 1.3 cm

materiaal: koper

opschrift: CYCLES

opschrift: RENOLD

opschrift: MARQUE DEPOSEE