Mus heeft het op haar blog over de pijn van een likdoorn of in de volksmond beter gekend als een eksteroog. Dat was voor mij voldoende om even te gaan zien waar of hoe men aan die naam gekomen is. Met dank aan Mus voor de inspiratie.
Het woord eksteroog (ook exteroog) is meer een verbastering van het Duitse (of eigenlijk Nederfrankisch/ Rijnlandse) Elsterauge en het daaraan verwante Skandinavische Hästeröge en Elsteröge.
Maar hoe zijn ze daar op gekomen? Soms ontstaan woorden zomaar opeens, al is het deel oog voor een rond plekje niet zo gek bedacht. De term eksteroog werd al gebruikt in de 14e eeuw. In die tijd was er sprake van veel bijgeloof. Eksters werden beschouwd als ongeluksvogels en zouden zelfs het weer kunnen voorspellen. Wanneer ze luidruchtiger dan gewoonlijk waren, was er slecht weer op komst. Mogelijk dat in die tijd de ekster metaforisch ( beeldspraak) in verband werd gebracht met de pijnlijke eeltverdikking waarin soms een zwart pitje zit dat lijkt op het oog ven een ekster. Bovendien kan de eeltverdikking lelijk steken als er slecht weer op komst is waardoor de link kan verklaard worden. Niet voor niets hoor je wel eens zeggen: Mijn eksterogen steken = er komt slecht weer.
En het bijgeloof gaat nog verder. Volgens een Waalse en Franse sage had de ekster eerst een prachtig verenkleed, maar toen de vogel de gekruisigde Jezus had bespot, werd hij vervloekt en kregen zijn veren de kleuren van de rouw. Eksters werden van oudsher al beschouwd als ongeluksvogels, verkondigers van dood en rampzaligheid.
En zo kom ik bij een volgend intrigerend onderwerp: bijgeloof! Eerst even gaan zien wat er precies onder bijgeloof bedoeld wordt.
Bijgeloof is het geloof of de overtuiging dat er bovennatuurlijke krachten in het spel zijn die van invloed kunnen zijn op toekomstige ontwikkelingen en dat bepaalde handelingen deze krachten kunnen neutraliseren, oproepen of bijsturen. Meestal heeft het betrekking op het verwerven van geluk en het afweren van ongeluk. Bijgeloof heeft vaak betrekking op voorwerpen en symbolen. In het verleden speelde het een belangrijke rol in het dagelijks leven. Strikt genomen blijkt het erg lastig om onderscheid te kunnen maken is tussen geloof en bijgeloof.
Na deze theoretische boterham even concreter .. Zo hebben we populair bijgeloof in de vorm van
Getallen / ongeluksgetal 13
Eén van de bekendste voorbeelden van bijgeloof is de betekenis van het getal 13, algemeen bekend als ongeluksgetal. Sommige hotels en ziekenhuizen hebben geen dertiende kamer of dertiende verdieping en in vliegtuigen ontbreekt vaak de 13e rij stoelen: na verdieping, kamer of rij 12 komt nummer 14. Als de dertiende dag van de maand op een vrijdag valt, wordt dit aangeduid als ongeluksdag. Een verklaring voor 13 als ongeluksgetal is het volgende: aan het Laatste Avondmaal zaten dertien personen, waaronder Judas, de verrader van Jezus. Een oudere verklaring zegt dat het getal dertien niet in het twaalftallige stelsel paste. De Romeinen zagen in het getal een symbool van dood, verwoesting en ongeluk. Een verklaring ligt in de Egyptische kalender; vijf toegevoegde (ongeluks)dagen samen vormen de dertiende maand. Het was een ongelukkige periode, omdat het Nijlwater op zijn allerlaagste peil stond, wat insectenplagen meebracht die zich samen met de koude noordenwind verplaatsten.
Maar bijgeloof hoeft niet altijd negatief gezien te worden.
Zo brengt een hoefijzer bv geluk!
Een hoefijzer zou beschermen en geluk brengen Volgens het bijgeloof verdubbelt het aldus verkregen geluk, als het hoefijzer boven een deur gespijkerd wordt. Als de opening naar boven wordt gehangen, wordt het geluk als het ware opgevangen, als de opening echter naar beneden hangt loopt het geluk uit de opening en trekt het hoefijzer ongeluk aan. Ironisch genoeg zijn er ook landen waar het hoefijzer juist met de opening naar beneden moet worden opgehangen, zodat het ongeluk eruit loopt. Als men een hoefijzer vindt, behoort het over de linkerschouder geworpen te worden, nadat de betreffende persoon een wens heeft uitgesproken. Daarna moet men doorlopen zonder om te kijken. Vroeger hingen mensen vaak hoefijzers boven de deuren om betoveringen af te weren en te voorkomen dat toverfeeën de pasgeboren baby zou ontvoeren. Men geloofde dat heksen en feeën bovennatuurlijke overlevenden van lang geleden waren. In die tijd kende men nog geen ijzer, en daarom zouden heksen en feeën bang zijn voor het materiaal. De vorm van een hoefijzer doet denken aan de halve-maanvorm, die bij vele volkeren symbool stond voor welvaart en geluk. Onder andere Admiraal Nelson spijkerde een hoefijzer aan de mast van zijn vlaggenschip "Victory". Eén van de oudste verhalen waarin de bijzondere eigenschappen van het hoefijzer worden beschreven is de legende van Sint Dunstan, een Engelse bisschop die leefde in de tiende eeuw. Hij was niet alleen een groot geleerde, maar ook musicus en edelsmid. Op zekere dag kwam de duivel bij de bisschop langs en vroeg hem zijn hoeven te beslaan. Dunstan zag meteen wie hij voor zich had, bond de duivel vast, zette één van zijn tangen op de neusgaten van de duivel en dwong hem zo te beloven dat hij nooit een huis zou binnengaan waar een hoefijzer aanwezig was. Er bestaan afbeeldingen van Sint Dunstan waarop hij de duivel met zijn tang bij de neus heeft. Dit verhaal is waarschijnlijk de oorsprong van het gezegde iemand bij de neus nemen.
Dat volstaat voor vandaag, maar ik neem jullie zeker op tijd en stond nog eens mee in de wereld van bijgeloof over geluk en ongeluk!
Reacties op bericht (9)
07-05-2011
Hoi Natoken.
Ik weet niet of het met bijgeloof te maken heeft, maar jouw fotootje is zo wazig geworden! Of ligt dat aan mijn helaas ouderwordende kijkers?
Fijn weekend in elk geval en hopelijk zie jij het allemaal duidelijk met of zonder bijgeloof.
07-05-2011 om 08:22
geschreven door thea
..
Weeral wat bijgeleerd..en hoe zit da nu met die "weer";-)))
Niemand is volmaakt en ik ben daar het perfecte voorbeeld van.
(Niemand) Prettig weekend met een dikke kus van Lipske& Nestje
07-05-2011 om 08:21
geschreven door Lipske
06-05-2011
Amaai nen warme citroen
Niets is eenvoudiger dan jong te blijven terwijl je oud wordt. Het volstaat om in vreugde te werken.
Het was fijn om hier te zijn met een warme groet een dikke knuff wens ik je een mooie dag toe, geniet ervan mateke, liefs ikke
Ik was gisteren flink van men melk moest strijkijzer zijn op men surfplank ...zo er in Geel nog plaats zijn !dat hedde als ge met 500 dings gelijk bezig zijt ik moest nu oppassen of er kwan rabarber staan die ga ik plukken om men eerste jammeke te maken met frambozekes uit den vriezer ...weet ge ik zit hier de schrijven en dan denk ik wat er allemaal nog op het progamma staat ...en waar ik aan denk komt er dan staan... hoe zouden ze dat noemen ? alle ik denk dat de vries ook nimmer komt opdagen ...hier staan er al 2 rijtjes bonen van de week wel 2 nachten bestopt ...all boerinneke is er weg mee !dikke knuf nanneke
06-05-2011 om 09:29
geschreven door Jeske
Goedemorgen Na
Oooooh ging het om een eksteroog? Ik las iets over wier en kreeg terstond ook een aanval van inspiratie, (overigens nog steeds in de couveuse) Dank zij het internet om 6.00 alweer een stuk wijzer geworden! Dat was vroeger toch wel anders. Een heel fijn weekend, Lieve groetjes uit Henegouwen.
06-05-2011 om 06:41
geschreven door Loewiesa
*
06-05-2011 om 06:37
geschreven door Loewiesa
Hallo
06-05-2011 om 00:48
geschreven door Athea
05-05-2011
Geluk of ongeloof of bijgeloof.......als ongeluk in een klein hoekje zit, zit geluk dan in de rest Natoken ?
Een aangename avond toegewenst vanwege Amor Fati !
Wie niet kan vergeven, kan ook niet liefhebben
Liefde is koesteren wat we hebben, niet verlangen naar wat we niet hebben
05-05-2011 om 20:47
geschreven door Amor Fati
Groeten vanwege Fjak@
Goed dat er zo'n blogs zijn dat is leerrijk en we zijn nooit te oud om iets bij te leren, grtje Fjak@
05-05-2011 om 15:28
geschreven door Fjak@
Nanneke een groetje uit een zonovergoten Retie !
Welk bij geloof bestaat er voor een surfplank met daar nen warme citroen op ! Of beter nog hoe kan ik die alleen hun werkje laten doen ! Goede vrienden zijn als 'n klavertje vier Heel zeldzaam en moeilijk te vinden maar ééntje gevonden wil je die nooit meer kwijt
Het was fijn om hier te zijn met een warme groet een dikke knuff wens ik je een mooie dag toe, geniet ervan mateke, liefs ikke
)
