Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
30-11-2006
Morgen begroeten we december ! ! !
D
ecember komt van het latijn decem = tien. Hij was de tiende en laatste maand in het oud Romeins jaar en was toen onder de bescherming geplaatst van Saturnus, god van de tijd, en van Vesta, de godin van de huiselijke haard. Door de hervorming ingevoerd door Numa Pompilius werd hij de twaalfde gerangschikt.
Bij de oude saksers was hij de eerste maand en werd Haligmanothof heiligmaand genoemd. Zo noemde hem ook Karel de Grote wegens het feest van Kerstmis. Wij noemen hem nog altijdKerstmismaand.
Joelmaand, zoals hij vroeger genoemd werd, kwam voort van het oud Zweeds : Julamanot, naar het Germaanse joelfeest.
Midwintermaandhoort men wel eens, dit waarschijnlijk in verband met het wenden van de zon op 22 december welke dan in het teken van de steenbok komt.
Donkeremaand is het gevolg van de korte dagen in dit tijdstip. Wintermaand, zoals hij meestal genoemd wordt, komt voort door het feit dat de winter in deze maand een aanvang neemt.
December begint al direct met een lotsdag : vriest het morgen, dan is het voor drie maanden of voor 3 manen, leest u maar :
" Als Sint-Eligius met ijs begint, wil hij drie maanden dat tot vriend. "
Of......
" Vangt op Sint-Eligius de winter aan, dan stut hem voorts driemaal de maan. "
Omgekeerd, mocht het reeds gevroren zijn, dan vermildert het weder :
" Sint-Elooi brengt de dooi. "
En die dooi gaat hij dit jaar zeker niet hoeven te brengen, gelukkig maar zou ik zo zeggen. Lager vindt u in een apart hoofdstukje nog 't een en 't ander over Sint-Elooi; ga maar eens een kijkje nemen !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
30 November 2005 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 4,1° om 15u13 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 0,4° en dat werd 's morgens om 7u58 opgetekend 30 November 2004 kende een mistige start waarna de zon wel op bezoek kwam. Het kwik liep op tot 6,2° en dat werd om 13u56 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg toen 4,2° om 1u05 opgetekend. De warmste 30ste november sinds de waarnemingen was deze van 1841 met 14,4°. De koudste 30ste november ooit kwam in 1921 voor met een min 11°.
Morgen is het Sint - Elooi, alias de H. Eligius, BB
Deze heilige, Sint Leu, is een volksheilige in België, waar hij als bisschop van Noyon en Doornik, het geloof kwam verspreiden. In het Vlaamse land wordt hij vereerd als beschermer van de paarden en aanroepen tegen de ziekten die woekeren in de stal. Het leven van deze heilige gedenkende, hebben de smeden en goudsmeden hem tot patroon gekozen. Het is als smid dat hij doorgaans afgebeeld staat : een bisschop-smid die een paard beslaad. Naar oude gewoonte zag men, tot over meer dan 50 jaar, vóór het feest de leerjongens van het ambacht in bisschoppen verkleed, de mijter op het hoofd, hamer en trektang in de hand, de Looimis bij de meesters aanzeggen en ze tot het feestmaal uitnodigen. Het volgende rijmpke kondigde, nu veel jaren geleden, te Mecchelen het feest aan : Na meester en de gasten, degeen die zyn van stiel, ik kom het u belasten, met reden zeer habiel; dat gy niet moogt mankeeren van morgen voor de fooi te zamen te compareeren by den Heiligen Elooi. Een mis tot zyner eere die zal worden gedaan, die 't Hanswyck verkeeren die zullen wel verstaan, als dat zy al te gader mogten nemen plaizier met Sint Elooi hun vader in wyn en in 't goe bier. Meester en gasten, ik heb de eer u te salueren, Sint Elooi is gearriveert van Lyons tot Parys, van Parys tot Brussel en van Brussel tot Mechelen. Hij is gelogeert in " de Craen " wilt gy het nu geloven, ge kunt er henen gaan. Hy eet aan de Neckerspoel poort, ik heb liever een stuyver als een oord, als het geld maar en klinkt. Ten tien ure de mis, en al die er niet is, een schelling de boet, wilt ge 't opdrinken, 't is ook goed. Ge ziet het aan myn knevel dat ik mag bier en genever, ge ziet het aan myn baart dat ik kom van wyt de straat. Geef toe dat het leven vroeger ook heel mooi kon zijn ! ! !
Sint-Andries zoals hij al wel eens genoemd wordt, is diegene die 't appelke knapte, die in 't koleke blies en die de koeien op stal bevriest. Deze laatste in de betekenis van ze op stal houden uiteraard. Hij is wel een man van betekenis in de volksweerkunde en dat vertellen ons de volgende weerspreuken als volgt :
" Met Sint-Andries, begint de vries. Maar Sint-Mattijs werpt een hete steen op 't ijs.
Of :
" Sint-Andries, brengt de vries. Sint-Elooi (1 dec.) brengt de dooi.
In verband met sneeuw op Sint-Andries, zegt men in de Kempen dan weer dit :
" Sint-Andries, spurrieke piep, vandaag zie 'k u nog maar morgen niet. "
En dat betekend dan weer dat de sneeuw wel eens dik kan vallen. Tot slot geef ik u nog een zeer oud middeltje mee om op Andreas het jaar te voorspellen, dat is 't volgende : Je plaatst een boordevol glas water op tafel, loopt het van zelf over, dan beduidt zulks een vochtig jaar, loopt het niet over, dan is een mooi en droog jaar in 't verschiet. Morgen wuiven we november uit en halen we december binnen met de grote trom, 't is immers de feestmaand ! ! !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
29 November 2005 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 4,6° om 14u22 waargenomen. De minimum temperatuur lag met min 0,3° net onder het vriespunt, en die werd 's morgens om 6u51 opgetekend. 29 November 2004 was een zwaar bewolkte dag waar het kwik om 14u02 gestegen was tot 8,2°. De minimum temperatuur werd 's morgens om 7u08 waargenomen en die bedroeg toen 6,6°. De warmste 29ste november sinds de waarnemingen was deze van 1836 met 16,9°. De koudste 29ste november ooit kwam in 1890 voor met min 10,3°
De op een na laatste weerheilige van november komt ons morgen bezoeken en een weerspreuk rond deze man leert ons 't volgende :
" IJs, de dag van Saturijn, maakt korte metten met 't venijn. "
Met andere woorden, mocht het morgen vriezen, dan zal er toekomend jaar geen venijn zijn. Morgen leest u hier dan weer alles over Sint-Andreas die ons overmorgen komt bezoeken, en dat is niet zo'n brave man als je het mij vraagt. Zeker komen lezen dus ! ! !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
28 November 2005 was een zwaar bewolkte dag met lichte regen. Om 13u19 had het kwik zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 5,1°. De minimum temperatuur van die dag bedroeg 0,9° en die werd om 6u45 vastgesteld. 28 November 2004 was een bewolkte dag met lichte regen. De maximum temperatuur bedroeg die dag 9,2° en die was 's nachts om 2u43 al bereikt. De minimum temperatuur werd ietsje na middernacht waargenomen en die bedroeg toen 7,1°. De warmste 28ste november sedert de waarnemingen was deze van 1930 met 16,9°. De koudste 28ste november ooit kwam in 1890 voor met min 11,7°
We beginnen bijna aan de laatste maand van 't jaar !
Terwijl november op zijn laatste benen loopt, en ook de weerspreuken van deze maand uitgeput geraken, geef ik er u nog eentje mee die in feiten voor de landbouwers bedoelt is :
" Staat in november het veld kaal, dan is het in de zomer voor de boeren schraal. "
Boerkes, 't is maar dat ge 't weet ! ! ! Morgen breng ik u dan weer een boodschap van Sint-Saturnius die ons op 29 november komt bezoeken.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
27 November 2005 was een bewolkte dag met heel even wat zon, en met nog altijd een mooi wit tapijt ! Het werd die dag niet warmer dan 3,8° en die temperatuur werd om 14 uur waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg toen min 1,2° en die werd 's nachts om 2u45 opgetekend. 27 November 2004 was een licht bewolkte dag waar het droog bleef. Om 13u40 had het kwik zijn hoogste peil bereikt en dat bedroeg 9,8°. De minimum temperatuur bedroeg toen 6,8° en die noteerde men toen om 4u36) De warmste 27ste november sinds de waarnemingen was deze van 1970 met 14,2°. De koudste 27ste november ooit kwam in 1890 voor met min 12,8°.
Inderdaad, morgen komt Sint-Acharius bij ons langs maar geen nood, een kwade is dat zeker niet en in feiten komt hij alleen maar met een boodschap voor de landbouwers.
" Sint-Achuit, doet het zaaikleed uit. "
Wat zoveel wil zeggen als dat er na deze dag niet meer gezaaid wordt. De volgende weerheilige komt er op 29 november aan, en daar leest u overmorgen dan weer alles over. Morgen is het dan weer de beurt aan een weerspreuk, erg toepasselijk voor deze maand.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
26 November 2005 was een bewolkte dag met een dik sneeuwtapijt ! De maximum temperatuur bedroeg toen 2,7° om 14u05 waargenomen ! De minimum temperatuur werd om 4u52 opgetekend en die bedroeg toen 0,4° 26 November 2004 was een bewolkte dag met lichte regen. Men moest toen tot 20u02 wachte om het warmste moment van de dag te kunnen noteren en dat bedroeg 6,2°. De minimum temperatuur liet die dag 1,6° optekenen en dat gebeurde om 3u40. De warmste 26ste november sedert de waarnemingen van Ukkel in 1832 was deze van 1983 met 16,4°. De koudste 26ste november ooit kwam in 1879 voor met min 8,5°
Zoals gisteren al beloofd, hierna nog enkele van de zeer vele weerspreuken rond deze heilige haar naam.
" Als 't vriest op Sinte-Katrien, vrouwke haal uw kolen uit de hof. "
Of :
" Met Sinte-Katrien is d' eerste sneeuw te zien. "
En dan nog eentje om af te sluiten :
" Gelijk het weer is mee Sinte-Katrien, zal 't men in februari zien.
De drie dagen vóór en de drie dagen na Sinte-Katarina zijn de borteldagen, en daar heeft (had) de boer grote schrik van. Wie dan nog zaait (hoewel het reeds te laat is), het varken slacht of pensen kookt, heeft er ongeluk mee : het graan borrelt uit de grond, het spek uit de pan en de boeling uit de ketel. 't Is maar dat ge het weet !
Welk weder was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
25 November 2005 was een bewolkte dag met veel wind, en waar het ijzig koud aanvoelde. Het werd niet warmer dan 3,4° en die maximum werd zelfs 's nachts om 0u34 waargenomen ! De minimum temperatuur bedroeg toen 0,7° en die werd 's avonds om 21u03 opgetekend. Hing er hier sneeuw in de lucht ??? Dat leest u morgen dan wel. 25 November 2004 was een zonnige dag waar het kwik om 14u16 opgelopen was tot 6,7°. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 3,5° en die werd 's morgens om 8 uur opgetekend. De warmste 25ste november sinds de waarnemingen te Ukkel was deze van 1992 met 14,4°. De koudste 25ste november ooit kwam in 1998 voor met min 6,9°.
Gisteren vertelde ik over de schooliersters die bij de buren rondgingen om geld in te zamelen. Wel ze gingen ook bij de bakker langs om twee koeken met appelen gereed te laten maken als geschenk voor de meesteres. Deze kwam dan weer met twee akers bier, en met het rondgehaalde geld werd er smout gekocht en dan kwam het tot een echte smulpartij. In de werkhuizen van de naaisters werd de H. Catharina ook gevierd, en de nog ongehuwde gezellinnen van boven de 25 jaar, indien er nog waren wel te verstaan, ontvingen dan de beroemde Bonnet de Sainte Catherine. De spreuk : Coiffer Sainte Catherine komt van de gewoonte die vroeger bestond dat de heiligenbeelden in de kerken, door maagden versierd werden en dat men ze een kapje of mutsje opzette. De H. Catharina wordt (werd) bijzonderlijk gediend tegen de eigenaardige huidziekte die men in de volksmond het Sinte Cathrienewiel noemt of noemde. Een wangelovig gebruik bestond er vroeger in om rond de plekken op de huid met de trouwring te wrijven om het te laten verdwijnen. Sedert onheugelijke tijden werd de heilige ook in Merchtem vereerd waar vroeger een godshuis te harer ere werd opgericht. De bedevaarders legde toen de grote processieweg " Sinte Catharinaweg " al biddende af en dat duurde ongeveer een vol uur. Tot daar zo'n beetje beknopt, van hoe het er vroeger jaren op deze dag aan toe ging.
Sinte-Katrien is een volksheilge, ze wordt zeer gevierd door de naaisters en de jonge dochters. U kan daar ietsje lager in een apart hoofdstukje meer over lezen. In verband met de volksweerkunde, is die dag een lotsdag. Vriest of sneeuwt het, dan is het voor zeven weken, zo evenwichtig van karakter en standvastig als ze was in haar geloof, zo ook zorgt ze voor standvastig weder. Weerspreuken vertellen ons dat als volgt :
" Sinte-Katrien heeft haar witte mantel voor zeven weken aan. "
OF :
" Sint-Katrien in 't wit gekleed, zeven weken sneeuw ons leed. "
Door velen wordt aangenomen dat op Sint-Katrien de winter aanvangt, en in Vlaanderen zegt men dan :
" Op Sinte-Katrien, sterkt de winter. "
Omdat er een overvloed aan weerspreuken bestaat rond Sinte Katrien breng ik er u morgen ook nog enkele, en nog niet van de minste !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
24 November 2005 was een bewolkte dag met regen waar men tot 18u35 moest wachten om de hoogste temperatuur van die dag te kunnen noteren die 4,6° bedroeg. De minimum temperatuur werd 's nachts om 0u46 waargenomen en die bedroeg toen min 1,8° 24 November 2004 was een tamelijk zonnige dag met een maximum temperatuur van 7° om 13u58 opgetekend. De minimum temperatuur was gelijk aan deze van 2005 en liet dus ook min 1,8° optekenen om 6u45 in de morgen. De warmste 24ste november sinds de waarnemingen van 1833 was deze van 2003 met 15,7°. De koudste 24ste november ooit kwam in 1858 voor met min 8,3°
Morgen vieren we het naamfeest van de H. Catharina die in Vlaanderen door verschillende neringen als beschermheiige werd gekozen. Om de maagdelijke zuiverheid die Catharina bewaarde en met de dood bestierf, hebben de jonge dochters haar tot patrones genomen. Vroeger jaren vierde de jonge meisjes en ook de schoolkinderen deze dag op eigenaardige wijze. Niet alleen bij gegoede mensen werden er dan geschenken aan de jonge dochters gegeven, maar ook in talrijke onderwijsgestichten, zoals men die toen noemde, haddden gezellige feestjes en avondmalen plaats. Sinte Catharina was voor de meisjes wat S. Gregorius voor de jongens was. 't Was feest op school en in de buurt. Men zag toen de schooliersters bij de buren rondgaan om geld in te zamelen. Ze waren doorgaans in 't wit gekleed, met een witte sluier op hun hoofd en eentje droeg een kroon op haar hoofd, dit als teken van de waardigheid. Ze zongen een lied ter ere van de heilige, waarvoor ze, naast geld, ook bloem, boter en eieren ontvingen om 's avonds pannenkoeken en wafels te bakken. Ze zongen toen volgens liedje :
Wij komen al rond om Sinte Catriene, wij hadden zoo geerne wat boekweitbloem; wij zullen ze luistderlijk vieren al op een zalige maniere. Gelijk zij verleen jaar hebben gedaan, ter eere van Sinte Katrien geef wat houdt wat tegen 't jaar nog wat.
Morgen vertel ik hier nog wat verder over en dan komen ook de naaisters nog aan de beurt, tot dan ?
In november moge en kunnen we ons aan zowat ieder weerstype verwachten. Een weerspreuk vertelt ons 't volgende :
" Helder weer, nu sombre mist, heeft zeker ook nog vorst in de kist. "
Gelukkig zijn we deze maand nog van mist gespaard gebleven ! ! ! Morgen en ook overmorgen breng ik u weerspreuken rond Sint-Katrien die ons weer aardig wat te vertellen heeft ! ! !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
23 November 2005 was een bewolkte dag met heel even wat zon. Het werd toen niet warmer dan dan 4,5° en die temperatuur werd om 14u15 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg toen 0,2° en die werd dan weer om 7u12 opgetekend 23 November 2004 was een bewolkte dag met af en toe een lichte bui. De maximum temperatuur bedroeg toen 11,1° en die werd al om 10u25 waargenomen. De minimum temperatuur lag nog geen volle graad lager en bedroeg 10,3° om 5u28 opgetekend. De warmste 23ste november sinds de waarnemingen was deze van 1984 met 15,9°. De koudste 23ste november ooit kwam in 1858 voor met min 11° !
