Een dierbare of geliefde verliezen maken we in onze sterfelijke wereld allemaal mee. Maar dan erover (laten) praten, emoties delen, de ander (h)erkennen in zijn verdriet? Dat leren we kennelijk niet in onze maatschappij. Dat is een beetje de rode draad in de reacties
Gelijkgestemden vinden elkaar wellicht op deze blog. Als vriend of familielid kunnen we heel wat opsteken om een luisterend oor te bieden met aandacht en begrip voor de rouwende.
Voorts kan je je mening delen, je waardering geven en je tips voor boeken of websites kan je onderaan deze blog kwijt.
We beginnen dit blog met een getuigenis, die veel tips en steun kan bieden.
Mijn man is vorig jaar in mei overleden. Mark was net 53 geworden. Er werd eind november terminale longkanker geconstateerd en de oncoloog vertelde dat hij nog ongeveer 18 maanden had.De chemotherapie zou in januari starten.
Kerstmis en de oudejaarsfeesten brachten we door in ons favoriete hotelletje in de Hoge Venen. Prachtig met al die sneeuw ! Niettegenstaande het drama dat ons boven het hoofd hing, probeerden we zoveel mogelijk te genieten van de tijd die ons nog restte Toch kon ik me niet ontdoen van het voorgevoel dat dit zijn laatste kerst zou zijn Mark reageerde goed op de chemo. We kregen zelfs weer (valse) hoop. Tijdens het prachtige voorjaar gingen we zoveel mogelijk wandelen aan zee en genieten op een terrasje Toen kreeg Mark een longontsteking die maar niet wilde genezen, ondanks de zware antibioticakuren. De wandelingen werden korter Op 9 mei hadden we afgesproken met goede vrienden; het werd de laatste keer
s Nachts kreeg Mark een hoestbui en stikte Ik herken veel van wat de psychologe schrijf. Na Marks toch plotse doodben ik heel kalm gebleven en heb alle praktische zaken alleen afgehandeld.Ik deed alles op automatische piloot. Ik besefte precies niet dat Mark er niet meer was, alhoewel ik elke dag naar hem in het rouwcentrum ging.Ik kon niet geloven dat zijn naam op een doodsbrief stond, zijn foto op een herinneringsprentje.Het is toch niet werkelijk dat ik hier nu mensen opbel of schrijf om te zeggen dat Mark overleden is.
Alles is in een droom voorbijgegaan.Ik heb dikwijls gedacht dat ik zou wakker worden en horen dat het niet waar was.Op de afscheidsdienst heb ik een zelfgeschreven tekst voorgelezen maar ik voelde me meer een toeschouwer. Ik begon te twijfelen of dat wel normaal was. Pas dagen na de afscheidsdienst, nadat ik het rouwregister en de rouwbetuigingen las, is het langzaam beginnen doordringen. Een vloed van emoties volgde. Een verschrikkelijk gemis. Huilbuien waarbij ik letterlijk pijn voelde tot in mijn vingertoppen. Een hartverscheurend medelijden met Mark voor alles wat hij had moeten meemaken (al die onderzoeken, de therapie en vooral het leven met de wetenschap dat hij niet lang meer had). Angst: hoe moest het nu met mij zonder hem? Ik was de helft van mezelf en mijn leven kwijt. Spijt omdat ik zelfs geen afscheid meer had kunnen nemen Het ziekenhuis waar Mark behandeld was, steldepsychologische hulp voor maar ik heb het geweigerd. Ik wou het op mijn eentje doen en er op eigen kracht uitraken. Ik wou ook niks van medicatie. Die eerste weken had ik veel energie. Ik sliep heel vast, maar slechts 5 uur per nacht. Ik heb de hele living geschilderd, alle meubels verplaatst, aan de slag gegaan met hamer, boormachine, vijzen en waterpas, kamers heringericht. Ik kon veel meer dan ik zelf ooit had gedacht. Ik hield voor mezelf een strikt schema aan : vroeg op, meteen in bad, meteen aankleden , eten en de dag beginnen. Ik verplichtte mezelf om elke dag buiten te komen, boodschappen te doen, mensen te zien, op een terrasje van de zon te genieten. Meestal lukte dat, maar sommige dagen kreeg ik een huilbui zomaar op straat en had het me niet kunnen schelen om zelf ook dood te gaan. Drie weken na het overlijden ben ik weer gaan werken. Ik mocht me van mezelf niet laten gaan. Op het werk merkte niemand veel van mijn gemis en verdriet maar elke avond toen ik thuiskwam, overviel me een verschrikkelijke eenzaamheid met weer een huilbui als gevolg. Alleen eten, alleen opstaan, alleen naar/in bed, alleen gaan winkelen, Het was heel erg. De ene dag ging het wel iets beter met me dan de andere.
Maar ik was de eerste maanden vooral kwaad: op de specialisten die het niet eerder ontdekt hebben, op slechte mensen die wel blijven leven, op zijn familie met wie hij jaren ruzie had, op koppels die elkaar ontrouw waren, op koppels die samen op vakantie gingen, op mensen die zeuren over details, op de notaris en het hele gedoe i.v.m. de successie, voor de parkeerboete die Mark nog kreeg een paar uur voor hij stierf, op mijn ene zus die haar eigen leven verknalt, op de bank die de rekeningen afsloot, op de mensen die zeiden dat ik teveel vermagerde of nog altijd rook, op de mensen die zeiden dat het leven verder gaat, dat ik moest denken aan de mooie herinneringen (precies die herinneringen deden de meeste pijn!), Heel confronterend was de post die soms nog op Marks naam bezorgd werd, of de belastingbrief waarop ik voor het eerst weduwe moest invullen of een omslag met Help het Kankerfonds in de bus,Het was genoeg om de rest van de dag diep depressief te zijn. Ik ben nu anderhalf jaar verder en het gaat. De wereld is niet blijven stilstaan maar het blijft heel moeilijk. Onverwacht overvallen me nog heel diepe emoties. Ik kan plots in paniek raken als ik besef dat Mark nooit meer terugkomt, dat het voor altijd is. Ik zorg dat ik iets te doen heb op de moeilijke dagen zoals een weekendje weg met zijn verjaardag, met vrienden gaan eten op onze trouwverjaardag. Op mijn verjaardag ga ik eten met een vriendin. Dit jaar heb ik in de tuin met familie, zijn beste vrienden en collegas een 1e herdenkingsdag gehouden en ik voel me niet schuldig als ik zeg dat het gezellig was. Overal in huis staan fotos van Mark ik moet hem van overal kunnen zien. Zijn urne staat in de leefruimte. Sommigen vinden dit wat macaber maar hij moet erbij zijn vind ik. Elke avond brand ik een kaarsje het brengt me tot rust . Het is mijn manier van rouwen en verwerken.Ik geloof vast dat Mark er nog is in een andere dimensie maar hij voelt dikwijls heel nabij.
Ik draag nu zijn polshorloge en het hangertje dat hij om had toen hij stierf.Ik heb ook een prachtig fotoboek met gedichten gemaakt.Ik gebruik nu steeds mijn familienaam met Marks erbij. Sommige dagen heb ik echt geen zin om iemand te zien of de telefoon op te nemen , maar ik sluit me niet op. Ik ging al op citytrip naar Spanje en Italië. Vorige winter was ik met collegas op wintervakantie om te vermijden dat ik die eerste kerst alleen zou zijn. Volgend weekend ga ik met broer en schoonzus naar Parijs. Ik heb geluk metbegrijpende vrienden en collegas, met een lieve broer enzus op wie ik altijd kan rekenen, met een job die ik enorm graag doe.En vooral geluk dat ik toch 25 jaar met Mark kon leven en van hem houden.Hij was een heel boeiend mens. Het verdriet blijft , maar de scherpe hoekjes gaan er langzaam af, iets wat ik echt niet voor mogelijk hield.Ik kan zelfs alweer anderen troosten. Ik weet dat ik niet de enige ben met verdriet .Vroeg of laat verliest iedereen een geliefde partner.Mij overkwam het vroeg Ik heb uit die verschrikkelijke periode veel geleerd :
·Het leven deelt rake klappen uit de dood van een geliefde is er één van.Geloof in jezelf, hoe ellendig de toestand ook is. Je bent sterker dan je denkt.
·Zie jezelf graag, je verdient het. Blijf je verzorgen , ga regelmatig naar de kapper, koop bloemen, een attentie, een leuke outfit voor jezelf.
·Durf nee zeggen -jij bepaalt wanneer je mensen ontvangt,wanneer je weggaat, met wie en naar waar.
·Maak grote schoonmaak in je kennissenkring: omring je niet (meer) met negatief denkende mensen.Beschouw al wie jou de laatste tijd niet meer contacteerde niet meer als echte vriend(in).
·Durf verdriet hebben en het te uiten maar koester het niet; maak van jezelf geen zielig slachtoffer.
·Leef je eigen leven luister niet naar mensen die het zo of zo zouden aanpakken.
·Maak duidelijke financiële afspraken -als je als alleenstaande uit bent met koppels, betaal je alleen wat jij drinkt of eet (tenzij je absoluut wil trakteren natuurlijk)
·Relativeer, maak je niet druk over futiliteiten.
·Geniet van kleine dingen en maak je geen zorgen over de toekomst alles gebeurt toch zoals het moet.
·Begin een nieuwe hobby, volg een cursus.
Ik wens allemensen die een geliefde verloren nog heel veel sterkte bij het rouwen en verwerken van het afscheid van een geliefde. Eigenlijk was het goed , zo eens alles zwart op wit op een rijtje zetten. Ik ben blij dat ik op jullie artikel gereageerd heb.
Mijn man is dit jaar al 20 jaar overleden. Ik bleef achter met 6 kinderen, waarvan de jongste 4 jaar. Hoe moest ik verder? Ik heb er met de kinderen altijd veel over gepraat en doe dat nog altijd. Ik ging dagelijks naar het kerkhof en ik voelde me daar goed. Als de jongste vragen stelde loste ik dat op door met haar naar het kerkhof te gaan. Ik zocht fotos van mijn man, plakte die in een mooie kader en hing die op. Ik heb al honderden kaarsjes gebrand, elke morgen is mijn eerste werk om een kaarsje aan te steken.
Ze hebben me gevraagd in de parochie om een werkgroep mee op te starten en daar ben ik nog steeds bij.
Wij brengen een bezoek bij mensen die een dierbare hebben verloren (jong of oud) en dat geeft altijd een goed gevoel.
Als ik het zelf moeilijk heb, dan bel ik een vriendin, een zus of zelfs de pastoor om eens te praten en dan voel ik me nadien stukken beter.
Het is nu ook weer de periode rond zijn sterfdatum en dan draait de film weer af en loop ik van de ene hoek van de kamer naar de andere. Maar dat gaat voorbij. Persoonlijk denk ik, dat ik het al die jaren goed heb gedaan en de band met mijn kinderen is er alleen maar sterker door geworden. Herinner je gisteren, droom van morgen, maar leef vandaag!
Jullie artikel heeft me weer eventjes wat rust gebracht!
Heb heel veel herkenningspunten gevonden! Dit jaar is het 10 jaar geleden dat mijn man overleed. Je kan het je niet voorstellen 10 jaar... het is net of het gisteren is gebeurd!
Het gemis went nooit, alleen wordt de stekende pijn milder. Gelukkig heb ik mij, tijdens de moeilijke periode, omringd gevoeld door heel fijne mensen, vooral mensen die op dezelfde golflengte zaten. Zij begrepen mij en we konden erover praten. Ook anderen die het nog niet aan de lijve ondervonden (gelukkig maar )steunden mij. Ook heb ik 2 kinderen die het verlies van hun vader elk op hun eigen manier verwerkten. Op die momenten zijn kinderen een RIJKDOM. Zij schonken mij ondertussen 4 lieve kleinkinderen, die me heel veel moed en liefde geven . Met de 2 oudste heb ik al over "bompa" gepraat, de 2 jongsten zouden het nog niet begrijpen maar dat komt nog. Zo "holt" het leven verder. Ik hoop nog lang voort te hollen samen met mijn lieve familie.
Bijna 7 maanden geleden stierf mijn man. Eddy was mijn alles. Hij zou in oktober 60 zijn geworden en op 1 november in pensioen gaan . Hij is maar 4 maanden ziek geweest enondanks de belofte dat de zeer zware operatie de enige manier was om te genezen, heeft het niet mogen zijn. De kanker was te agressief. Ik kan maar niet aanvaarden dat mijn man zo vroeg moest sterven. De tijd om ons op zijn dood voor te bereiden was te kort. Hij kon er ook niet over praten.
Ik werd al heel jong weduwe, ik was 28 jaar. Mijn man verongelukte op z'n werk en ik bleef achter met een dochtertje van 4 jaar. Dit is ondertussen 37 jaar geleden, Ik heb het allemaal in m'n eentje moeten verwerken. Na 4 jaar leerde ik opnieuw iemand kennen, m'n schoonouders waren er tegen. Toch ging ik samenwonen met hem. Hijhad een zoontje van 7 jaar, m'n dochter was toen 9 jaar. Het ging allemaal goed, tot hij in 2004 ziek werd (we waren toen 25 jaar samen). Tien maanden later overleed hij aan longkanker. Dat was teveel voor mij, ik kon het niet meer aan.
Op enkele jaren tijd waren de kinderen het huis uit, was m'n man overleden en bleef ik alleen achter. Ik werd depressief en werd zelf ziek. Ik had het geluk om toen kennis te maken met het SeniorenNet. Dat heeft mij er weer bovenop geholpen. Ik leerde er m'n nieuwe vriend kennen, waar ik nu mee samenwoon.
Ik ben vrijwilligster in de parochie en doe aan rouwbegeleiding. We bezoeken de families en bespreken de gebedswake, die ik dan ook samen met m'n vriendin lees op de vooravond van de begrafenis. Zo heb ik alles leren verwerken, alles een plaats leren geven in m'n leven.
Mijn vrouw is 7 jaar geleden overleden. We zouden nu 44 jaar getrouwd geweest zijn. Nog alle dagen spelen de herinneringen door mijn hoofd. Een tijd geleden leerde ik iemand kennen. Het klikt goed en ik ben nu tevreden met het leven zoals het nu is. Maar nog altijd heb ik veel beelden in mijn hoofd.
Het is nu 44 jaar geleden dat we samen in de kerk stonden. Ik, een mooie bruid in het wit, en jij zo fier en met zon lieve glimlach. Ik, zenuwachtig, en jij vol vertrouwen in onze toekomst samen.
Mijn liefste lieveling, hoe mooi begon het allemaal tussen ons en tot de dood ons scheidt was enkel maar een zin die bij onze huwelijksgelofte hoorde, maar waarvan de betekenis aan ons voorbijging.
Wie denkt er nu aan de dood terwijl je aan een leven samen begint? Je wist me zelfs te verrassen met de muziek, mijn lievelingsmelodie: Méditation de Thais. Prachtig klonk het vioolconcert in een overvolle kerk. Gelukkig te midden van zoveel familie en vrienden. Voor altijd samen in vreugde en in verdriet. En door de jaren heen kenden we inderdaad veel vreugde. Samen zorgden wij voor onze prachtige dochter en deden ons best om van haar een warme, lieve persoon te maken. En dat het ons gelukt is, dat hoeft geen verdere uiteenzetting.
Natuurlijk kenden we soms ook problemen, wie heeft die niet, maar het vechten voor onze liefde bracht ons alleen maar dichter bij elkaar, inniger, volmaakter.
Bestond er een betere vriend voor mij en een liefdevollere vader voor onze dochter?
Zou zij anders het gedicht dat ze schreef, waarin ze afscheid van je nam, begonnen zijn met de woorden: aan de allerliefste papa van de hele wereld ?
Slechts 25 jaar mocht ik me koesteren in jouw liefde, jouw warmte, jouw aandacht en genegenheid. Ik heb het altijd wel geweten dat je me doodgraag zag, ondanks mijn minder goede kanten. Jij hield van mij om wie en wat ik was.
Zoveel mooie herinneringen, maar ook al zoveel gebeurtenissen in mijn leven die ik niet met jou heb kunnen delen.
Ondertussen zijn er al bijna 21 jaar voorbijgegaan, maar er is geen dag geweest waarin je geen deel uitmaakte van mijn denken en voelen.
Zelfs op de trouwdag van ons dochter was je heel dichtbij toen ik heel diep in mezelf aan je vroeg: en heb ik het goed gedaan, papa?
En ik hoop uit de grond van mijn hart dat alles niet eindigt met de dood, dat je toch, al is het van heel ver, kunt zien welke prachtige kleinkinderen wij samen hebben.
Ik kan alleen maar blij én dankbaar zijn dat jij in mijn leven bent gekomen en mij, al was het veel te kort, hebt laten voelen wat échte liefde is er altijd zijn voor elkaar, ondanks alles
Mijn man is 12 jaar geleden overleden. Soms is het precies of het gisteren gebeurde. Ik herken me zeer goed in het artikel dat hier geschreven werd en het bevestigt mijn gevoelens. Tijdens de ziekte van mijn man kreeg ik veel hulp, maar daarna stond er ik ALLEEN voor. Ben wel gedurende vijf jaar bij een therapeut in behandeling geweest. Mijn raad: BLIJVEN DOORZETTEN, maar laat het verdriet toe.
Zaterdag heb ik samen met een massa mensen afscheid genomen van de man waarmee ik veertig jaar zeer gelukkig gehuwd was. Het was een prachtige dienst met zelfgeschreven teksten en muziek in het crematorium van Hasselt. Hij werd ziek de dag van zijn pensioen. Hij vocht drie jaar. Het was de hel. Ik heb een blog bijgehouden en schreef alles van me af. Een kennis heeft het blog uitgeprint en ingebonden. Een mooie herinnering om te koesteren. Nu probeer ik dapper mijn vroeger (zeer druk sociaal leven) op te nemen.
Noch mijn eega, noch ikzelf kunnen ons terugvinden in het artikel. De dood is onvermijdelijk , die moeten we dus aanvaarden. Woede? Waarom? Hoe ouder je wordt hoe meer je gaat inzien dat dit gewoon geen zin heeft. Vooral als je al de jaren met ups en downs, samen goede en slechte dagen had, lief en leed met elkaar gedeeld hebt en uiteindelijk kunt zeggen dat je samen gelukkig bent geweest (of nog bent). Nu het artikel zelf: met alle respect voor de psychologe, maar naar mijn gevoel komt het erg overtrokken over. Ik kan erin komen dat er mensen zijn die dat zo aanvoelen, maar dit stellen als de normale gang van zaken?
Twee jaar geleden heb ik een zoon verloren. Ik neem nog altijd medicatie, ga veel op reis en probeer me bezig te houden. Vrienden en vriendschap zijn zeer belangrijk.
Dood ben je als ze jou vergeten zijn! Op 1 november ga ik nooit naar het kerkhof, dat doe ik genoeg gedurende het jaar. Mijn dierbaren zijn bij mij, in gedachten, in mijn hart, ik spreek met hen iedere avond. Met regelmaat brand ik een kaarsje voor hen.
Twaalf jaar geleden is mijn dochter onverwachts overleden. Ze liet drie kleine kinderen achter. Het gebeurde in het buitenland, op vakantie. Men belt u op: hoe, waar , wanneer en wat moet je doen? Daar sta je dan als moeder. Ik heb het reisagentschap gevraagd wat ik zou moeten doen. Men gaf mij de raad mijn dochter daar te laten verassen.Ik kon en wou zoiets niet. Al kost het je je laatste geld je wil je kind bij jou.
En wat moest ik doen met de kinderen van 4, 5 en 11 jaar? Wat gebeurt daarmee? Wat moet je doen met het appartement? En dan nog het ergste hoe vertel je dit nieuws aan de kinderen? Dat hun mama niet meer terugkomt. Je slaat in paniek, schuift je eigen verdriet opzij want je moet handelen. Ik kreeg de raad om contact op te nemen met het ziekenfonds en via Eurocros werd mijn dochter naar België gebracht. Helemaal alleen was het drie weken wachten tot ik bericht kreeg dat er een vliegtuig mijn dochter naar Zaventem zou brengen. Maar tot daar en niet verder. Dan sta je er wéér alleen voor. Ik zorgde voor vervoer naar Byloke. Dan kon ik mijn kind zien. Ze lag in een open kist. Ik kon en mocht haar niet aanraken. De rest vertellen kan ik niet aan
Ik was al gelukkig dat ze hier was, bij mij, bij ons. Het kostenplaatje, daar geef je je laatste cent voor. Tot de dag van vandaag kan ik nog steeds niet begrijpen hoe ik zo veel kracht kon hebben. De voorbije vier jaren hebben ons alle vier getekend voor ons leven. En wie zegt dat het voorbijgaat en dat de tijd alle wonden heelt ? Lieve mensen, hopelijk maken jullie het nooit mee, want de weg die ik aflegde van na het overlijden van mijn dochter tot op heden Geloof me, dit zou ik geen tweede keer meer aankunnen.
Verjaardagen, feestdagen, Allerheiligen, alle dagen zijn gelijk en de kinderen hebben een zware tijd achter de rug. Toch dank aan Eurocros voor wat ze voor ons gedaan hebben (400.000 BF in het jaar 2000). Ik had het nooit gekund zonder hun hulp. Aan iedereen die een kind verliest wens ik veel sterkte toe en dat is nog niet genoeg.
Een heel goed artikel. Maar juist in die moeilijke momenten heb ik niet het geduld en de moed om zo'n artikel te lezen en laten door te dringen. Het is echt een grote hulp om ter hand te nemen als men zich rustiger voelt en dit dan kan laten bezinken. Het is de nagel op de kop en ook heel begrijpend en gevoelig geschreven en beschreven.
Als morgen mijn tijd komt zal ik er geen probleem mee hebben
Reactie van Marinus S.(68)Zwijndrecht
Ik heb altijd gezegd dat ze mij later mogen cremeren. Ik was absoluut niet voor begraafplaatsen. Maar toen mijn vrouw 2 jaar geleden overleed was het de wens van mijn kinderen om een gedenkplaats te hebben voor hun moeder. Dus werd het een graf en daar ben ik nu blij om. Ik ben dit jaar op de camping blijven wonen, ver van mijn kinderen vandaan, zodat ze hun eigen leven kunnen leiden. Om de veertien dagen ga ik even naar het kerkhof. Het gemis zal voor ons allen altijd blijven, maar we moeten ook vooruit kijken. Mijn vrouw en ik hoopten samen 80 te worden. Nu zeg ik, hoewel ik me heel goed kan bezig houden en tijd tekort kom, als morgen gezegd wordt Je ben aan het einde ,dan heb ik er geen problemen mee.
Het is nu 9 jaar geleden dat ik mijn zoon heb verloren. Hij was 36 jaar oud. Hij heeft zich zelf het leven ontnomen en liet vrouw en een tweeling na. Ik kan er nu over schrijven. Ons leven heeft zijn waarde verloren. Een kind mag niet voor de ouders heengaan. Ik wil gewoon niet denken aan onze lieve zoon, omdat ik nog steeds opstandig ben.
Mijn man is 18 jaar geleden plotseling overleden. Ik was 52 jaar en had nog geen ouderdom om alleen te zijn. Ik mis mijn man nog elke dag. Het grote verdriet is weg maar het gemis blijft heel erg. Ik ben nu lid van een groep Weduwen en weduwnaars (er bestaan groepen in elke Vlaamse provincie.) Wij doen samen activiteiten om te ontspannen. Ook kan er altijd gepraat worden over het verlies en praten is de beste methode om het verlies te verwerken. Waarom zijn er zo veel oude mensen die dood willen en jonge mensen hebben nog plannen en die gaan dood???
Mijn zoon is geboren in 1964 en overleden 1982. Hij werd doodgereden door een dronkaard en werd 25m meegesleurd onder de auto. Terwijl ik dit bericht schrijf komen de tranen weer in mijn ogen. Toen het gebeurd was hadden mijn vrienden en kennissen de moed niet om met mij te praten, ze durfden niet komen. Als er een familielid kwam ging ik naar mijn slaapkamer om te wenen en te roepen Johan, Johan. Daarna is mijn vrouwoverleden aan kanker (ze was 64 jaar). Over rouw en verlies heb ik een boekje geschreven. Het begint op 14.8.2011 en eindigt op 9.6.2005. Het gaat over vreugde en verdriet. Mijn kinderen kunnen het niet aan om het te lezen. Zelf laat ik mijn tranen lopen als ik erin lees.
Reactie van Lut - Koksijde:
