Ik ben KARL
Ik ben een man en woon in De Vlaamse Ardennen () en mijn beroep is Gepensioneerd .
Ik ben geboren op 01/01/1954 en ben nu dus 70 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Muziek, lezen, wandelen.
De foto is van Karl Kraus (1874-1936), Oostenrijks ironicus, die ik zeer geestig vind.
Ik verbaas me oprecht over mijn bestaan en lees alles wat ik begrijpen kan over Wetenschap, Religie, Filosofie en Psychologie.
11-10-2023
"Guru-talk"
"Pen pal" vindt dat ik misschien weer moet gaan schrijven op het forum van "Schilder"... Waarom zou ik dat doen?!
"Schilder" heeft nooit iets anders gedaan, zolang ik hem ken, dan: de deelnemers op zijn forum erop wijzen dat ze "aan gedegen zelfonderzoek moeten doen". Wat je ook schrijft of schreef: het speelde geen enkele rol! Het lokte alleen maar zijn gestandaardiseerde opmerking uit: "Dit is geen gedegen zelfonderzoek!"
Dit is een bekende goeroe-truuk: de "volgeling" erop wijzen dat jij iets hebt wat hij nog niet heeft, en steeds blijven ontkennen dat het arme schaap ook maar enigszins in de buurt komt van het "allerbelangrijkste inzicht"! Zo houd je de volgelingen brigade, van het soort dat niet in staat is tot zelfstandig kritisch denken, in je ban.
Neem nu zijn opmerking, naar aanleiding van mijn artikeltje "Das Selbstgespräch": "Dus als je nou eens echt wilt weten 'wat' je bent onderzoek dan je gedachten op waarheid."
En dat, terwijl dat artikel daar nu net over ging! En vanuit welke "instantie", innerlijk of uiterlijk, je die "waarheid" dan wel zou moeten herkennen, daar zwijgt hij natuurlijk in alle talen over. Hij zou onmiddellijk door de mand vallen, en het zou duidelijk worden dat hij zich slechts "bezondigt" aan "guru-talk"!
Verder heb ik al lang geen zin meer om te proberen mij te verdiepen in andermans wartaal! Gestoorde en regelrecht gekke mensen genoeg op de planeet! Met rust laten...
11-10-2023, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Als dat, wat onze "schilder" - je weet wel: die kerel, met schilderijen als dit:
- vandaag op zijn eigen forum schrijft, een antwoord/kritiek is op mijn artikel "Das Selbstgespräch", kan ik alleen maar besluiten dat hij dringend een cursus "begrijpend lezen" moet volgen!
Hartelijke groet,
Karl Kraus.
08-10-2023, 14:35
Geschreven door Karlkraus Reageren (1)
De eerbiedwaardige "pen pal" spreekt mij de laatste tijd "vaderlijk" (of is het "venijnig" en "rancuneus"?) toe, om mij erop te wijzen dat ik, gezien mijn huidige opvattingen, nog een paar honderd of zelfs duizend levens te gaan heb, voor ik inzie waar het echt om draait!
Dit past natuurlijk in het stramien van de opvattingen rond de "wonderlijke reis" van de ziel/monade (zie mijn artikel: "De ziel en zijn evolutie"), die vertrekt bij de bron "God", om alle mogelijke ervaringen door te maken, om tenslotte terug te keren bij de bron "God".
Wat hier de reden van zou moeten zijn wordt niet meegedeeld. Een reden die ik zelf zou kunnen bedenken is: dat "God" zich stierlijk verveelt, en ook eens wat wil beleven. Dat doet hij dan onrechtstreeks, via de "voertuigen" van zijn scheppingen, van levenloze gesteenten tot mens, en, wie weet hoeveel, nog verder geëvolueerde creaturen!
Zit daar enige waarheid achter, of is het weer eens de vrucht van de wonderbaarlijke menselijke creatieve fantasie?
Ik lig er niet wakker van. Immers: wat "waar" is, wordt te zijner tijd vanzelf geopenbaard. (Of niet!)
08-10-2023, 14:07
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Het vorige artikel was een knipoog naar "pen pal", die mij waarschijnlijk als een soort "Sammy" beschouwt. Mutatis muntandis, natuurlijk.
Van Krishnamurti leerde ik al vroeg (ik was 19): dat het allerbelangrijkste, wat je kunt doen om jezelf te leren kennen, is: jezelf zo onbevooroordeeld als mogelijk innerlijk observeren.
Je ontdekt dan je "innerlijke dialoog" - de conversatie met jezelf - waarmee je de wereld om je heen benoemt en er commentaar op geeft. En het komen en gaan van dit fenomeen.
Je ontdekt voor jezelf wat het betekent om aandacht aan dingen te schenken. Wat diezelfde aandacht triggert. wat je doet opgaan in een interesse. Wat je bewust maakt van wat er lichamelijk en zintuiglijk in je omgaat. Wat je angstig maakt of weerstand in je oproept. De unieke positie waarin je je bevindt. Namelijk: hoe je jezelf innerlijk beleeft, in tegenstelling tot de "andere", die je als buiten jezelf ervaart en bij wie je enkel de uiterlijke gedragingen in daad en woord kunt duiden, en zo communicatie mogelijk maakt.
Je ontdekt het mysterie van je "innerlijk gewaar-zijn". Denk aan de kinderlijke vraag, die iedereen zich wel ooit stelde: "Waarom ben ik "Ik"?!" Je innerlijke "voorstelling", zoals Schopenhauer het noemde, of je "egotunnel", zoals Thomas Metzinger het noemt, en waar je onmogelijk uit kunt. (Enfin: mij is dat vooralsnog nog niet gelukt.)
Je ontdekt, op een bepaalde leeftijd, dat je bestaat en een wereld buiten jezelf ervaart. Een wereld waarin je "ongevraagd" terecht gekomen bent, door een geboorte waar je geen herinnering aan hebt, en niet bewust beleefd hebt. De overtuiging in new-age kringen: dat je "vóór je geboorte", "vóór je incarnatie", omstandigheden kiest om bepaalde ervaringen te kunnen ondergaan, is in mijn ogen fantasie, wishful thinking! Maar wie dat wil geloven: dat hij het gelove! Ik geloof dat in geen geval.
Maar het totale gebeuren van dit alles voelt wel degelijk voor mij aan als een ondoorgrondelijk mysterie.
Ik ga er bvb ook van uit dat ik mijn fysieke dood niet bewust kan meemaken. Dat weet ik natuurlijk niet absoluut zeker. Maar de waarheid hierover zal zich te zijner tijd spontaan openbaren.
Tot dan houd ik het bij de witz van Mark Twain:
“I do not fear death. I had been dead for billions and billions of years before I was born, and had not suffered the slightest inconvenience from it.”
08-10-2023, 14:06
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Sammy loop niet zo gebogen Denk je dat ze je niet mogen Waarom loop je zo gebogen Sammy met je ogen, Sammy, op de vlucht Hoog Sammy, kijk omhoog Sammy Want daar is de blauwe lucht
Sammy loop niet zo verlegen Zo verlegen door de regen Waarom loop je zo verlegen Sammy Door de stegen Sammy van de stad Hoog Sammy, kijk omhoog Sammy Want dan word je lekker nat,
Sammy kromme kromme Sammy Dag Sammy domme domme Sammy Kijkt niet om zich heen Doet alles alleen en vindt de wereld heel gemeen
Sammy wil bij niemand horen Zich door niets laten verstoren Toch voelt hij zich soms verloren Sammy Hoge toren, Sammy kan 't niet aan Hoog Sammy, kijk omhoog Sammy Want daar boven lacht de maan
Sammy wil met niemand praten Maar toch voelt hij zich verlaten Waarom voel je je verlaten Sammy op de straten, Sammy van de stad Hoog Sammy kijk omhoog Sammy Want dan word je lekker nat,
Sammy kromme kromme Sammy Dag Sammy domme domme Sammy Kijkt niet om zich heen Doet alles alleen en vindt de wereld heel gemeen
Sammy wil heus wel verand'ren Maar is zo bang voor de and'ren Waarom zou je niet verand'ren Sammy Want de and'ren Sammy zijn niet kwaad Hoog Sammy, kijk omhoog Sammy Anders is het vast te laat
Sammy loopt maar door de nachten Op een wondertje te wachten Wie zal dit voor jou verzachten Sammy Want jouw nachten Sammy zijn zo koud Hoog Sammy, kijk omhoog Sammy Er is er een die van jou houdt
07-10-2023, 01:21
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Ik had een "pen pal" die "genietbaar" was en waarmee het goed lol trappen was, tot hij een kritieke dosis 5-Meo-DMT inhaleerde, en "ongenietbaar" werd. Hij is er sindsdien van overtuigd dat hij "egoloos" is en een "bevrijde ziel".
Maar kritiek op zijn geliefde spirituele leraars en hun teksten maakt hem razend, en doet hem schelden als een viswijf. Ziedaar onze "egoloze"!
Wat is dat toch met dat concept van "bevrijd zijn van het ego"? Alsof dat mogelijk zou zijn!
Wat mijn "pen pal" in wezen doet is: Lezen wat ik schrijf, het gelezene beoordelen, er intellectueel en emotioneel op reageren, en het al dan niet beantwoorden, en bij een antwoord beschaafd blijven, of onbeschoft te keer gaan.
Dat is allemaal de vrucht van persoonlijk denken, van het "ik" (ego in het Latijn). De persoonlijkheid is dus allerminst verdwenen!
En wat meer is: je moet het verhaal van je overtuigingen - dat je een "bevrijde ziel" bent bvb - in stand houden door er voortdurend over na te denken. Stop je daarmee, dan verdwijnt dat naar de achtergrond, en speelt het geen rol meer tot je het weer opneemt in je gedachten.
Je kan dit proces doorzien, door eenvoudig je innerlijke dialoog, in zijn komen en gaan te observeren.
Ik heb de indruk dat mijn "pen pal" daar nog niet aan toe is, en zich gedraagt zoals hij zich zijn hele leven lang gedragen heeft, en alleen maar de overtuiging koestert dat hij het mysterie van het leven opgelost heeft!
Het is slechts denken! Shakespeare's "sound and fury", in het interval tussen geboorte en dood, zoals verwoord in de beroemde monoloog van Macbeth:
Tomorrow, and tomorrow, and tomorrow, Creeps in this petty pace from day to day, To the last syllable of recorded time; And all our yesterdays have lighted fools The way to dusty death. Out, out, brief candle! Life's but a walking shadow, a poor player, That struts and frets his hour upon the stage, And then is heard no more. It is a tale Told by an idiot, full of sound and fury, Signifying nothing.
Ja, mijn beste "pen pal": ik hoop voor jou dat je niet allen maar "een idioot verhaal" vertelt.
Maar nogmaals: het is slechts denken. Denken waaraan de fysieke dood voorgoed een einde zal maken!
Requiescat in pace
03-10-2023, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Het is erg moeilijk om iemand te begrijpen, of te beoordelen wat er in zijn/haar brein gaande is. Ik denk aan het beroemde artikel uit '74 van Thomas Nagel: "What is it like to be a bat?":
[...]In dit artikel argumenteert Thomas Nagel dat er feitelijkheden zijn, wat betreft de bewuste ervaring, die subjectief zijn, en alleen maar gekend kunnen zijn vanuit dit subjectieve perspectief. Zelfs als we alle objectieve feiten over vleermuizen weten, kunnen we eigenlijk niet weten hoe het in werkelijkheid is om een vleermuis te zijn.[...] (bron)
Als we observeren hoe een medemens zich gedraagt, zowel fysiek als verbaal, kunnen we feitelijk alleen maar de dingen her-kennen die we in ons zelf er-kennen.
En dan zijn er natuurlijk de bekende uitspraken zoals "aan de vruchten kent men de boom", of "luister naar mijn woorden, maar kijk niet naar mijn daden".
Als iemand mij komt vertellen dat hij een "zelf-gerealiseerde wijze" is, maar dan, bij de minste kritiek, zich te buiten gaat aan verbaal geweld van het allerlaagste allooi, wordt het wel heel moeilijk om hem au sérieux te nemen.
Ik ben altijd zeer geïnteresseerd geweest in de "mystieke ervaring". Sinds de new-age periode, en, recentelijk, de heropleving van het gebruik van psychedelica, stikt het van de zelfverklaarde mystici die beweren de "Unio Mystica" te beleven. Maar als je die mensen hun gedrag aanschouwt, vallen de meesten direct door de mand. Hun gedrag is dikwijls zeer destructief - kijk naar al die seksschandalen bij "gevestigde" goeroes - en agressief, bij het in twijfel trekken van hun overtuiging.
We zitten hier op gevaarlijk terrein. Op de rand van de psychose en de regelrechte krankzinnigheid.
Moeten we dan alle mystieke ervaringen, zowel die uit het verleden als het heden, beschouwen als mentale en psychische aberraties?
Misschien wel....
30-09-2023, 14:56
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Ik had het onlangs, met mijn goede vriend,over problemen met de milt: zoals het verwijderen ervan na een ongeval, of bij een pancreasoperatie, waar hij meestal standaard verwijderd wordt.
Zoals gebruikelijk kwam er weer een duiding van een van zijn geliefde schrijvers, deze keer van Christiane Beerlandt. Ik wil daar het volgende over zeggen:
Maar je vindt in dit artikel ook een verwijzing naar de milt als "zetel van de melancholie". Duidelijk uitgelegd in het Engelse wikipedia artikel:
[...]There has been a long and varied history of misconceptions regarding the physiological role of the spleen, and it has often been seen as a reservoir for juices closely linked to digestion. In various cultures, the organ has been linked to melancholia, due to the influence of ancient Greek medicine and the associated doctrine of humourism, in which the spleen was believed to be a reservoir for an elusive fluid known as "black bile" (one of the four humours). The spleen also plays an important role in traditional Chinese medicine, where it is considered to be a key organ that displays the Yin aspect of the Earth element (its Yang counterpart is the stomach). In contrast, the Talmud (tractate Berachoth 61b) refers to the spleen as the organ of laughter while possibly suggesting a link with the humoral view of the organ.
Etymologically, spleen comes from the Ancient Greek σπλήν (splḗn), where it was the idiomatic equivalent of the heart in modern English. Persius, in his satires, associated spleen with immoderate laughter.
In English, William Shakespeare frequently used the word spleen to signify melancholy, but also caprice and merriment. In Julius Caesar, he uses the spleen to describe Cassius's irritable nature:
Must I observe you? must I stand and crouch Under your testy humour? By the gods You shall digest the venom of your spleen, Though it do split you; for, from this day forth, I'll use you for my mirth, yea, for my laughter, When you are waspish.
The spleen, as a byword for melancholy, has also been considered an actual disease. In the early 18th century, the physician Richard Blackmore considered it to be one of the two most prevalent diseases in England (along with consumption). In 1701, Anne Finch (later, Countess of Winchilsea) had published a Pindaric ode, The Spleen, drawing on her first-hand experiences of an affliction which, at the time, also had a reputation of being a fashionably upper-class disease of the English. Both Blackmore and George Cheyne treated this malady as the male equivalent of "the vapours", while preferring the more learned terms "hypochondriasis" and "hysteria". In the late 18th century, the German word Spleen came to denote eccentric and hypochondriac tendencies that were thought to be characteristic of English people.
In French, "splénétique" refers to a state of pensive sadness or melancholy. This usage was popularised by the poems of Charles Baudelaire (1821–1867) and his collection Le Spleen de Paris, but it was also present in earlier 19th-century Romantic literature.[...]
De Amerikaanse filosofieprofessor John Martin Fischer toont in zijn boekje "Death, Immortality, and Meaning in Life" duidelijk aan hoe we als mens behoefte hebben aan feitelijke duiding van de dingen: de rationele benadering; en - niet minder belangrijk - een gevoelsmatige duiding van diezelfde dingen, waarbij we verhalen verzinnen die ons emotioneel raken en ons verlangen naar zingeving bevredigen.
In het wikipedia-fragment hierboven zie je al verschillende van die verhalen, die soms tegenstrijdig zijn.
Christiane Beerlandt's duiding is voor mij één van die verhalen, die mensen emotioneel kunnen aanspreken, moed geven, en vooruit helpen.
Ik veroordeel dat niet. Maar historisch gezien is haar verhaal gebaseerd op de Griekse humorenleer, die - het spijt me - wetenschappelijk geen betekenis heeft.
Elk verhaal, dat mensen vooruit helpt of troost geeft, heeft emotioneel ongetwijfeld zijn nut.
De "orenmaffia" is bedacht door mensen die vinden dat schrijvers als Hay, Dethlefsen en Beerlandt, mensen opzadelen met onnodige schuldgevoelens, en zo meer schade veroorzaken dan hulp bieden. Dat is een interpretatie van die mensen, die dat als zodanig ervaren. En dat is ook een realiteit waar rekening mee gehouden moet worden.
Het soort schrijvers, zoals hierboven vermeld, heeft een verantwoordelijkheid, die ze niet zomaar aan hun laars mogen lappen. En je hebt soms de indruk dat ze dat doen!
22-09-2023, 23:18
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Een kennis van mij - met wie ik al eens discussieer over de waarde van de zogenaamde pseudo-wetenschappen - probeert mij zo ver te krijgen dat ik toegeef dat ik een "vrijdenker" ben.
Buiten het feit dat dit voornamelijk op mijn lachspieren werkt, vraag ik mij af of de persoon in kwestie zich realiseert waar de term vandaan komt.
De term "vrijdenker" heeft een lange geschiedenis en is één van de opvolgers van de nog oudere term "ketter".
Het slaat op mensen die het waagden - meestal op gevaar voor eigen leven - de dogma's van de machtige religieuze instituten in twijfel te trekken.
Nu dit gevaar in het Westen enigszins geweken is, (politieke afwijkende meningen blijven riskant in sommige Europese landen; en wat betreft religie weten we dat sommige Islamitische sekten geen genade kennen voor "afvalligen"), moeten we ons afvragen waarom de term "vrijdenker" nog altijd een pejoratieve betekenis zou hebben in de geest van sommige mensen.
De oorzaak moet weer gezocht worden in een vorm van dogmatiek.
Mensen beseffen niet dat ze niet in staat zijn om de dogmatische axioma's van een of andere "heilsleer" ( zoals de geschriften van de "orenmaffia") kritisch te benaderen en eventueel in twijfel te trekken.
Dit is het niveau van de "volgeling", die er zich niet durft aan te wagen zijn overtuigingen los te laten, uit angst dat dit het einde kan betekenen van zijn "spirituele" veiligheid. Er is, spijtig genoeg, nog niet eens het begin aanwezig van een poging of een vermogen tot zelfstandig, kritisch denken.
Ik kan dat 'tragisch' vinden, maar er is niets aan te doen. De persoon in kwestie hier attent op maken, blijkt een zinloze bezigheid.
Het is het leven zelf, en wat je daarin overkomt, die dat vermogen kan doen ontwaken!
Het is de ontdekking dat de "doekjes voor het bloeden" het bloeden nooit gestelpt hebben. Dan pas komt er vrijheid om de feiten onverschrokken onder ogen te leren zien.
De angst van de volgeling leidt hem/haar uiteindelijk naar de ondergang!
Dit is wat Bertrand Russell schreef in 1956: Wat voor hem de wetenschappelijke feiten van die dagen waren, ontlokte hem dit citaat over "wanhoop":
“That Man is the product of causes which had no prevision of the end they were achieving; that his origin, his growth, his hopes and fears, his loves and his beliefs, are but the outcome of accidental collocations of atoms; that no fire, no heroism, no intensity of thought and feeling, can preserve an individual life beyond the grave; that all the labours of the ages, all the devotion, all the inspiration, all the noonday brightness of human genius, are destined to extinction in the vast death of the solar system, and that the whole temple of Man’s achievement must inevitably be buried beneath the débris of a universe in ruins—all these things, if not quite beyond dispute, are yet so nearly certain, that no philosophy which rejects them can hope to stand. Only within the scaffolding of these truths, only on the firm foundation of unyielding despair, can the soul’s habitation henceforth be safely built.” ~ Bertrand Russell, Mysticism and Logic
18-09-2023, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Eben Alexander, wiens Bijna-Dood-Ervaring (BDE) waarschijnlijk het meest besproken geweest is, deze eeuw, blijkt nadien ook geëxperimenteerd te hebben met psychedelica. Onder meer met 5-MeO-DMT.
Over dat experiment heeft hij in 2018 een interview gegeven aan onderzoekers van het "Centre for Mental Health, School of Human Sciences, Old Royal Naval College, University of Greenwich, London, United Kingdom, 2 Centre for Psychedelic Research, Department of Brain Sciences, Faculty of Medicine, Imperial College, London, United Kingdom".
dr Eben Alexander krijgt in het artikel de schuilnaam "Nikoli".
Het is duidelijk dat hij tot de mensen behoort die de evolutie, van wat wij ervaren als onze persoonlijkheid, zeer ernstig neemt en zijn BDE hoger inschat dan zijn 5-Meo ervaring. Hij is er ook van overtuigd dat reïncarnatie van zijn persoonlijkheid mogelijk is.
Ik heb daar geen oordeel over vermits ik geen BDE, en maar een zeer gedeeltelijke ervaring met 5-Meo gehad heb. (Ervaring die ik afgebroken heb omdat ik het ervoer als anesthesie en de controle niet wou verliezen.) Ik heb nu eenmaal niet zoveel vertrouwen in "sjamanen" en verkies te experimenteren onder gespecialiseerde medische begeleiding, zoals toegepast in onder meer Johns Hopkins in Baltimore. Maar dat is er niet van gekomen, en zal er wellicht nooit van komen.
Mijn visie over de "evolutie van onze persoonlijkheid" vind je in een vorig artikel.
13-09-2023, 06:47
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
"Ego-dood", door psychedelica gebruikers (vooral bij 5-MeO-DMT) ook wel "sterven voor je (fysiek) sterft" genoemd, is een verschijnsel dat vele vragen oproept. (Lees misschien eerst het wikipedia-artikel https://en.wikipedia.org/wiki/Ego_death )
In de eerste plaats: Wat wordt bedoeld met "ego"? Ego is het Latijnse woord voor "ik".
'Ik' is geen ding! Het is een functionele activiteit binnen ons bewust-zijn. Het is de verbinding tussen het individu, het lichaam dat je bent, met zijn zintuigelijke en mentale vermogens, en de wereld waar het moet mee omgaan om te kunnen overleven. Dit 'omgaan' omvat interpretatie en keuzes maken. Die wereld wordt 'bekend' en 'vertrouwd'.
Beleef je nu een ervaring waarin die 'bekendheid' en 'vertrouwdheid' ernstig verstoord worden, lijkt het alsof je 'zelfbeeld' desintegreert.
Bij een ayahusca ervaring - zo wordt ons als niet-gebruiker verteld - verandert wat waargenomen wordt volledig van structuur en is totaal onvoorspelbaar. Bij een 5-MeO-DMT ervaring verdwijnt de bekende wereld volledig, en blijft er niets meer 'bekend' of 'vertrouwd' over.
Is dat dan het einde van het 'ego'? De zogenaamde 'ego-dood'? Het 'sterven voor je sterft'? Ik denk het niet! Voor mij gaat het hier om een verkeerde interpretatie. Het 'ik', als actieve functionaliteit desintegreert helemaal niet. Het blijft actief als interpretator. Anders zouden die ervaringen helemaal niet geregistreerd en onthouden worden. Het zouden dan non-events zijn, waar geen herinnering aan is, zoals bij het inslaap vallen, of de diepe slaap, of de droomloze toestand gedurende anesthesie.
Het 'ik' blijft dus wel degelijk actief in zijn functie als waarnemer en desintegreert niet! "And it can come back with a vengeance! " zoals Robin Carhart-Harris opmerkt.
Maar het komt dan wel terug van 'nooit weggeweest'! Het is de 'bekende', 'vertrouwde' wereld die terug komt, omdat de hersens - als ge geluk hebt - zich voldoende herstellen van de impact van de chemicaliën. Wel worden soms nieuwe verbindingen in de hersenen vastgesteld (bij onderzoek onder wetenschappelijke begeleiding met behulp van oa fMRI scanning) die dan blijkbaar (tijdelijk) een gunstig effect hebben op bvb depressies die niet reageren op andere behandelingsmethodes.
Keert de 'bekende' en 'vertrouwde' wereld niet voldoende terug... tja... dan wordt ge waarschijnlijk voer voor de psychiatrie en het gekkenhuis. Hetgeen inderdaad sommige gebruikers overkomt, die er blijvende psychische problemen aan overhouden!
"Sterven voor ge sterft" is en blijft een persoonlijke interpretatie, waar de persoon in kwestie groot belang aan toekent, maar daarbij niet aanvaardt/beseft dat het een ervaring is van een 'levend, actief brein'! En dus niets te maken heeft met de actuele 'fysieke' dood van dat brein!
Blijkbaar is de ervaring té overweldigend om dat onder ogen te willen zien!
12-09-2023, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (1)
Ik heb menigmaal gediscussieerd met een vriend, die een toegewijde adept is van wat sceptici "pseudo-wetenschappen" noemen. Hij gelooft vooral in de geschriften van - door Karin Spaink, in haar boek: Het Strafbare Lichaam, "de orenmaffia" genoemd - Dethlefsen en Dahlke, Christiane Beerlandt (over Louise Hay's radicale visie heeft hij het niet gehad), die daarenboven 'zwaar' steunen op duiding vanuit de "astrologie".
Deze mensen gaan ervan uit dat het lichaam het slachtoffer wordt van 'spirituele blokkades'. Het gevolg van vergissingen, verkeerde keuzes, begaan door de 'ziel' op zijn spirituele evolutionaire tocht naar de uiteindelijke vervolmaking, en vereniging met de 'bron' van waaruit de tocht begonnen is. Die spirituele tocht van de individuele ziel - in de theosofie 'monade' genoemd - is blijkbaar nodig om die ziel bewust te maken van haar volmaakte oorsprong, waarvan ze zich blijkbaar oorspronkelijk niet bewust is. (Alleen God weet, in godsnaam, waarom!)
Deze visie gaat ervan uit dat, wat zij onze 'ziel' noemen, de dood van lichaam en hersens overstijgt en dus overleeft, om zo verder te evolueren naar dat uiteindelijke doel: volmaakt bewuste hereniging met de 'Bron', waaruit zij ontsproten is, meestal 'God' genoemd.
Dan geven deze zelfverklaarde 'zieners' - die blijken door te hebben waar het eigenlijk over gaat (dat beweren ze toch) - de falende, sputterende, geblokkeerde 'ziel' raadgevingen over hoe het beter kan, tonen waar de 'blokkades' zitten, en vertellen hoe je eigenlijk op de juiste manier hoort te kijken en te denken. En vooral de invloed van de sterren en planeten niet uit het oog verliezen!
Of: dit soort 'zieners' bestaan echt, of: het zijn mensen met waanideeën, of: het zijn kwakzalvers, die ontdekt hebben hoe gemakkelijk de goedgelovige meute te misleiden/verleiden is, en daar dan het gebruikelijke 'slaatje uit slaan'.
Het eerste (zieners bestaan echt) houd ik voor zeer onwaarschijnlijk. Dus blijft de rest over.
Maar dat geloof over een immer evoluerende ziel, die alle mogelijke ( en onmogelijke?) ervaringen dient door te maken, om dan uiteindelijk te kiezen voor de ultieme vrede van de hereniging met God, kan heel veel troost bieden.
Het addertje onder het gras is dan wel: wat is het verband tussen wat je "ziel/monade" noemt en dat, wat je ervaart als je "persoonlijkheid ", het beeld dus dat je van jezelf hebt, en uiteindelijk beschouwt als je "zelf"?
Het is het gedrag en evolutie van onze "persoonlijkheid" waarop, in de geschriften van "de orenmaffia", de nadruk wordt gelegd, bij het verstrekken van hun duidingen en raadgevingen.
En als er nu iets is, dat fragiel, breekbaar, en aan onverwachte veranderingen onderhevig is, is dat wel onze zogenaamde "persoonlijkheid"!
Is er een leerproces aan de gang in het 'interval tussen geboorte en dood'? Zeker wel... het is in ieder geval mogelijk, als je er de tijd voor krijgt (denk aan de zeer vroege, vroege, en onverwachte overlijdens), en je er de intelligentie voor hebt.
Is het dat wat we meenemen over de grens van de dood heen? Ik zie geen enkele reden om dat aan te nemen. Bij dementeren en hersenbeschadiging, verdwijnt die persoonlijkheid, waaraan we zo gehecht zijn, zo goed als volledig.
Dat bewijst dat, als er "iets" de dood van lichaam en hersens overleeft, dat zeker onze persoonlijkheid niet is!
Die "ziel" dan maar?
Ik ben die ziel nog nooit tegengekomen. En als ze los staat van onze wereld van ervaringen heeft ze geen impact op wat we ervaren als "onszelf", en is dus niet verschillend van de 'ik-loze', 'tijd- en ruimteloze' toestand - die niet ervaren kan worden - van de dimensie van voor onze geboorte.
Als mensen het hebben over het "hiernamaals" - zie je ook bij BDE's - zit dat volgestouwd met bekende, vertrouwde ervaringen. Terwijl de dood waarschijnlijk het 'afscheid van het bekende' is!
Het leven is een ondoorgrondelijk mysterie! We proberen het vruchteloos 'doorgrondelijk' te maken door er het 'bekende' op te projecteren.
08-09-2023, 22:55
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
"Ik ben één met het universum" roept een 'psychonaut' uit, na het roken van een 'kritieke' dosis 5-MeO-DMT.
Wat bedoelt hij? Is hij één met wat de wetenschap postuleert: dat onvatbare, immer versnellend uitdijend heelal met zijn ontelbare sterrenstelsels, al zijn zwarte gaten, exploderende sterren, zwervende planeten enz. enz. Of is hij één met het universum dat hij waarneemt, ervaart; en waar hij zich vroeger afgescheiden van voelde. Maar nu zijn "waarnemer en waargenomene" één! Pure advaita dus.
Of denkt hij dat hij het enige bewustzijn in het universum is? Een universum dat door hem verbeeld, in stand gehouden, en uiteindelijk weer opgelost wordt?
Dat heet "Solipsisme".
Een man die lang over "Solipsisme" heeft nagedacht is Vexen Crabtree. Geen academische filosoof, maar wel iemand die controversiële onderwerpen durft aan te snijden. Hij heeft een artikel geschreven over "solipsisme" en zijn filosofische consequenties. Het artikel verscheen in 2002, hij heeft het herwerkt in 2010. De man heeft er dus acht jaar over nagedacht. Ik heb het gedeeltelijk vertaald, in de eerste plaats voor mezelf, om hem beter te kunnen begrijpen. Artikel is hier te vinden: http://www.humantruth.info/solipsism.html
De onderliggende humor is wel leuk! Zie hier het gewrocht:
[...]Metafysisch Solipsisme in Niet Waar
Solipsisme is een extreme extrapolatie van het subjectivisme. Het ontstaat als resultaat van een epistemologisch probleem: alles wat we weten is het resultaat van interne gedachten. Het is mogelijk dat alles wat we zien, het geheel van wat we beschouwen als "realiteit", een illusie of een vorm van bedrog is. Elk van ons zou compleet krankzinnig kunnen zijn, lijdend aan grote waanideeën, waarbinnen niets wat ervaren wordt overeenkomt met de realiteit. Sommige mensen leven, zonder dat ze dat willen, gedurende lange periodes van hun leven in zulk een toestand, en hallucineren zo hun leven voorbij. Metafysisch solipsisme is het geloof dat "je eigen mentale staten de enige staten zijn": alleen jouw zelf bestaat, niets anders. Alles is een creatie van jouw verbeelding, inclusief andere wezens. Het mag dan lijken dat die andere wezens echt leven, maar eigenlijk zijn het projecties van je onderbewuste wezenheid - hun onderbewuste is jouw onderbewuste, en je beperkte visie aangaande hun levens is het gevolg van het feit dat jouw diepste zelf jouw bewuste (alledaagse) zelf, op speelse wijze, de volledige kennis ontzegt van wat er werkelijk gaande is. De gehele wereld is een schouwtoneel in jouw verbeelding. Hoewel het onmogelijk is om solipsisme te weerleggen, zijn er toch sterke argumenten tegen in te brengen. 1. Waarom is de solipsist niet begiftigd met alwetendheid en almacht?
Indien het zelf gans het universum en zijn gehele geschiedenis creëerde als een daad van zijn verbeelding, is het toch zeer vreemd dat we geen inherent begrip hebben dat dit het geval is. Het is vreemd dat we geen immense superkrachten hebben. Als alle wezens het resultaat zijn van private reflectie, en als het universum een spel is, gecreëerd om onszelf te vermaken, dan lijkt het alsof de regels van de fysica en de grenzen van tijd en ruimte kunnen losgelaten worden in een opwelling. Is er iemand die deze krachten heeft? Duidelijk niet. Het solipsistisch geloofssysteem moet daarom uitleggen waarom de ultieme waarheid over de realiteit zo verdomd goed verborgen is!
De beste verklaring is: dat het goddelijke solipsistische zelf het universum creëerde als benodigd deel van een spel met als doel de tijd te doden, het voor zichzelf interessant te maken, en verveling tegen te gaan. Maar de beste manier om dit te doen, als een almachtig wezen, is: een actieve rol in het spel te spelen. Dit vereist dat men zijn eigen macht ernstig inperkt. Dus: het onderbewuste van de solipsist creëerde het universum, maar verbergt deze stand van zaken voor zijn eigen bewustzijn. En daarom: men komt tot solipsisme door filosofische overweging, niet door een instinctief geloof of door het zelf, dat creatieve krachten aan zichzelf demonstreert. Alleen maar door zichzelf te verdelen in een onwetend bewust zelf, dat geregeerd wordt door een almachtig onderbewust zelf, kon ware 'procrastinatie zonder verveling' bereikt worden.
Ons onderbewustzijn, verlangend om toch iets te doen te hebben, creëerde een universum en creëerde massa's mensen en creëerde ook ons bewuste zelf, als het enige geldige individu in deze wereld. Dit maakt solipsisme eigenlijk tot een gelijkaardig geloofssysteem als dat van sommige Boeddhisten, mystici en pantheïsten, maar dan wel de realiteit bekijkend vanuit een ander perspectief.
Het probleem is dat dit een hoogst ingewikkelde situatie is, op het randje van simpelweg ongeloofwaardig. Ook al is dit op zichzelf geen bewijs van 'zijn onwaar zijn'. De laatste druppel voor mij was dit: wat is het punt van deze totale escapade waarbij de ultieme waarheid verborgen is voor het bewuste zelf, terwijl in werkelijkheid, de solipsist claimt dat hij eigenlijk weet dat hij de gehele realiteit in zijn hoofd gecreëerd heeft? Het lijkt erop dat, van zodra een solipsist zich gerealiseerd heeft wat het spel is, het doel van de illusie een einde neemt. Maar het leven gaat verder alsof de solipsist, tenslotte, toch niet de enige realiteit is.
2. Het Bekering Probleem: Solipsisme uitleggen aan iemand anders
Als solipsist moet je een serieus probleem onder ogen zien, als je probeert je geloof aan iemand anders uit te leggen. Het is ongeveer onmogelijk iemand anders ervan te overtuigen dat het waar zou kunnen zijn:
• Je moet ze ervan overtuigen dat zij het enige feitelijke wezen zijn, en dat jijzelf een projectie bent van hun eigen zelf. Hoe dan ook zullen ze doorhebben dat jijzelf dit onmogelijk kunt geloven, en zullen ten strengste ontkennen dat het waar is.
• Je moet ze ervan overtuigen dat ze een projectie zijn van jouw verbeelding. Iets wat ze simpelweg nooit zullen geloven, vermits ze zelf bewust zijn.
Het ziet er naar uit dat het onmogelijk te verklaren is, op een zinvolle manier, dat jij zelf het enig feitelijke bewustzijn bent, omdat elkeen, aan wie je dit vertelt, je automatisch niet zal geloven. Dat is een zeer groot probleem: het maakt solipsisme alleen maar werkbaar als een compleet privaat geloof. Het betekent niet noodzakelijk dat het niet waar is, als je eerlijk gelooft dat al de mensen rondom je automaten zijn door jou gecreëerd, en dat ze geen onafhankelijk bewustzijn hebben. Maar het betekent dat het geloof geen praktische consequenties heeft, en dat het inderdaad ironisch zou zijn moesten er pro-solipsistische clubs of sociëteiten bestaan. Het ziet er naar uit dat het, als geloof, geen enkele sociale betekenis heeft.
Solipsisme, als geloof, kan niet getest worden. Er is geen manier om het te bevestigen of te ontkennen, en het heeft geen praktisch effect op de wereld. Als je in de wetenschap iets onmogelijk kunt testen, wordt het onmiddellijk verworpen als theorie. Het is alsof het geen waar geloofssysteem zou zijn. Het is een hooglijk abstracte oplossing voor een technisch epistemologisch probleem, dat voor het grootste deel het resultaat is van filosofische uitgangspunten die moeilijk te verifiëren zijn in de reële wereld. Solipsisme kan 'veilig genegeerd' worden zonder eigenlijk direct verworpen te worden. Als geloof maakt het simpelweg niets uit. Dit is een kenmerk van iets dat gewoonweg niet waar is.
3. Er kan er maar EEN zijn!
Slechts één persoon ter wereld kan een solipsist zijn en correct zijn in zijn geloof. Als twee solipsisten elkaar ooit ontmoeten, is één van hen misleid. Als tien solipsisten aan een meeting deelnemen (ik twijfel eraan dat er veel meer ooit zijn bijeengekomen - het is een zeldzaam geloof!), dan moeten negen van hen tenminste misleid zijn te denken dat zij het enige ware bewuste wezen zijn, en slechts één van hen kan mogelijk de ware oorzaak van alle bestaan zijn. Welnu, als je een groeiend aantal gelovigen ontmoet en het lijkt erop dat het overgrote deel van hen het mis moeten hebben wat betreft hun geloof, dan wordt dat een probleem voor dat geloofssysteem in het algemeen: het zou kunnen dat het in feite niet waar is voor om het even wie.[...]
06-09-2023, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
In de verschillende yoga-scholen, alsook in de Advaita geschriften speelt "Zelf-realisatie" een hoofdrol, om niet te zeggen de hoofdrol.
Wat is dat "Zelf" dat moet "gerealiseerd" worden? "Dat wat je in wezen bent" is meestal het antwoord.
Ik antwoord daarop: 'De totaliteit van wat je bent' is altijd aanwezig! Dus kan "realisatie" alleen maar betekenen: dat je je realiseert dat 'de totaliteit van wat je bent' altijd aanwezig is!
Het uitgangspunt bij de meeste Indische metafysische en filosofische scholen is: dat de realisatie van wat je écht bent, je zal bevrijden van alle angst en pijn en dat je daarna de aardkloot bewandelt als "verlichte, bevrijde" ziel. Maar dat gaat niet in één, twee, drie! Daar moet ernstig voor geoefend worden, met toepassing van een of andere yoga-techniek, liefst onder leiding van een "zelf-gerealiseerde" leraar. (Als die al te vinden is!)
De laatste tijd wordt al dat gezwoeg in vraag gesteld. Er is de hype van de heropleving van het gebruik van 'psychedelica'. Het gebruik hiervan zou het bereiken van de staat van "verlichting", waarbij je je 'één voelt met het universum' zeer bevorderen (wat dat inhoudt weet alleen diegene die die ervaring heeft). Ik bvb geef eerlijk toe dat ik mij daar geen voorstelling van kan maken.
Vooral het gebruik van een 'kritieke' dosis van de verbinding 5-MeO-DMT (5-methoxy-N,N-dimethyltryptamine), meestal gerookt, door het gestolde paddengif van de Bufo Alvarius te ontbranden in een daarvoor geschikte pijp, schijnt vaak te leiden tot een 'definitieve spirituele doorbraak'. (Er zijn legio voorbeelden op het web van die ervaringen).
Mensen raken bewusteloos en hebben blijkbaar de ervaring van volledig te desintegreren, maar op de een of andere manier wordt de ervaring toch geregistreerd! De een komt er 'jubelend' uit met een eureka-gevoel: ik heb het eindelijk voorgoed beet! Anderen - de meesten - vinden het maar een griezelige ervaring en zijn blij hun gedesintegreerde lichaam ongeschonden terug te vinden. En die zeggen: Nooit meer!
De overgrote populariteit is tegenwoordig weggelegd voor de "Ayahuasca ceremonie", waarbij een DMT aftreksel gedronken wordt. Normaal wordt oraal ingenomen DMT onmiddellijk afgebroken, en heeft geen effect. Maar de Amazone-bewoners hebben al eeuwen geleden ontdekt dat, als ze een aftreksel van een ander plant toevoegen, het mengsel wel actief wordt. De moderne scheikunde heeft ontdekt dat die tweede plant 'harmine' bevat, een krachtige natuurlijke MAOI, een monoamine oxidatie inhibitor. (DMT is een monoamine). Het drinken van de "ayahuasca-thee" veroorzaakt een ware caleidoscoop van zeer intrigerende tot zeer enerverende, zelfs angstaanjagende, ervaringen. Voor de een, boeiend en entertainend, voor de ander hogelijk 'mystiek'. Af en toe hoor je de kreet: God bestaat! Ik heb hem ontmoet!
Ik kan er alleen maar als buitenstaander over meepraten!
Voor mezelf beschouw ik ervaringen als een voorbijgaande toestand: ze hebben een begin en een einde. En de herinnering eraan is afhankelijk van de gezondheid van het geheugen, dat op zijn beurt afhankelijk is van de gezondheid van het brein.
Om terug te keren naar mijn uitganspunt: De totaliteit van wat je in wezen bent is geen ervaring. Het is een 'zijnstoestand'. Je hoeft niets te ondernemen om die te "bereiken"!
Voor mij betekent "bevrijding": bevrijd zijn van het verlangen om te zoeken naar "bevrijding".
03-09-2023, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Enkele duizenden jaren geleden moeten er onder de mensen ook al een categorie "hypersensitieven" op deze aarde rondgelopen hebben, die hun verblijf op onze planeet als, zo goed als ondraaglijk, ervaren hebben. Ik denk dan in de eerste plaats aan India. (Hoe het was op andere plaatsen, zoals bvb China weet ik niet.) Vermits ik al vroeg met de yogafilosofie in contact gekomen ben durf ik er iets over zeggen.
Je hebt de Samkya filosofie, met de daarop gebaseerde Yoga Soetras, volgens de traditie samengesteld door de monnik Patanjali. De Samkya filosofie is een dualistische filosofie, maar daar ga ik verder niet op in. Het gaat me om de Yoga Soetras. Een zeer merkwaardige handleiding om, met de daarin uitgelegde meditatietechnieken, de aarde voorgoed te verlaten door op te lossen in de 'nirbija samadhi' (de 'zaadloze samadhi'). Hetgeen inhoudt dat je niet meer op aarde kan terugkeren. Deze opvatting is het gevolg van het geloof in reïncarnatie. Daarom wordt het plegen van zelfmoord - de snelste manier om de planeet te verlaten (sic) - verworpen. Dat veroorzaakt 'slecht karma' en dwingt je om terug te keren. (Op het concept karma ga ik ook niet in.)
Deze uitweiding om mijn verbazing te uiten over het feit dat een categorie mensen hun leven als ondraaglijk ervoeren, ondanks de afwezigheid van bvb fysiek lijden door ziekte etc.
Een tweede voorbeeld is het Theravada Boeddhisme, waarin ten eerste gesteld wordt: "Bestaan is lijden". En als oplossing gegeven wordt: opgaan in Nirvana. Wat wordt bedoeld met Nirvana? Nirvana betekent letterlijk "uitdoving". Uitdoving van het verlangen naar ervaring. Ervaring die je alleen maar kunt opdoen in de dualistische wereldbeleving in het 'interval tussen geboorte en dood'. Hier wordt ook weer rekening gehouden met reïncarnatie. Maar reïncarnatie van wat?! Vermits het 'zelf' ontkend wordt. Het concept 'anatma' (anatta in Pali) is niet gemakkelijk uit te leggen. Wie er zich in wil verdiepen, hij wage zijn kans. Ook hier wordt zelfmoord afgekeurd als zinloos.
Dit is zware kost natuurlijk voor de beoefenaars van deze disciplines.
In de praktijk heeft het nooit gewerkt. Misschien voor enkelingen. Het zijn vooral theoretische concepten.
In de praktijk zie je in India dat de beoefenaars van de Patanjala-yoga er vooral op uit zijn "bovennatuurlijke krachten" te verkrijgen, de zogenaamde 'siddhis'. (Zoals Arthur Koestler in zijn boek "De lotus en de robot" laat zien.)
En de concepten van het Theravada boeddhisme zijn ook losgelaten. Boeddha is een god geworden en het oplossen in nirvana is vervangen door devotie, het concept van mededogen en het idee van de Bodhisattva in het Mahayana Boeddhisme.
In de praktijk van tegenwoordig wordt euthanasie aangevraagd, als het leven als ondraaglijk ervaren wordt. Of wordt er inderdaad suïcide gepleegd.
Maar wie zijn geschiedenis kent weet dat de mensheid zich vooral beziggehouden heeft met elkaar uit te moorden in de ontelbare oorlogen die er geweest zijn! Ook een manier om te ontsnappen aan dit tranendal.
Vrolijk word ik er niet van!
29-08-2023, 21:35
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Wat of wie zouden we zijn als we niet meer konden denken?
In de eerste plaats zouden we ons niet meer kunnen handhaven in deze wereld zonder hulp van de medemens.
Het denken, dat een product, en later het uitgesproken voertuig, van het geheugen is, is het essentiële hulpmiddel om de interactie met de wereld om ons heen te duiden, betekenis te geven en te hanteren.
Daarvoor dient het eigenlijk. Maar de menselijke geest overstijgt deze functie, omdat hij zich met het denken identificeert. Dit creëert de parallelle wereld van het denken, die voor de meesten van ons het allerbelangrijkste wordt, en als het ware als een scherm over de natuurlijke wereld der zintuigen en de natuurlijke lichamelijke functies gelegd wordt.
Toch is dit iets wat heel gemakkelijk te doorprikken is. In de periodes dat het denken naar de achtergrond verdwijnt: tijdens de diepe slaap, dutjes overdag, tijdens bewuste meditatie (zoals bvb aanbevolen in de yoga sutras), of het meest natuurlijke: tijdens het opgaan in een dagelijkse manuele bezigheid, of hobby, of spel (waarbij het denken weliswaar gebruikt wordt, maar dan in zijn natuurlijke functie).
Het probleem is: het zich hechten aan de parallelle wereld van het denken. Dat creëert een zelfbeeld dat daar totaal afhankelijk van wordt, en zich vastklampt aan, letterlijk, denkbeeldige visies en overtuigingen over hoe de wereld in elkaar zit.
Ik denk hier bvb aan de zogenaamde pseudo-wetenschappen, zoals: de psychoanalyse, de astrologie met zijn vele systemen (hangt af van het land waar je je horoscoop laat trekken) en plethora van handboeken, het duiden van ziektebeelden zoals in de teksten van Louise Hay, Thorwald Dethlefsen, Christiane Beerlandt en nog zoveel anderen, de homeopathie met zijn ongelooflijk gedetailleerde handboeken.
En dan heb je, vanzelfsprekend, nog al die religieuze overtuigingen, politieke overtuigingen, filosofieën.
Het zijn allemaal denkbeeldige wereldbeelden.
Het zich identificeren met een of meerdere van deze wereldbeelden wordt dan de essentie, de kern van wie we denken te zijn. Of dit wereldbeeld "waar" is, speelt dan geen rol meer. Voor jou, die zich daarmee geïdentificeerd hebt is, het "DE waarheid"!
Toch is dit heel gemakkelijk te doorprikken. Als je je er bewust van wordt dat deze denkbeeldige "waarheden" gewoon verdwijnen in de periodes dat je er niet over nadenkt, dan kun je ze bewust relativeren.
Als blijkt dat je je wereldbeelden niet kunt relativeren, wordt de "parallelle wereld van het denken" de "gevangenis van het denken"!
28-08-2023, 10:26
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Paul Bach-y-Rita is verder aan zijn project blijven werken tot aan zijn dood in 2006. Eerst zaten de proefpersonen in een stoel waarbij ze hun rug aandrukten tegen de matrix met vibrators. Later, met het uitvinden van de chip, was men in staat de matrix los te maken van de stoel en kon hij vastgemaakt worden op de buik of op de dij, zodat de proefpersonen vrij konden bewegen. Voor zo ver ik heb kunnen nagaan is er nog geen bruikbaar model, zodat mensen er de straat mee op kunnen, maar dat komt waarschijnlijk wel. Alva Noé, die het project met aandacht gevolgd heeft en het ook beschrijft in zijn boek "Out of our Heads", vermeldt het verbluffende feit dat sommige proefpersonen konden pingpongen!
Voor Noé draagt dit onderzoek bij tot het belangrijke inzicht dat de bewustzijnstoestanden die we ervaren los kunnen komen van de hersengebieden die traditioneel verbonden geacht worden met deze ervaringen. Hij beschrijft dit in een paragraaf getiteld: "Neurale plasticiteit en bewustzijn" waarbij hij een experiment rond die plasticiteit, met jonge fretten, beschrijft:
[...]Wat is het, aangaande het karakter van de hersenactiviteit, dat ons toelaat visuele ervaringen te hebben als tegengesteld aan ervaringen van een andere soort (bijvoorbeeld ervaringen van het gehoor of de reuk) of zelfs het hebben van helemaal geen ervaringen. Dit is een vraag over bewustzijn, over het onderscheiden kwalitatieve karakter van onze ervaringen. Specifiek is het een vraag over de neurale basis van het kwalitatieve karakter van onze bewuste episodes. Wat is het, aangaande het 'neurale vuurwerk', dat er voor zorgt dat de resulterende ervaring één specifiek soort karakter van aanvoelen heeft, eerder dan een ander? Wetenschappers zijn niet in in staat deze vraag te beantwoorden. Zij zijn tot nu toe niet in staat de kloof te overbruggen tussen neurale toestanden aan de ene kant en bewuste ervaring aan de andere. Dit wordt soms de 'verklarings-kloof' genoemd. Vanuit mijn perspectief is dit niet verbazend. De reden waarom wij de kwaliteit van de ervaring niet in termen van de intrinsieke aard van de activiteit van het brein kunnen verklaren is, dat er in feite niets intrinsiek, als onderscheiden visueel, is aangaande de actie van het brein. Laat mij dit uitleggen. Laat ons een groep verrassende en hoogst instructieve studies met fretten bekijken, die gedaan werden door Mriganka Sur en zijn collega's aan het MIT (Massachusetts Institute of Technology). Sur en zijn team voerden een operatie uit op pasgeboren fretten, waarbij ze effectief een verbinding maakten van de ogen met die delen van het brein die normaal dienen voor het gehoor. Wat ze in feite deden was een wijziging aanbrengen bij iedere fret, zodat de cellen in de ogen, die normaal een connectie ontwikkelen met de visuele gebieden van het brein (de visuele thalamus, de visuele cortex), in plaats daarvan in de gebieden van het brein groeiden die normaal bestemd zijn voor het gehoor. Omdat fretten geboren worden in een neurologische zeer onrijpe staat, zijn ze ideaal voor dit soort interventie. Je zou kunnen gedacht hebben dat deze herverbinding bij de fretten er voor zou zorgen dat ze 'horen' met hun ogen. Tenslotte werden de ogen verbonden met de delen van het brein die dienen om te zien. In plaats daarvan liet het hen toe te zien met hun auditieve breindelen. Dit is een merkwaardige ontdekking. Het toont aan dat de link tussen breingebieden en de bewuste ervaring (bvb. de link tussen gehoorscortex en de ervaring van het horen en tussen de visuele cortex en de ervaring van het zien) plooibaar is.[...] (Alva Noé: "Out of our Heads" ~ vertaling KK)
21-07-2012, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
Ons brein blijkt 'plastisch' te zijn. Dat wil zeggen dat onze hersencellen eigenlijk multifunctioneel zijn. Na herseninfarcten (beroerte) of hersenbloedingen treedt soms een spectaculair herstel op, ook al zijn gedeelten van de hersenschors, die verantwoordelijk geacht worden voor een bepaalde functie, afgestorven. Reeds eind jaren zestig van vorige eeuw, heeft de flamboyante Amerikaanse neuro-wetenschapper Paul Bach-y-Rita (zijn vader was Mexicaan, vandaar de, in mijn oren, grappig klinkende achternaam) dit overtuigend gedemonstreerd. Hij ontwierp een toestel waarmee hij blinden weer liet 'zien'. Cambridge psycholoog Nicholas Humphrey heeft dit zeer 'plastisch' (sic) beschreven in zijn boek: "A History of the Mind".
[...]Gegeven het feit dat de menselijke retina zijn bestaan in de evolutie begon als deel van de huid, zou men kunnen zeggen dat we allemaal al 'huid-zicht' hadden (en op dezelfde wijze 'huid-tast', 'huid-reuk' en 'huid-gehoor.) Hier boven (in de tekst ~ KK) benadrukte ik de metafoor voor het reageren van menselijke wezens en andere dieren op de 'aanraking van het licht'. En toch is er duidelijk 'huid' én 'huid': huid die getransformeerd werd in een licht-gevoelige retina, en onze goeie ouwe huid (ons vel). Het gezond verstand zou suggereren dat iemand nooit zou kunnen zien met de huid van zijn rug. Er zijn twee duidelijke problemen: ten eerste dat de huid van de menselijke rug geen lichtreceptoren heeft, en ten tweede dat, als iemand wel lichtreceptoren had, het hem nog steeds zou ontbreken aan een beeldvormend mechanisme - met als gevolg, dat, alles wat hij zou kunnen detecteren, het niveau van lichtsterkte zou zijn. Laten we desalniettemin veronderstellen dat beide problemen omzeild kunnen worden. Veronderstel dat er een artificiële lens werd gebruikt om het licht in een beeld om te vormen en dat dan dat beeld werd veranderd in een vorm van stimulatie waarvoor de huid gevoelig is: zoals vibratie. Is het dan niet mogelijk dat de informatie, die de huid bereikt, behoorlijk adequaat zou kunnen zijn om - met behulp van uitgebreide oefening - een basis te vormen voor het herkennen van wat dat licht voor betekenis had in de externe wereld? En dat dit daarenboven even goed zou werken voor blinde mensen als voor hen die normaal kunnen zien? Eind jaren zestig van vorige eeuw, deden Paul Bach-y-Rita en zijn collega's aan het Smith Kettlewell instituut enige proefnemingen met een 'sensorisch substitutie apparaat' dat gebaseerd was op bovenstaande redenering. Wat ze deden was: op het hoofd van een blinde proefpersoon een kleine TV camera vastmaken. Het elektronisch beeld hiervan werd, in plaats van naar een TV scherm, naar een matrix van vibrators gezonden, die contact maakten met de huid van de rug. Er waren 400 vibrators in een 20x20 matrix, die een stuk huid met een oppervlakte van 25 cm² bedekten. Zo representeerde elk gestimuleerd punt op de huid een klein gebiedje van het beeld gecapteerd door de camera, vergelijkbaar met de manier waarop een krantenfoto een scene voorstelt met een collectie puntjes. De proefpersoon kon de camera richten door zijn hoofd te bewegen, een beetje alsof hij zijn ogen zou bewegen. De resultaten overtroffen alle verwachtingen. Na enkele uren getraind te hebben, leerden blinde proefpersonen een reeks gewone voorwerpen herkennen, zoals een telefoon, een kopje en een speelgoedpaardje. Zij ontwikkelden zeer snel het vermogen om accuraat voorwerpen in de ruimte aan te wijzen en hun afstand te schatten plus hun absolute afmeting (los van de afstand). Na ongeveer dertig uur oefenen konden ze complexe patronen onderscheiden en sommige proefpersonen leerden zelfs de gezichten onderscheiden van leden van de staf van het laboratorium. Bach-y-Rita citeert een ervaren proefpersoon terwijl deze de visuele scene met de camera exploreert: "Dat is Betty; ze draagt haar haar los vandaag en heeft haar bril niet op; ze doet haar mond open en ze beweegt haar rechterhand van haar linkerzijde naar de achterkant van haar hoofd." Het meest opmerkelijke van dit alles was misschien wel het bewijs voor ruimtelijke perceptie. Door gebruik te maken van de informatie van perspectief en parallax (de schijnbare verplaatsing van een voorwerp t.o.v.de achtergrond t.g.v.een verplaatsing van de waarnemer), kwamen de blinde proefpersonen er toe externe objecten waar te nemen als zijnde gelokaliseerd in een stabiele driedimensionale wereld. Ze lokaliseerden de objecten niet alsof ze tegen hun huid aanlagen - net zomin als wij, met een normaal zicht, voorwerpen lokaliseren alsof ze tegen onze retina aanliggen - maar namen ze onmiddellijk waar als zich, daarbuiten in de ruimte, bevindend. Bach-y-Rita heeft er geen probleem mee om te zeggen dat zijn blinde proefpersonen visuele perceptie verworven hebben: "Als een proefpersoon, zonder functionerende ogen, gedetailleerde informatie in de ruimte kan waarnemen en die subjectief correct kan lokaliseren en er kan op reageren op een manier, vergelijkbaar met de reacties van een normaal ziend persoon, dan voel ik mij gerechtvaardigd om de term "zicht" te gebruiken." (Nicholas Humphrey: "A History of the Mind" ~ vertaling KK) Wordt vervolgd....
18-07-2012, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)
"God is het licht van mijn ogen" staat in vele religieuze geschriften te lezen.
Wij leven in een wereld van "licht en geluid" - dat zijn tenminste de twee zintuiglijke ervaringen die ons het sterkst stimuleren.
Wat zou het wetenschappelijk onderzoek inhouden zonder de visuele ervaring? En dan zitten we al ver in de menselijke evolutie. Begin maar met te vragen: Wat zou het niveau zijn van omgaan met de wereld om ons heen, zonder zien en horen?
Toch overkomt dit menselijke wezens.
Het beroemdste voorbeeld dat de media haalde, eind negentiende tot voorbij de eerste helft van de twintigste eeuw, was een vrouw: Helen Keller (1880-1968). Een moedige, intelligente vrouw.
Toen ze negentien maand oud was, werd zij getroffen door een agressieve meningitis die zij overleefde, maar die haar volkomen blind en doof achter liet.
Omdat haar ouders welgesteld waren konden ze haar thuis verzorgen en lieten een persoonlijke gouvernante overkomen van het blinden-instituut: Anne Sullivan. Deze vrouw bleek een opvoedkundig genie te zijn en slaagde er in Helen - die, dat is gebleken, uiterst intelligent was - uit haar isolatie te halen. En dat dank zij het uitvinden van een taal! Een 'voel-taal' of een 'tast-taal'.
De Hongaars-Amerikaanse psychiater Thomas Szasz geeft hiervan een beschrijving in zijn boek: "The Meaning of Mind: language, morality and neuroscience":
[...]Vele studenten van de geest (mind) geloven dat deze zich ontwikkelt 'in tandem' met taal. Deze visie, waarmee ik het eens ben, wordt dikwijls geïllustreerd en ondersteund door het verhaal van Helen Keller.
Helen Keller was een gezonde baby. Wanneer ze negentien maanden oud was, kreeg ze meningitis wat haar blind en doof maakte, en als gevolg daarvan ook stom. Ze werd al vlug een impulsief, oncontroleerbaar en schijnbaar achterlijk kind. Enkel door de combinatie van twee fortuinlijke omstandigheden werd zij gered van een miserabel bestaan in een of ander instituut. De ene was dat haar ouders haar uitzonderlijk toegewijd waren, en daarenboven zeer intelligent en welgesteld; de andere was, dat zij in de persoon van Anne Sullivan, een uitzonderlijk intelligent en teder iemand vonden, om van hun zwaar gehandicapte dochter te houden, er voor te zorgen en haar te onderwijzen. Toen Sullivan zich bij het gezin Keller voegde, was Helen een zesenhalf jaar oud "wild creatuur". Dank zij Sullivan, groeide zij op tot een bekwaam en onafhankelijk persoon.
Omdat zij doof was leerde Helen niet spreken - dat wil zeggen: een taal leren - op de gebruikelijke leeftijd, op de gebruikelijke manier. In de plaats daarvan, leerde zij veel later een taal, toen Anne Sullivan begon te "schrijven" in de palm van haar hand en haar leerde om te tekens die zij maakte te verbinden met bekende objecten, zoals water dat uit een kraan vloeide. In haar autobiografie, herinnerde Helen zich deze ervaring:
"Terwijl de koele stroom over één hand gutste, spelde zij in de andere hand het woord 'water', eerst traag, dan snel. Ik stond stil, met mijn hele aandacht gefixeerd op de beweging van haar vingers. Plotseling voelde ik een mistig bewustzijn als van iets vergeten - een opwinding van een terugkerende gedachte; en, op een of andere manier, werd mij het mysterie van de taal onthuld. Ik wist toen dat 'w-a-t-e-r' het wonderlijke koele iets was dat over mijn hand vloeide. Dat levende woord deed mijn ziel ontwaken, gaf haar licht, vreugde, en maakte haar vrij."
In de loop van weken, werd Helen, als miraculeus, getransformeerd, van een schijnbaar achterlijk doof-stom, naar een nieuwsgierig intelligent kind. Ze leerde niet alleen communiceren door middel van tekens maar uiteindelijk zelfs met het gesproken woord! Haar spreken bleef imperfect maar verstaanbaar.
Er moet hier opgemerkt worden dat, net zoals de spreek-organen van een persoon, die kan horen, de tong, de larynx en de longen zijn, de spreek-organen, van een dove mens, de vingers, handen en ogen zijn. Wanneer een dove persoon denkt, beweegt hij/zij zijn/haar vingers. Drie maanden na aankomst bij de Kellers, meldde Sullivan aan Michael Anagnos, directeur van het Perkins blinden-instituut van Boston, waar zij was opgeleid:
"De dokter zegt dat haar geest té actief is; maar hoe kunnen we haar tegenhouden om te denken? Ze begint te spellen vanaf het moment dat ze 's morgens wakker wordt en gaat daar de hele dag mee door. Als ik weiger met haar te praten, spelt ze in haar eigen hand en voert duidelijk de meest levendige conversatie met zichzelf."
Tien dagen later vervolgt Sullivan:
"We moeten nogal wat bemoeienissen verdragen van mensen die de verantwoordelijkheid voor de wereld op zich nemen als God die verwaarloost. Ze vertellen ons dat Helen "overdrijft", dat haar geest te actief is (en dat zijn dezelfde mensen die een paar maand geleden dachten dat ze helemaal geen geest had!) en suggereren vele absurde en onmogelijke remedies. Maar tot nu toe heeft niemand er aan gedacht haar chloroform toe te dienen, wat, denk ik, de enige effectieve manier zou zijn om het natuurlijk gebruik van haar faculteiten stop te zetten."
John Albert Macy, de editeur van Keller's biografie, benadrukt dat Helen tegen zichzelf praatte door middel van haar 'spraak-organen': haar handen: "Juffrouw Keller spreekt verstrooid tegen zichzelf in het manuele alfabet. Wanneer ze heen en weer in de gang wandelt of langsheen de veranda, wapperen haar handen langs haar zoals een wirwar van vogelvleugels." Vermits iemand niet zo gemakkelijk de bewegingen van zijn handen kan verbergen als de beweging van zijn tong, is het betwistbaar of Helen "luid" of "in stilte" met zichzelf sprak.[...] (Thomas Szasz: "The Meaning of Mind: language, morality, and neuroscience" ~ vertaling KK)
Helen Keller werd een schrijfster, politiek activiste en gaf lezingen. Ze ontving vele onderscheidingen en eretekens voor en na haar dood. Haar biografie: "Mijn levensgeschiedenis" is nog altijd te krijgen en is een van de ontroerendste menselijke documenten die ik ooit gelezen heb.
17-07-2012, 10:30
Geschreven door Karlkraus Reageren (1)
Ik heb nu al een paar keer een uitleg gepost over hoe scans werken en of de wetenschap echt kan bepalen of iemand nog zelf-bewustzijn heeft. Die uitleg kwam van Berkeley filosofie-professor Alva Noé. Hij heeft een controversieel boek geschreven over waar wij bewustzijn moeten zoeken: "Out of our heads: why you are not your brain, and other lessons from the biology of consciousness". Verschenen in 2009 en, voor zover ik kan nagaan, nog altijd niet vertaald. Door de boeken van Victor Lamme: "De vrije wil bestaat niet", en Dick Swaab: "Wij zijn ons brein", wordt de fysicalistische en de materialistisch deterministische visie op bewustzijn sterkt gepromoot. Alva Noé gaat hier tegen in. Ik leerde hem kennen door het lezen van het boek van de zeer sympathieke Nederlandse geriater, Bert Keizer: "Onverklaarbaar bewoond." Daarin geeft Keizer een mooie samenvatting van Noé's visie. Dit inspireerde mij om Noé's boek te kopen en te lezen. Dit is wat Bert Keizer erover zegt:
[...]De fraaiste aanval op het bewustzijn die ik ken komt van Alva Noé, een Amerikaanse neurofilosoof. Hij deelt rake klappen uit in zijn boek Out of Our Heads. Why You Are Not Your Brain and Other Lessons from the Biology of Consciousness. Volgens Noé zoeken we op de verkeerde plek naar bewustzijn. Het zit niet in de hersenen maar in de situatie. Bewustzijn is vergelijkbaar met de al eerdergenoemde stemming in een feestje. Ook daarvan kun je niet zeggen dat die zich bevindt in de wijn, of de tafelkleden, of de verlichting, of de muziek, of in de afwezigheid van Henk, of in het toch nog komen opdagen van Ria. Je kunt een feest niet uiteen nemen om te stuiten op een attribuut dat je doet zeggen: en dáár zit de stemming in, of komt de stemming uit. En zo is het met bewustzijn, dat je niet kunt opjagen tot in een of andere neurologische structuur. Dat idee is een misverstand. Daarom kunnen we het ook niet vinden in de hersenen. Het idee dat bewustzijn in de hersenen zit hoort bij een beeld van hersenwerking dat onhoudbaar blijkt zodra je het goed probeert uit te duiden. We doen een poging en nemen 'zien' als voorbeeld. Door de lens van het oog valt een beeld op het netvlies, de achterwand van het oog. Dit beeld wordt in het netvlies omgezet in impulsjes die via de optische zenuw verder het brein in reizen naar de optische schors. Daar worden die impulsjes via een onbekende procedure omgezet in visuele indruk zodat 'zien' ontstaat. In dit beeld brandt ergens binnen in de hersenen een lampje 'bewustzijn' bij het licht waarvan de vervaardigde indruk van de buitenwereld wordt bekeken. Maar dat is onjuist, want in de hersenactiviteit vervaardigen we helemaal geen indrukken van de buitenwereld. Noé citeert Wittgensteins simpele vraag: 'Waar zie je de blauwe lucht?". Ooit iemand ontmoet die als antwoord op een nog niet helemaal nauwkeurig omschreven gebiedje ergens in zijn hoofd wijst? Nee, iedereen zegt omhoog wijzend: "Ik zie de lucht daar! Boven me! Kijk dan!" Maar wacht even. Vervaardigen we geen indrukken van de buitenwereld? Nee. Wat je ziet aan hersenactiviteit op een scan als de hersenbewoner een auto ziet is geen indruk van een auto. Daarom is het bekijken van een hersenscan ook geen kwestie van samen met de hersenbewoner 'meekijken' naar buiten. (We laten hierbij de neurale grofheid van de scan even terzijde. De gebiedjes die een scan afbeeldt beslaan zo'n 2 à 3 kubieke millimeter en daarin zitten honderdduizenden neuronen). Maar is er dan geen verband tussen hersenactiviteit en de wereld? Zo'n auto leidt toch tot impulsjes in de hersenen? Zeker, maar als je wilt weten wat de hersenbewoner daarbij denkt, voelt, vreest of gaat doen, dan word je niet wijzer van de impulsjes. Je zult het hem moeten vragen. En het antwoord zal misschien zijn: "Ik haat Toyota's." En misschien is er geen antwoord nodig als je ziet dat hij behendig wegspringt alvorens de auto hem kan raken. En vergelijk dat wegspringen eens met de reactie op een naderende auto van een op de weg liggende bal. Die doet niks. Nu zie je wat bewustzijn is. En tevens wat je er voor nodig hebt: hersenen, een lichaam en een wereld. En als die drie omgang hebben met elkaar dan gebeurt het. Die vergelijking met een bal is niet toevallig. In Noé's visie is bewustzijn gelijk aan leven. Bewustzijn is de manier waarop levende wezens, van bacterie tot mens, erin slagen tot een uitwisseling te komen met de wereld. Als u 'uitwisseling' te vaag vindt, laten we dan een voorbeeld noemen. 'Zien' maakt het onder andere mogelijk om hard te rennen om iets te pakken te krijgen of om aan iets te ontkomen. Daarom doen bomen er niet aan. Het zou een boom niet helpen om een naderende auto te zien aankomen. Hij kan toch niet opzij springen. 'Zien' is dus geen gebeurtenis in de optische schors. Het is een manier waarop een bewegend lichaam van bepaalde afmetingen op succesvolle wijze in de wereld kan zijn. Waarbij 'succes' onder meer betekent dat je nergens tegenaan loopt.[...] (Bert Keizer: "Onverklaarbaar bewoond")
Laten we eens kijken hoe Alva Noé het zelf verwoord. Onder andere zo:
[...]Bewustzijn is niet iets dat binnen ons gebeurt: het is iets wat we doen, actief, in onze dynamische interactie met de wereld rond ons. Het brein - dat bijzonder lichamelijk orgaan - is zeker doorslaggevend om te begrijpen hoe wij werken. Ik zou dat niet wensen te ontkennen. Maar als wij willen begrijpen hoe het brein bijdraagt tot bewustzijn, moeten wij kijken naar de 'job' die het brein doet in relatie met het grotere niet-brein lichaam en met de omgeving waarin wij onszelf bevinden. Ik dring erop aan dat de beste wetenschap en filosofie er ons zou toe leiden een lichaam- en wereld-betrokken concept van onszelf te ondersteunen.[...]
Hij is ook hard voor zijn collega's die oogluikend de hype in de media toelaten die ons de indruk geeft dat de hersen-wetenschap het probleem van hoe het bewustzijn door het brein 'gegenereerd' wordt nu wel opgelost heeft, terwijl dat helemaal niet zo is:
[...]We leven in een tijd van groeiende opwinding aangaande het brein. Alleen de preoccupatie met het vinden van een gen voor alles rivaliseert met het hedendaagse wijdverspreide optimisme wat betreft alles waar de neurowetenschap zich mee bezighoudt. Perceptie, geheugen, onze voor- en afkeuren, intelligentie, moraliteit, enz. - het brein wordt verondersteld het orgaan te zijn dat verantwoordelijk is voor dit alles. Het wordt wereldwijd geloofd dat zelfs bewustzijn - die Heilige Graal van de wetenschap en de filosofie - binnenkort een neurologische verklaring zal krijgen. Op het terrein van dure en flitsende brein-verbeeldende technologieën (zoals functionele magnetische resonantie imaginatie:fMRI, en positron emissie tomografie: PET), gaat er bijna geen dag voorbij, zonder dat er in de wetenschappelijke pagina's van onze vooraanstaande kranten en tijdschriften reportages worden gepubliceerd van belangrijke doorbraken en nieuwe ontdekkingen. Na tientallen jaren gezamenlijke inspanning van de kant van neurowetenschappers, psychologen en filosofen, is er maar één propositie over hoe ons brein ons bewust maakt - hoe het sensatie, gevoel, subjectiviteit veroorzaakt - onweerlegbaar overeind gebleven: we hebben er geen flauw benul van! Zelfs enthousiastelingen van de nieuwe neurowetenschap van het bewustzijn geven toe dat momenteel niemand een plausibele verklaring heeft voor hoe ervaring - bvb. het gevoel van roodheid in rood! - voortkomt uit de actie van het brein. Ondanks al de technologie en het experimenteren met dieren, staan we heden ten dage niet dichter bij het begrijpen van de neurale basis van ervaring dan honderd jaar geleden. Momenteel hebben we zelfs geen achterkant-van-de-enveloppe-theorie over hoe het gedrag van de individuele hersencellen bijdraagt tot bewustzijn. (noot: back-of-the-envelope is een Engelse uitdrukking die betekent: "Iets beter dan een gissing" KK.) Dit op zichzelf is geen schandaal. Het is een schandaal dat we toelaten dat de hype rond hersenwetenschap het feit verdonkeremaant dat we in de duisternis tasten! Er wordt soms gezegd dat de neurowetenschap van bewustzijn in zijn kinderschoenen staat. Maar dat is niet helemaal juist omdat het suggereert dat de vooruitgang voor zichzelf zal zorgen: het is gewoon een kwestie van tijd en het normale proces van rijping. Een beter beeld zou kunnen zijn: dat van onervaren reizigers die de weg kwijt zijn, zonder enig klaar idee waar ze zijn. Ze zijn verloren gelopen en weten het zelfs niet. Ik schrijf dit boek om ons te helpen uit te vinden waar we zijn en om de weg voorwaarts te tonen. Op een bepaalde manier is ons probleem dat we naar bewustzijn gezocht hebben waar het niet is![...] (Alva Noé: "Out of our heads" vertalingen van de twee fragmenten KK)
16-07-2012, 00:00
Geschreven door Karlkraus Reageren (0)