Littekens op een stierenhuid Net zoals de Vlamingen streven de Basken naar onafhankelijkheid. Hier is een deel van hun verhaal.
02-08-2007
Berucht folteraar en Gestapovriend
Melitón Manzanas +2 augustus 1968
Na de moord op ETA-militant Txabi, op 7 juni 1968, besloot de ETA-leiding als vergelding de beruchte folteraar Melitón Manzanas (zie foto) te executeren. Manzanas werd gedurende de burgeroorlog, in augustus 1936, gevangen genomen door de republikeinen en opgesloten in een burcht te Guadalupe. Hij werd er door de troepen van Franco bevrijd. Tijdens WOII was hij vertrouweling en medewerker van de Gestapo, waar hij de verfijnde technieken over het folteren aanleerde. Hij leverde ook Joden en vluchtelingen, die door mugalaris over de grens werden geholpen, uit aan de Gestapo. Later werd hij politieman en klom op tot Chef Inspecteur van diezelfde politie. Zijn titels waren: Inspector Jefe del Cuerpo General de Policía en Jefe de la Brigada Polítco-Social in Irún. Hij had zich een stevige reputatie opgebouwd door de kreten van gefolterde Basken op band op te nemen en ze daarna via een radiowagen in het dorp van herkomst van het slachtoffer te laten uitzenden. Voor het eerst trok een ETA-commando erop uit met de uitdrukkelijke bedoeling een vijand fysiek te liquideren. Hiermee werd een nieuwe fase van de gewapende strijd ingeluid, die van de bewuste wraakpleging. De haat van een heel volk kristalliseerde zich in Manzanas. Het wachtwoord, voor de liquidatie van Manzanas, was: "La abuela ha muerto. Mañana funerales". (Oma is dood, morgen begrafenis). Javier Isko de la Iglesia zou de schoten gelost hebben na de woorden: "Manzanas, somos de ETA" (Manzanas, wij zijn van ETA). In 2001 werd deze beruchte folteraar en Gestapovriend postuum gedecoreerd door de "democraten" van de Spaanse regering.
Op 2 augustus 1968, en als antwoord op Txabi Etxebarrieta's dood, werd uiteindelijk besloten om de Francogezinde politieagent Melitón Manzanas González te vermoorden. Hij werd doodgeschoten toen hij de trap van zijn huis in Irún (Guipúzcoa) opliep. Toen de ETA de aanslag opeiste, verklaarde ze dat zij "een veroordeling van het volk had voltrokken". In hetzelfde communiqué verklaarde de ETA dat: Onze strijd, die van het werkende Baskische volk, kan niet meer gestaakt worden totdat Euskadi echt vrij is. Wij zullen doorgaan zolang het volk ons helpt, steunt en wil dat wij doorgaan...
Opvallend bij deze aanslag was de verklaring van een priester: Als priester kan ik niet akkoord gaan met het doden van mensen, maar de dood van Manzanas vervult mij met een enorme vreugde.
De aanslag op Melitón Manzanas werd de aanleiding tot het uitroepen van de uitzonderingstoestand in Gipuzkoa en Bizkaia en het vertreksein voor een klopjacht op al wie er maar van verdacht werd connecties te hebben met ETA. Na de moord werden er veel aanhoudingen verricht onder de leden van ETA, waaronder vermeldenswaard die van Javier Izko de la Iglesia, die ervan werd beschuldigd de dader van de moord op de politieagent te zijn. Tegelijk met Izko werden nog andere personen aangehouden en aangewezen als verantwoordelijken voor die aanslag. Deze ETA-leden waren degenen die terechtstonden tijdens het beruchte "Proces van Burgos", waar tijdens de behandeling van de zaak, in 1970, zes van hen tot de doodstraf werden veroordeeld (waarvan 3 tweemaal de doodstraf kregen), hoewel dit later, onder druk, door het Staatshoofd tot levenslange gevangenisstraffen werd omgezet. De veroordeelden van Burgos werden niet terechtgesteld ten gevolge van de enorme druk vanuit het buitenland. Franco schonk ze toen genade "als teken van sterkte" (zo werd het letterlijk gezegd), terwijl het net het omgekeerde was.
In augustus van 1936 kwam een schilderij van Goya opnieuw tot leven (zie foto). Het was de maand van de executies zonder proces. Generaal Mola had besloten dat de Burgeroorlog zou eindigen zonder gevangenissen: De vijanden van de revolutie moeten van de aardbodem geveegd worden. De republikeinse gouverneur van Santander schreef zijn instructies op: Tegen iedereen die daden stelt tegen het leven of de eigendom van anderen moet de zwaarste straf toegepast worden.
In Navarra alleen al werden meer dan 3500 mensen gefusilleerd.
Tot op dit ogenblik blijven er massagraven dicht en weten vele mensen dat hun familieleden dood zijn, maar niet waar ze precies begraven werden. In elk dorp weten de mensen wel in welk bos of op welke akker er slachtoffers onder de grond terecht kwamen, maar nog steeds wordt er enkel over gefluisterd omdat nu nog altijd de kinderen van de bloedhelden van 1936 aan de macht zijn.
Neem nu Del Burgo. Hij was tijdens de Francodictatuur een toppoliticus in Navarra en op dit ogenblik is hij dat nog Hij werd genoemd, en ook veroordeeld, in verschillende vuile zaakjes, maar wist zich steeds uit die drek naar boven te spartelen. Del Burgo noemde de Baskische Regering onwettig, onrechtmatig omdat ze gedragen werd door stemmen van een partij die steun verleent aan het terrorisme. Toch is deze regering er gekomen via democratische verkiezingen, terwijl de partij van Del Burgo, gesteund wordt door resten van de Francodictatuur, ontstond uit een muiterij tegen een wettig gekozen regering. Deze muiterij had een oorlog tot gevolg die bijna één miljoen doden opleverde. NOOIT HEBBEN DE KIEZERS VAN DEL BURGO DEZE MOORDEN VEROORDEELD! In Pamplona lopen er nog steeds kiezers van de partij van Del Burgo rond die De Caudillo als bezetenen toejuichten toen die zich onder een baldakijn door de stad liet dragen. Toch liet deze Führer meer dan 2.000 Navarrezen fusilleren, o.a. door andere Navarrezen. In de provincie Guipuzkoa (San Sebastián) werden er op één dag 16 priesters doodgeschoten omdat sommigen onder hen nationalisten waren. Spanje is zo wat het enige land dat na een dictatuur niet gedesnazifiziert werd! De huidige Spaanse Regering gaat alle schoolboeken herschrijven zodat de Burgeroorlog uit de geschiedenis zal verdwijnen. Wie heeft er bij de kloof van Otsoportillo in Navarra moeten kiezen of hij de diepte in sprong of eraf geschoten werd? En wat gebeurde er bij de kloof van Basanziturri en Ordoz? En waarom zijn zovelen van de kloof van de Balcón de Ubaba of Balcón de Pilatos gesprongen, of er af geschoten?De vrienden van Del Burgo gaan de namen samen met de doden in hetzelfde anonieme massagraf stoppen en er voor zorgen dat dit uit het collectieve geheugen gewist wordt. Maar dat zal niet lukken!
Bron: artikel uit Gara van 01.08.2002, door Pablo Antoñana, en een lezersbriefvan Alberto Ardanaz uit Pamplona
Op 31 juli 1959, gaan dissidenten van de EKIN-TALDEA (de groep Ekin) over tot de oprichting van een nieuwe organisatie: ETA-Euskadi Ta Askatasuna of Baskenland en Vrijheid. Om de ontevredenheid symbolisch te onderstrepen, kozen de oprichters van ETA als dies natalisde datum 31 juli 1959, de 64ste verjaardag van de oprichting van de PNV. Dit gebeurde allemaal op het hoogtepunt van Franco's macht, en resulteerde in een afscheuring van de PNV-Partido Nationalista Vasco. Deze clandestiene, kleine organisatie (ETA) toonde zich algauw voorstaander van een hard en radicaal nationalisme.
Eigen beschouwing.
Als volksnationalist kan ik de gemoedstoestand en de redenen reconstrueren waardoor iemand zich aangetrokken voelt tot ETA en kan daar alle begrip voor opbrengen. Maar dat betekent niet dat die vorm van begrip opbrengen ook een vorm van goedkeuring inhoudt voor de methodiek van de gewapende strijd.
Josu Mujika Aiestaran Beltza werd in volle Francoperiode geboren in 1951 te Legazpia. Op school, geleid door Franquistische leraars, hield hij geen blad voor de mond, wat hem meermaals slagen opleverde. Ook tijdens zijn beroepsleven was hij een haantje te voren, wat hem na diverse stakingen, een langdurige werkloosheid opleverde. Hij verbleef die tijd bij zijn grootouders, die hem honderduit vertelden over de burgeroorlog en de 2de Republiek.
De Franquisten, die hem maar al te goed kenden, stuurden hem naar Ceuta (Spaanse enclave in Afrika), om zijn legerdienst te vervullen. Nog verder weg sturen kon niet.
In 1974 trad hij toe tot ETA-pm en in 1975 zag hij zich verplicht, na de dood van Mikel Gardoki in Ergobia, om te vluchten naar Iparralde. Van zijn commando was hij de enige die wist te ontsnappen. Onmiddellijk begon hij te dwepen met de gedachte zijn vrienden te bevrijden. Vastberaden als hij was, gaf de directie van ETA uiteindelijk de toestemming om hem naar Madrid te sturen. Wat de organisatie op dat moment niet wist, was dat Mikel Lejarza El Lobo (die deel uitmaakte van die speciale missie) een verrader was. In de omgeving van het stadion Santiago Bernabeu werd Beltza door de Guardia Civil omsingeld. Hij probeerde nog te vluchten, maar de Guardias maakten een einde aan zijn leven op 30 juli 1975. De Spaanse regimepers maakte gewag van een natuurlijke dood, maar de familie ontkende dit met klem, omdat zij de impact van de kogelinslagen op zijn lichaam hadden gezien.
Als in de Baskische scholen het nationaalkatholicisme heerst
Op 29 juli 2006 verschijnt van de hand van Hilario Murua, licentiaat pedagogie en doctor in de Opvoedkunde aan de Baskische universiteit, een werk van 800 paginas over het onderwijs tijdens de Francodictatuur: El magisterio y la enseñanza primaria en Gipuzkoa, 1935-1975
Met de staatsgreep van Franco werden de dorpsscholen plots Nationale Scholen waar het nationaalkatholicisme de richtlijn was (Escuelas Rurales werden Escuelas Nacionales). De eerste maatregel die Franco doorvoerde was de nieuwe economische schikking in de Baskische provincies Araba, Bizkaia en Gipuzkoa, de zogenoemdeverradersprovincies. Hierdoor boetten de deputaties geweldig in aan economische macht (de Conciertos Económicos werden afgeschaft) en daarvan was het onderwijs het eerste slachtoffer. Maar op de eerste plaats diende het Euskara uitgeroeid te worden. Kinderen die betrapt werden op het spreken van Baskisch kregen een ring (el anillo) die moest doorgegeven worden als iemand anders werd betrapt.
Wie de ring op het einde van de dag of op het einde van de week in zijn bezit had, kreeg zweepslagen of stokslagen in de handpalmen, soms een geldboete of een andere sanctie, zoals het poetsen van de klas! Het gaat hier over kinderen jonger dan 11 jaar!
Het merendeel van de Republikeinse onderwijzers en leraren werd gefusilleerd. De depuración of uitzuivering was één van de obsessies van de Franquisten.
Pastoors liepen soms openlijk met een revolver rond en meer dan eens namen ze deel aan de fusillades. Wie hieraan ontsnapte werd uitgezuiverd (gefusilleerd) of, degenen die meer geluk hadden, werden het land uitgewezen. Meteen na de oorlog werd Baskenland overspoeld door militairen die amper gestudeerd hadden. Het onderwijzende personeel dat vanuit Burgos, Logroño, Valladolid of Zaragoza kwam, was boven de 50 jaar en had van onderwijspedagogie niet veel kaas gegeten. Om de baan te krijgen was het voldoende tijdens de Rode Dictatuur (de 2de Republiek van 1931 tot 1936) vastgezeten te hebben, weduwe of weduwnaar te zijn van een door de Roden gefusilleerde, vrijwilliger geweest te zijn in het Legioen ofgedeserteerd te zijn naar de overkant of ouder van een groot gezin te zijn, eerder dan iets af te weten van pedagogie of onderwijs.Ze werden erg slecht betaald en gemiddeld kreeg een Guardia Civil, een politieman of een andere ambtenaar een derde méér betaald. In 1965 kreeg een onderwijzer 303 pesetas terwijl voor de huur van een woning 2.500 pesetas moest betaald worden. Tot hun verbijstering stelden ze vast dat de kinderen in de Baskische dorpen geen Spaans spraken! Een verordening van 7 december 1936 verplichtte binnen de 48 uren alle berichten, aankondigingen of affiches met de letters k, tx of b (in plaats van de als b uitgesproken letter v) te verwijderen op boete van 500 pesetas. De 3 kleuren van de Ikurriña mochten niet gecombineerd worden en Baskische voornamen bestonden niet meer. Tot de nieuwe vakken hoorde de vorming in de nationale burgerzin. In de klassen moesten naast het schoolbord fotos van Franco, van José Antonio Primo de Rivera (oprichter van de fascistische Falange), van de Maagd Maria en de nodige kruisbeelden hangen. En op een goed zichtbare plaats mocht uiteraard de Spaanse vlag niet ontbreken.
Toen een aantal priesters een manifest schreef ten voordele van de Baskische Taal werden ze gestraft (gevangenis van Zamora). Dit gebeurde in 1970!
Ook voor de vrouwen had het nationaalkatholicisme wat in petto: Dios, patria, hogar, God, vaderland en haard! Vrouwen aan de haard. Wie toch wilde studeren, moest het grootste deel van de tijd ten dienste staan van de Servicio Social, een soort sociale dienst die alleen de goeden ter hulp snelde. Zoniet mochten de studies vergeten worden, werd geen rijbewijs afgeleverd en mocht er in geen enkel centrum gewerkt worden.
Verhelderend is ook de verklaring van José Permatín, één van deideologen van het nieuwe regime en aureur van het in 1938 verschenen werk: Qué es lo nuevo .
Zegt Permatín: De Spaanse nationaliteit is gebaseerd op het katholieke ideaal en het fascisme is de fusie tussen Staat en Natie; als gevolg hiervan moet Spanje, als het nationaal wil zijn, ook fascistisch zijn. Commentaar overbodig!
Op 28 juli 2002 verklaart de voorzitter van de Rechtbank van Grondwettelijk Recht (Tribunal Constitucional), Manuel Jiménez de Parga (zie foto), openlijk voorstander te zijn van een genadeverlening aan Galindo, Elgorriaga, Vaquero, Dorado en Bayo, omdat er niet voldoende bewijzen zijn dat zij erge feiten zouden begaan hebben. (Neen, deze magistraat is niet blind). Bovendien denkt hij dat deze zaak in Straatsburg een kans maakt. Zij werden in beschuldiging gesteld voor de ontvoering, foltering en kidnapping (dat zijn dus geen erge feiten) van de twee Baskische jongeren Lasa en Zabala.
De Onderzoeksrechter in deze zaak, Gordillo, toont zich dan weer hevig tegenstander omdat het bloeddelicten zijn van een extrema gravedad, extreme ernst. Galindo stelde zich meermaals voor als: zeg maar GAL (althans zo verwerkte de cartoonist van Gara, Tasio, dit in één van zijn sublieme cartoons).
Magistraat Manuel Jiménez de Parga was er als de kippen bij om zijn handtekening te zetten onder een pamflet tegen het terrorisme van ETA, maar beschouwt dus het terrorisme van de staat niet als dusdanig. Zoiets noemen wij selectieve verontwaardiging!
Op 28 juli 2007, om halfzeven in de namiddag, stopte een lijkstoet even op 1 km van het centrum van Lezema. Van af dit punt tot aan de Plaza del Ayuntamiento werd een lijkkist op de schouders gedragen en werd de hoofdweg naar het centrum gevolgd. Alle verkeer werd opgehouden. Aan beide zijden van de weg stonden honderden sympathisanten en vrienden die een laatste eer brachten aan de overledene. Zij waren gewapend met honderden Ikurriñas en vlaggen met het symbool van Euskal Presoak, Euskal Herrira (gevangenen terug naar Euskadi). Op de Plaza del Ayuntamiento van Lezema geven 3 jongeren, naast de lijkkist, een ontroerende Aurresku ten beste (een oude volksdans met als doel eer te betuigen aan iemand) en de menigte zong het lied van de Baskische soldaat Eusko Gudariak. Nadien werd de kist in het portaal van de Casa Consistorial opgesteld, waar nog eens honderden een laatste groet kwamen brengen.
Iñaki Rike, die enkele jaren geleden vrijkwam na gedurende 18 jaar in de meest verschrikkelijke gevangenissen van Spanje doorgebracht te hebben, overleed op 27 juni 2006 nadat hij enkele weken in het ziekenhuis doorbracht, omwille van een ernstige ziekte. Anderhalf jaar geleden had hij zijn geboortedorp, Lezama in Bizkaia, moeten verlaten omwille van de repressie. Batasuna stelt meteen dat dankzij mensen als Rike we nu een periode van hoop meemaken. In zijn dorp verzamelen zich meteen een honderdtal personen. Het is nu wachten tot het lijk wordt vrijgegeven. Op 28 juli 2007 volgt er een hommage en daarna zal de Spaanse beul oordelen of het om een verheerlijking van het terrorisme ging
De overlijdensberichten van Rike nemen 2/3de van een krantenpagina in Gara in beslag.
Korta werd geboren in het dorpje Porqueros, in de Autonome Gemeenschap Castilla-León in 1954. Een tijdje nadien verhuisden ze naar Gasteiz-Vitoria. Tot hij 17 jaar was, studeerde hij in het college Samaniego en later aan de Escuela Profesional Jesús Obrero. Daar raakte hij bevriend met Jesús Mari Merkiegi Motriko. Samen met hem organiseerde hij verscheidene stakingen tegen het onderwijssysteem en voor de arbeidersstrijd. Verscheidene studenten werden uit de school weggestuurd, waaronder de twee vrienden. Toen hij op straat stond, startte hij de studie van het Euskara en kon nadien lesgeven in een centrum in Gasteiz. Naderhand gingen de twee vrienden samenwonen in Arrasata waar zij twee meisjes leerden kennen. Uiteindelijk vormden de 4 een commando voor ETA. Bij de veelvuldige arrestaties in 1974 vluchtten zij naar Iparralde, waar Korta de ETA-verantwoordelijke werd voor de militaire voorbereidingen. Zijn familie, die emigranten waren en waarvan sommigen bij de politie werkten, snapten er geen snars van.
De dood van zijn vriend Mortiko, in handen van de Guardia Civil, betekende voor Korta een harde klap. Gedurende zijn ballingschap leerde hij Cristina kennen met wie hij een kind verwachtte. Een kind dat hij nooit zou te zien krijgen, omdat huurlingen van de Spaanse staat zijn weg kruisten. Op 26 juli 1979, toen het koppel op weg was naar huis, merkten zij op dat ze gevolgd werden. In het centrum van Baiona parkeerde Korta zijn wagen, en zocht hulp in een bar. Vier huurlingen vielen de bar binnen en maakten hem ter plaatse af.
Na de aanslag op het Paleis van Justitie in Baiona,op 25 juli 1987, wordt een grootscheepse razzia gehouden tegen al wat Abertzale is. Tientallen personen worden opgepakt. Op 15 juli, dus een paar dagen voordien, had de Franse regering al beslist IK-Iparretarak te ontbinden, te verbieden. De consequenties hiervan waren legio: in 1988 werd de directeur van het weekblad "Abil" gearresteerd op beschuldiging van "verheerlijking van het terrorisme", omdat hij een communiqué van IK had gepubliceerd. Begin september valt een honderdtal leden van de oproerpolitie binnen in het Benedictijnenklooster van Beloke (Belloc) op zoek naar Filipe Bidart. De bisschop van Baiona, monseigneur Molères, getuigt: "Sedert de oorlog en de aanhouding van de abt en de prior door de Duitsers (gedeporteerd naar Dachau) is het de eerste maal dat we weer een gelijkaardig "bezoek" krijgen".
In een democratisch land heeft de jeugd er geen behoefte aan om met bommen rond te lopen! In Torrevieja (Alicante) komt Olaia Kastresana om het leven als de bom ontploft in haar appartement.
Na de val van Bilbo-Bilbao op 19 juni 1937 trok de nieuwe burgemeester, de Franquist José María Areilza, in zijn eerste toespraak als volgt van leer:
De verschrikkelijke nachtduivel, Euskadi genaamd, is gevallen, verslagen, overwonnen, en voor altijd! Het is moeilijk te zeggen wat het meest afstotende aan die nachtmerrie is geweest: de criminele wreedheid van de roden, met hun Aziatisch barbarendom of de geraffineerde hypocrisie van de nationalistische Basken, met in hunkielzog een processie van soutanes en gewijde water
Tijdens de Francodictatuur bestond er een gevangenis in Zamora exclusief voor priesters. Het numerieke overwicht dat Baskische priesters te beurt viel, zal niemand verwonderen. Veel van die Baskische priesters hadden zich tijdens de burgeroorlog verzet tegen de rebellie van Franco en konsoorten, of op zijn minst geen hulp geboden en tijdens de dictatuur waren er heel wat die opkwamen voor de rechten van de Basken.
In 1960 verspreidden 339 priesters een pamflet met kritiek op het Francoregime, met onder andere de verwijzing naar martelpraktijken.
Javier Kalzada en Jon Etxabe, opgeslotenin Zamora,stonden terecht op het Proces van Burgos. Alberto Gabikagogeaskoa werd opgesloten wegens het verspreiden van illegale propaganda (wat dat ook mogen betekenen) en voor een subversieve homilie. Felipe Izaguirre enJuan MªZulaika, twee franciscanen, deelden hetzelfde lot omdat zij deelgenomen hadden aan een Aberri Eguna (dag van het Baskisch vaderland).
Domingo de Artetxe had aan de gemeente in Múgica gevraagd om geen Spaanse vlag uit te handen in zijn parochie Gorizika. Imanuel Oruemázaga had een Spaanse vlag verwijderd van het hoofdaltaar. José Mª Madariaga werd voor een gelijkaardig feit opgesloten.
Verscheidene priesters werden opgesloten om ze deel genomen hadden aan hongerstakingen ten gunste van politieke gevangenen.
Het is onmogelijk om hier in dit korte bestek alle priesters op te noemen. Feit is dat de brutaliteit van het bloeddorstige regime van Franco velen onder hen in de armen van ETA gedreven hebben. ETA dat toen nog op een enorme steun van de bevolking kon rekenen.
Op 22 juli 1936, vier dagen nadat Franco de wapens had opgenomen bij de Staatsgreep die de Burgeroorlog in gang zette en bijna een jaar vóór het schandelijke bombardement op het Baskische stadje Gernika-Guernica 26 april 1937, werden in Baskenland de eerste burgers gefusilleerd. Dit gebeurde in Otxandio, in Bizkaia, even ten zuiden van Urkiola. Het dorp vierde het feest van de patrones toen om 9 uur s morgens plots een paar vliegtuigen héél laag over het dorp vlogen. Ze raakten bijna de kerktoren zou een getuige later verklaren. De mensen gingen er helemaal in op en juichten de piloten toe die met hun handen terugwuifden. Plots lieten de vliegers enkele in de zon glinsterende objecten vallen. Op hetzelfde ogenblik waren er hevige explosies te horen. De mensen zochten een onderkomen onder de arcades van het gemeentehuis. Nadat de vliegtuigen verdwenen waren vonden de bewoners een 50-tal erg verminkte lijken. De mensen van Otxandio wisten niets van de oorlog en ze stierven wuivend naar de vliegeniers die met hun lading van de militaire basis van Recajo (La Rioja) waren gekomen.
Enkele dagen na het bombardement, op 30 juli, trokken twee jonge mannen van Otxandio, Esteban Elguezabal en José Cortabarría de bergen in om er de zondag en de daaropvolgende feestdag van San Ignacio door te brengen. Plots zagen ze een paar Requetés(*) naar hen toekomen. Het kwam niet in hun hoofd op te vluchten hoewel ze dat gemakkelijk gekund hadden. Tot hun allergrootste verbazing werden beiden gearresteerd en meegenomen naar Vitoria op beschuldiging spionage! Primitivo Estavillo werd in de buurt aangetroffen en werd eveneens opgepakt. Ik werd officieel in kennis gesteld, aldus de Jezuïet Alfonso Maria Moreno, en trof hen, incomunicado aan in drie cellen waar ze op dat ogenblik al vier dagen zaten in afwachting van hun executie! We brachten samen de laatste nacht door, het drietal en nog twee andere priesters. Om vier uur in de morgen droegen we de mis op aan een geïmproviseerd altaar. De tocht per bus naar de plaats van de executie was een hel voor ons allemaal. Vooral het ogenblik dat de bus stopte, greep ons als het ware naar de keel. Het was een kerkhofmuur, het daagde al en het was fris. Met moeite konden we het vuurpeloton zien staan. Er stonden drie stoelen, maar Cortabarría weigerde te gaan zitten. Hij wilde staande sterven en zonder blinddoek. Estavillo stond in het midden met de armen gekruist voor het lichaam. Net vóór het salvo riep Cortabarría Gora Euskadi Askatuta (Leve vrij Baskenland) De twee anderen én de luitenant antwoordden: Gora. De luitenant heette Echeverría. Het salvo van de zes geweren maakte een einde aan de drie jonge levens. Meteen daarna richtte de luitenant zich tot mij en zei heel serieus: Als we op zulk een ogenblik geen rebelse kreet kunnen toestaan, wanneer dan wel? De familie Estavilla nam bezit van het lichaam, terwijl de twee anderen in de grafkelder van juwelier Abaitua werden bijgezet. Maar de toestemming hiervoor werd door de militaire gouverneur ingetrokken en zo kwamen ze in een massagraf terecht. Toen ik later alleen naar huis ging begon ik te wenen. In mijn handen had ik het jasje dat Esteban Elguezabal me kort voor zijn dood gaf. Ik zag een verschrikkelijk onheil op dit Volk toekomen maar het werd zwijgen en proberen er het beste van te maken.
De burgemeester van Otxandio, met de toch wel bijzondere naam Otxandiano, nam geen blad voor de mond toen hij op 24 juli 2006 (bij de 70ste verjaardag) zei dat de slachtoffers van de Burgeroorlog steeds een tweederangs - behandeling kregen maar dat het nog erger gesteld was met de bewoners van Otxandio die niet eens de geschiedenisboeken haalden!Het heeft 70 jaar geduurd vooraleer we de namen kenden van degenen die het bombardement uitvoerden. Het waren historici en niet Justitie, zoals dat in een democratie hoort te zijn, die uitzochten wie deze en andere barbarijen gedurende de Burgeroorlog en de Francodictatuur uithaalden. We moeten de mantel van het stilzwijgen weghalen die door Franco en door een valse overgang naar de democratie werd opgelegd. Tijdens de volgende vijf jaren, in het vooruitzicht van de 75ste verjaardag, moet alles uitgeklaard zijn. Niet om oude wonden open te rijten maar om al wat voorviel aan de volgende generatie uit te leggen. Het wordt tijd dat de rechten van Baskenland als Volk gerespecteerd worden.
(*)Requeté(s): De Requeté was de paramilitaire organisatie van het Carlisme. Hoewel ze opgericht werden in 1907 zijn ze vooral actief geweest tijdens de Burgeroorlog, vooral in Navarra. Ze droegen een rode Baskenmuts en stonden aan de kant van Franco. Er namen ongeveer 60.000 Requetés deel aan de strijd en daarvan sneuvelden er 6.000.
Op 21 juli 2005 bleef omstreeks 4 uur, in de buurt van Cahors (departement Lot), een inwoner uit Altza, een wijk in Donostia-San Sebastián, dood. Hij zou bij een wegcontrole door de Franse politie, in het stadje Flaugnac, gevlucht en tegen een boom geknald zijn. Hij zou een wapen bij zich gehad hebben, vervalste documenten en "documenten die zouden kunnen in verband gebracht worden met ETA". Het lijkt allemaal bijzonder vreemd met heel veel "zou's". Zo is er het feit dat er twee versies van de feiten verspreid werden. Hebben ze de bezwarende feiten ontdekt bij de controle, of na het accident? Waarom duurde het zo lang vooraleer de identiteit, Imanol Gómez González, bekend wordt gemaakt? Valt er iets te verbergen?
Imanol Gómez, die in Frankrijk om het leven kwam nadat hij bij een politiecontrole probeerde te vluchten, wenste verast te worden. Tot op heden (31 juli 2005) is dit nog steeds niet gebeurd.
De familie werd eerst wat gepest door het achterhouden van de identiteit en door het verspreiden van een verkeerde leeftijd. Het duurde 24 uren vooraleer er een naam bekend werd gemaakt. Eerst lekte dan de naam van Gómez uit die dan later weer door de Franse politie werd tegengesproken. Een half uur later stelden de autoriteiten zich dan in contact met de advocaten van de familie om te bevestigen dat het toch om Gómez ging. De familie kreeg uiteindelijk een overlijdensbericht zonder vermelding van een doodsoorzaak. De stoffelijke resten werden overgemaakt in een gesloten kist die niet geopend mocht worden. De toestemming om het lichaam door een eigen lijkschouwer te laten onderzoeken kon de Franse Staat niet geven omdat iedereen met vakantie was.
Op 22 juli trokken de familieleden dan naar Toulouse. Het lijk kregen ze echter niet te zien en er was nog geen autopsie uitgevoerd. Zes uren lang werd de familie dan in het ongewisse gelaten. Geen arts, geen politieman of juridische personaliteit stond hen te woord. Niemand kwam hen zeggen dat het om Imanol ging. Wel werd hen verboden de autopsie te laten uitvoeren door een lijkschouwer van hun keuze.
Op zaterdag 23 juli begaven ze zich dan opnieuw per auto naar Toulouse. Plots kregen ze het lijk te zien en er werd zelfs toelating gegeven het mee naar huis te nemen. Er was een officieel overlijdensbericht en er was een toelating tot vervoer maar de kist bleef verzegeld. In Orereta, net vóór Donostia, verbood de Ertzaintza het gevolg van 15 à 20 autos door het centrum te rijden. Toen de vervoersvergunning getoond werd zei de overste dat het document voor Frankrijk gold. Hier zijn we in Spanje! De Baskische politie verbood de familie zelfs naar Larratxo te rijden, waar de familieleden en vrienden zaten te wachten. Toen de familie dan zei dat ze toch naar de wijk zouden rijden waar Gómez geboren was, boden ze geen weerstand. Wél wilden ze een politiecombi laten rijden tussen de lijkwagen en de eerste auto van de familie. De familie heeft een goedkeuring om de resten te begraven, maar niet om ze verassen. Hiervoor hebben de Franse autoriteiten geen toestemming gegeven en de kist mag zelfs niet geopend worden. De wens van Imanol om verast te worden en om de assen te verspreiden aan el Peine del Viento in zijn geliefde Donostia kan tien dagen na zijn dood niet vervuld worden. De ontelbare telefoons naar Frankrijk brengen geen oplossing omdat iedereen er met vakantie is!
De Ararteko haalt uit naar minister Balza 20 juli 2006
De Baskische minister van Binnenlandse Zaken, Javier Balza, kreeg vandaag een flinke lel rond de oren van de eigen Ararteko (Ombudsman), Iñigo Lamarka (zie foto). Zoals de lezer weet wordt er in Spanje NIET GEFOLTERD en in Baskenland evenmin! Toch doet het Baskische politiecorps, Ertzaintza, ijverig zijn best om de Spaanse soortgenoten naar de kroon te steken. Ze zijn trouwens in dezelfde kennel afgericht! Wie klaagt over foltering krijgt ook in Baskenland problemen!
Vandaag beschuldigde de Ombudsman Minister Balza van onregelmatigheden, gebrek aan samenwerking, verduistering van bewijzen en het inbrengen van onjuiste gegevens in verband met een klacht van jongeren die bij hun arrestatie door de Ertzaintza gefolterd waren.
Tijdens de foltersessie had één van hen de naam van Andoni Beroiz genoemd. Beroiz werd daarop opgepakt, vijf dagen in de hokken van Arkaute (Ertzaintza) in isolatie geplaatst, aan Madrid uitgeleverd, maar later door het Spaanse Hooggerechtshof vrijgelaten. Toch pakte de Ertzaintza hem een week later opnieuw op ten gevolge van verklaringen van drie andere arrestanten. Eén van de drie verklaarde de naam van Beroiz genoemd te hebben omdat hij de folteringen niet meer aan kon. De Ertzaintza was op de hoogte van de onschuld van Beroiz want die was op dezelfde dag,op hetzelfde uur en op een belangrijke afstand betrokken geweest bij een verkeersongeval en daarvan was een attest opgesteld door .de Ertzaintza! Een onweerlegbaar alibi! De documenten werden echter niet opgestuurd naar het Hooggerechtshof in Madrid, hoewel die daar in 2003 al om gevraagd had! Toen het Hooggerechtshof de papieren kreeg, het was intussen 2005 en werd Andoni Beroiz meteen vrijgelaten! Hij zat dus twee jaar onschuldig vast! Balza was er nog niet vanaf want hij kreeg er boven op nog het verwijt geen intern onderzoek te hebben laten verrichten over drie gevallen van foltering waardoor Beroiz twee jaar in de gevangenis terecht kwam, voor een feit dat hij niet kón gepleegd hebben.
De vader van Beroiz, die hierover regelmatig vlijmscherpe artikels in Gara schreef, zegt nu zeer tevreden te zijn, maar het hier niet bij te laten: Dit is niet het einde van de Zaak, maar een begin.
Op 19 juli 2000 bekrachtigt de Nederlandse justitie in Den Haag de uitlevering van Esteban Murillo en argumenteert dat Spanje een democratisch land is en Murillo geen risico loopt gefolterd te worden.
In 1986 verklaarden gearresteerde ETA-leden dat Murillo lid was van hun organisatie, en dat hij in 1980 zijn auto zou hebben uitgeleend voor een moordaanslag op een agent. Murillo ontkent ETA-lid te zijn en zegt niet te hebben geweten waar zijn auto voor gebruikt zou worden. Later trokken de gevangenen hun verklaringen weer in. Ze hadden de uitspraken gedaan onder druk van marteling.
Esteban Murillo ontvluchtte in 1986 Baskenland, nadat hij wegens activiteiten voor de Baskische vakbond LAB al driemaal, in 1975, 1977 en 1983, gearresteerd en gemarteld werd. Via Frankrijk (dat hem in 1990 wilde uitleveren), Chili en Mexico (waar Esteban als politiek vluchteling werd erkend, maar toch 8 maanden gevangen zat en dreigde uitgeleverd te worden), belandde hij met een paspoort van een familielid op 8 januari 1999 op Schiphol. Esteban was op weg naar Frankrijk voor een behandeling aan zijn rug, waar hij na de al genoemde martelingen, nog steeds last van had. Door het internationale opsporingsbevel werd zijn reis echter onderbroken en Esteban werd gedetineerd in de Koepelgevangenis in Haarlem.
Spanje (Baltasar Garzón op foto) verzocht direct om uitlevering. Murillo's advocaat vreest dat zijn cliënt dan opnieuw gemarteld zal worden. Amnesty International en het Europese comité ter voorkoming van marteling hebben bevestigd dat er in Spanje gemarteld wordt.
De Baskische politiek vluchteling Esteban Murillo Zubiri, die op 27 juli 2000 door Nederland aan Spanje zal worden uitgeleverd, werd op 23 mei door de Spaanse justitie vrijgesproken. De beschuldiging tegen Murillo in het uitleveringsverzoek, medeplichtigheid van een aanslag van het ETA-commando Naffaroa in 1980 (!), is niet te bewijzen gebleken. Esteban Murillo heeft altijd verklaard onschuldig te zijn, ook tijdens de vele rechtszittingen over zijn zaak in Nederland. Ondanks dit, en ondanks de gammele bewijsvoering van de Spaanse justitie, is Esteban door Nederland uitgeleverd.
De politieke partijen die de erfgenamen zijn van hen die de Burgeroorlog in gang zetten, hebben niet zo graag dat er herinnerd wordt aan de massamoorden, de genocide, de verkrachtingen en andere wreedheden die, al dan niet georganiseerd van op hun bureaus, plaatsgrepen. Sinds die nefaste 18 juli 1936 domineert diezelfde groep ononderbroken het politieke, het economische en het culturele panorama op het Iberische Schiereiland. De putschisten van 1936 hadden de banken in hun macht, de akkers, de kantines van de kazernes en de preekstoel. De linkerzijde werkte zich van s morgens tot s avonds krom in de staalnijverheid en de landbouw. Rechts verloor de verkiezingen en besloot daarop de democratie overboord te gooien. Dit eindigde in een ideologische oorlog die een etnische zuivering tot gevolg zou hebben. De kazernes vormden het middelpunt van de muiterij. Voor wie niet voldoende enthousiasme aan de dag legde, was er de kogel. Zo werd de chef van de Guardia Civil in Navarra als eerste geëxecuteerd omdat hij de heilige beslissing om tegen de Republiek te rebelleren niet eerbiedigde.
De Franquisten, die de goede Spanjaarden waren geworden, hadden God aan hun kant. In Navarra werd 1 % van de bevolking gefusilleerd. Toch werd er in Navarra geen enkele Slag uitgevochten en was er zelfs nooit een front! Er moest enkel gehoorzaamd worden aan het sadisme van de plaatselijke stamhoofden, de bisschoppen, de bankiers. Rechts won, hoewel niet bij verkiezingen, en deze overwinning werd gevierd met plassen bloed. De fusillades van de mensen uit Donostia-San Sebastián vonden plaats tegen de kerkhofmuur van het nabijgelegen Hernani. Zo moesten de rijke families de barheid en de gruwel en het bloedbad van de oorlog niet aanschouwen! In Gasteiz, de huidige hoofdstad van Euskadi, twijfelden de militairen méér dan verwacht. Toen het tot een algemene staking kwam, werden de burgemeester en de Député gefusilleerd en ergens in de bergen in de grond gestopt.
Delen in bovenstaande tekst werden overgenomen uit een artikel in Gara van de Baskische historicus Iñaki Egaña, gepubliceerd op 14 juli 2006.
In de haven van Donostia-San Sebastián is de gevel van de Kommandatur van de Marine weer helemaal met rode en gele verf bijgewerkt. Dit gebeurde al eerder, op 14 juli, maar op 17 juli 2004 werd de aanslag opgeëist in een communiqué en daarin werd melding gemaakt van drie molotovcocktails en van 14 flessen verf van de geliefde Spaanse kleuren, geel en rood. Met deze daad wilden de actievoerders tonen dat Euskal Herria niet opgezet was met het défilé dat de militairen gisteren, 16 juli, hielden. Weg met de bezettende macht! was de laatste zin van het communiqué.
Ook gisteren, 16 juli 2007, werd door een paar tientallen personen geprotesteerd tegen de aanwezigheid van vreemde troepen in hun land. Ondanks een indrukwekkende ordemacht konden zij toch een spandoek ontplooien met de eis Alde Hemendik (oprotten). Zie foto.
Dia del Carmen Ze komen ons enkel provoceren 16 juli 2004
Elk jaar, op de dag van El Carmen, zijn ze er weer in Donostia: militaire en politionele hoogwaardigheidsbekleders (de [on]gestelde lichamen), verkleed in hun mooiste militaire uniform, aangevoerd door de Spaanse Burgerlijk Gouverneur in Baskenland. Nu heet die functie gedelegeerde van de Spaanse Regering, maar je vraagt je steeds weer af waar ze dit soort mensen blijven vinden en waar ze worden afgericht voor deze functie.
Eerst gaat de hele bende naar de mis in de Santa Maríakerk in het oude stadsdeel. Daar bewenen ze misschien het nationaalkatholicisme van de Francodictatuur, dat niet meer zo sterk staat Dan steken ze over naar het stadhuis voor een receptie (waarschijnlijk op kosten van de goegemeente) en dan (niet meer in de stramme pas) naar de club Kabutzia (voor een waardige orgie). Bij deze korte tocht worden ze verwelkomd door toeschouwers die terroristische dingen roepen, zoals Utzi bakean Euskal Herria (Laat het Baskische Volk met rust). Of, korter: Alde hemendik (Oprotten!). Staatsgevaarlijk wordt het pas als ze: Independentzia! roepen. De Baskische politie houdt de manifestanten onder controle. Sommige militairen wuiven, maken fotos of lachen eens meewarig. Advocaat Jon Enparantza, vertegenwoordiger van het pro-amnestiecomité, staat de pers te woord: De vreemde bezetters vormen het grootste obstakel om tot een politieke normalisering te komen. Ze komen ons enkel provoceren.
Op 15 juli 1998 deed de Spaanse justitie een inval bij het dagblad Egin en de radiozender Egin Irratia. Hierbij werden negen mensen gearresteerd en werden drukpersen en zendapparatuur onklaar gemaakt. Op last van onderzoeksrechter Garzon werden beide media voor onbepaalde tijd verboden.
Het Baskische dagblad en als zodanig wel gewend aan repressie door justitie en politie. Het blad kent een lange geschiedenis van invallen en rechtszaken tegen journalisten. De aanklacht luidde in dat soort gevallen vrijwel altijd samenwerking met een gewapende organisatie en de flinterdunne bewijsvoering werd vrijwel altijd onderuit gehaald. Het is echter nog nooit voorgekomen dat Egin een verschijningsverbod opgelegd kreeg en het is de eerste maal sinds de dood van dictator Franco dat een krant verboden wordt.
De officiële redenen voor de sluiting lieten een week op zich wachten, maar waren naar goed Spaans gebruik al de volgende dag in de krant te lezen. Doordat minister van Binnenlandse Zaken Mayor Oreja de Spaanse media en buitenlandse correspondenten al voor de inval had geïnformeerd, hadden de kranten in binnen- en buitenland een eensluidend verhaal: Egin is ETA.
Bewijzen
Na een week van wilde speculaties blijkt dit in hoofdlijnen ook de theorie van de onderzoeksrechter te zijn. Volgens deze theorie is Egin het vierde, of het informatieve front van ETA en is de redactie van Egin rechtstreeks door de ETA leiding benoemd. Egin zou verscheidene functies hebben waarvan de belangrijkste het verspreiden van valse informatie en het creëren van een onjuiste realiteit is. Daarnaast wordt Egin gebruikt voor het doorgeven van gecodeerde boodschappen naar verschillende ETA commando's, Egin verzamelde informatie voor ETA en Egin was onderdeel van het "financiële ondersteuningsnetwerk" van ETA. Als zodanig zorgde ze voor witgewassen geld. Naast dit alles wordt Egin nog verdacht van belastingontduiking.
De 'bewijzen' voor dit alles zijn flinterdun. De onpartijdigheid van een krant is een zaak van de lezers en niet die van een rechter. Dat de redactie benoemd is door ETA wordt afgeleid uit het feit dat de hoofdredacteur enkele weken voor zijn benoeming een ontmoeting had met een ETA lid. Dat hij die ontmoeting had voor het afnemen van een, later gepubliceerd, interview doet blijkbaar niet ter zake.
De gecodeerde boodschappen stonden in de advertentie afdeling en hadden dus net zo goed in elke andere krant kunnen staan. In de media wordt hierbij telkens melding gemaakt van een codeboek dat op de redactie is gevonden. Dat betreft echter een heel ander soort code, namelijk die waarmee ETA-verklaringen op authenticiteit worden gecontroleerd. De informatie die Egin voor ETA zou verzamelen werd gewoon gepubliceerd, en dat verscheidene ETA-commando's in het bezit waren van krantenknipsels kan men de krant zelf toch moeilijk kwalijk nemen.
De bewijsvoering betreffende het financiële netwerk is te ondoorzichtig om te bespreken. Zo blijft alleen de belastingontduiking nog over. Zelfs als daar sprake van zou zijn, zou dat toch moeilijk een reden tot sluiting van een krant mogen zijn.
Repressie
De sluiting van Egin valt niet los te zien van de situatie in Baskenland. De regerende Partido Popular heeft de moord op Migel Angelo Blanco van 13 juli 1997 door ETA aangegrepen voor een repressiecampagne tegen de gehele links nationalistische beweging. Naast een enorme, voortdurende arrestatiegolf en de politieke uitsluiting van de politieke partij Herri Batasuna werd het bestuur van deze partij in december tot 7 jaar gevangenisstraf veroordeeld. De reden was de samenwerking met een gewapende organisatie op grond van het feit dat deze partij een video vertoonde waarop ETA leden hun vredesvoorstel uitlegden. Net als nu het geval is, werd het bestuur lang voor een veroordeling door de rechter veroordeeld door de regering en de media.
In april maakte justitie voor het eerst gewag van het zogenaamde 'financiële netwerk' van ETA. Dit zou bestaan uit ongeveer 170 Baskische bedrijven die geld voor ETA zouden witwassen. In het kader van deze operatie werd de bankrekening van AEK, een organisatie die volwassenenonderwijs in de Baskische taal verzorgd, geblokkeerd en pas na een maand weer vrijgegeven. Deze operatie zou uiteindelijk tot de sluiting van Egin hebben geleid. Ook in regeringsverklaringen wordt de links nationalistische beweging voortdurend gecriminaliseerd. Zo zei premier Aznar dat ETA en Herri Batasuna (HB) allemaal in de gevangenis zullen eindigen.
Reacties
Al op de dag van de sluiting vonden er veel demonstraties plaats in heel Baskenland. De volgende dag verscheen een nieuwe krant in de Baskische kiosken: Euskadi Informacion, gemaakt door de werknemers van Egin. Drie dagen na de sluiting demonstreerden 75.000 mensen in Donostia tegen de sluiting. In de demonstratie liepen veel kopstukken van partijen die de sluiting officieel niet veroordeeld hadden zoals PNV en EA.
In de daaropvolgende week vond er een algemene staking plaats in Baskenland. Volgens de Spaanse media een totale mislukking, volgens Herri Batasuna een groot succes dat grote delen van het land platlegde. Ook de jeugd trok de straten op wat tot vele veldslagen met de politie leidde.
Naast de veroordeling van vele Baskische organisaties werd de sluiting ook veroordeeld door Reporters Sans Frontieres en Amnesty International. Amnesty meent dat vrijheid van meningsuiting een fundamenteel democratisch recht is dat essentieel is voor de oplossing van politieke conflicten. Amnesty wijst verder op de opsluiting van het Herri Batasuna bestuur en concludeert dat de regering zich meer en meer toespitst op censuur en repressie in plaats van publiek debat en dialoog. Amnesty roept op tot een onmiddellijke heropening van Egin en Egin Irratia en wijst in dit verband ook op de meerdere rechtszaken die al tevergeefs tegen Egin gevoerd zijn.
Ten slotte wijzen zowel de Baskische christen democraten (PNV) als de Spaanse linkse partij IU op het sluipende gevaar van deze sluiting. Op de gronden waarop nu Egin gesloten is kunnen ook andere organisaties, zoals Herri Batasuna en de vakbond LAB, verboden worden verklaard.
Door de repressie wordt het voor legale en vreedzame links nationalistische organisaties steeds moeilijker om goed te functioneren. Zowel Egin als Herri Batasuna vertegenwoordigt de gevoelens van een flink deel van de bevolking. Het zijn bovendien volwassen organisaties, veel meer dan dekmanteltjes van ETA. Ze streven gelijke doelstellingen na maar op totaal andere, in de moderne rechtsstaat volkomen geaccepteerde, wijze. Deze organisaties onderdrukken is het ontnemen van de uitingsmogelijkheden van een groot deel der bevolking. Dit zal, zeker in het geval van de Basken, niet tot een vermindering van de gewapende strijd leiden. Ondanks dit alles wordt de roep om vrede steeds groter en de Basken weten als geen ander dat deze vrede alleen door middel van dialoog bereikbaar is.
Vandaag, 14 juli 2007, is het 113 jaar geleden dat de Ikurriña, de vlag van Basken, voor de eerste maal gehesen werd. Dit gebeurde naar aanleiding van de stichtingsvergadering van Euskaldun Batzokija (Baskische nationalistische club van PNV-strekking) op 14 juli 1894 en de eer werd toevertrouwd aan het oudste lid, Ciríaco Iturre Urzelaga.
In het korte bestaan van de Ikurriña is hij meer verboden geweest dan toegestaan: de burgeroorlog, de dictatuur van Franco en zelfs nu nog in sommige plaatsen van Navarra, die zich steunen op de Ley de Símbolos.
