Betekenis van de Antwerpse straatnamen + wetens -en bezienswaardigheden
10-05-2017
Pachtstraat
PACHTSTRAAT
Wist U dat ... ?
- deze straat gelegen is in het Sint-Andrieskwartier, tussen de Sint-Andriesstraat en dePrekersstraat.
- ze geopendwerd in 1865 tussen de toenmalige Vliersteeg en de Prekersstraat waar zich de oudste lokalen van de Dienst voor Openbare Reiniging bevonden.
- ze in 1869 "Pachtstraat" genoemd werd en verwijst naar het "verpachten" van ruimen en reinigen voor de oprichting van de D.O.R. in 1862.
- deze straat zich bevindt tussen de Italiëlei en het Klapdorp.
zicht op de Paardenmarkt richting Italiëlei (foto van Alfons Van Camp)
- ze vroeger bij het gehucht Klapdorp hoorde, maar haar huidige naam kreeg naar de markt die hier sinds 1298 werd gehouden, aanvankelijk wekelijks, later tweemaal per jaar.
- zoals de naam laat vermoeden hier paarden werden verhandeld, vandaar de stegen "Den Toog" en de "Roskamgang".
- ze bij de derde stadsvergroting tot aan de Kleine Kauwenberg binnen de omwalling kwam, en bij de twee volgende uitbreidingen tot aan de Rodestraat (zogenaamd Rodepoort).
- ze circa 1860 de Paardenmarkt werd, en bij het slopen van de Spaanse vesten, verlengd werd tot aan de Italiëlei.
- er tegen de Italiëlei aan de neogotische Sint-Antoniuskerk staat, gebouwd op de plaats van het oude kapucienenkerkje.
(foto van AVC)
- deze kerk opgericht werd op de plaats van het voormalig kapucijnenkerkje van 1613 dat in 1908 gesloopt werd.
- het nu een neogotische kerk is die in 1867 ontworpen werd door L. Baeckelmans en ca 1900 gebouwd door J.P. Bilmeyer.
- ze beschermd werd bij definitief besluit van 3.11.2003 dat in het Staatsblad verscheen op 19.5.2004.
- er zich aan het nr 94, het voormalig "Knechtjeshuis" bevindt dat in 1558 gesticht werd door Johanna Van Schoonbeke, thans is het het Stedelijk Instituut voor Hogere Technische Studieën.
- het gebouw beschermd is door een definitief besluit van 23.10.1981 dat op 5.2.1982 verscheen in het Staatsblad.
- er aan het nr 92 het bord "beschermd monument" aan de gevel van het "Gesticht voor Gebrekkige Vrouwen" bevestigd is dat vroeger "de Boterstoop" en "Azijnhof" was.
- deze huizen "de Boterstoop" en "Asynhof" in 1824 ingericht werden als "Gesticht voor Gebrekkige vrouwen" en thans deel uitmaakt van de stedelijke technische school.
- het een beschermd gebouw is door een definitief besluit van 6.2.1936 dat op 22.2.1936 verscheen in het Staatsblad.
- er aan de Paardenmarkt 90-90A, eertijds hier 2 panden waren,z.g;"de Peerboom" en "Fonteyn" waar van 1689 tot 1797 de zuster apostelinnen in gevestigd waren. Het gebouw geclasseerd staat als "bewaard".
- er zich verder richting Klapdorp , rechts aan de blinde muur, aan het nr 89 het Godshuis "Almaras" bevindt.
- dit godshuis gesticht werd in 177 door Mathijs de Waeyere en ingericht werd door diens schoonzoon Alvaro Almares en in 1838 werder opgebouwd werd.
- het door een definitief besluit van 8.6.1988 beschermd wordt en dat in het Blegisch Staatsblad verscheen op 24.12.1988
- er voor de blinde muur een arduinen pompzuil met een Onze-Lieve-Vrouwe der Stilte, beeld van Gerrits naar het origineel van Artus Quellin.
- de zuil en het beeld, omvergereden werden in augustus 1977, en gerestaureerd werdenin 1978.
- er zich aan het nr 98 . "Hotel Kums" het voormalig huizinghe Vecquemans, later hotel Kums gebouwd in 1753-54 en einde XIX eeuw ingericht alsmuseum.
- het is beschermd bij definitief besluit van 26.9.1974 dat op 26.3.1975 verscheen in het Staatsblad
P.S.: alle foto's die hier werden weergegeven zijn van Alfons Van Camp
- deze straat gelegen is tussen de Meir en het Hopland.
zicht op de Otto Veniusstraat richting Holpand (foto van Alfons Van Camp)
- ze waarschijnlijk ontstond in de loop van de 15de eeuw, doch als straat getrokken door Gilbert Van Schoonbeke in 1545-1550 en "Vuylstraat" genoemd; even later "Bargiestraet" en sinds 1841 "Otto Veniusstraat" naar de schilder die tussen 1593 en 1620 de huizen "De Zwarte Arend" en "De Prins" (thans nummer 21.) bewoonde.
(foto van Vandevorst Chris - Vl. G.)
- -de straat werd genoemd naar de hofschilder van Alexander Farnèse. In feite heet hij Otto van Veen (Latijn :Otto Venius).
- hij geboren werd te Leiden in 1557 en stierf te Brusselop 6 mei 1629.
- na de dood van Alexander Farnèse in 1592 hij de leermeester werd van P.P. Rubens en werd hofschilder van de aartshertogen Albrecht van Oostenrijk en Isabella van Spanje.
- deze straat de verbinding geeft tussen de Jeruzalemstraat en de Wolstraat.
- ze in 1513 opgericht en in 1514 door het Stadsbestuur geopend werd op een groot eigendom in de Wolstraat zogenaamd "de Gulden Craen".
- hier het wegen van de koopwaar onderworpen was aan de "Waghetol", een banaliteitsrecht dat eerst aan de heer, later aan de gemeente toekwam. Het wegen buiten de officiele waag werd zwaar beboet.
- de eerste openbare waag dateert van de 15de eeuw en opgericht werd op de westzijde der Oude Waagstraat; in 1548 werd ze door Gilbert Van Schoonbeke overgebracht naar een nieuw lokaal op de huidige stadswaag. De oude waag werd voor verschillende doeleinden gebruikt.
- het gebouw aan het nr 6 "de Waghetol." wordt genoemd.
- deze plaats zich bevindt tussen het Blauwtorenplein en de Maria Pijpelinckxstraat, beter bekend als de "Vogelenmarkt".
zicht op de Oude Vaartplaats richting K.N.S. (foto van Alfons Van Camp)
- ze circa 1840 "Oudevaartplaats" naar de in 1811 overwelfde rui, getrokken in 1490 tussen de Meir en de "Blauwe Toren" om het zoetwater van de Herentalsevaart naar de binnenstad te brengen en reeds in de 16de eeuw niet meer als dusdanig in gebruik en "Vuylruy" werd genoemd.
- in 1624 de ongeschoeide karmelieten (discalsen) er een klooster bouwden dat onder de Fransen afgeschaft werd en diende als kazerne, gasthuis, gevangenis en school en in 1807 het krijgsarsenaal werd.
- door de afbraak van het hele complex circa 1900 een grote marktplaats vrij kwam (nvdr : "Vogelenmarkt) met daar aan aansluitend het Theaterplein met het imposante gebouw van de Koninklijke Nederlandse Schouwburg
2 zichten op het Theaterplein (foto's van Alfons Van Camp)
- deze straat, genaamd oude steenweg, gelegen is tussen het Sint-Jansplein en de Dambruggestraat.
- er in 1565 sprake van is van een "rooden steenwech",die toenl iep van ter hoogte van de Rode Poort via de zuidoostelijke grens van het latere Sint-Jansplein tot aan het gehucht Dambrugge of Dam en werd derhalve ook wel Dambrugge Steenweg geheten.
- de huidige naam op duikt in een straatnamenlijst van circa 1833.
- deze straat zich bevindt in het "Schipperskwartier", tussen de Sint-Paulusplaatsen de Vingerlingstraat en vormde in 1230 de stadsgrens.
- ze aanvankelijk aangeduid werd onder de algemene benaming "Dries" en in het begin van de 16de eeuw heette ze Vingerlingstraat.
- in de 18de eeuw het zuidelijk deel de naam Oude Mansstraat kreeg, gezien in deze straat zich drie godshuizen bevonden : nl. : Blauw en Grauw, voor zes ouderlingen en een priester (1471), een gesticht voor zes gebrekkige ouderlingen (1557) en een tehuis voor acht behoeftige vrouwen (1695).
- deze rui zich bevindt, tussen de Scheldekaaien en de Brouwersvliet.
- er vroeger op de zuidoostelijke hoek met de Zeevaartstraat de brouwerij "den Ancker" gelegen was, waarnaar de stadsgracht (1410) "Ankervliet" (oosten) en "Vliet naar den Ancker" (westen) werd genoemd.
- er tussen de beide delen - huidige kruispunt Oude Leeuwenrui en Ankerrui - stond de Ankerbrug en tot in 1551 de oudste Slijkpoort. Aan de westelijke grens stond de Watermolenbrug met de Pisterne- of Cisternepoort. Tot in 1879 werd alleen de kade ten zuiden van de vliet met dezelfde naam als de vest aangeduid, het noordelijke deel heette dan "Pisterne- of Cisternevest" en "Aardendijk"
- de huidige benaming afkomstigis van de brouwerij "d'Oude leeuwen" gelegen aan de zuidzijde van de vliet; sporadisch kwam vroeger naar een andere brouwerij zogenaamd "de roode sonne" ook de naam "Zonnekesrui" voor. In 1845 werd de vest gedempt en in 1879 werd de naam "Aardendijk" (noordelijk deel) afgeschaft .
- ze haar naam dankt aan de wekelijkse graanmarkten die hier tot in de 15de eeuw plaats hadden, zie de nabijheid van de brouwerijen in de Kammenstraat.
- in de 16de eeuw ze verplaatst werd naar de "Brabantse Korenmarkt", de huidige Graanmarkt, vandaar "Oude" Koornmarkt (zie Oude Beurs, Oude Waag).
- vroeger de straat van de "staecxkens" (Quinten Matsijsdoorgang) tot aan het "Waelhemstraetken" (nu Zwaluwstraat) liep en het overige gedeelte tot aan de Reyndersstraat "Corte Cammerstrate" (tot aan de "Cammerpoorte") heette.
- er in de straat de "Vlaaikensgang" is gelegen.
2 zichten op de Vlaaikensgang (foto's van Alfons Van Camp)
- deze straat zich bevindt oip het Zuid tussen de Fransenplaats en de Lange Elzenstraat.
- ze vroeger "Sint-Jorislei" genaamd werd.
- ze in haar huidige gedaante dateert van circa 1545, toen Gilbert van Schoonbeke, die in de omgeving verschillende straten aanlegde, haar tracé wijzigde.
- circa 1660 hier voor het extra-muros gedeelte van de Sint-Jorisparochie, de oudste Sint-Laurentiuskerk gebouwd werd.
- de naam Kerk en straat duidelijk zijn terug te vinden in de "Atlas der Antwerpsche stadsbuitenijen" van 1698.
- toen circa 1777 een eindje verder een ruimere kerk werd gebouwd ter vervanging van de voorgaande, ontstond weldra de naam "Oude-Kerkstraat" voor de straat die naar de oudste kerk liep.
- deze straat zich bevindt achter het Koninklijk Atheneum, tussen de Franklin Rooseveltplaats en de Rotterdamstraat.
- de naamgeving dateert van 1868 en verwijst naar baron J.J.R. Osy, lid van het Nationaal Congres en één van de drie afgevaardigden van de stadsraad, die op 26 oktober 1830 met generaal Chassé een akkoord sloten betreffende het staken van de vijandelijkheden tussen België en Nederland.
- dit plein gelegen is in de studentenwijk, waar de Lange en Korte Winkelstraat, samen met Lange Sint-Anna- en Pieter van Hobokenstraat geopend werden in 1517 als bijkomende veemarkt.
zicht op de Ossenmarkt vanaf de Korte Winkelstraat (foto van Alfons Van Camp)
zicht op de Ossenmarkt vanaf de Pieter Van Hobokenstraat (foto van Alfons Van Camp)
- verder staat er op het plein een Onze-Lieve-Vrouwebeeld op een hoge arduinen pijler met Mariamonogram en het jaartal 1716, smeedijzeren lichtarm.
- vermoedelijk stond er reeds een pompzuil, bekroond met een zittend Madonnabeeld, in de 17de eeuw.
- het huidige beeld met kind op linkerarm van Floris de Cuyper is en werd ingehuldigd op 26 mei 1947.
(foto van Ja Braeken - Vlaamse Gemeenschap) (foto van Alfons Van Camp)
- er tevens een beeldje van "het watermannetje" te bezichtigen valt.
- de Oude Beurs zich in het oude stadsgedeelte, vlak bij de Grote Markt bevindt .
- er zich het huis
Den Rhynbevindt
(foto van Alfons Van Camp)
uit 1485 dat gebruikt werd om onder andere specerijen te verhandelen. Dit gebeurde voornamelijk in open lucht. Het gebouw wordt beschouwd als een voorloper van het beursgebouw en daardoor van historisch belang.
- in een hoek een uitkragende toren met belvédère staat, die gebruikt werd om naderende handelsschepen waar te nemen. Deze toren staat bekend als
Pagaddertoren.
(foto van Alfons Van Camp)
- Pagaddertoren komt van het Spaanse 'pagador' voor betaalmeester. Oorspronkelijk waren er 41 van zulke torens in Antwerpen, momenteel zouden er nog negen panden in de stad bevinden. De toren zelf dateert van 1533. o.a.
- op de Guldenberg is er nog een overblijfsel van een pagaddertoren, die gerestaureerd en opgenomen werd in een modern privé gebouw. - in de Wisselstraat, de Mooren-toren, te vinden in een privétuin. - in de Oude Beurs, in de tuin van Hotel Rubens. - in de Spanjepandsteeg, op het binnenplein van het huis "den rijn". Eén van de meest bekende en traditionele torens. - in de Heilig Geeststraat, in de privétuin van Guido Derckx, restaurateur van de kathedraal van Antwerpen. Vanaf deze toren heeft men een prachtig zicht op de Schelde
- gezien de kleine ruimtes in de toren, werden kleine mensen als uitkijk in de toren - ggestuurd. Wie het eerste een schip zag, kon dit claimen en er tol of accijns door verdienen. Afgeleid hiervan worden kinderen in het Antwerpse pagadders genoemd.
- er aan het nr 8 het huis "De Spiegel" (huis dat reeds vermeld wordt in 1387) is gelegen
- het herbouwd werd ca 1506
- het bewoond werd door families met aanzien in de geschiedenis van Antwerpen.
poort van het Huis "De Spiegelm (foto van Alfons Van Camp).
- de toondichter Peter Benoit in het nr 30-32 overleed.
- dat deze straat gelegen is tussen de Kammen- en de Lange Gasthuisstraat.
- deze straat vermoedelijk dateert uit eind 14de eeuw.
- ze in 1879 verbreed werd.
- over de betekenis van de naam heel wat gefantaseerd werd en een mogelijke verklaring zou te vinden zijn in het woord "dodane" (Frans "dos d'âne") in de zin van dwarse, ezelsrugvormige afsluitdam.
- aan de noordzijde het torengebouw (Administratief Centrum) naar ontwerp van architect R. Braem (1952 en volgende) en recent winkelwandelcentrum naar ontwerp van de architecten E. Posson, I. Van de Wiele en J. Fuyen
- in het winkelcentrum aan de kant van de Korte Gasthuisstraat, verdoken in een donkere gang, een gedenkplaat voor burgemeester Lode Craeybeckx te vinden is.
(foto van Alfons Van Camp)
- tegen de Korte Gasthuisstraat aan: modern bronzen beeldje op hoge sokkel zogenaamd "den Deugniet" door Luc Verlée (1977).
(foto van Alfons Van Camp)
P.S. : bijkomende gegevens van Frits Schetsken
'De Oudaan' is voor Antwerpenaren een begrip, omdat daar het hoofdbureau van politie was gevestigd. Maar de naam is niet uniek, ook Brecht en 's-Gravenwezel hebben hun Oudaan en bij onze noorderburen ligt niet ver van de stad Utrecht in het dorp Breukelen een kasteel met de naam Oudaan. Wat is de overeenkomst tussen al die Oudanen? Nattigheid. Bij een studie over het Breukelse kasteel, dat langs de rivier de Vecht ligt, kwamen twee zaken naar voren: het gebouw ligt op vaste zandgrond te midden van vochtigere weiden en uiteraard de rivier; in oude geschriften duikt het woord 'aen' / 'ane' op als aanduiding voor een drassig gebied. Splits je Oudaan in 'oud' en 'aen', dan kan je 'oud' lezen als 'buiten', zoals in Oud-Turnhout, het dorp dat buiten Turnhout ligt. Of denk aan het Engelse 'outsider' (buitenstaander) of de sportterm 'out', b.v. bij tennis, voor een bal die buiten de lijnen belandt. Oudaan betekent dan een plek buiten een drassige of waterrijke omgeving. Dat gaat op voor Breukelen, Brecht en 's-Gravenwezel en ook voor de Antwerpse Oudaan. Aan de ene uiteinde heb je immers het Elzenveld, waarbij elzen steeds langs sloten of op vochtige grond groeien. Aan het andere uiteinde lag de boomgaard van schepen Aert Schoyte (vandaag het Bogaardeplein voor de jeugdherberg) en waren er de brouwerijen aan de Kammenstraat, die aanvankelijk hun water uit putten hebben gehaald en niet uit de veel verder gelegen stadsvesten. Op de droge Oudaangrond stonden reeds huizen in 1399 zoals we uit oude akten weten, dus ook dat spoort met de naamsverklaring.
- deze kaai gelegen is bezijden de Scheldekaaien, tussen de Van Meterenkaai en de Jordaenskaai.
zicht op de Orteliuskaai (foto van Alfons Van Camp)
- de naam van de kaai verwijst naar de Brabantse cartograaf en geograaf
Abraham Ortelius
- hij na Gerardus Mercator de grootste geograaf was van zijn tijd, en uitvinder van de moderne atlas. Zijn familie was afkomstig van de Duitse stad Augsburg.
- hij (onder de Nederlandse naam: Abraham Ortels of Abraham Hortels) geboren werd te Antwerpen, op 4 of 14.4.1527 en aldaar overleed op 28.6.1598.
- deze straat gelegenis in het "quartier latin" tussende Leopoldstraat en de Graanmarkt.
- ze samen met het nieuwe stadskwartier door Gilbert Van Schoonbeke circa 1550 geopend werd langs het tappissierspand en genoemd naar het huis "Dorghele".
- deze straat zich bevindt ter hoogte van het Lefebvredok bzijden de Azobestraat.
- de naam van de straat verwijst naar één van de staten van de
Verenigde Staten, OREGON
- deze gelegen is in het Pacifische Noordwesten van het land, de standaardafkorting voor de Beaver State, zoals de bijnaam luidt, is OR. De hoofdstad is Salem.
de staat zich bevindt aan de Grote Oceaan en in het noorden grenst aan Washington., in het zuiden aan Californië, in het zuidoosten aan Nevadaen in het oosten aan Idaho.
- de Columbia River en de Snake River een groot deel vormen van de natuurlijke grens in het noorden en oosten van de staat.
- deze weg diep in het havengebied ligt, aan hotel Nautilus, ter hoogte van de Kruisschans aan de Scheldelaan.
- de naam "Ordam" zou kunnen verwijzen naar een kleine parochie in Lillo ofwel naar een klein Spaanse fort Ordam (A) aan de rechteroever van de Schelde.
Ik ben een gepensioneerde Hoofdinspecteur van eerste klasse bij de politie, officier van gerechtelijke politie en hulpofficier van de Heer Procureur des Konings, van 81 jaar. Mijn hobby's zijn vooral Antwerpen in beeld brengen en voetbal.
(
