The Monkees

The Monkees was een Amerikaanse popband die furore maakte in de jaren zestig met de gelijknamige televisieshow. De reeks verscheen op 12 september 1966 voor het eerst op de Amerikaanse televisie en werd gedurende twee seizoenen uitgezonden door de NBC. De laatste aflevering was op 19 augustus 1968. In Nederland was de serie in 1966 bij de AVRO te zien.

De show, grotendeels gemodelleerd naar de Beatles-film A Hard Day's Night, toont de belevenissen en muziek van een min of meer fictieve popgroep. De vier jonge mannen, die The Monkees vormden, waren de in Engeland geboren Davy Jones, en de Amerikanen Micky Dolenz, Michael Nesmith en Peter Tork. Ze werden geselecteerd naar aanleiding van een advertentie waarin werd gevraagd om acteurs voor de rol van vier gekke jongens ("four insane boys"). Onder degenen die werden afgewezen was de toen nog redelijk onbekende Stephen Stills van (later) Crosby, Stills, Nash & Young. Het gerucht dat ook Charles Manson had gesolliciteerd, bleek niet meer dan een gerucht te zijn. Nesmith en Tork waren toen allebei professionele muzikanten, maar Dolenz en Jones waren vooral bekend als acteur. Wel hadden alle vier een opleiding als acteur en muzikant gevolgd voordat de pilotaflevering werd opgenomen. Hierdoor was het niet moeilijk om er als een echte band uit te zien, hoewel voor de originele opnamen alleen hun eigen stemgeluid werd gebruikt.

In de serie werden technieken gebruikt die men zelden zag op de televisie: het doorbreken van de zogenoemde 'vierde wand' , het praten tegen de camera (soms zelfs tegen personen in de studio), fantasiescènes, sprongovergangen en minstens een keer per aflevering een muzikaal intermezzo dat vaak niets met de verhaallijn te maken had. In feite bevatten de episodes veel elementen die pas veel later zouden terugkeren in videoclips. Dit soort gekte kwam ook terug in de stripverhalen over de groep zoals o.m. gepubliceerd in stripblad TV2000, dat dit ontleende aan het Britse Lady Penelope meisjes-stripblad.

The Monkees werd gemaakt door een groep mensen die later op andere manieren roem zouden vergaren. Producers Bert Schneider en Bob Rafelson maakten Easy Rider. Rafelson regisseerde daarnaast onder andere de films Five Easy Pieces en The King of Marvin Gardens. De eerste aflevering was geschreven door Paul Mazursky en Larry Tucker, bekend van Bob & Carol & Ted & Alice. Rafelson zou de vier Monkees later nog een keer gaan regisseren in de speelfilm Head, samen met de dan nog betrekkelijk onbekende acteur Jack Nicholson. De film werd geen commercieel succes, maar verwierf een cult-status.

Als band scoorden The Monkees diverse hits waaronder I'm a Believer, (I'm Not Your) Steppin' Stone, Daydream Believer en Last Train to Clarksville. Een enkel nummer had zelfs een sociaal-kritische inslag, zoals Pleasant Valley Sunday. Er verschenen vijf albums met de originele bezetting, en nog eens drie nadat Tork en nog later Nesmith de groep hadden verlaten. De televisieshow was toen allang gestopt.

In 1986 organiseerde muziekzender MTV een marathon-uitzending van de Monkees-show, waardoor er weer interesse ontstond voor de legendarische groep, zowel bij de oorspronkelijke fans als bij hun kinderen. De concerten, die als antwoord daarop werden georganiseerd, raakten dan ook meteen uitverkocht. Ook een nieuw album bleef niet uit, maar sloeg minder aan. Na enkele jaren ebde de nieuwe Monkees-gekte weer weg.

Hoewel critici vonden dat de Monkees een slap aftreksel was van The Beatles, zou John Lennon een fan zijn geweest. De acteurs zelf klaagden destijds dat ze van de producers geen gelegenheid kregen om zelf hun instrumenten te bespelen op hun albums (daarvoor werden muzikanten als Frank Zappa ingehuurd), hoewel ze wel hun zangpartijen en de arrangementen daarvan voor hun rekening namen. Aangevoerd door Nesmith kwamen ze dan ook in opstand en vanaf het derde album (Headquarters) bespeelden de vier Monkees hun eigen instrumenten. Deze opstand kwam de relatie tussen de Monkees en de mensen op de achtergrond die de beslissingen namen, niet ten goede. Om te laten zien wie er werkelijk de baas waren, brachten de producers een afgekeurd Monkees-liedje uit, dat voorzien van een tekenfilm-videoclip een grote hit werd. Dit nummer was "Sugar Sugar" van The Archies.

Liefhebbers wezen er op dat The Monkees hun goede smaak toonden door gebruik te maken van de beste liedschrijvers van hun tijd onder wie Neil Diamond, Gerry Goffin, Carole King, Barry Mann and Cynthia Weil. The Monkees, bewonderaars van Jimi Hendrix, wisten de "Jimi Hendrix Experience" onder de aandacht te brengen van het Amerikaanse publiek door Hendrix op te nemen in het voorprogramma tijdens hun tournee van 1967. Hendrix kon die publiciteit wel gebruiken, maar de fans van de Monkees moesten er niets van hebben. Na enige optredens ging Hendrix zijns weegs.

Invloed van The Monkees

The Monkees kunnen worden gezien als een directe voorloper van "geprefabriceerde" bands die ook nu (2005) nog in de hitlijsten zijn te vinden. Vele mensen beluisteren nog altijd hun muziek, en nummers van The Monkees zullen wellicht nog lang in de gouwe ouwe lijsten staan. In het toneelstuk The Prefab Four, van het theaterorkest Orkater uit 2003, werden The Monkees -gespeeld door Nederlandse acteurs- nog eens 'samengebracht' voor een comeback. Saillant detail daarbij was dat ze na afloop van het toneelstuk nog een toegift speelden, niet van de Monkees, maar "iets dat echt goed is", Back in the USSR van The Beatles. De formule van een band die uit een televisieprogramma voortkomt werd later nog eens herhaald in het programma Starmaker.