Radio Veronica (zeezender)

Radio Veronica was een zeezender die van 1960 tot en met augustus 1974 uitzond vanaf de Noordzee met programma's gericht op Nederland.

Geschiedenis van Radio Veronica

Begin

Naar het voorbeeld van Radio Mercur in Denemarken werd op 15 oktober 1959 in Hotel Krasnapolsky te Amsterdam besloten radio-uitzendingen vanaf een schip op de Noordzee te starten. Het station ging werken onder de naam Vrije Radio Omroep Nederland, afgekort VRON. Uit deze afkorting werd de naam Veronica afgeleid, dat ook refereerde aan het gedicht Het schaap Veronica van Annie M.G. Schmidt. Op 20 april 1960 vond een eerste testuitzending plaats. Radio Veronica ging definitief van start op 15 mei 1960 vanaf het voormalige lichtschip Borkum Riff, dat in de haven van het Duitse Emden werd omgebouwd tot zendschip, op 192 meter of 1562 kHz. In november 1964 werd de Borkum Riff vervangen door de IJslandtrawler Norderney.

Radio Veronica werd enorm populair bij de jeugd, omdat zij populaire en popmuziek uitzond in een vanaf 1969 vast programmaschema. Vanaf 2 januari 1965 werd een wekelijkse hitparade van de populairste nummers, de Nederlandse hitparade, al snel de Veronica Top 40 geheten, uitgezonden. Destijds werd popmuziek nauwelijks op de reguliere radiozenders (Hilversum I en II) uitgezonden. Deze formule was voor Nederland uniek. Vernieuwend voor Nederland waren ook de jingles, waaraan de luisteraar zijn favoriete radiostation (station calls) en diskjockey direct kon herkennen. Een nieuw fenomeen aan land waren de drive-in-shows, waarbij de luisteraars hun favoriete dj bij het draaien van plaatjes konden bewonderen. Deze Veronica-drive-in-shows kenden een groot succes en kregen veel navolging bij de omroepen, andere stations en discotheken.

Bekende dj's waren onder meer:

• Rob Out, afkomstig van de NCRV, de latere eerste directeur van de VOO, met onder andere zijn programma Goud van Out,
• Tineke de Nooij, de eerste vrouwelijke dj in Nederland, met Koffietijd en de jingle 1-2-3-4-5-6-7-8-9-Tíéíéneke!,
• Cees van Zijtveld, verliet in 1966 Veronica voor de AVRO,
• Frans Nienhuys (de oudste Nederlandse dj ooit, met zijn programma - Men vraagt en wij draaien), ex-VARA,
• Joost den Draaijer (Joost mag het weten), ging in 1971 over naar Radio Noordzee Internationaal en in 1973 naar de NOS,
• Lex Harding, eerder bij Radio Dolfijn,
• Tom Collins,
• Gerard de Vries,
• Harmen Siezen,
• Stan Haag (met zijn Jukebox), vanaf 1975 bij Radio Mi Amigo,
• Will Luikinga (met zijn programma Will wil wel),
• Hans Mondt (met zijn programma Muziek terwijl u werkt),
• Klaas Vaak, pseudoniem van Tom Mulder, vanaf 1974 bij de TROS,
• Chiel Montagne (startte in 1971 bij de TROS het televisieprogramma met Nederlandstalige liedjes Op losse groeven / Op volle toeren),
• Jan van Veen, vanaf 1971 bij Radio Noordzee en later bij de AVRO,
• Bart van Leeuwen, vanaf 1976 bij Radio Mi Amigo, sinds 2003 bij Radio Veronica
• Robbie Dale (had ook een tv-programma JAM bij de TROS),
• Eddy Becker, vertrok in 1970 naar de NCRV,
• Krijn Torringa (als Bob van Bob & Brenda), later bij de AVRO.
• Suhandi (Hans Oosterhof)

Onder de nieuwslezers waren:

• Freek Simon, werd later programmamaker bij de TROS, inmiddels overleden,
• Arend Langenberg, later nieuwslezer bij ANP/NOS en nu bij Sky Radio, Classic FM en Radio Veronica,
• Dick Klees, na Veronica: presentator/eindredacteur Wereldomroep, eindredacteur Met het Oog op Morgen, presentator AVRO Radiojournaal en NOS Radio 1 Journaal, nu presentator Wereldomroep.

Concurrentie op zee

Ondanks de goede luisterrapporten bleven de inkomsten achterwege. De gebroeders Verweij namen het bestuur over en Veronica werd alsmaar populairder, zodanig dat er andere kapers op de kust verschenen, zoals in 1967 Radio Dolfijn en Radio 227, in 1970 Capital Radio en Radio Noordzee Internationaal, in 1972 Radio Caroline en in 1973 Radio Atlantis en Radio Mi Amigo.

Er kwam in 1964 zelfs korte tijd een televisiepiraat, die van een speciaal hiervoor gebouwd kunstmatig eiland (het REM-eiland) uitzond. Van hieruit werden Radio Noordzee en TV Noordzee uitgezonden. Deze Radio Noordzee startte op 29 juli 1964 en stopte op 17 december 1964. TV Noordzee begon op 1 september 1964; het testbeeld was al vanaf 12 augustus in de lucht. TV Noordzee hield op te bestaan op 14 december 1964. Aan alles werd echter door ingrijpen van de Rijkspolitie een eind gemaakt. TV Noordzee, dat in een mum van tijd zo populair geworden was, kreeg zijn vervolg aan land als nieuwe publieke omroep, de TROS.

Een andere, latere, concurrent moest op een andere manier bijna de activiteiten stopzetten.

Bomaanslag op de Mebo II

Op 15 mei 1971 werd de rust verstoord aan boord van de Mebo II (het zendschip van Radio Noordzee Internationaal) door een bomaanslag, gepleegd in opdracht van de directie van Veronica. Het was de bedoeling geweest dat het uit te branden schip een haven binnengesleept zou worden en aldus de concurrentie het zwijgen opgelegd zou worden. Veronica had geprobeerd met de eigenaren van Radio Noordzee een akkoord te sluiten om tegen betaling de Nederlandstalige uitzendingen te staken. Maar Radio Noordzee wilde hiervan niet weten, met de bomaanslag als gevolg. De drie duikers onder leiding van Tom van der Linden (de ex-kapitein van de Mebo II) die de bom plaatsten in ruil voor 25.000 gulden, werden echter nog dezelfde nacht aan land opgepakt door de politie (ze waren al gezien door de bemanning van de Mebo II terwijl ze wegvoeren in een rubberboot) en verhoord. Al snel kwam deze erachter dat Veronica-aandeelhouder en reclameadviseur Norbert Jürgens hen had betaald, waarop deze op 17 mei werd gearresteerd. De volgende dag gaf Veronica-directeur Bull Verweij een interview met Ria Bremer, waarin hij verklaarde Jürgens geld te hebben gegeven om actie te ondernemen tegen het schip. Daarop liet de politie hem op 19 mei arresteren. Verweij had naar eigen zeggen alleen opdracht gegeven om het schip van het anker te lichten, zodat hij het naar de haven van Scheveningen kon laten slepen en zei niets van een bom te weten. Uiteindelijk blijkt dat kapitein Van der Linden op eigen houtje had besloten om een brandbom te plaatsen en de politie beschouwde hem dan ook als hoofddader. De politie hield Verweij echter verantwoordelijk als opdrachtgever en gaf aan dat hij de actie niet aan een ander had mogen overlaten. Zowel de drie duikers (Tom van der Linden, Willem van P. en Jan P.), als Jürgens en Verweij kregen, hoewel Radio Noordzee geen aanklacht tegen hen had ingediend, een jaar gevangenisstraf opgelegd van de rechter. Verweij zei tijdens een later interview spijt te hebben van zijn daad, aangezien er ook doden hadden kunnen vallen. Veronica betaalde de schade aan de Mebo II.

Tegenwind vanaf de wal

De roep naar Den Haag om een wettelijke verbod op de zeezenders werd door de bomaanslag luider en zo werd het voortbestaan van Veronica bedreigd door de in aantocht zijnde anti-piratenwet. Tot overmaat van ramp sloeg het zendschip tijdens een zware storm van zijn ankers en strandde de Norderney op 2 april 1973 op het strand van Scheveningen. Twee weken later reeds zond Veronica weer uit, nu vanaf de MV Mi Amigo, het zendschip van Radio Caroline, dat zijn diensten aanbood in ruil voor nieuwe studioapparatuur. Op 18 april 1973 werd het Veronicaschip weer vlot getrokken, terwijl op dat ogenblik tienduizenden jongeren in Den Haag een grote manifestatie hielden voor het behoud van hun geliefde muziekzender, toen in de Tweede Kamer in die weken de debatten over de ratificatie van het Verdrag van Straatsburg gaande waren.

De massabetoging was tevens het moment waarop Veronica een ledenwerfcampagne startte om een legale status als commerciële zender aan de wal te krijgen. Men zocht hiervoor donateurs voor de Veronica Omroep Stichting (VOS). De VOS zou een eigen radiozender, een Hilversum 4, op non-commerciële basis, beginnen. Omdat er nog geen wettelijke mogelijkheden waren om buiten het omroepbestel om een zelfstandig radiostation op te richten, richtte men voor de zekerheid ook alvast een Veronica Omroep Organisatie (VOO) op, naar het model van de legale omroep TROS, niet toevallig een omroep met "zeebenen". Indien de VOS niet toegestaan zou worden, zouden de donateurs automatisch overgeschreven worden naar een VOO-lidmaatschap.

Het Openbaar Ministerie verbood op voorspraak van minister Van Doorn de VOS echter wegens het nastreven van een illegaal doel. De constructie die was bedacht voor de donateurs werd in eerste instantie nietig verklaard omdat de donateurs niet konden afzien van het lidmaatschap noch hun geld gerestitueerd konden krijgen. Bij een hogere rechter werd die uitspraak herzien: op de inschrijf- en omroepkaart stond duidelijk dat het het lidmaatschap van de VOO betrof maar dat tevens de VOS gesteund werd. Niettemin was het, naast het programma-aanbod dat Veronica presenteerde, een reden voor Van Doorn om geen C-status aan de omroep te verlenen. Veronica besloot het besluit bij de Raad van State aan te vechten.

Op 31 augustus 1974 om 18.00 uur stopte Radio Veronica de uitzendingen vanwege het van kracht worden van de anti-piratenwet.

Alleen Radio Mi Amigo en Radio Caroline, beide vanaf het zendschip (de MV Mi Amigo) uitzendend, zouden hierna de zeezendergeschiedenis voortzetten, door op 29 augustus 1974 de ankerplaats voor de Nederlandse kust te verlaten en de volgende dag voor anker voor de kust van Engeland te gaan.

Na 31 augustus 1974 zorgden juridische sores ervoor dat alle Veronica-medewerkers werkloos werden. Stan Haag ontsprong als eerste de dans door in 1975 naar het Spaans-Catalaanse Platja d'Aro te verhuizen en voor Radio Mi Amigo te gaan werken.

Strijd op de vaste wal

Veronica, vanaf dan de VOO, vocht daarna een lastige strijd om een officiële zendvergunning te krijgen. Minister Van Doorn betoogde aanvankelijk succesvol dat de omroep geen aanvulling op het bestaande aanbod vormde. In 1976 kreeg de omroep toch, dankzij een motie in de Tweede Kamer, een aspirantstatus met wekelijks:

• een uur zendtijd op Hilversum III, waarin vanaf mei 1976, toen de TROS vond dat de komende C-status (die in oktober 1976 zou ingaan) perspectief op voldoende zendtijd gaf, een overzicht van de Nederlandse Top 40 en Tipparade gegeven werd;
• een uur zendtijd op Hilversum II: de 3600 seconden Veronica, eerst gepresenteerd door Lex Harding, later door Tom Collins;
• een uur het verzoekplatenprogramma Goud van Out op Hilversum I;
• een uur klassieke muziek op Hilversum IV; cynisch genoeg was het ook de VOO (bij monde van Hans Mondt) die, met haar enige uurtje zendtijd op die zender, Hilversum IV op 28 december 1975 mocht openen. De presentatie van dat allereerste uur was in handen van Simon Somber, een personage van André van Duin;
• een uur tv-zendtijd.

De aanvraag voor de C-status werd toegewezen dankzij een positieve uitspraak van de Raad van State. Zie verder: Veronica Omroep Organisatie.

Scheepsjournaal

Na de zeezenderperiode van Veronica lag de Norderney jarenlang in de buurt van het Amsterdamse Centraal Station aan het IJ. Later werd het Veronicaschip naar Maastricht en vervolgens naar Kempisch Dok in het Vlaamse Antwerpen versleept, alwaar het gebruikt werd als discotheek en voor privé-feestjes. Voor de (her)opening van "Radio Veronica 103 FM" op 31 augustus 2003 werd het schip naar Monnickendam gesleept om het feest luister bij te zetten. Daarna keerde het direct weer terug naar Antwerpen. In 2009 wordt het schip verhuisd naar Benidorm.

Golflengte en frequentie

Radio Veronica zond uit op een golflengte van 192 m, wat overeenkomt met een frequentie van 1562 kHz. Later, vanaf 1972, werd dat 538 m of 557 kHz. In werkelijkheid was de golflengte 539 meter, maar speciaal voor het jinglepakket werd gekozen voor het korterklinkende en beter rijmende 538 (op volle kracht). De naam van de huidige zender Radio 538 is dus ontleend aan de golflengte van de toenmalige zeezender Veronica.

Noot

1. ↑ Playa de Aro heet in het Catalaans Platja d'Aro. Aangezien Catalonië autonomie heeft verkregen op het gebied van taalkwesties is die naam ook de officiële naam. Scheepsjournaal

   Na de zeezenderperiode van Veronica lag de Norderney jarenlang in de buurt van het Amsterdamse Centraal Station aan het IJ. Later werd het Veronicaschip naar Maastricht en vervolgens naar Kempisch Dok in het Vlaamse Antwerpen versleept, alwaar het gebruikt werd als discotheek en voor privé-feestjes. Voor de (her)opening van "Radio Veronica 103 FM" op 31 augustus 2003 werd het schip naar Monnickendam gesleept om het feest luister bij te zetten. Daarna keerde het direct weer terug naar Antwerpen. In 2009 zou het schip volgens geruchten verhuizen naar Benidorm, maar dit gebeurde niet. Eind november 2012 is het schip naar Groningen gevaren, waar het nu aan wal ligt. Het wordt gerestaureerd en ingezet bij radio- en televisie-uitzendingen.                                 

      

   In 2011 verschijnt er in Nederland een musical over de geschiedenis van Radio Veronica in de periode 1960 - 1974 onder de titel "Herinnert U Zich Deze Nog?!" De voorstelling wordt geproduceerd door Harry Kies Theaterprodukties en is van februari tot en met juni 2011 in meer dan 60 Nederlandse steden te zien.