Hoe stroopt men het vel van een wilde kat?

Het was 12.57u toen Debruin de afdeling binnen slenterde. Behalve zijn twee vaste speurders inspecteur Koen Debrouwer en hoofdinspecteur Tuur Wendels zaten Jules Goddard van de forensische, diens rechterhand Filip Goethals de computer whizzkid en de grote baas al op hem te wachten. Ook Merel Verhaege was er in een burgerkloffie. Een erg strakke blauwe jeans en een bijpassend strak pastelgroen truitje. Met haar haar in een paardenstraatje zag er er jonger uit dan dat ze in uniform had geleken, bijna studentikoos. Debruin stapte de conferentieruimte binnen, ging zijn jasje en sjaal netjes aan een kapstok en terwijl hij nog met zijn rug naar zijn toehoorders stond vroeg hij:

“Wat is het verschil tussen een psycholoog en een psychiater?”

Merel wilde al gaan antwoorden maar een handgebaar van de hoofdcommissaris maakte dat ze al snel haar mond weer dicht deed. Blijkbaar was dit een onderdeel van dit soort vergaderingen en bedoeld als een soort retorische vraag die Debruin zelf zou gaan beantwoorden. Die liep naar de wand achter de stoel die voor hem gereserveerd was en bleef voor een groot whiteboard staan alsof hij les wilde gaan geven. Uit een map die hij in zijn handen had haalde hij een A4 formaat foto van hun slachtoffer en bevestigde dat met een harde knal precies bovenaan het midden van het bord. De foto had hij zodanig bijgewerkt dat het groteske ontbrak. Hij draaide zich om en zei:

“Een psychiater gaat in een donkere kamer opzoek naar een zwarte kat. Een psycholoog gaat in een donkere kamer op zoek naar een zwarte kat die er misschien niet is.”

Dit was op zijn zachts gezegd niet het antwoord dat Merel had willen geven. Ze was dan ook blij dat de baas haar had tegen gehouden. Intussen sprak Debruin veder:

“Het is op zijn minst twee van ons opgevallen dat het lichaam, of beter de toestand waarin het lichaam werd aangetroffen, deed denken aan de slachtoffers van een Amerikaanse seriemoordenaar The Boston Strangler. Een lichaam geposeerd om te schokken en een strik netjes rond de hals geknoopt. Daar waar de originele slachtoffers van The Strangler waren gewurgd met een kledingstuk of een stuk textiel uit de woning van het slachtoffer werd ons meisje met de blote hand gewurgd.”

Debruin wees naar de foto op het bord:

“En hier komt mijn vraag weer op de proppen. Hebben we te maken met een doorsnee huis-tuin-en-keuken moord? Een moord uit passie dewelke achteraf zo in scène is gezet om ons te doen denken aan het werk van een seriemoordenaar? Met andere woorden de psycholoog uit mijn originele vraag. De moorden en de signatuur van The Boston Strangler zijn intussen zowat cultureel erfgoed geworden. Er zijn honderden zo niet duizenden websites aan deze moorden gewijd. Er zijn honderden boeken over geschreven. Van wetenschappelijk tot looney-tunes fictie. Films, series, documentaires waarin de moorden aan bod komen zijn er ook bij de vleet. Ik moet toegeven dat ikzelf daar ook aan heb bijgedragen. Ik geef minstens vier lezingen per jaar waarin The Boston Strangler aan bod komt op de verschillende politiescholen. Ik ben medeauteur van een aantal wetenschappelijke artikels en één boek in samenwerking met professor Brussel. Als dit een zogenaamde copycat zou zijn dan zou een klassiek politieonderzoek duidelijkheid moeten brengen. Aan de andere kant als dit niet in scène is gezet om ons op het verkeerde been te zetten. Als dit zo is om ons precies te laten zien wie of wat hij is, met welk beestje hebben we dan te maken. Hebben we te maken met een strikte copycat die dweept met The Strangler? Of hebben we te maken met iets wat potentieel veel erger kan blijken te zijn? Een moordenaar die ons zonet zijn visitekaartje heeft afgegeven en ons heeft uitgenodigd om te komen spelen?”

Het bleef even stil nadat Debruin was uitgesproken. Iedereen in de bubbel realiseerde zich maar al te goed wat hij had gezegd. Het was uiteindelijk de hoofdcommissaris die het woord nam. Aan wat hij te zeggen had merkte Merel meteen dat ook deze man niet te onderschatten was en hij geen hoofdcommissaris geworden was omdat hij zo goed het verkeer kon regelen:

“In het eerste geval moeten we ons niet al te veel extra vragen te stellen. De vragen die we bij een normaal onderzoek stellen zullen wel automatisch beantwoord worden naarmate het onderzoek vordert. In het tweede geval dringt er zich toch direct één vraag op. Is het toeval dat we haar om het zo te noemen aan de achterdeur van jouw huis vonden Alexander? Of is het een niet te misverstane boodschap voor jou, voor ons als geheel? Ik bedoel maar, als flikken in België gevraagd wordt een lijstje te maken van collega’s die een expert zijn op het gebied van seriemoord, dan zit jouw naam gegarandeerd in ieder van die lijstjes, in de top drie, zo niet helemaal bovenaan. Moet ons slachtoffer op een of andere verknipte manier een cadeautje voor jou voorstellen van een van de pot gerukte fan? Is dit zijn manier van communiceren?”

Debruin richtte zijn blik met zijn heldergroene ogen op zijn baas.

“Ik zou er mezelf gemakkelijk van af kunnen maken en zeggen dat ik geen idee heb op het moment. Maar we weten allemaal hoe ik over toevalligheden denk. Op dit moment is het zoals ik iedere lezing start…”

Hij werd onderbroken en in koor werd er rond de tafel gesproken inclusief Merel:

“Assumption in the mother of all fuck ups…”

Hij moest glimlachen en zei:

“Zie je heren, Merel is pas sinds een paar uur bij ons en ze legt jullie nu al het vuur aan de schenen. Als je niet oppast wordt ze al snel de slimste van de klas en dan krijgen jullie allemaal geen koekjes meer van mama Debruin.”

Hij begon rustig een sigaret te rollen en zei half hardop denkend:

“Om eerlijk te zijn heb ik op dit moment nog geen flauw idee. Mogelijk zijn we al veel te ver aan het denken en wordt het over een paar uur duidelijk dat we hier met niets anders te doen hebben dan met een passiemoord. Aan de andere kant…”

Opeens stak Merel haar hand op alsof ze het woord wilde vragen.

“Merel, we zitten niet meer op school je hoeft dus je hand niet op te steken als je iets te zeggen hebt.”

Met zijn ondeugend jongenslachje zei hij:

“Het is al een tijdje geleden dat ik nog eens meester heb gespeeld. Dus wat is er?”

Weer kreeg ze een lichte blos. Het feit dat de rest van het team zacht zat te gniffelen om de niet zo verscholen insinuatie van Debruin droegen er ook niet toe bij:

“Hebben we ooit al met zo’n moordenaar te maken gehad in België? Ik weet dat het in de VS schering en inslag is maar hier. En ik bedoelde voor beidde scenario’s.”

“Door de jaren heen zijn er tientallen moorden geweest waarbij de moordenaar heeft geprobeerd de moord op iets anders te laten lijken dan wat er in werkelijkheid speelde. Bijvoorbeeld; echtgenote duwt manlief van de trap en verklaard dat manlief onwel werd net voor hij viel. Gelukkig voor ons vallen de meesten van die moordenaars vrij snel door de mand. Ze komen er snel achter dat CSI dan toch niet zo’n goede schooltelevisie was. Een gebrek aan sofisticatie waardoor de forensische of de dokter een stok in de wielen kan steken. Zoals in het geval dat ik net schetste vertelt één beeld van een scan meer dan vrouwlief ons wil doen geloven. Of een verhaal of een alibi dat niet helemaal klopt waardoor de moordenaar bij ons door de mand valt. Of simpelweg iemand een tijdje laten sudderen voor het eigenlijke verhoor. Je moest eens weten hoeveel en hoe snel bepaalde moordenaars door de knieën gaan als ze een uurtje of twee in het doosje hebben gezeten, wachtend op hun advocaat waarna ze klaar waren om uitgeperst te worden als een grapefruit. Maar bij mij weten hebben we nog niet één moordenaar gehad die heeft geprobeerd om zijn daad op die van een overbekende seriemoordenaar te laten lijken. En we hebben ook nog nooit echt met een echte copycat te maken gehad.”

Tuur Wendels vroeg:

“Ook die pipo niet in Mons die zijn slachtoffers in stukken hakte?”

“Nee, ik ben nog steeds overtuigd dat mijn profiel dat ik toen heb opgesteld helemaal klopt. Heb het al gezegd, lijken in stukken hakken lijkt iets typisch Amerikaans te zijn op enkele uitzonderingen na. Die uitzonderingen zijn dan meestal het versnijden van het lijk vanuit een praktisch oogpunt. Zoals die paar prostituees die jaren geleden uit het water werden gevist in een reiskoffer. Amsterdam is te dicht bevolkt om met een lijk te lopen zuilen. Dus in stukjes snijden, trolley of twee kopen en in de grachten dumpen. Voor die kerel in Mons was het zijn signatuur alsmede de plaatsen waar hij de lichaamsdelen achterliet: De slachthuislaan… Zijn slachtoffers waren van het moment dat ze in zijn handen vielen zijn eigendom waar hij mee kon doen en laten wat hij wilde. Hen in stukken hakken was zijn manier om hen te beroven van iedere menselijkheid. Ze te veranderen van iemand in een iets, zijn persoonlijk speelgoed. Zoals gezegd, zijn ziekelijke signatuur was de lichaamsdelen achterlaten in straten of op plaatsen met een naam die zijn gevoel voor sarcasme streelde. We zitten in Mons met een HQ van de Amerikanen die bij de SHAPE horen. Ik twijfel er net aan dat onze UNSUB een Amerikaan is en is al lang weer uit het land is verdwenen omdat die kerels vrij snel routeren. Die vogel is gevlogen en dat dossier zal helaas stof blijven verzamelen en de slachtoffers zullen nooit gerechtigheid krijgen. Althans niet in dit leven. Want VICAP is hier helaas geen oplossing.”

Het was de jonge Debrouwer die plots sprak:

“Hoe weten we dat zeker chef? Heeft u dat al opgezocht?”

Debruin keek de inspecteur strak aan en die wenste opeens dat hij op zijn tong had gebeten. Natuurlijk wist de chef dat en natuurlijk moest de chef dat niet opzoeken. De man had zowat een fotografisch geheugen voor alles wat met seriemisdaad te maken had. Hij had een jaar in de VS gezeten op de beroemde FBI academie van Quantico om een doorgedreven opleiding te volgen bij hun profilers afdeling. Alle dossiers in België waarvan men vermoede dat het wel eens een seriemisdaad zou kunnen zijn landen vroeg of laat op zijn bureau. Debruin zei dan ook met een scheef lachje:

“Nee Koentje, zie ik ben dat vergeten dus ik ben ook maar een mens. Maar dat is dan het perfecte klusje voor jou terwijl Merel me naar Dekeyser brengt. En vergeet niet om een mooi rapportje te maken voor onze onderzoeksrechter als je niet wil dat ze je weer onder je reet trapt. Als ik net beter zou weten zou ik denken dat dit haar nieuwe hobby aan het worden is en dat het jouw bevat as ze het doet. Als we terug zijn van het AZ kunnen Merel en jij ook nog even rommelen in de Europese databank en maak Merel gelijk wegwijs met VICAP. Gebruik misschien as parameters Mons zoals ik zonet zei en eens ze wegwijs is geef dan de nieuwe parameters in.”

Merel had al vaker gehoord van VICAP en spitste haar oren. De beroemde databank van het FBI en daar zou ze straks in mogen gaan graven.

“Hoe ga je dit aanpakken Alex?”

Vroeg de directeur zacht als teken dat zijn aanwezigheid in deze meeting ten einde liep.

“Net als iedere andere moord baas tot het tegendeel bewezen is als is het maar om de gerechtelijke papierenmolen te vriend te houden.”

“Okay succes, je houdt me op de hoogte?”

“Zelfde tijd, zelfde plek.”

Debruin keek de baas na toen die de afdeling afliep.

“Jules, ik neem aan dat we intussen geen beestachtig geluk hebben gehad en dat de vingerafdrukken van ons meisje in de databank zit?”

Het hoofd van de forensische schudde zijn hoofd:

“Nee, zoveel geluk hebben we helaas niet.”

Debruin keek Filip Goethals aan en vroeg:

“Wat met Elise?”

De jonge computer whizzkid vermeed de blik van Alexander. Zijn blik vestigde zich op Debruins lippen. De commissaris kende de uiterlijke kenmerken van autisme maar al te goed. De jongeman had er in lichte mate mee te kampen. Hij functioneerde in de maatschappij tot op zekere hoogte maar voelde zich veel meer op zijn gemak tussen zijn computers dan onder de mensen.

“Wat met Mevrouw Verhaege chef?”

Goethals had blijkbaar problemen om over Elise te praten in de aanwezigheid van de nieuwe kracht. Alex zei zacht:

“Merel is een volwaardig lid van het team Filpke. Ze weet dat alles wat hier gezegd wordt vertrouwelijk is. Merel gaat heus niet direct de krant bellen en Elise aan de grote klok hangen.”

De jongeman knikte naarstig. Draaide zich daarna naar Merel en richtte zijn blik op haar lippen:

“Elise is een computer of beter gezegd een reeks servers ergens diep onder de grond in Limburg. Ze is een cadeautje van de NSA en ik heb een beetje met haar programma mogen spelen. Het komt erop neer dat Elise een hoop info heeft die verband houdt met identiteitskaarten, rijbewijzen en pasporten. Ook de foto’s die daar opstaan. Elise haar databank is in twee delen opgedeeld. Het eerste deel zijn identiteitsbewijzen die in België zijn uitgereikt. Iets wat normaal is want ieder min of meer geïndustrialiseerd land heeft zo’n databank. Een van haar denkmantels is dan ook dat ze de ultieme back-up voor het geval Brussel bijvoorbeeld zou platbranden. Het tweede deel beslaat de identiteitscontroles op onder meer de luchthavens, de havens waar passagiersschepen aanmeren en politiewagens met bepaalde terminals aan boord. De machientjes bij de douane bijvoorbeeld waarmee een eerste vluchtige controle wordt gedaan of een paspoort wel echt is iets meer dan dat. Het zijn gesofisticeerde scanners. Ieder paspoort dat erin gaat voor controle eindigt in Elise. Het probleem is dat ze nu al over dik dertig miljoen foto’s beschikt van mensen die op een of ander moment België zijn binnen gekomen. Elise kan maximum honderdduizend analyses per uur aan. Ik heb een foto van het gezicht van ons slachtoffer ingevoerd maar het kan uren duren voor Elise haar hele databank heeft doorgewerkt, op volle snelheid zo’n tweeëndertig uur. Als er nog diensten zijn die tegelijkertijd van haar gebruik willen maken vertraagt de verwerkingssnelheid aanzienlijk. En dat is als ze via een luchthaven ons land is binnen gekomen of gebruik heeft gemaakt van bijvoorbeeld de dienst bevolking. Zo niet…”

Merel overdacht de informatie die ze zonet had gekregen bliksemsnel en zei:

“Is dit wel legaal? Ik bedoel wat met de wet op de privacy en zo?”

Debruin antwoordde:

“Elise heeft een apart statuut, ze staat daarboven.”

“Hoe kan iets boven de wet staan?”

“Als het kernkabinet samenkomt, de premier en de ministers van justitie, defensie, binnenlandse zaken en buitenlandse zaken, dan kunnen ze samen beslissen om iets staatsgeheim te maken. Elise is officieel onofficieel onder gebracht bij defensie en kreeg de stempel topgeheim. Daarmee is ze onttrokken aan al te veel toezicht of parlementairs die te nieuwsgierig zijn voor hun eigen goed.”

Flipke ging verder:

“Elise is een cadeautje van de NSA. Geloof me ze kan kan heel wat meer dan gewoon wat fotokes archiveren. Daarom dat ze zo wordt afgeschermd.”

“Als ze een cadeau is van de NSA bestaat het risico dan niet dat Big Brother toegang heeft tot haar vanop afstand. Dat ze daar in Amerika alles weten wat Elise weet.”

Er verscheen een kwajongensachtig lachje om de mond van de computernerd en een twinkel in zijn ogen:

“Ja, das zeker da. Elise is een Trojan maar dan in hardware vorm. Maar wat de meeste mensen niet lijken te beseffen is dat een trojaansvirus geen éénrichtingsverkeer is. Diegene die zo’n virus heeft gecreëerd kan in jouw computer rondsnuffelen en daar zijn ding doen. Maar voor tegelijkertijd kan dat virus tegen hem gebruikt worden omdat er door de communicatie tussen de twee computers ook bij hem een poort openstaat. Wij zijn hiervan op de hoogte. De NSA is hiervan op de hoogte. Maar dat is een oud spionage-spelletje. Ik weet dat jij weet dat ik weet dat jij weet. Als ik jou iets geef wat mij toelaat mijn job te doen maar waarvan ik weet dat jij er ook gebruik van kunt maken om bij mij naar binnen te kijken ben ik dan bereid jou die toegang te geven? Ben ik uiteindelijk beter af door jou de hardware te geven en oogluikend toe te staan dat jij een beetje bij mij kunt komen rommelen? Voor de Amerikanen is het veel belangrijker te weten wie allemaal België binnenkomt aangezien we helaas nog steeds een dorvoerhavenzijn voor mensen die rechtstreeks of onrechtstreeks pet terrorisme, wapenhandel of de cartels te maken hebben.”

Met een knipoog voegde Goethals eraan toe:

“Zoveel schokkende geheimen zijn er trouwens niet te vinden bij de NSA. Niet de ware moordenaar van president Kennedy en ook niets over de UFO in Roswell.”

Het was Debruin die een einde maakte aan het gesprek tussen de whizzkid en Merel:

“Jullie kunnen in je eigen tijd filosoferen over spionnen en samenzweringstheorieën. Wat we weten is dat ons meisje tussen middernacht en twee uur is gestorven. Dit is de kust. Hoewel het pas maart is komen ieder weekend duizenden jonge mensen naar de kust om te feesten of een beetje uit te waaien. We weten niet of het een studente is maar ze voldoet in ieder geval aan die leeftijdsgroep. Het is in onze maatschappij al lang geen scha en schande meer als een jonge meid de hele nacht op stap gaat of spontaan ergens blijft overnachten waardoor papa en mama niet direct alarm slaan. Koen, ik verwacht er voorlopig niet te veel van maar ik wil dat je de cel vermiste personen en child focus contacteert. Misschien ziet ons slachtoffer er iets ouder uit dan ze is of hebben overbezorgde ouders er al aan de bel getrokken. Daarna wil ik een overzicht van alle gesprekken en meldingen die tussen tien uur gisteravond en zes uur deze morgen op de centrale zijn binnen gekomen. Zoek naar meldingen over huislijk geweld of gewoon oproepen van mensen die iets vreemds meenden te hebben gezien en waarvoor we een auto ter plekke hebben gestuurd. Daar kunnen we dan even mee gaan filteren op stalkers of andere perverts.”

Debruin viste nog maar eens een energiedrankje uit een koelkastje die dicht bij hem in de buurt stond. Schijnbaar had hij ervoor gezorgd dat er op strategische lekken altijd z’n koelkastje bij hem in de buurt stond.

“Tot het tegendeel is bewezen wil ik dat we deze zaak behandelen alsof we weten dat de PD in scène is gezet om een anders doorsnee passiemoord te proberen te maskeren. De Sherlock Holmes methode mijn beste Watsons. Als we alles schrappen wat onmogelijk is zal uiteindelijk dat overblijven wat er gebeurd is hoe onmogelijk dat ook mag lijken. Wurging is een heel persoonlijke vorm van moorden. Je kijkt als het ware in de ogen van je slachtoffer terwijl langzaam het licht in hun ziel uitgaat. Het spreekt over vuur, passie, liefde en haat. Tuur, om zeker te zijn, ook al is het maar om onze onderzoeksrechter geen zure oprispingen te bezorgen wil ik dat je de verklaringen van onze drie originele getuigen nog eens doorneemt met een luizenkam. En graaf ook eens voorzichtig in hun achtergrond. Als ze facebook hebben wat voor zaken worden erop gepost of wat posten ze er zelf op.”

Alexander dronk zijn blikje leeg, drukte het plat en kieperde het in het daarvoor voorziene vuilnisbakje.

“Jules, is er van jullie kant al iets meer te zeggen?”

“Nee, niet veel tenzij je zoekt naar een zandkorrel in een woestijn. We hebben dus bloemen gevonden in de buurt van haar hoofd. Rozen meer bepaald maar van een soort zoals er dertien in een dozijn zijn. De meeste bloemenwinkels hebben die wel. Helaas zijn ze ook te vinden in van die goedkope boeketjes die je in de supermarkt of bij een benzinestation vindt. De strik is niet doorsnee. Honderd percent natuurlijke zijde met een stickertje van Coco Chanel. Aan de ene kant goed nieuws aan de andere kant minder goed aangezien de stof vintage is. Volgens één van mijn vrouwelijke teamleden eind jaren zestig begin jaren zeventig. Ze heeft straks een afspraak met een Chanel expert om te zien of we extra informatie kunnen inwinnen. Ook het haarlint is niet nieuw. Ook pure zijde maar het is met de hand geweven. Het is oud, mogelijk zelfs zeer oud.”

Alex luisterde zeer aandachtig naar wat Goddard allemaal te vertellen had. Naarmate de opsomming vorderde van wat ze wisten en van wat ze veeleer niet wisten kon hij zich steeds meer in diens woorden vinden. Het leek alsof hun dader zijn zandkorrel in een woestijn had verborgen. Hij zei:

“Hij is zo voorzichtig met alle andere sporen en toch laat hij zo’n stickertje achter. Ik wil indien enigszins mogelijk een exact jaar waarin dat ding is gemaakt. Het zou me niets verbazen as dit één van zijn verborgen puzzelstukjes is.”

De techneut knikte en vervolgde:

“Voor het fysieke moet je bij Dekeyser zijn Alex. Maar wat ik je kan vertellen op het eerste zicht is dat er niets onder de nagels leek te zitten en dat ze ook geen zichtbare verwondingen had. Geen afwerende maar ook geen aanvallende. We zijn zoals gebruikelijk met een fijne kam door de PD gegaan zonder veel resultaat. Wat we hebben zet ik wel in ons eerste rapportje dat tegen zes uur op je bureau zal liggen. Op dit moment heb ik er nog vier mannetjes rondlopen die alles in de buurt tot op honderd meter onder de loep nemen en verzamelen. Behalve wat zwerfvuil verwacht ik er eerlijk gezegd niet veel van. Deze kerel lijkt me veel te slim om zijn paske te verliezen in de buurt van het lichaam.”

Debruin liep naar de kapstok en greep zijn jasje en sjaal. Nors zei hij tegen niemand in het bijzonder:

“We moeten dat arme kind zo snel mogelijk haar naam terug geven!”