Het pact

Wat je beloofd wordt, is het best denkbare, namelijk het eeuwige leven dat voor zover je je dat kan voorstellen, alleen de goden bezitten. Het is weliswaar geen geschenk maar een belofte. Maar je moet er wel wat voor teruggeven en dat moet je nota bene ook effectief doen: alleen maar de belofte van die teruggave volstaat niet.

Het gaat hier om een heel vreemd pact: je wil wat kopen en je betaalt er ook voor maar je wordt vervolgens wandelen gestuurd met louter de belofte dat je het echt betaalde ook echt zal krijgen. Pruttel je tegen, dan krijg je meteen als antwoord dat niemand je tot die koop verplicht en dat je zelf ook wel weet dat je het niettemin doet omdat hetgeen je wordt beloofd, het best denkbare van alle dingen is.

En de verkoper houdt vol precies zoals de visser volhoudt die geduldig wacht totdat hij een prooi aan de haak heeft. Geduldig en ook vol zelfvertrouwen omdat hij weet dat de vis honger heeft. De vis zal hoe dan ook toehappen omdat die geen andere keuze heeft als hij zijn honger stillen wil.

Volgens sommigen gaat het hier om een valse honger maar het te sluiten pact is allerminst vals: het is een realiteit die zich presenteert aan elke mens. En het gaat hier uiteraard over die bombastische stoet volgestouwd met allerlei groteske irrationaliteiten en aangevoerd door het bonte kraam van de religies.

Het pact dat Faust sluit met de duivel, kennen we maar dit is een gelijkaardige zaak, ofschoon een beetje anders. Faust ruilt het succesvolle leven dat de duivel hem belooft voor zijn eigen ziel. De duivel echter komt zijn belofte na en hij doet dat uiteraard omdat de verkochte ziel al in zijn bezit is - de duivel hoeft alleen te wachten op Faust zijn levenseinde dat er sowieso komt omdat het al een feit is: Faust behoort tot het mensenras dat zich met de erfzonde de sterfelijkheid heeft op de hals gehaald - de dood is onafwendbaar. Maar voor de belofte gedaan door een religie staat niets of niemand borg: wat anders kon pausen en bisschoppen beletten om ons te beliegen dan de hellestraffen die zij zelf verzinnen?

Uit de tijd zijn ze, die opera's der dynastieën, de verkleedpartijen van de clerus met de mijters en de scepters, de hax pax max deus adimax (alias: de hocus-pocus) van het Vaticaan en als ze er niet meer zullen in slagen het exuberante bedrog te camoufleren, straks ook de sector van de farmacie en die der witte schorten. Waar rook is, is vuur en waar geld is, is bedrog. Hoe doen ze het, om na de afslachting van zowat de halve wereld gedurende twintig eeuwen, met een gedoe dat op excuses moet gelijken opnieuw in het gevlei te komen bij de massa? Zij rekenen gewis precies zoals voorheen op het gigantische onverstand waarvan zij tenslotte leven, rijk worden en waardoor zij heersen. Een mensenleven is door de band te kort om erachter te kunnen komen met wie men dan te doen heeft als men geconfronteerd wordt met die met goud gedrapeerde reuzen die zich met toverformules in dode talen een laan banen door het verstomde volk dat bij hun passage prompt een knieval doet.

Twee handen op één buik, zo gaan ze te werk, de staat en de kerk, alvast volgens de ketters die oorspronkelijk katharen waren. Het volk dat wordt gepluimd door graven en baronnen en in deze dagen kennelijk door drugsbaronnen, heeft zijn ellende volgens kardinalen, bisschoppen en pausen niet aan uitbuiting te wijten doch aan eigen zonden. Mea culpa, zegt de massa, van de wijs gebracht door al dat goud en die bombarie, en de slavernij gaat lustig door. Twijfelen aan de woorden van de hoogdravende zotskappen doet men niet want dan verliest men immers meteen het in het pact beloofde en wie deinst daar niet voor terug?

Het kastensysteem in India garandeert de continuering van de ongelijkheid en de macht van de heersende kaste: de onaanraakbaren zijn wat zij zijn door eigen karma of fouten en derhalve treft niemand schuld voor de situatie van een ander. Het hindoeïsme helpt aldus het recht van de sterkte, de volstrekte rechteloosheid of de dictatuur te bestendigen. De slavernij van de slaaf is er door het geweld van zijn uitbuiter maar de religie snoert de mond van de gedupeerde en belaadt prompt het slachtoffer met de schuld. Precies omdat de mensen geloven, geloven ze ook dat ze schuldig zijn en zij durven niet te twijfelen omdat zij, het pact indachtig, de hoop willen behouden op het beloofde goed waarvoor zij met hun geloof betalen. Vele goden, vele religies, variaties op hetzelfde thema.

Het pact is gemeen, het volk wordt voor de gek gehouden, de hoop is ijdel maar kennelijk is het onverstand verblindend genoeg om dat alles te laten voortduren tot in de eeuwigheid: niet omdat mensen nooit tot inzicht zouden komen maar omdat zij sterfelijk zijn en hen derhalve telkenmale pas als bejaarden de schellen van de ogen vallen. Dan komen nieuwe generaties, zo blind als de voorgaande. Als u hier eventjes wilt tekenen?

(J.B., 28 juli 2022)

Het pensioengeld en de Moloch

Afrikanen werken om te leven en hun tijdschema volgt de reële fysieke noden maar sinds het tijdperk dat door Charlie Chaplin wordt bestempeld als 'Modern Times' werd dat allemaal op zijn kop gezet en wel in die mate dat zelfs de werking van onze blaas, maag en darmen zich dient te schikken naar het door elke arbeider te volgen schema: plaspauze om tien uur, schafttijd van twaalf tot kwart na twaalf en na het afklokken om vijf uur mag de vermoeidheid toeslaan - hoe je thuisgeraakt is niet meer de verantwoordelijkheid van je baas, je bent overigens perfect vervangbaar.

De heilige Augustinus van Hippo was een groot filosoof en het behoort tot een van zijn briljantste inzichten dat er een fundamenteel onderscheid bestaat tussen enerzijds dingen die door ons gefabriceerd zijn en anderzijds dingen die geschapen zijn of gegroeid: de boom die voortkomt uit een zaadje en de vogel hoog in de lucht zijn van een heel andere orde dan de verlichtingspaal en het vliegtuig. De mens is van een heel andere orde dan de robot en mensen analyseren en beschrijven zoals men een robot analyseert en beschrijft, is de gigantische vergissing van het zogenaamde micro-reductionisme die nochtans heel wat bekende 'wetenschappers' in zijn greep houdt.

De illusie dat mensen maakbaar zouden zijn en 'verbeterbaar' zoals ook computers dat zijn, is een onverstand dat de mensheid aantast in haar diepste kern en aan de grondslag van dit euvel ligt het zogenaamde darwinisme: het geloof dat de evolutie van het leven ook anders had kunnen verlopen en dat bijgevolg 'wetenschappelijk onderbouwde' menselijke ingrepen daarin, niet alleen verantwoord zijn maar tevens wenselijk. Zelfs als men zou stellen dit waar was, dan zou dit door toedoen van de regerende kapitalistische economie resulteren in de productie van allerlei machinemensen of slaven: mensen quasi zonder eigen hoofd die zich door anderen laten besturen maar die wel beschikken over alle andere gesofisticeerde vermogens van de menselijke fysiek. Nu reeds worden bijvoorbeeld dolfijnen militair ingezet om explosieven snel en doeltreffend naar vijandelijke plekken te transporteren - uiteraard voor eenmalig gebruik.

Kijkt men echter goed om zich heen, dan kan men vaststellen dat nu reeds mensen met een eigen hoofd alleen nog te vinden zijn in wat men 'primitieve gemeenschappen' noemt, zoals de vergeten stammen in het Amazonewoud. Van alle 'beschaafde' (lees: 'geteleviseerde') volkeren hebben de mensen een hoofd dat allang niet meer functioneert als eigen denkkracht maar dat alleen nog dienst doet om gevuld te worden met de imperatieven van wie hen (- ons dus) overheersen: onze gedachten worden ons ingelepeld tijdens onze eerste levenshelft (want zoveel tijd neemt deze gesofisticeerde conditionering in beslag) in het proces van de zogenaamde 'opvoeding' en levenslang via de zogenaamde informatiekanalen zoals de media zichzelf misleidend bestempelen en langs nog een aantal sluikwegen die wij niet meteen kunnen ontdekken omdat zij dermate verfijnd zijn dat ze ons petje te boven gaan. Met de stok van sociale uitsluiting achter de deur, zorgt sociale controle ervoor dat de greep van de macht op de massa reeds dermate gevorderd is dat technologische hoogstandjes zoals de implantaten waarvan niet alleen meer in de sciencefiction sprake is, daar eigenlijk niet veel meer kunnen aan toevoegen.

Het is een enorm misverstand dat implantaten, genetische manipulatie en nog meer van die zaken aan het menselijke vermogen verbeteringen zouden aanbrengen: zij kunnen ons functioneren alleen veranderen door toedoen van het inbouwen van allerlei 'listen' gedirigeerd door derden met het oog op onze instrumentalisering. Vandaag gaat het voorlopig nog grotendeels via de oude weg. Neem nu de pensioenen: wat is de bedoeling van deze heisa?

Enkele jaren geleden werden de (verzwegen) Amerikaanse kernkoppen in Kleine-Brogel vernieuwd met Belgisch geld. Van nog recentere datum is de Belgische aankoop van Amerikaanse gevechtsvliegtuigen waarmee de regering ons in de schuld stak voor nog verschillende decennia. Dat er bespaard moet worden, zal derhalve niemand meer verwonderen en waar er precies bespaard zal worden, is ook niet langer een geheim: zoals altijd zullen de grootste lasten terechtkomen op de schouders van de zwaksten. Zieken- en gehandicaptenzorg, mentaal welzijn en opvoeding kregen het al hard te verduren en ook de wegens hun hogere leeftijd 'nutteloze' burgers delen in de klappen. Er zijn er die zeggen dat de pandemie een poging is geweest om de 'dure oudjes' te laten verdwijnen maar die bleken hoe dan ook taaier dan verwacht en hier te lande kon er op amper twintigduizend pensioentrekkenden worden bespaard. Plan B zou er dan in bestaan dat de pensioenen gewoon worden opgeschort want wie zei ook weer dat de staat geen liefdadigheidsinstelling is?

Die opschorting gebeurt op zijn zachtst gezegd nogal doorzichtig, men doet zelfs geen moeite om het groteske bedrog wat te camoufleren. Vooreerst zullen de grootverdieners en de bezetters van de best betaalde banen worden gespaard: ofschoon het systeem waarbij werk gelijkgesteld wordt met inkomen ervoor gezorgd heeft dat zij de enigen zijn die geld opzij hebben kunnen zetten voor hun oude dag, zal aan hun pensioen niet worden geraakt en kunnen zij bovendien onbeperkt blijven bijverdienen. Degenen echter die op de arbeidsmarkt niet of nauwelijks aan de bak kwamen omdat zij eruit gerangeerd werden door de genoemde, meer agressieve elementen, konden derhalve helemaal niets opzij leggen: men zou verwachten dat voor hen een inkomen voorzien werd om de harde winter van het leven door te kunnen komen maar niets blijkt minder waar: wie geen loon ontvingen voor hun vijfenzestigste, zullen ook na die leeftijd in de kou blijven staan.

Op de vraag wie de ouderlingen zonder pensioen dan in leven zullen houden, luidt prompt het antwoord dat zij niet langer verplicht zullen worden om verder te leven en reeds werd de uitweg van de euthanasie voorbereid door zelfverklaarde 'topartsen' die zich in dezer 'pioniers' noemen. En verder zal uiteraard alles verglijden naar de wantoestanden van de feitelijke bedelarij in het zog van het Amerikaanse neokapitalisme dat om die reden het middeleeuwse pakt met de (overigens onderling sterk verdeelde) religies herwaardeert. Dat komt dan hier op neer dat oudjes zonder pensioen steuntrekkers worden bij de OCMW die op haar beurt de centen zal moeten halen bij de families van de behoeftigen. Aanpassingen van alle wetten ter zake hebben er al voor gezorgd dat via de life-pass en dergelijke verklaringen meer met betrekking tot het levenseinde, zich volstrekt wettelijk een genocide vanjewelste zal kunnen voltrekken, wat dan de redding zal zijn van de huidige economie. En voor het restant van de hulpbehoevenden die dan vermoedelijk nog zeer talrijk zullen zijn, zijn er dus... de kerken.

Ja, wie had dat gedacht, daar komen ze weer achter de hoek kijken, de volksverlakkers met hun leugens over hemel en hel: zij zullen er uiteindelijk voor zorgen dat het neoliberalisme ongestoord zijn gang kan gaan. Rijkelui kunnen dan wat nog overschiet van hun geweten sussen met nu en dan een gulle gift voor de armlastigen en de armen kunnen om den brode bij de kerk terecht. Twee vliegen in één klap: de rijken worden niet langer wettelijk verplicht om bij te dragen aan de armenzorg en zij kunnen die bovendien aftrekbaar maken; de armen op hun beurt zullen in functie van de bevrediging van hun fundamentele behoeften niet langer een recht opeisen (dat hebben zij immers niet meer!) maar zij zullen zoals tamme dieren dat doen, voortaan om eten schooien. Exit de humaniteit; exit de beschaving; exit de mens. En de rode loper voor de nieuwe god, de Moloch.

(J.B., 22 juli 2022)

In sneltempo verovert vandaag de onmens ook de politieke macht

In sneltempo verovert vandaag de onmens ook de politieke macht. Hij wordt verkozen door de massa die niet nadenkt omdat die helemaal niet denken kan. Hij haat zoals de massa haat. Hij voert uit wat de dwingelandij van een joelende menigte hem gebiedt. Hij is de echo van de massa, hij is de massa aan de macht. Hij is de onmens die de mens verplettert met zijn onnadenkend geweld, zijn beestachtige emoties die zichzelf niet kennen maar met vooral zijn haat voor alles wat ook maar enigszins afwijkt van de standaard, de domme standaard, de middenmoot, de replica van één en hetzelfde specimen: de zo misleidend op een mens gelijkende figuur waarvan de hersenen uit het hoofd werden gehaald dat dan werd opgevuld met info uit de supermarkt, eenheidsworst, dat werd geprogrammeerd tot laffe gehoorzaamheid, warempel met het oog op een perfecte perfide moordmachinerie.

De paragraaf hier boven lijkt alleen maar onzin, de werkelijkheid immers overtreft de stoutste fantasie en doet dat uiteraard vooral daar waar de fantasie gekortwiekt wordt, waar kunstenaars worden beschouwd als kunstjesmakers, als mee-eters die niet opbrengen, als overbodig ballast en hun werk als onwerk, tijdverdrijf en prutserij. Edoch met rasse schreden zet het monster zonder kop zijn logge tred voort richting regering, wet en recht om daar alle fijne constructies, destijds met zweet en tranen in elkaar geweven en gevezen, met de veeg van één poot te doen verdwijnen.

Werkgelegenheidsvoorziening is een verantwoordelijkheid van de regering, niet een van de werknemers: werknemers zijn verantwoordelijk voor hun eigen werk, niet voor dat van de regering. De tendens in de huidige pensioenhervormingen gaat in de richting van de bestraffing van uitgerekend degenen aan wie het fundamentele recht op arbeid werd onthouden. Door arbeid als een plicht voor te stellen, wordt verdonkeremaand dat hier een fundamenteel mensenrecht met voeten getreden wordt. De eerste paragraaf van het artikel 23 van de Universele Verklaring van de Rechten van de mens luidt: “Eenieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid." (1) De eerste paragraaf van artikel 25 luidt: "Eenieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil." (1) Zowel het recht op arbeid als dat op voorziening in geval van ouderdom dreigen met zekere uitlatingen over de huidige voorstellen voor een pensioenhervorming ter ziele te gaan en in de plaats komen... het recht op sociale en economische uitsluiting en het recht op discriminatie op grond van leeftijd!

En dan is er nog de dubbele boekhouding, de dubbele tong en de dubbele moraal welke allemaal behoren tot de tactieken van de superbedotters: als zij dan toch de mond vol hebben over 'effectief gewerkte jaren', laten zij dan maar aanvangen met de bestraffing van hun beschermelingen die in ruil voor een stem op de dag van de verkiezingen levenslang een loon opstrijken voor een baan die niet veel meer voorstelt dan de aan- of afwezigheid van haar bekleder in een of ander lokaal van een gebouw behorend tot het ministerie van de door hun corrupte stemmen aan de macht geholpen beschermers. 'Effectief gewerkt', zo klinkt het uit hun scheve kelen, maar zij bedoelen uiteraard 'effectief beloond' want in dit tijdperk der grofste leugens betekent 'werken, 'verloond worden' en wordt onbetaalde slavernij gelijkgesteld met nietsen, wat uiteraard geen recht geeft op pensioen.

Het tart elke vorm van logica maar het is niet aan zijn prestaties - en dat zijn de vruchten van de arbeid - dat een burger wordt beoordeeld in functie van zijn recht op pensioen: in functie van zijn pensioenrechten wordt een burger uitsluitend beoordeeld op zijn beloningen. Van die beloningen wordt immers verondersteld dat zij in evenredigheid zijn met de geleverde prestaties terwijl iedereen weet dat veel vaker het omgekeerde het geval is: zij die het hardst werken, en dat zijn de slaven, de mensen uit de derde en de vierde wereld, de vluchtelingen en de illegalen voor wie geen andere keuze rest dan zich voor een boterham te pletter te werken, uitgerekend zij die het hardst werken houden aan hun hongerloon niets over en van een pensioen is uiteraard geen sprake want op papier bestaan deze mensen zelfs helemaal niet. En de slaven zijn geen uitzonderingen: zij vormen een absolute meerderheid aangezien de westerling zijn levensstandaard in geen geval te danken heeft aan zijn zogenaamde hoogtechnologische cultuur waar hij prat op gaat maar wel aan het labeur van gemiddeld veertig tot vijftig slaven per gepapiereerde (!) burger. Onze politici geven het grif toe: als wij illegaal werk verbieden, dan kost uw bloemkool in de supermarkt niet één maar wel tien euro, zo verontschuldigen zij zich bij jan met de pet die het aandurft om er een opmerking over te maken. Zelf behoren zij tot de grootverdieners, onze politici, en de enige prestatie die van hen verwacht wordt, bestaat erin dat zij door een meerderheid van burgers worden verkozen. Zeg maar door de massa. De massa stemt hen naar de macht op voorwaarde dat zij ook de wensen van de massa inwilligen en dat zijn uiteraard onwensen. Inderdaad, in sneltempo verovert vandaag de onmens ook de politieke macht.

(J.B., 18 juli 2022)

Verwijzingen:

(1) https://www.amnesty.nl/encyclopedie/universele-verklaring-van-de-rechten-van-de-mens-uvrm-volledige-tekst

Aldus sluipt het kwaad de wereld in

De wet van de jungle, het recht van de sterkste of de immoraliteit is onverenigbaar met de ethiek van de naastenliefde maar het feit dat in een oorlog misdadigers, geweldenaars en moordenaars, plotseling 'overwinnaars' kunnen gaan heten, getuigt van het bestaan van de mogelijkheid van een verborgen schrikwekkende metamorfose van de ene gezindheid in de andere.

Verdraagzaamheid is onverenigbaar met onverdraagzaamheid maar de overgang van de eerste naar de laatst genoemde moraal voltrekt zich van zodra de onverdraagzaamheid uit de illegaliteit wordt gehaald doordat onverdraagzame lieden erin geslaagd zijn om een gelijkgezinde aan de macht te brengen.

Macht bestaat waar aan mensen kan verboden worden om te beweren dat de som van één en één gelijk is aan twee omdat macht zich met dwang boven de waarheid plaatst middels haar zeggenschap over leven en dood.

Het nazisme bestond reeds jarenlang voordat Hitler aan de macht kwam: men schaamde zich ervoor om het ook openlijk te belijden totdat de nazi's zelf het voor het zeggen kregen en schaamte voor niets meer nodig was omdat die ingevolge de genoemde machtswisseling niet langer kon leiden tot schande.

De dictatuur is altijd deze van de massa zodat ook democratieën of meerderheidsregeringen er niet vrij van zijn en zo de rechtspraak geschiedt in de openbaarheid, blijft ook zij in handen van de dictator. De rechtspraak en derhalve ook de moraal, wat goed en kwaad zal heten, wat obligaat is en wat 'not done': dat alles wordt opgelegd met de dwang van ongeacht welke wetten en niet door een vermeend geweten, dat immers slechts een resultante van de handhaving van zekere wetten kan zijn.

De overgang van samenhorigheid naar racisme wordt (pas) mogelijk waar de geweldpleging door racisten het geweld overtreft waarmee de wetten gehandhaafd worden die de samenhorigheid waarborgen. Het gevaar van de oorlog bestaat derhalve niet zozeer in het geweld als zodanig maar wel in die specifieke macht welke besloten ligt in het gebruik van geweld, namelijk de macht om goed en kwaad te herdefiniëren. De eerste slachtoffers van het oorlogsgeweld zijn chronologisch gezien weliswaar mensen maar in ontologische zin sneuvelt vooreerst de bestaande ethiek door toedoen van een nieuwe dictatuur waarbij de potentaat zich profileert als niemand minder dan de nieuwe godheid die zijn nieuwe 'tien geboden' oplegt. Het geloof in het objectief bestaan van goed en kwaad gaat in elke oorlog aan het wankelen, waardoor de waarheid als zodanig dreigt te sneuvelen en het bijzonder moeilijk wordt om recht te spreken daar de grond van recht en orde dan verschuift.

Bij de aanvang van de oorlog zal elkeen Napoleon of eender welke dictator veroordelen als een wreedaard maar waar deze massamoordenaar uiteindelijk de titel verovert van 'overwinnaar', worden alras zijn meest verachtelijke wandaden als heldendaden bejubeld. De sterkste is nu eenmaal hij die in de jungle overleeft en niemand zal ontkennen dat deze jungle vandaag alle beschavingen aantast vanuit de huidige (wereld)economie die immers een oorlogszuchtig karakter heeft. Niet zomaar wordt beweerd dat de oorlog het verlengstuk is van de economie en het is daarom van het allergrootste belang dat met het oog op het algemeen welzijn aan de bestaande economie dringende beperkingen worden gesteld: zij blijkt de sluikweg via welke de te vrezen metamorfose van de ene gezindheid in de andere zich voltrekt.

(J.B., 13 juli 2022)

De grens

De wereld is totaal veranderd. Edoch, die verandering zelf is allerminst nieuw: het verleden was een quasi eindeloze herhaling van het soort van transformaties die ook vandaag aan de orde zijn. En de huidige verandering heeft niet zozeer te maken met een vermeende stormachtige ontwikkeling van technologie, zoals al vaker beweerd wordt door hen voor wie de geschiedenis dermate onbekend is dat zij zich blind kijken op het onmiddellijke verleden. Deze herschikking van de kaarten heeft veeleer te maken met de onafwendbare intrede van een (dit keer wereldomvattende) culturele ontwikkelingsfase, (volgens sommigen is er immers nog slechts één cultuur) namelijk de kentering die volgt op elke bloeiperiode, zoals ook in het zog van elke mooie zomer na de oogsttijd en de herfst, de melancholie zijn intrede doet wanneer donkere hemelen de aarde hullen in duisternis en in de verschrikking van de winterkou.

Uiteraard houdt de onderhavige transformatie geen verband met de weerwisselingen die de jaargetijden vergezellen, met de getijden in het zog van de gang van de maan of met de golfbeweging van groei en aftakeling die het leven tekent maar voor wie aannemen dat ook de cultuurgeschiedenis althans voor een deel een organisch karakter heeft, lijkt de opeenvolging van opgang en neergang geenszins een abnormaliteit en zo lag ook de huidige ineenstorting van de beschaving in de lijn van de verwachtingen.

Men zou nu wel eens kunnen denken dat de neergang welke vergezeld gaat met de opkomst van economische recessie, faillissementen, oorlog, honger, vluchtelingenstromen en allerlei kwalen en ziekten, te wijten is aan tekorten maar een angstwekkende paradox maakt dat het tegendeel het geval is: de neergang van de beschaving volgt rechtstreeks uit een teveel aan het goede. Als er al sprake is van een tekort, dan gaat het wel om een tekort aan maat: een teveel van het goede is een groot gebrek dat recht naar de ondergang voert. Alle tafels zijn gedekt met de fijnste spijzen maar de eters worden ziek omdat zij zich bezondigen aan overdaad. Auto's scheppen meer afstanden dan zij kunnen overbruggen; voedsel berooft ons van energie waar wij toestaan dat het ons obees en immobiel maakt; de drang naar de rust welke verwacht wordt van steeds meer bezit, brengt slechts nieuwe lasten en onrust. De perfecte maatschappij waarin niemand nog aan het werk is, teert noodzakelijkerwijze op de meest onmenselijke slavernij. Wij weten dat al het werk gedaan wordt door illegalen die zestien uur per dag aan de slag zijn en die per twintig in garageboxen wonen, zo zeggen onze politici, maar als wij dit niet toestaan, wordt alles tien tot twintig keer duurder. En zo zwijgt iedereen.

Het is eigen aan de kapitalistische economie dat zij haar gewisse ondergang meevoert in de kiem omdat zij gedijt bij de gratie van de eeuwige groei, terwijl de groei begrensd is: de afvalbergen kunnen niet blijven groeien want er is ruimte te weinig; de schade aan het milieu kan niet blijven toenemen want zij maakt steeds meer mensen ziek; de economie van de winstmaximalisatie kan niet blijven duren omdat het principe van zo weinig mogelijk geven en zoveel mogelijk krijgen zichzelf alras de das omdoet en de bandeloze vrijheid met haar concurrentiemaatschappij mondt onafwendbaar uit in monopolievorming en dictatuur. Het is een angstwekkende paradox maar ongeremde vrijheid leidt naar gevangenschap, de bevrediging van alle behoeften creëert nieuwe en niet langer te bevredigen behoeften; de drang naar absolute zekerheid voedt slechts de onwetendheid en de twijfel. Inderdaad, alle leven leidt onherroepelijk naar de dood.

Edoch, allerminst een blind geloof in een hemels hiernamaals kan deze malaise een halt toe roepen: niets is makkelijker maar niets is ook bedrieglijker dan het geloof dat ooit alles wel in orde komt. Alleen het op de lange baan schuiven van het einde, brengt enig soelaas. Wij moeten ons tevreden stellen met de eindigheid omdat wij schepselen zijn en nimmer goden. Goden die de goddelijkheid beloven aan hun schepselen, kunnen slechts producten zijn van onmogelijke wensen van ontevreden creaturen. Indien schepselen ooit goden werden, dan konden zij teruggaan in de tijd, zichzelf scheppen en hun eerste scheppers overboord gooien maar zo kan de werkelijkheid niet in elkaar steken omdat alle mogelijkheden te danken zijn aan het bestaan van onmogelijkheden. Iemand kan zich pas verplaatsen van punt A naar punt B als hij nu niet in punt B is; immers, was hij reeds in punt B, dan ware een verplaatsing daarheen onmogelijk.

De cultuurgeschiedenis is op haar eindpunt beland omdat alles wat een begin heeft, ook een einde moet hebben: begint iets, dan staat het als een paal boven water dat in dat begin reeds het einde besloten ligt. Het is nu eenmaal een van de onmogelijkheden dat er dingen zijn die beginnen en nimmer eindigen. Dat religies maar ook ideologieën en economieën die onzin alsnog aan mensen kunnen slijten, is alleen hieraan te wijten dat mensen in staat zijn om de wens met de wil te verwisselen. Om iets te kunnen willen, moet men eerst weten dat dit ook kan gerealiseerd worden. Wensen daarentegen houden met hun realiseerbaarheid geen rekening: zij behoren tot het rijk van de fantasie en van de dromen, dat alleen begrensd wordt door dat van de nuchtere werkelijkheid. Al het bestaande heeft een grens nodig om zichzelf te kunnen zijn. En aan zijn grens houdt het ook op te bestaan.

(J.B., 12 juli 2022)

'Sympathie'

De gijzeling die volgde op de bankoverval in Stockholm naar welke het stockholmsyndroom genoemd werd, is intussen welhaast een halve eeuw geleden (namelijk d.d. 1973) maar het psychologische verschijnsel dat ermee wordt aangeduid is actueler dan ooit: gegijzelden gaan sympathiseren met hun gijzelnemers waar die absolute macht hebben over hun leven, waarbij de sympathie zelfs omslaat in actieve medewerking met de criminelen en met de bestrijding van hun tegenstanders tot lang na de fysieke bevrijding van de slachtoffers. Onder het juk van een omerta gaan wie misdaden toedekken en verzwijgen, degenen die ze aan het licht pogen te brengen naar het leven staan.

Angst blijkt het uitnemende middel waarmee mensen van hun eigen wil (en dus van hun eigen ik) kunnen worden beroofd om dan de wil uit te voeren van criminelen van wie zij de handlangers worden. Het verschijnsel doet zich voor in vele gedaanten maar het gevaar wordt dikwijls onderschat omdat het zich verschuilt achter onschuldig klinkende benamingen zoals 'invloed' en 'belang'. Het voedt volstrekt onpersoonlijke monsters, onder welke religies, ideologieën en politieke partijen de meest bekende zijn.

Mensen van wie men niets te vrezen heeft, zijn zo goed als onzichtbaar en pas wie een mogelijk gevaar vormen voor het eigen leven, worden opgemerkt, gevolgd, naar de mond gepraat en bejubeld, ook al richten zij alleen maar onheil aan. Soms neemt de hypocrisie waarmee wie zich dan misschien wel niet gegijzeld weten maar dan toch 'onder invloed' staan, afzichtelijke vormen aan die dikwijls heel terecht als lafheid worden gekenschetst. Het uit vermeend persoonlijk gewin quasi kritiekloos gaan aanschurken bij potentaten waarbij de eigen getrouwen het navenante verraad moeten dulden, wekt weerzin bij de buitenstaanders maar kan op pervers begrip rekenen bij wie zich in gelijkaardige opportunistische schuitjes bevinden. En het is de ellende van deze tijd dat de wereld steeds meer geconditioneerd wordt door invloeden, belangen, machten en angsten. De kleinen worden niet meer apert fysiek verorberd door de groteren: zij worden tot 'bondgenoten' gemaakt, waarbij verzwegen wordt dat het gaat om afgedwongen bondgenootschappen of dus om mentale, psychosociale, economische inkapseling met vrijwillige toestemming van de verorberden.

Waar oorlog aan de orde is en het leven van velen letterlijk op het spel komt te staan, klinken de valse noten van wie met tirannieke partijen sympathiseren steeds luider. Selectieve verontwaardiging, vaak de kers op de taart der ongeloofwaardigheid, maakt dat de werkelijkheid onder flagrante leugens bedolven geheel onzichtbaar wordt. Waar anders linkse en rechtse extremen onderling contrasteren, maakt hun tiranniek karakter hen plotseling tot gelijken en zo bejubelen gezaghebbende 'geleerden' in één adem communisten (de nieuwe Mao die zich verrijkt middels kinderarbeid, strafkampen en spreekverbod) en nationalisten (de nieuwe Napoleon die politieke tegenstanders vergiftigt en die in het jaar 2022 prompt Europese buurlanden begint te bombarderen alsook voor racisme veroordeelde partijen) in een poging om de sensoren en de critici van het totalitarisme het vrije woord te ontnemen door hen terecht te wijzen als 'decadent': onder het juk van een omerta gaan wie misdaden toedekken en verzwijgen, degenen die ze aan het licht pogen te brengen naar het leven staan en zoals immer starten deze moordpartijen met ordinaire monddoodmakingen terwijl recht wordt afgevlakt tot louter 'mainstream'.

(J.B., 6 juli 2022)

Gekkenland Utopia

Met de regionalisering van het toekennen van het recht op abortus en vervolgens met het toekennen van voorrang aan de godsdienstvrijheid boven de vrijheid welke steunt op het belangrijkste principe van de Franse Verlichtingsfilosoof Montesquieu (waarmee deze weerwerk wilde bieden aan het despotisme), namelijk de scheiding van kerk en staat, keert katholiek Amerika met rasse schreden terug naar de duisternis van de waanzinnige middeleeuwen.

In wezen gaat het om een zaak welke in feite de kern vormt van het hoofdwerk van de Duits-Belgische filosoof Rudolf Boehm: de ontevredenheid van het schepsel mens met zijn lot als oorzaak van talloze kwalen die de moderne wereld teisteren. (1) Boehm zit hiermee in het vaarwater van onder meer Herbert Marcuse maar de kritiek is uiteraard veel ouder en wij kennen hem vooral van het sprookje van de gebroeders Grimm, getiteld: Von dem Fischer un syner Fru. Het gaat in dezer om het spook der utopieën.

Een ou-topos is een niet bestaande plaats (3) of een utopie. Ruim vijfhonderd jaar geleden, meer bepaald in 1516, gaf de humanist Thomas More Utopia als titel aan zijn hoofdwerk, handelend over de ideale samenleving. Edoch, de ideale samenleving is niet alleen onverwezenlijkbaar (zoals reeds More zelf vermoedde): waar men haar najaagt, resulteert zij in haar tegendeel (het mythische spook van de tegendoelmatigheid!) omdat zij de totale controle over alle burgers vereist en geen tegenstand duldt, wat haar tot een eenpartijstaat maakt zodat zij uitmondt in niets minder dan totalitarisme.

Het communisme is een welbekende utopie, de ideale staat van het nazisme onder Hitler was een utopie, de theocratieën zoals in de Islamitische Staat of in de katholieke keizerrijken zijn utopisch maar ook het kapitalisme met zijn vrijemarkteconomie blijkt een utopie. Allemaal zijn zij dwingelandijen met elk hun eigen concentratiekampen en gevangenissen, hellen en verdoemenissen, uitdraaiend op het tegendeel van wat zij zich hadden gewenst en voorgewend.

Schepsels die hun schepper naar de kroon steken, belanden in een beerput en het weinige dat zij bezaten, verliezen zij uitgerekend omdat zij er geen vrede konden mee nemen - “wie het kleine niet begeert, is het grote niet weerd”. De arme die nochtans genoeg heeft om te bestaan, wenst rijk te worden, wordt daardoor te gierig om te leven en offert aldus ook het weinige dat hij wél bezat, op aan een ijdele droom. De utopie verleidt wie niet tevreden kunnen zijn en straft hen met het tegendeel van wat zij najagen: zij krijgen de droom voor korte tijd doch zij verliezen wat echt was voor immer. De legende van Faust, de droom van het pensioen, de beloften van de wetenschappen, de sprookjes van de godsdiensten, het ene nog gekker dan het andere.

Utopisten met macht dwingen de massa in hun gareel, in de hoop om hun waangedachten te kunnen realiseren. En in die wanen spelen zij uiteraard de eerste viool, zoals de pausen die zichzelf onfeilbaar, zalig en heilig verklaren, de kunstenaars die zichzelf verheerlijken, de wetenschappers die zich 'top' noemen en genieën wanen, de politici die nadat zij door de mand vielen ten aanschouwe van de ganse wereld, maar blijven azen op macht.

In de hoofden van deze simpele geesten zitten allerlei gedaanten van het idée fixe, een heuse geestesziekte welke zo treffend werd in beeld gebracht in de satirische blijspelen van Molière (1622-1673): de mens is volmaakt, zo liegen deze zieken zichzelf voor, en dat hij het alsnog niét is, is slechts te wijten aan een kleine vergissing, echter makkelijk te verhelpen middels een eenvoudig en door hen zelf voorgeschreven recept. Dat het voorschrift onmogelijk uitvoerbaar is, nooit tot voleindiging kan komen, iedereen ongelukkig maakt en uiteindelijk uitdraait op waanzin, chaos, algehele uitputting en vernietiging van de schone aarde: daar hebben de utopisten helemaal geen oren naar want zij zijn een gevaarlijk soort van waanzinnigen, met name: fanatici. Zij zweren bij hun heilige geschriften die elkaar allemaal tegenspreken doch die waar moeten zijn omdat zij dat nu eenmaal wensen.

“Man en vrouw schiep Hij hen”: het is niet zo, de natuur laat zich niet bevelen door de wanen van 'profeten'. Er worden mensen geboren met twee hoofden, zonder hersenen en met meer 'afwijkingen' van 'de norm' dan men voor mogelijk kan houden maar dat is dan maar te wijten aan onze eigen zonden of aan die van onze voorouders, de eerste mensen. Er zijn geen homo's in Rusland, zo zegt Poetin en wij horen het ook Hitler zeggen over zijn ideale Duitsland vol van volmaakte supermensen en verder alle dictators uit de geschiedenis. Zij hebben uiteraard gelijk zolang zij al degenen die niet beantwoorden aan hun gekke maatstaven, oppakken en vergassen of anderszins onzichtbaar maken of ombrengen, overigens samen met al degenen die deze slinkse misdaden aan het licht pogen te brengen: zij worden in stukjes gesneden en met een chemisch product opgelost totdat nog slechts een beetje kalkgruis overschiet dat dan kan worden doorgespoeld in het toilet, zodat zij niet alleen niet meer bestaan maar zodat het op de koop toe uitschijnt dat zij ook nooit hébben bestaan. En uiteraard zijn hun veroordelingen niet van toepassing op zichzelf want voor zichzelf maken zij een uitzondering, Hitler was niet blond en had geen blauwe ogen en de katholieke Amerikaanse opperrechter waarvan hoger sprake is een hertrouwde man maar katholieken weten dat allemaal handig te verantwoorden zoals zij ook een kerkvaderlijke uitleg hebben om bijvoorbeeld oorlog goed te praten, het recht op oorlog - wat zeg ik: de plicht tot oorlog. Vatte wie kan.

(J.B., 28 juni 2022)

Verwijzingen:

(1) Voor een beknopte uiteenzetting van Rudolf Boehms Kritiek der grondslagen van onze tijd, (2) zie de paragrafen 22 tot en met 35 van het hoofdstuk Corona en de heilige zaak in het vijfde deel (eveneens genaamd: Corona en de heilige zaak) van Panopticum Corona, pp. 946-984.

(2) Rudolf Boehm, Kritiek der grondslagen van onze tijd, Het Wereldvenster, Baarn 1977. (Oorspronkelijk: Kritik der Grundlagen des Zeitalters (1973)) in een Nederlandse vertaling door Willy Coolsaet met een taalkundige revisie d.d. 2011 van Guy Quintelier. De integrale tekst van dit werk is beschikbaar op het internet op het volgende adres:

https://www.marxists.org/nederlands/boehm/1977/kritiek/index.htm

(3) De term komt uit het Grieks; daaraan verwant is een eu-topos een goede plaats en een dys-topos een slechte.

Een zoveelste Amerikaanse oorlog

In het spoor van Christoffel Columbus moordden Europese veroveraars op het Amerikaanse continent de autochtone Indiaanse bevolking uit en vervolgens werd het gebied bevolkt met slaven die gedurende vele eeuwen onophoudelijk per schip vanuit Afrika werden aangevoerd om aldaar tot de dood de thee- en katoenplantages van de imperialisten te bevolken en ziedaar het ontstaan van de V.S.

Op enkele van zijn eilanden na werd het land nooit aangevallen omdat het net zoals zijn voornaamste moederland, Engeland, quasi helemaal door zeeën omgeven is. Die bijzondere geografie zorgt dan voor een gevoel van onaantastbaarheid en voor de navenante onverschrokkenheid en agressie, nodig voor de onderwerping van een gigantische overzeese wereld. Naar het model van de British Empire werden de United States of Amerika een onaantastbaar rijk, florerend op de kap van onderworpen gebieden en kolonies, buit gemaakt met de bijzondere oorlogstactiek ons bekend van Julius Caesar: divide et impera - verdeel en heers. Door tweedracht te gaan zaaien op den vreemde en daar dan wapens te leveren aan de partij der bondgenoten, is een nieuw wereldrijk ontstaan dat op het eigen gebied nooit een andere oorlog te verduren kreeg dan een burgeroorlog van eigen makelij.

Rijk werden de wapenleveranciers wel van het beproefde handeltje met weinig risico's voor de eigen ondernemers maar met des te meer slachtoffers in de te veroveren gebieden. En het recept werd eindeloos herhaald in de welbekende reeks van jammerlijke, aanslepende en bloedige conflicten waaronder: Barbarije (1801-1805 en 1815), Canada (1812-1815), China (Tweede Opiumoorlog, 1856-1860), Spanje (1898), Filipijnen (1899-1913), W.O.I (1914-1918), Rusland (1918), W.O.II (1940-1945), Mexico (1946-1948), Korea (1950-1953), Laos (1953-1975), Vietnam (1955-1975), Grenada (1983), Panama (1989-1990), Irak/Koeweit (Golfoorlog, 1990-1991), Mogadishu (Somalië, 1993), Irak (2003-2011) en Waziristan (Afghanistan/Pakistan, 2004).

Dezelfde tactiek wordt vandaag andermaal toegepast voor de ogen van een wereld die zijn geschiedenis blijkbaar vergat. Politici die tot vandaag nooit hoorden over Transnistrië en Moldavië en professoren in de internationale politiek juichen een Europese uitbreiding toe die slechts zal verplichten tot een wereldwijde oorlog van zodra de overjaarse Napoleon uit Moskou één raket afvuurt op wat hij beschouwt als gestolen gronden met een onder invloed van westerse propaganda overgelopen bevolking. Opnieuw zullen de Amerikanen vanuit hun door wereldzeeën beveiligd continent supporteren voor Europeanen die hun laatste euro uitgeven aan oorlogswapentuig geleverd door Uncle Sam en die vervolgens andermaal reusachtige kerkhoven zullen bevolken ten bate van de Far West alwaar dan ongestoord de imperialistische nederzettingen kunnen doorgaan van fabrieken, pretparken en McDonalds.

Uiteraard moet men geen steun verlenen aan een nationalistische gefrustreerde gek en massamoordenaar uit Moskou maar een al even groot kwaad is het om in de val te trappen van de obligate partijdigheid, bekend van de zozeer misleidende slagzin: "Wie niet voor mij is, is tegen mij". De nuance en de diplomatie van het eigen continent blijken aangetast door hetzelfde fanatisme en de oppervlakkigheid die zij voorhouden te bestrijden. Volgens de heer Van Togenbirger die kennelijk niet bang is om vergiftigd te worden, gaat het om een zoveelste Amerikaans conflict uitgevochten met andermans middelen en op andermans territorium.

(J.B., 24 juni 2022)

Olla Centesimi

Aflevering 5: De utopie van de vrije markt

In zijn boek over het neoliberalisme vertelt Hans Achterhuis hoe de kredietcrisis van inmiddels een goed decennium geleden aan het licht bracht dat de vrije markt zichzelf helemaal niet reguleert. Atlas Shrugged van Ayn Rand over de kapitalistische utopie toont hoe de neoliberalen totaal breken met het verleden omdat “het oergebod dat de menselijke samenleving mogelijk maakte”, namelijk: “Gij zult niet begeren!”, op zijn kop wordt gezet met het invoeren van de utopie van de begeerte: de hele maatschappij is er dan mee gediend als elkeen uitsluitend het eigenbelang nastreeft; de onbaatzuchtigheid wordt een ondeugd en de zelfzucht wordt de deugd bij uitstek. Kijk maar, zegt Rand, hoe het kapitalistische Amerika de rest van de wereld moet voeden. Edoch, net zoals het communisme blijkt ook het neoliberalisme “geschraagd door een utopische inspiratie” en over utopische inspiraties weten wij dat zij het gevaar inhouden van totalitarisme. (1)

Op de vrije markt wordt de prijs van de waren bepaald door de vraag en de schaarste, met andere woorden door opbod. Omdat de arbeider, als louter aanhangsel van de machine, eveneens een waar is op de markt, (2) wordt ook zijn waarde door dezelfde criteria bepaald. Achterhuis verwijst in verband hiermee naar Michel Foucault en hij schrijft: “Omdat het doel van volledige werkgelegenheid tegenwoordig is opgegeven (…) gaan er meer en meer mensen buiten de boot vallen, juist ten gevolge van de ongelimiteerde werking van de markt. Deze groepen die buitenspel komen te staan in de samenleving, krijgen steeds minder ondersteuning in hun levensonderhoud. [De solidariteit van de klassieke verzorgingsstaat] wordt nu losgelaten. Er is nu sprake van een absoluut minimum dat voor de uitvallers [- 'de onrendabelen' -] wordt gegarandeerd.” (3) Omdat de neoliberalen staatsinterventie beschouwen als totalitair, zien zij uiteraard ook de solidariteit waarop christelijk en socialistisch geïnspireerde samenlevingen zijn geënt als een totalitair beginsel. Het ontgaat hen kennelijk volkomen dat volgens hun maatstaven de wet van de jungle, het recht van de sterkste of de volstrekte wetteloosheid als enig mogelijke legitieme maatschappelijke basis overblijft maar dat wil zeggen dat zij alle heil zien in de opheffing van de samenleving, wat hun ideologie uiteraard volstrekt inconsistent maakt. Het uitroepen van de volstrekte wetteloosheid tot (enige) wet betekent de tak waarop men zit, afzagen.

Dat samenlevingen die gebaseerd zijn op het principe van de ongecontroleerde vrije markt geen lang leven zijn beschoren, is een waarheid die niet alleen theoretisch wordt geschraagd maar waarvoor de geschiedenis zelf garant staat. Bij afwezigheid van staatscontrole en bijsturingen geraakt de markt precies omdat zij slechts door het winstprincipe geleid wordt, de pedalen kwijt: winstmaximalisatie is pas mogelijk als gewerkt wordt met het beginsel van 'zo weinig mogelijk geven en zo veel mogelijk krijgen', wat op zijn beurt pas kan mits een steeds meer gesofisticeerd en verborgen bedrog. Een maximale prijs van de waren kan gekoppeld worden aan een minimale kwaliteit op voorwaarde dat de kloof tussen 'schijn' en 'zijn' almaar toeneemt.

Het principe van de ongecontroleerde vrije markt is relatief jong in de economisch-politieke geschiedenis en het heeft ook altijd een bijzonder destructieve uitwerking gehad op het menselijk bestaan. Vandaag ziet men dat aan de enorme impact van de blinde concurrentiemaatschappij op gezondheid en milieu maar uiteindelijk ook op de welvaart welke het neoliberalisme zo bedrieglijk in haar vaandel voert. In het verleden is bij uitstek het kolonialisme het schoolvoorbeeld van de vernietigende en mensonterende werking van wilde economieën en van roekeloos en niets en niemand ontziend winstbejag. De geschiedenis van de slavenhandel spreekt boekdelen maar ook de histories die geresulteerd hebben in de huidige politieke en economische patstellingen op wereldschaal laten niets aan de verbeelding over.

Vlaamse steden zoals Gent en Brugge worden geregeld uitgeroepen tot 's werelds meest leefbare en gezelligste plekken. De meer dan duizend jaar oude kathedralen en burchten welke eeuwenoude kunstschatten herbergen die werden voortgebracht door ambachtslieden met een ervaring waarvan de wortels omzeggens reiken tot in het steentijdperk, zijn allerminst te danken aan kortetermijnpolitiek, egoïsme, winstbejag en bedrog: zij zijn daarentegen de vruchten van door verstandig beleid georganiseerde intermenselijke samenwerking waarbij trouw, beroepseer en waardering voor wat waar, goed en schoon is, voorop staan. Europa is rijk aan vergelijkbare biotopen en ook de Aziatische en zelfs de Afrikaanse en Australische culturen brachten op hun eigen wijze beschavingen voort die een aangenaam menselijk samenleven gedurende ettelijke millennia mogelijk maakten. Totdat de zogenaamde 'expansie' van start ging, gedreven door een alles en allen verblindende winzucht.

Europese 'veroveraars' gingen niet alleen continenten zoals Afrika en Indië bezetten en leegroven onder het voorwendsel van christianisering en beschavingswerk: zij zetten ook voet aan wal in Amerika waar zij de duizend jaar oude culturen van Azteken, Inca's en Maya's prompt veroordeelden en wegvaagden om het terrein in te nemen en uit te baten middels godsdienst, wapengekletter en slavernij. Het prachtige landschap van de Indianen, door hen zo aandoenlijk bezongen in een eveneens vernietigde poëzie van duizend talen waarvan alleen nog de treurzang van Seattle overschiet, werd in geen tijd herschapen tot een woestijn van jaknikkers in de tweevoudige betekenis van enerzijds de olie-oppompers maar van anderzijds ook degenen die blinde gehoorzaamheid bieden aan een niets ontziende maffia in ruil voor jobs - loonslavernij. Geen kathedralen daar, geen burchten, geen geschiedenis van literatuur, muziek en schilderkunst, alleen die betonnen griezels van flatgebouwen die onderling lijken te concurreren om maar de hoogste te kunnen zijn; de inhoudsloze en leugenachtige spektakelfilms uit Hollywood, popart of gemors met verf van Andy Warhol, het gejank van Frank Sinatra en andere onderwereldsterren, overigens in een schril contrast met de blues van de negerslaven die schoonheid putten uit bodemloze ellende. Daarop entten zich later de hits van Led Zeppelin en de Rolling Stones, de rock-'n-roll en de jazz van de 'artistieke miljardairs'...

Gent en Brugge, maar ook cultuursteden zoals Rome, Istanboel (voorheen: Byzantium en Constantinopel), Athene, Praag, Samarkand, Sevilla, Lissabon, Peking en Sint-Petersburg: hun rijke geschiedenis en hun identiteit worden bedreigd door de eenheidsworst van de wolkenkrabbers, het gif van McDonald's en de pretjes van Walt Disney. Dostojevski's, Rachmaninovs, Stravinsky's en Prokofievs hebben ze in de States pas als ze die eerst importeren, zoals ze ook doen met geleerden via de brain drain. Men mag uiteraard niet overdrijven en ook mag men de schuld niet aan de mensen geven want het gaat om een misleidend systeem ontstaan uit na-ijver, ijdelheid, winzucht en nog andere ondeugden - of juist deugden - samengevat in de term 'kapitalisme'. Volgens Max Weber ontstaat kapitaal uit de combinatie van hard labeur en lustangst: hard werken brengt rijkdom en lustangst maakt dat men zijn centen spaart. De uitvinding van de stoommachine maakte massaproductie mogelijk en tegen rijke fabrikanten konden ambachtslieden niet langer concurreren zodat zij gedwongen werden om hun stiel in te ruilen voor die van fabrieksarbeider of 'machine-aanhangsel'. En het vervolg van dit verhaal is ons allerminst onbekend.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 12 juni 2022)

Verwijzingen:

(1) Zie ook: Hans Achterhuis, De utopie van de vrije markt, Lemniscaat b.v. Rotterdam, zesde druk 2012 (2010), pp. 7-34.

(2) Karl Marx en Friedrich Engels, Manifest der Kommunistischen Partei (Communistisch Manifest), Brussel, 1947, in een Nederlandse vertaling van Herman Gorter: "[De arbeiders] zijn een waar, als ieder handelsartikel, en daardoor in dezelfde mate aan alle wisselvalligheden van de concurrentie, aan alle schommelingen van de markt blootgesteld." (...) "[de arbeider] wordt niets dan een aanhangsel van de machine."

(3) Achterhuis, o.c., pp. 100-101.

Olla Centesimi

Aflevering 4: Totalitair neoliberalisme

Vaak wordt het neoliberalisme dat de huidige westerse wereld beheerst, beschouwd als opposant van het totalitarisme maar een totalitaire maatschappij is niet noodzakelijk een gevolg van manipulatieve en dictatoriale overheidsinmengingen, zij kan ook resulteren uit banaal kapitalisme, bijvoorbeeld in de vorm van monopolievorming ingevolge een al te vrije markt en het gevaar daarvan is duidelijk tot uiting gekomen ter gelegenheid van de jongste pandemie waarbij privébedrijven uit de farmaceutische sector de overheid als een ezel voor hun kar wisten te spannen, niet alleen om hun producten te kunnen slijten aan de voltallige wereldbevolking maar ook en vooral om wars van rechten en wetten het mensdom als zodanig te kunnen degraderen tot proefkonijn van nota bene volstrekt onwetenschappelijke experimenten, waarmee dit totalitarisme het nazisme met zijn concentratiekampen niet alleen naar de kroon heeft gestoken maar tevens heeft overtroffen daar dit bedrog er vooralsnog in geslaagd blijkt zich aan elke mogelijke vorm van vervolging te onttrekken.

Een andere resultante van dit veelkoppige monster van het neoliberalisme is de nu aan de gang zijnde derde wereldoorlog, op touw gezet door 's werelds grootste wapenlobby die immers de extreem nationalistische wereldstaten, zijnde enerzijds het Rusland van Poetin en anderzijds de V.S., op Europese bodem tegen elkaar heeft opgezet en dit met de bedoeling om, nu het nog kan, de vooralsnog aanzienlijke financiële reserves van de E.U. op te souperen zoals parasitaire mogendheden dat gewoon zijn te doen, waarbij zij er wel voor zorgen dat de slachtoffers die het gelag hoe dan ook zullen betalen, zich dankzij onverstand, manipulatie (lees: obligate partijdigheid), desinformatie en reclame, verkijken op absurde wij-zij-tegenstellingen. Zoals dat ook het geval was ten tijde van de Oostfronters, jagen de katholieke bisschoppen onder het voorwendsel van 'de hoogste vorm van naastenliefde' de Europese jeugd naar het front om te gaan vechten tegen de Russische nationalisten terwijl de orthodoxe patriarch de Russische jongeren opzet tegen de westerse nationalisten (en zelf blijven ze uiteraard thuis om daar een partijtje te zwemmen in hun vet).

Het neoliberalisme haalt zijn slag thuis bij de gratie van een in de hand gewerkte kortzichtigheid die haar immers toelaat om 'ongemerkt' alsmaar in het rood te gaan met haar commerce. De neoliberaal laat de producent van plastics ongehinderd zijn zin doen en argumenteert dat dit product goedkoop is en derhalve goed. Afgezien van het feit dat die twee niks met elkaar te maken hebben, wordt in eerste instantie geheel verdonkeremaand dat de kosten van het product achteraf komen in de vorm van niet meer weg te werken afval, nieuwe, vaak geheel onbehandelbare en dodelijke ziekten die vrijwel allen treffen en onomkeerbare milieuschade die ervoor zorgt dat de blauwe planeet alleen nog kan voortbestaan in utopische romans die de loftrompet steken over het neoliberalisme. Plastics, kernenergie, auto's, televisietoestellen, computers, smartphones en noem ze maar op, de zogenaamde voertuigen en producten van de vooruitgang, zoals ze zichzelf noemen: een gang vooruit maar dan wel in de richting van de afgrond. Na “de omslag van een sociale verzorgingsstaat naar een veel meer door de wetten van de vrije markt geregeerde prestatiemaatschappij” (1) zoals Hans Achterhuis het intussen twaalf jaar geleden en naar aanleiding van de kredietcrisis noemde, zitten wij op het spoor naar nergens dat wij uiteindelijk delen met de allereerste en geheel veronachtzaamde slachtoffers van deze maatschappelijke jungle, onder wie: de paupers en de daklozen, de werklozen, de drugsverslaafden, de thuislozen, de dwalenden, de langdurig zieken en de waanzinnigen.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 7 juni 2022).

Verwijzingen:

(1) Hans Achterhuis, De utopie van de vrije markt, Lemniscaat b.v. Rotterdam, zesde druk 2012 (2010), pag. 98.

Olla Centesimi

Aflevering 3: De kiemen van de derde wereldoorlog

"De burgerlijke productie- en verkeersverhoudingen, de burgerlijke eigendomsverhoudingen, de moderne burgerlijke maatschappij, die zulke geweldige productie- en verkeersmiddelen te voorschijn getoverd heeft, gelijkt op de heksenmeester die de onderaardse machten niet meer beheersen kan die hij zelf opriep." (1) En dan komt "de epidemie van de overproductie." (1) Aldus het Communistisch Manifest. Wat verderop: "[De arbeiders] zijn een waar, als ieder handelsartikel, en daardoor in dezelfde mate aan alle wisselvalligheden van de concurrentie, aan alle schommelingen van de markt blootgesteld." (1) (...) "[de arbeider] wordt niets dan een aanhangsel van de machine." (1) (...) De ambachtslui van weleer worden loonslaven, paupers. Maar de bourgeoisie (het kapitaal) brengt haar eigen ondergang voort.

Het communisme is niet het spook zoals het wordt voorgesteld door de machthebbers. In het Manifest staat letterlijk, en ik citeer: "Wij willen deze persoonlijke toe-eigening van de arbeidsproducten, die tot de herschepping van het onmiddellijke leven dient, volstrekt niet afschaffen, een toe-eigening die geen overschot overlaat, dat macht over arbeid van anderen zou kunnen geven. Wij willen alleen het ellendige karakter van deze toe-eigening opheffen, waarin de arbeider slechts leeft om het kapitaal te vermeerderen, slechts in zover leeft als het belang van de heersende klasse dit vereist." (1)

De beweging van Marx en Engels strijdt voor de arbeidersrechten maar hun tegenstanders verwijten hen het tegendeel waar zij hen ervan beschuldigen het privé-eigendom af te schaffen. Dit wordt in het Manifest als volgt weerlegd: "Gij zij ontsteld dat wij het privé-eigendom willen opheffen. Maar in uw bestaande maatschappij is het privé-eigendom voor negen tiende van haar leden opgeheven; het bestaat juist alleen daardoor, dat het voor negen tiende niet bestaat.Gij verwijt ons dus dat wij een eigendom willen opheffen dat het niet-hebben-van-eigendom van de overgrote meerderheid van de maatschappij als noodzakelijke voorwaarde vooronderstelt." (1) En de verduidelijking luidt: "Het communisme ontneemt niemand de macht zich maatschappelijke producten toe te eigenen, het ontneemt slechts de macht door deze toe-eigening arbeid van anderen voor eigen baat te onderwerpen." (1) Ook het verwijt dat de afschaffing van privé-eigendom luiheid zou veroorzaken wordt weerlegd: "Als dat waar was, moest de burgerlijke maatschappij al lang aan luiheid te gronde gegaan zijn, want zij die in haar werken ‘verdienen’ niet en zij die in haar ‘verdienen’, werken niet." (1)

Binnen het kapitalisme betekent beschaving overigens niets anders dan van mensen machines te maken en het recht daarin is slechts dat van de heersende klasse. En de opvoeding dan? "De communisten vinden de invloed van de maatschappij op de opvoeding niet uit; zij veranderen slechts haar karakter, zij ontrukken de opvoeding aan de invloed van de heersende klasse." (1) Wat betreft het vaderland: "De communisten wordt verder verweten dat zij het vaderland, de nationaliteit, willen afschaffen. De arbeiders hebben geen vaderland. Men kan hun niet ontnemen wat zij niet hebben." (1)

De geschiedenis gaat over de klassenstrijd en die gaat over uitbuiting. De huidige politiek dient slechts het recht van de sterkste: "De politieke macht in eigenlijke zin is de georganiseerde macht van een klasse tot onderdrukking van een andere." (1) Dat onrecht kan alleen maar onmogelijk gemaakt worden door de zaken van algemeen belang in handen te geven van de (verenigde) mensen zelf. Arbeidsplicht voor iedereen en recht op onderwijs voor alle kinderen zijn daarvan voorbeelden. En het Manifest stelt: "Zijn in de loop van de ontwikkeling de klassenverschillen verdwenen en is alle productie in handen van de geassocieerde individuen geconcentreerd, dan verliest de openbare macht haar politiek karakter." (1)

De aanklacht van 175 jaar geleden besluit met de strijdvaardige woorden: "De communisten versmaden het hun overtuiging en hun bedoelingen te verhelen. Zij verklaren openlijk dat hun doel slechts bereikt kan worden door de gewelddadige omverwerping van iedere tot nu toe heersende maatschappelijke orde. Dat de heersende klassen sidderen voor een communistische revolutie! De proletariërs hebben daarbij niets te verliezen dan hun ketenen. Zij hebben een wereld te winnen." Het devies van de slotzin luidt: "Proletariërs aller landen, verenigt u!" (1)

De communistische arbeidersbeweging kwam niet uit de lucht vallen: onder leiding van de arts-jurist Carl Wilhelm Theodor Schuster (die een leerling was van de Zwitserse liberale econoom en historicus Sismondi, aan wie Marx en Engels een flink stuk van de grondslagen van hun theorie te danken hebben) weken in 1834 Duitse ambachtslieden uit naar Parijs waar zij de Ligue der justes (Ligue de la justice, Bund der Gerechten, Bond der rechtvaardigen) stichtten als een soort van geheim genootschap, een internationale christelijk-communistische beweging. In 1947 fusioneerden zij met de Communistenbond van Marx en Engels. (2) Het jaar daarop, op 22 februari, brak de februarirevolutie uit waarin de arbeiders opkwamen voor hun rechten. Deze volgde zowat een halve eeuw op de Franse Revolutie (1789-1799).

(Wordt vervolgd)

(J.B., 3 juni 2022)

Verwijzingen:

(1) Karl Marx en Friedrich Engels, Manifest der Kommunistischen Partei (Communistisch Manifest), Brussel, 1947, in een Nederlandse vertaling van Herman Gorter.

(2) Zie: https://hmn.wiki/fr/League_of_the_Just ;

https://hmn.wiki/fr/Theodore_Schuster ;

https://hmn.wiki/fr/Jean_Charles_Leonard_de_Sismondi .

Olla Centesimi

Aflevering 2: Het kasteninternationalisme

Bestaat de term nog niet, dan bestaan alvast de praktijken die hij dekt al een eeuwigheid. Want het devies van Karl Marx dat luidt: "Arbeiders aller landen verenigt u", (1) was uiteraard een antwoord op de praktijken van de hogere klassen die zich immers altijd effectief hebben verenigd in samenzweringen tegen hun arbeiders die zij wilden blijven uitbuiten om aldus hun exuberante levensstijl op peil te kunnen houden. Nationalisten zijn in dit licht uiteraard naïevelingen omdat sinds lange tijd niet langer landsgrenzen bepalen wie al dan niet tot 'onze' groep behoren maar wel het vermogen en het inkomen, de graad van bereidheid tot plunderen, kortom de gewetenloosheid, om niet te spreken van de bereidheid tot slavendrijverij en feitelijk kannibalisme.

Zij die zweren bij het recht van de sterkste, met andere woorden degenen die zich ophouden wars van beschaving en humaniteit en die derhalve ageren in die duisternissen waar men de ander alsnog straffeloos aanvalt met het mes in de rug, hebben elkaar doorheen de ganse geschiedenis altijd al de hand boven het hoofd gehouden en één front gevormd tegen wie zij uitbuitten. Het "spook dat door Europa waart" (2) is niets anders dan het noodzakelijke tegengif tegen de klasse van de uitbuiters en de aanvang van de klassenstrijd beoogt niets minder dan de beëindiging van dit hemeltergende onrecht en van dit bloedvergieten. Het communistisch internationalisme wordt aldus voorafgegaan door het internationalisme van de uitbuitende klasse waarop het een reactie is en ter gelegenheid van de zogenaamde pandemie was het andermaal zo klaar als een klontje dat de samenzwering die de feitelijke slavernij bestendigt, zich vormt over de landsgrenzen heen en wars van de voorgewende en oogverblindende vijandschappen tussen kerk en staat of tussen naties onderling: die onenigheid blijkt helemaal niet te bestaan waar de hogere klasse verenigd wordt door haar gemeenschappelijke misdaad van betutteling en uitbuiting welke haar status veilig stelt. In de vertaling uit 1900 van de Nederlandse dichter Herman Gorter begint het Manifest met de volgende woorden: "Een spook waart door Europa - het spook van het communisme. Alle machten van het oude Europa hebben zich tot een heilige drijfjacht tegen dit spook verbonden, de paus en de tsaar, Metternich en Guizot, Franse radicalen en Duitse politiemannen." (3) De vereniging van "alle machten" tegen dit spook (dat gelijkheid en recht nastreeft) was aldus in feite het criminele spook van oudsher tegen hetwelke de arbeidersbeweging reageerde. Of hoe daders er telkens weer in slagen om hun misdaden in de schoenen van hun slachtoffers te schuiven.

Het laatst genoemde (de systematische beschuldiging van de slachtoffers of de omdraaiing van de dader- en slachtofferrol) is vaak een huzarenstukje dat alleen tot stand kan komen middels de genoemde samenzweringen. Het raakt kant noch wal doch het is een feit: kapitalisten regeren dankzij onder meer het wrede onrecht van de kinderarbeid terwijl arbeiders en hun kroost van hen het verwijt moeten slikken van ongeletterdheid, ziekelijkheid, maatschappelijke achterstand en verwaarlozing. Mensen wiens kinderen creperen ingevolge het wrede lot waarin zij door hun uitbuiters gemanoevreerd worden, krijgen vanwege de clerus, die altijd al met de bezittende klasse der burgerlijke machten samenzwoor, te horen dat dit wrede lot een gevolg is van hun eigen zondigheid en de ongelukkigen zijn door de erbarmelijke toestand waarin zij verkeren dermate van de realiteit vervreemd dat zij dit ook nog geloven en in plaats van te protesteren tegen de schurken die hen dit aandoen, geloven zij hun 'herders' op hun woord en doen zij godbetert op de koop toe ook nog eens boete!

Het Manifest verhaalt de realiteit van de klassenstrijd doorheen de hele geschiedenis tot vandaag de dag: meesters en slaven heten nu burgerij en werkvolk. De industriële revolutie heeft de middenstand van weleer weggevaagd en er zijn voortaan alleen nog fabrikanten (de kapitaalkrachtigen of de bezitters van de productiemiddelen) en de armen die moeten werken om den brode. Deze laatsten verdienen net genoeg om in leven te blijven en te kunnen blijven werken maar honger ontneemt hen de illusie dat zij zich ooit aan die ellende zullen kunnen onttrekken. De zogenaamde vooruitgang komt aldus slechts de rijken ten goede en daarvoor staan corrupte politici garant die alleen de belangen dienen van deze rijken over wie Marx en Engels schrijven: "De bourgeoisie heeft alle tot nu toe eerwaardige en met vroom ontzag beschouwde ambten van hun heilige schijn ontdaan. Zij heeft de geneesheer, de jurist, de priester, de dichter, de man van de wetenschap in haar betaalde loonarbeiders veranderd. De bourgeoisie heeft van de familieverhouding haar roerend sentimentele sluier afgerukt en haar tot een zuivere geldverhouding teruggebracht." (3) Het trieste gevolg is dat vaklui uiteraard niet langer voorrang zullen geven aan prestaties en aan beroepseer doch aan loon, dat verbijsterend genoeg gelijke tred houdt met bedrog. Mensen hebben van geneesheren dan niet langer gezondheid te verwachten, van juristen niet langer recht, van wetenshapslui niet langer kennis en vooruitgang: van allen hebben zij vooreerst te vrezen dat zij in het ootje worden genomen in de genadeloze concurrentiestrijd van de vrije markt, die overigens voortaan de enige nog resterende vrijheid is: de vrijheid om te beduvelen geeft carte blanche aan 'wettige dieven' en veroordeelt alle anderen tot de slavernij. De moordende en zelf ten dode opgeschreven wereldmarkt volgt niet uit een communistisch internationalisme doch uit de wildgroei van het kapitaal dat ofschoon even onpersoonlijk als de duivel, een dwingeland is die alles en allen aan zich onderwerpt.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 2 juni 2022)

Olla Centesimi

De pot van Centiem, aldus luidt de titel van een van de eerste lesjes uit Itinera, een leerboek Latijn voor beginners. Het verhaal gaat over een wrek, een Ebenezer Scrooge avant-la-lettre, die zijn geld in een aarden pot stopt en begraaft om het niet te verliezen, wat een bijzonder tegendoelmatige activiteit blijkt waarvoor gewaarschuwd wordt met de befaamde parabel van de talenten want wie niet met hun talenten woekeren, zullen die hoe dan ook verliezen en derhalve hebben zij hun ongeluk geheel aan zichzelf te wijten daar de gaven waarvan zij voorzien werden tot niets hebben gediend. Men kan een paard naar het water leiden maar men kan het niet doen drinken.

Het verhaal van Centesimus wordt bijzonder actueel in de huidige wereld en wel omdat zich sinds korte tijd van de werkelijkheid een vervalst dubbel heeft afgesplitst, een schaduw welke zich alsnog profileert als origineel en verbijsterend genoeg geschiedt dit kennelijk zelfverzekerde gebeuren helemaal niet zonder succes. Achter het masker kwijnt dan het ware gelaat helemaal weg, achter de façade rest slechts leegte; het leven zelf moet de duimen leggen voor louter uithangborden, bedrieglijke beloften, dromen, wensen en verzinsels.

De diepzinnige Duitse filosoof Martin Heidegger heeft gezegd dat de taal het huis is van het Zijn: "Die Sprache ist das Haus des Seins. In ihrer Behausung wohnt der Mensch. Die Denkenden und Dichtenden sind die Wächter dieser Behausung." (1) La Poétique de l'Espace (2) van de Franse dichter-filosoof Gaston Bachelard (die ook natuurkundige was) lijkt die waarheid wel op zijn kop te zetten: niet de taal is het huis van het zijn maar het huis is de taal van het Zijn. Via het huis met zijn talloze kamers, kasten en schuiven, spreekt tot ons het Zijn als die ruimte die ons herbergt.

Subjectivistische wijsgeren lijken te geloven dat het Zijn alleen in ons bewustzijn, in onze taal woont, alsof het ons eigenste spreken was dat het Zijn mogelijk maakte; alsof de taal, het Woord waaruit alle dingen zijn geworden die geworden zijn, van menselijke makelij was. Anderen laten zien hoe het Zijn (bij Bachelard in de gedaante van de ruimte waarin wij baden) ons eigen spreken overstijgt en ons tot spreken of tot dichten inspireert. De ene wijsgeer acht de mens de ultieme zingever, bijna de schepper zelf maar de andere laat het mysterie binnen en beperkt onze rol tot die van zinontvanger. De gave komt zoals het licht dat het zien mogelijk maakt uiteraard van buiten ons; het licht heeft de ogen geschapen en niet andersom. De ruimte zit niet opgesloten binnenin onze taal maar zij is de vrouw bij wie het spreken te gast is. Het subjectivisme klinkt een beetje vals omdat niemand aan zichzelf een geschenk kan geven zonder dat dit ophoudt een geschenk te zijn. Maar ook het objectivisme vergist zich waar het geen oog blijkt te hebben voor het feit dat alleen in het bewustzijn het Zijn tot leven komt.

De perversie van de middeldoelomkering zoals verhaald in Olla Centesimi is vandaag de meest bekende ingevolge de heiligverklaring van de economie: het door de mens bedachte ruilmiddel, dat zijn waarde enkel ontleent aan afspraken welke zo verraden kunnen worden, neemt de plaats in die toekomt aan het waardevolle doel, dat aldus wordt verkracht. Maar niet minder gevaarlijk is de pervertering van de werkelijkheid via de verkrachting van de taal: de taal is het huis van het Zijn en wil men volbrengen wat de duivel beoogt en het Zijn vernietigen dan moet men in het huis van de taal inbreken.

Vooreerst wordt de spreker die van oudsher de taal voortbrengt, herleid tot louter consument van door malafide krachten voorgekauwde standaardzinnen en taal wordt tot louter informatie herleid. Die reductie verkapt in wezen een totale conditionering: mensen worden herleid tot circusbeesten, robots, werktuigen, dingen. De mensheid verwordt tot louter massa nadat alle personen veranderd werden in het geheel onpersoonlijke 'men'. En het 'men' is onbestaande, het staat voor de passiviteit, voor de afwezigheid van het handelen, het willen, het denken en het leven. Men doet dit en dat zus en zo, betekent: het wordt zus en zo gedaan, of nog anders: je moet het zus en zo doen zoals iedereen, je eigen inbreng is slechts strafbaar.

Formulieren, zoals wij allen kunnen ervaren, frustreren mateloos en zij doen dat omdat zij niet alleen pretenderen het menselijke denken te kunnen vervangen maar omdat zij ons op de koop toe voorhouden het denken te verbeteren terwijl zij het kreupel maken en uitschakelen. De persoonlijke nuance wordt door het formulier verbannen als ware die een grove vergissing, een zonde tegen de logica, een flagrante leugen of een weg te gommen kleuren buiten de lijntjes. Multiple choisevragen verbieden ons om vragen naar waarheid te beantwoorden: hij aan wie de vragen worden gesteld, dient een keuze te maken uit een beperkt aantal door de ondervrager voorgeschotelde antwoorden, wat in feite de verplichting inhoudt om het eigen antwoord in te ruilen voor het antwoord van een ander op wie men naar het eigen oordeel het beste gelijkt. De unieke persoon moet zichzelf annuleren en vertolkt voortaan een door anderen gecreëerd type waaraan elke eigenheid en vrijheid vreemd is en dus ook de menselijkheid en het leven. Poëzie zal voortaan onzin zijn, dichters zijn de nieuwe waanzinnigen en muziek onderscheidt zich niet langer van het geraas van motoren dat, alleen maar om die nieuwe 'waarheid' te bekrachtigen, ook prompt tot kunst wordt uitgeroepen. Door het formulier alsnog in te vullen, gaat de ondervraagde akkoord met de vernietiging van zijn persoon: hij maakt zichzelf ondergeschikt aan een rol die niet de zijne is maar waarvan hij niet kan ontkennen dat hij die zodoende zelf gekozen heeft. In feite wordt hij daartoe gedwongen door het ontbreken van elk alternatief. Het systeem dat de formulieren uitdeelt, is nu niets anders dan het vervalste dubbel dat zich van de werkelijkheid heeft afgesplitst, dat de werkelijkheid bezet en monopoliseert. De schaduw doet zich voor als het origineel en hij slaagt daarin omdat hij ons van het licht af houdt.

Wie van de waarheid houden, kunnen onmogelijk leven met de reductie van het leven tot een dergelijk walgelijk spel omdat de liefde voor de waarheid ons verbiedt te spelen met het leven. Wie naar de waarheid streven, laken zelfs de allergeringste leugen en zij kunnen nimmer vrede nemen met een verschijning die erg gelijkt op die van hun geliefde, met een oordeel dat bijna helemaal correct is, met een goedheid die pas functioneert mits een kleine winstmarge voor de uitvoerder of met een stelling waarvan het bewijs voor 99 percent correct is.

Edoch, de vervanging van de werkelijkheid door eender welke vervalsing, eist dat er nooit nog iets zal zijn waarop geen speling zit. Alles wordt gelijkend aan zichzelf maar zal nimmer met het eigen wezen samenvallen. Het schone heeft plaats gemaakt voor het bijna-schone, het ware voor het niet geheel onware, het goede voor datgene wat er goed uitziet, en in het Zijn zelf zit voortaan de mot omdat het vrede moet nemen met een bijna-zijn. Het bijna-echt-zijn van de foto, de landkaart die men op de aarde vastplakt, het verslag van gecorrumpeerde getuigen, het emoticon uit de grabbelton van google, de virtuele of onechte wereld. Het bijna-echt-zijn van de onechte wereld.

Centiem heeft zijn leven herleid tot een aarden pot vol munten en steeds meer mensen beijveren zich in de jongste jaren met het versluizen van hun vleselijk bestaan naar een gehuurd plekje op het internet. De zucht naar onsterfelijkheid kan alleen bevredigd worden in een wereld die niet de echte is.

(J.B., 1 juni 2022)

Verwijzingen:

(1) Martin Heidegger, Brief über den 'Humanismus', 1. Auflage, par. 1. En verder: "Ihr Wachen ist das Volbringen der Offenbarkeit des Seins, insofern Sie diese durch ihr Sagen zur Sprache bringen und in der Sprache aufbewahren."

(2) Gaston Bachelard, La Poétique de l'Espace, Paris, P.U.F. 1957.