IJS: likken - schaatsen - kappen. Herinneringen ophalen met senioren en ouderen.
Bij het ophalen van herinneringen omtrent ijs, komen we bij een ijsje likken, op het ijs schaatsen en ijs kappen. De sterkste associatie die ouderen maken is ijs op het water. Nochtans zijn ze meer dagelijks geconfronteerd met ijsjes, rooomijs, crème glace, de 'creempjes' . IJstaarten verbinden ze met feesten, vooral het moment dat men de taart binnenbrengt een aansnijdt. Men vertelt over de kaarsjes of over de fiiguurtjes zoals een lammetje, een getrouwd paar of het marsepeinen etket "50 jaar getrouwd". IJspralines verbinden ze vooral met de buurtbioscopen. IJsjes likken associëren ze met de ijskarren die rondrijden of in de parken staan, de cremeries en nu met de grote koelkasten in cafés en cafetaria. Ze kunnen heel wat merken opsommen, als je hen vraagt. IJs op het water roept heel sterke herinneringen op. Ze verwijzen naar de winters die vroeger veel strenger waren (wat niet correct is, maar we doen niet aan historische reconstructies). Ze vertellen over de kindertijd: glijden op het ijs met schoenen, op klompen (in of vlak na de oorlog), met de slede, of met grote schaatsen. Ze vertellen graag over de enkele keren dat er ijs lag op de Schelde, op het kanaal en ijsschotsen op de Noordzee. IJs in het vriesvak van de koelkast is nu gewoon. Ook ijsblokjes in de frisdranken, of in een sterke drank. Bij de vraag: Waar werd er vroeger ijs gebruikt? verwijst men in de eerste plaats naar de cafés en de viswinkels. Sommigen herinneren zich nog levendig dat er ijskarren in de stad rondreden om de cafés en de viswinkels te bevoorraden. Als de deur openging zag je de koude dampen eruit walmen. Sommigen vertellen over de ijskelders in de tuinen van kastelen en villa's op de buiten. Men hakte klompen ijs uit de vijvers en bracht ze naar een ijskelder in het kasteel of de villa of in de tuin waar men in de grond een grote 'molshoop' had gemaakt met de opening naar het Noorden. Project OCMW Antwerpen, cel Culturele en Maatschappelijke Ontplooiing Dan sprongen we op de molens thuis: in de eerste plaats de (vroegere) koffiemolen en de pepermolen. Dit laatste kenden ze wel, maar gebruikten ze minder: te moeilijk om te bedienen. En zo kwamen we op een van onze dada's: de onvriendelijkheid van moderne verpakkingen voor ouderen. Toen kwam vooral de man aan bod. "Het is een schande dat ik bij de koffie de kleine aluminium melkverpakking niet kan openen zonder te morsen, zonder dat de melk er langs alle kanten uitspat en bij voorkeur op mijn kleren." En het koekje bij de koffie uit de wikkel halen is vaak ook een hele karwei. "Met mijn vingers gaat het NIET, zelfs niet op de inkeping die er is. Ik zou het papiertje willen opentrekken met mijn tanden, maar ik heb een vals gebit." En zo ging het verder: de ongemakken bij het openmaken van theebuiltjes, flessen en brikken frisdrank, melk tot en met blikjes. Toen vernam ik dat mijn oom en tante geregeld een notenkraker gebruikten om doppen open te draaien, of een schaar om open te knippen. Af en toe zelfs het grote materiaal zoals een nijptang. Toen haalde mijn tante een nagelschaartje uit haar tas. "Dat heb ik sinds enkele maanden altijd mee." Op het web vind je heel wat over melkverpakkingen, ecotaks enz. Ook over de dagelijkse problemen met opsatten van melk bij het openen van melkbrik met aluminumfolie. (zie bijv. http://www.jasperwiet.be/archives/17#more-17 ) Enkele maanden las ik dat een doctoraatsverhandeling in Nederland daarover ging... We hebben niet enkel last met de bijsluiters van medicamenten en de gebruiksaanwijzingen op de verpakkingen. Een groot deel van de communicatie om iets doelmatig te gebruiken is benedenmaats.
Reacties op bericht (1)
17-12-2008
ijs
ik ben al geruime tijd op zoek naar beeldmateriaal ( foto, tekening) van een verkoper van ijsblokken aan winkeliers en café's. Kan iemand mij daarbij helpen aub ?????
17-12-2008 om 18:27
geschreven door jerry van mele
