Vogels wijzen op veranderend klimaat

Volgens ornithologen heeft de klimaatverandering nu al een belangrijke invloed op het gedrag van vogels. Het is een goede graadmeter voor de gevaren die de aarde bedreigen.

"Dat vogels hun gedrag aanpassen, wijst er op dat de klimaatverandering al bezig is", zegt Marco Lambertini, directeur van milieuorganisatie Birdlife International (BI). "Vogels vormen een prima indicator voor wat er met het klimaat gebeurt."

Talrijke studies hebben al verbanden gelegd tussen de klimaatverandering en wijzigingen in het gedrag, de voortplanting en de migratie van verschillende vogelsoorten. Het broedseizoen van de bonte vliegenvanger bijvoorbeeld is in heel Europa vertraagd. Boomzwaluwen in Noord-Amerika broeden dan weer vroeger.

Acuut

"Sommige soorten winnen erbij, andere verliezen. Sommige soorten kunnen nu uitbreiden, anderen verliezen hun habitat", zegt Lambertini. "We kunnen aannemen dat voor elke soort die erbij wint, ongeveer drie soorten in de problemen komen."

"Veel mensen zijn zich hier niet van bewust, maar de situatie is behoorlijk acuut", zegt Professor Marcel Visser van het Nederlandse Instituut voor Ecologie. “Heel wat soorten zijn snel aan het verdwijnen.”

Een belangrijk element is de beschikbaarheid van voedsel. Veranderende weersomstandigheden hebben een directe invloed op de groei van vegetatie en daarmee op de vogels of op op de insecten die ze eten. “Ze zijn verplicht zichzelf aan te passen”, zegt Yoram Yom-Tov van de Universiteit van Tel Aviv, die ontdekte dat het lichaamsgewicht van verschillende soorten in Groot-Brittannië verandert. “Soorten die zich niet kunnen aanpassen, kwijnen weg, soorten die dat wel kunnen, blijven stabiel of winnen er soms bij.”

Klimaatverandering beperken

Maar de ornithologen kunnen geen harde cijfers geven. “Het hangt allemaal af van hoe sterk het klimaat verandert”, zegt Visser. “Als de temperatuur met 2 graden stijgt, geeft dat een heel ander verhaal dan bij 4 graden.”

Het heeft volgens Visser weinig zin om sommige soorten beter te beschermen tegen de dreiging. “Het enige wat we kunnen doen, is de uitstoot van broeikasgassen beperken en ervoor zorgen dat de temperatuur niet met meer dan 1 of 2 graden stijgt.”

Birdlife International staat wel niet achter alle oplossingen. “Slecht geplaatste windparken, dijkwerken en onduurzaam geproduceerde biobrandstoffen vormen nieuwe bedreigingen voor vogels en hun habitat”, stelt de organisatie in een verklaring.

“We zijn geen tegenstander van windmolenparken, maar we willen dat die op plaatsen komen waar ze de biodiversiteit niet in het gedrang brengen”, zegt Lambertini. “Dijken bouwen zullen we hoe dan ook moeten doen, maar we pleiten eerder voor preventie dan voor brandjes blussen. Als we het onderliggende probleem niet aanpakken, zullen we alsmaar grotere en hogere dijken nodig hebben, dat is niet mogelijk.”