De dochter van Stalin spreekt xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
De dochter van Jozef Stalin, die als Lana Peters een zo onopvallend mogelijk leven leidt in het Amerikaanse Wisconsin, verbreekt het stilzwijgen. In een lange documentaire vertelt ze over haar bewogen leven en over haar vader, die miljoenen doden op zijn geweten heeft. Mick Clauwaert
Documentairemaaktster Svetlana Parshina maakt haar droom waar. Op het filmfestival van Wisconsin stelt ze haar documentaire Svetlana about Svetlana voor. Niet zomaar een Svetlana, wel Svetlana Alliluyeva, de dochter van Stalin.
Parshina slaagde er twee jaar geleden in de inmiddels 84-jarige Alliluyeva te interviewen in Wisconsin, waar ze op dat moment woonde. Ze moest erg lang aandringen, omdat Alliluyeva niet wou dat haar echte identiteit zou uitlekken. Ze is zelfs zo schuw dat ze nooit lang op dezelfde plaats blijft wonen.
'Mensen denken dat ik rondloop met een geweer', vertelt ze daarover in de film. 'Of ze zeggen dat ik nu bij hen hoor. Eigenlijk zit ik te midden van de twee, en dat begrijpen ze niet altijd goed.' Een maand na het filmen van de documentaire was Alliluyeva alweer spoorloos verdwenen. Enkel haar dochter Olga Peters, uit haar huwelijk met de Amerikaanse architect William Wesley Peters, zou weten waar ze zich nu bevindt.
Een paranoïde clan
Alliluyeva werd geboren in Moskou in 1926, twee jaar voor haar vader aan de macht kwam. Ze was de dochter van de tweede vrouw van Stalin, Nadezhda Alliluyeva, die in 1919 met de dictator trouwde. Volgens bepaalde geschiedenisbronnen zou Stalin Nadezhda verkracht hebben toen ze zestien was, waarna hij haar vader, een conservatieve boer, moest beloven om met haar te trouwen.
Toen Svetlana pas zes jaar oud was, stierf haar moeder. De officiële doodsoorzaak luidde tuberculose, maar de onderzoekers die haar lijk vonden werden later in een van Stalins geënsceneerde rechtszaken ter dood veroordeeld. Ze zouden een pistool in de slaapkamer van Nadezhda gevonden hebben, en dat mocht niet uitlekken. Haar doodsoorzaak werd later gewijzigd in zelfmoord, maar er is op zijn minst een sterk vermoeden dat haar man er voor iets tussen zat. Het koppel zou niet minder dan tien abortussen gehad hebben, maar ook twee kinderen: Svetlana en Vasili. Stalin had ook een zoon, Jakov, uit zijn eerste huwelijk met Ekatarina Svanidze.
De familie Stalin waarin de jonge Alliluyeva opgroeide, werd al snel een totaal verscheurde, paranoïde clan, mee door de vele grote zuiveringen van de dictator. Stalins twee schoonbroers waren inmiddels gestorven: een door vergiftiging, de ander neergeschoten door een vuurpeloton. Zijn twee schoonzusters werden allebei opgepakt en zaten een gevangenisstraf uit, terwijl een nicht, Kyra, wist te ontsnappen en in ballingschap ging leven.
Kyra zou later actrice worden. Ze verklaarde in interviews dat Stalin eigenlijk een aangenaam man was: 'Hij kon lachen, hield van mensen en maakte veel grappen.'
Sinds de dood van hun moeder hadden de kinderen veel minder contact met hun vader. Ze werden vooral opgevoed door kindermeisjes en verpleegsters. De dictator had vooral een slechte relatie met zijn eerste zoon Jakov, die hij maar een nietsnut vond. Na een mislukte zelfmoordpoging van Jakov zou Stalin gezegd hebben: 'Hij kan zelfs niet schieten.'
Met Vasili schoot Stalin iets beter op. De jongeman maakte snel promotie in het Russische Rode Leger.
 |
Aanbidder veroordeeld
Svetlana was lange tijd Stalins favoriete, hoewel hij haar wel vaak hard aanpakte. In de documentaire vertelt ze hoe haar vader vroeg of ze kon rijden. 'Hij keek nogal op toen hij zag hoe goed ik het kon', zegt ze. 'Hij was erg fier op zijn dochter. Maar achterin zat er wel een bodyguard over ons te waken met een geweer.'
De relatie tussen vader en dochter verslechterde toen Svetlana verliefd werd op een 40-jarige joodse cineast. Stalin vond dat maar niks en liet de man veroordelen tot tien jaar in een Siberisch werkkamp. Een jaar later ging hij wel akkoord met een huwelijk tussen zijn dochter en een medestudent, maar dat huwelijk duurde maar twee jaar. Svetlana kreeg wel een zoon: Joseph.
Na nog een mislukt huwelijk, waaraan ze een dochter overhield, en de dood van haar vader, nam ze haar moeders naam over en begon ze te werken als vertaalster in Moskou. Daar werd ze verliefd op een Indiase communist, maar de Sovjetstaat verbood haar met hem te trouwen. Ze vroeg uiteindelijk politiek asiel in de Verenigde Staten, waar ze in 1970 trouwde met William Wesley Peters, wiens naam ze overnam. Het koppel kreeg ook een dochter: Olga.
Opnieuw duurde het huwelijk niet lang en Alliluyeva vertrok samen met haar dochter om via een omwenteling in Groot-Brittannië uiteindelijk in 1984 in Tbilisi terecht te komen. Maar omdat de familie Stalin toen nog op weinig begrip kon rekenen, vroeg ze de toenmalige sovjetleider Mikhael Gorbatsjov toestemming om het land weer te verlaten. Sindsdien verblijft ze afwisselend in de VS en in Groot-Brittannië.
|
