Hoe maakte ik in de vorige eeuw een diareeks.

Vele mensen hebben een hobby, ook ik had er één. Het begon met fotografie in de fotoclub van “DEN BELL”. Er werden daar ook clubwedstrijden georganiseerd. Daar bakte ik niet veel van, abstractie, en onpersoonlijke dingen, ruggen van personen neen dat was mijn ding niet. Sommigen onder de clubleden maakten wel eens een diareeks, en die werd dan op jaarlijkse feestdag van de club op het grote witte doek geschenen. Waarom probeer ik dat niet? Dacht ik. Geen gewone diareeks maar een reeks in overvloeiing (Dia’s die in elkaar overvloeien zodat tijdens de overvloeiing van 2 dia’s een derde dia ontstaat) met teksten ingesproken, achtergrondmuziek en liefst educatief zodat het iets leerzaams wordt.” Alles moet dan wel heel gelijktijdig lopen, muziek tekst en dia” had men mij gewaarschuwd. Niet zo eenvoudig. Toch was ik vast van plan dit plan tot een goed einde te brengen.

Eerst wat heb ik zoal nodig?. Zo begon ik eraan.

Een goed fototoestel met spiegelreflex had ik al.

Dan filmpjes voor in de camera. Toen ging dat nog met lichtgevoelige filmpjes in plaats van digitaal. Foto’s of dia’s die keuze moest men maken want het waren verschillende filmpjes. De dia’s moest dan zelf op maat knippen. Soms stroken van 36 soms 4 of 6 dia’s.

Wat had ik nog nodig? Oh ja natuurlijk, 100 kadertjes per diareeks om de dia’s vast te houden.

Die kadertjes plaatsten we dan in 2 dia laders van elk 50 dia’s. (2 dia’s in overvloeiing worden er drie)

2 degelijke diaprojectors minstens half automatisch.

Een overvloeisysteem (manueel of automatisch.).

Fotolampen om een goede belichting te bekomen bij de opnames en eventueel paraplus. Of andere reflectors.

Een statief voor de camera en voor elke lamp of flitser.

Alles van degelijke kwaliteit.

In de winkel moest ik toch een hele som achterlaten maar ja, een hobby kost altijd wel wat..

En vooral niet vergeten veel tijd en veel, veel geduld.

Waarom dia’s en geen foto’s? Zul je je maar afvragen. De kleur van een foto hangt af van wie de afdruk maakt, dus de winkel. De kleur van de dia wordt door de fotograaf zelf bepaald. Zo bleef men zelf de baas over kleuren en lichtsterkte.

Om steeds dezelfde kleur en belichting te hebben moest je in die tijd (1990) steeds dezelfde film gebruiken, zoals merk en gevoeligheid en om niet voor verrassingen te staan natuurlijk altijd laten ontwikkelen in de zelfde winkel.

Zo een resultaat bekom je enkel door vele proeven en testen te maken. Het was toen zeer belangrijk om uw toestel en film volledig onder de knie te krijgen. Maanden werk aan onderzoeken en testen. Onthoud wel van digitale beelden was vorige eeuw geen sprake. Dus telkenmale moest je je film laten ontwikkelen en 3 tot 4 dagen wachten eer je het resultaat kon zien. Van ieder dia werd alles genoteerd, flits of lampen. Diafragma afstand, ontsluitingstijd en natuurlijk het resultaat. Te donker, te licht, scherp onscherp, kortom alles wat belangrijk was werd genoteerd. Zelfs het merk en kenmerken van de film en waar het ontwikkeld werd.

Maanden later was je klaar voor de start.

De start, maar ja,” wat” ga ik nu fotograferen. Ken ik iemand die een hobby uitoefent met passie? Laat ik eens naar de plantentuin van Meise gaan, besloot ik. En daar viel ik op omdat ik met mijn camera meer achteruit dan vooruit ging. Een meneer gekleed in groene stofjas sprak mij aan “ Wat is de bedoeling hiervan? “ Ik legde mijn probleem uit en wonder boven wonder vertelde die man mij: “Luister ik ben hier de ingenieur en als jij je reeks bij ons wilt schijnen voor het personeel, dan mag je op sluitingsdag komen. Het is dan rustig en ik kan je begeleiden.” Daarom nam ik vanaf die dag al mijn verlofdagen op vrijdag en reed ik naar Meise. Ik was vertrokken.

Mijn doel was om de mensen iets bij te brengen, educatief dus zocht ik mensen met een passie.

Zoals een planteningenieur met als gevolg de reeks “de plantentuin van Meise.”

“Van houtskool naar levend oud.” Schilderkunst van Jan Van Houtte.

“Mineralen” van verzamelaar Paul van Hemelrijck en tekst van Ingrid Haxelmans.

“Postuurkanaries” van wereldkampioen Robert Vets.

En het “bouwen van een klavecimbel” van Adriaan Keulemans. Deze diareeks is spijtig niet volledig afgeraakt wegens defecten aan mijn toestellen en bij gebrek aan geld om nieuwe te kopen (Camera en de twee bandopnemers) viel alles stil.

Eens het onderwerp gevonden was ging ik de persoon met passie bezoeken en afspraken maken.

Per diareeks had ik een volledig jaar nodig. Ja je leest het goed 1 volledig jaar voor een reeks van ongeveer 10 minuten.

Tussen de 600 en 800 dia’s werden genomen waar uiteindelijk slechts 15% geschikt was.

Ieder opnamedag moest ik afspreken met de andere partij (de hobbyist). Soms dertig maal over en weer rijden.

Elke reeks had zo zijn eigen moeilijkheden die te overwinnen waren.

Vb: voor schilderijen zijn de kleuren en details uiterst belangrijk, dus steeds dezelfde en juiste belichting. Mineralen van enkele mm groot haarfijn vastleggen op dia, kanaries die niet stil zitten, planten die maar 1 keer per jaar slechts 1 dag bloeien en ga zo maar verder. Wanneer je object te ver naar links of rechts, te ver naar boven of onder stond, niet scherp genoeg was, dan moest je opnieuw beginnen. En dat wist je slechts enkele dagen later nadat de film ontwikkeld was. Niet goed betekende opnieuw afspraak maken, in de auto springen, belichting en object terug opstellen en hopen dat deze maal alles goed zou zijn.

Eens dat de opnames gemaakt zijn begon het uitsorteren met steeds in gedachten om van 2 dia’s 3 beelden te maken. De overgang van de ene dia naar de andere moest vloeiend zijn en mocht zeker niet storend zijn. Voorbeeld een zwarte of witte vlek was fataal, een fel lichte dia na een donker dia werkte verblindend dus vermijden. Allemaal regels die men in acht moet nemen.

Dan volgde de tekst, een tekst opmaken samen met de hobbyist. Nalezen verbeteren inkorten, meer in detail gaan en zo verder tot de tekst voldeed voor mij en de hobbyist. Die tekst moest vervolgens ingesproken worden door een duidelijke en aangename stem. Daarvoor had ik een kennis: Reinhilde Demets werkte bij de toenmalige BRT en sprak documentaires in. Ze was ook toneelspeelster en kende iemand die veel van muziek afwist. Dus zij zorgde voor de achtergrondmuziek en de gesproken teksten.

Dit allemaal moest ik dan op de juiste timing op mijn magneetbanden zetten. De achtergrondmuziek harder en zachter op de juiste tijden (seconden). De tekst met de nodige tussenpozen aangepast aan de bijhorende dia. Dit deed ik met 2 bandopnemers een een chronometer. Draaien op de eerste en aangepast kopiëren naar de 2^de bandopnemer. Dagen plezier. Niet goed opnieuw beginnen vade 2^de naar de eerste of alles weer overschrijven. Ik maakte van het origineel altijd een kopie, zowel van de tekst als van de muziek. Reinhilde zou niet lachen als ik haar moest vragen: ”doe dat eens opnieuw want ik ben alles kwijt.”

Deze timing moest dan perfect uitkomen met de overvloeiing van de exacte dia. Spraken we over een passiflora moest er een passiflora te zien zijn en niet een nidularium of een rode luciferplant. De tussentijden mochten niet te lang zijn en ook niet te kort. De mensen moesten tijd krijgen om uw dia te bewonderen.

Het was een geconcentreerde en moeilijke hobby maar vooral met veel, veel geduld. Toch had ik veel voldoening en zelfs steeds veel succes. De schilderijen van Jan brachten zelfs een staande ovatie van 200 man op. Dat vergeet ik nooit meer.

Van deze gelegenheid maak ik nu ook gebruik om iedereen die mij geholpen heeft nogmaals te bedanken.

Met deze kleine uiteenzetting hoop ik dat jij nu ook weer iets bijgeleerd hebt. Alhoewel tegenwoordig gaat alles digitaal en dat is helemaal anders dan in de vorige eeuw.