Eén van de veelgespeelde muziekdrama's in het vaste repertoire van de Hamburgische Staatsoper is Don Govanni, KV 527, muziekdrama in twee bedrijven op een libretto van Lorenzo da Ponte (1749-1838), van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791), voor het eerst opgevoerd in 1787 te Praag: op 14 oktober ter gelegenheid van het huwelijk van een nicht van de keizer, en pas officieel op de 29ste van die maand.
Zelf heb ik er, in het kader van een uitgebreide reportage voor enkele printmedia, een voorstelling van gezien begin 1977, het seizoen van het 350-jarig bestaan van dat instituut. Toen moest worden geïmproviseerd doordat de decors en kostuums bij een brand in het magazijn waren verwoest. Gelukkig kon men die attributen van een collega-operahuis te leen krijgen.
De huidige, ongetwijfeld nieuwe, versie wordt op zondag 18 september rechtstreeks uitgezonden door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur, tussen 18:00 uur en 21:30 uur.

Uitvoerenden zijn koor en orkest van genoemd operahuis onder leiding van de vaste dirigent Simone Young.

Drie relatief korte opera's 

In het programma Opera on 3 van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 wordt, op zaterdag 17 september vanaf 19:20 uur onze tijd tot ongeveer 23:30 uur, Il trittico uit 1918 van Giacomo Puccini (1858-1924) uitgezonden. Elk van de onderdelen van deze trilogie, Il Tabarro, Suor Angelica en Gianni Schicchi (1918) bestaat uit één bedrijf. Het geheel is in de Metropolitan Opera von New York in première gegaan op 14 december 1918.Er is geen sprake van één libretto, maar van drie. Het eerste is van Giuseppe Adami (1878-1946), de twee overige stammen uit de koker van Giovanni Forzano (1884-1970). Gianni Schicchi is gebaseerd op het eerste deel van de Divina Commedia (Goddelijke Komedie) van Dante Alighieri (1265-1321): (Inferno) uit 1309.

Uitvoerenden
Solisten, koor en orkest van The Royal Opera House Covent Garden te Londen worden gedirigeerd door Antonio Pappano.
Zoals het vrijwel het gehele oeuvre dat Puccini voor het muziektheater heeft geconcipieerd vormen ook deze drie operaatjes een conglomeraat van de vreselijkste gruwelkitsch, en is de graad van eventuele draaglijkheid volstrekt afhankelijk van de kwaliteit van de zangers is aria's, duetten en wat dies meer zij.

"Krantje mee, meneer?"

Op de plek in mijn woonplaats waar op vrijwel elke werkdag ─ en als er een zondagmarkt wordt gehouden, eveneens op dat tijdstip ─ jongelui staan en pogingen doen om de aan hen voorbij trekkenden te interesseren in een dagblad, is daarbij meestal sprake van twee verschillende, doch zelden tegelijk aangeboden, ochtendkranten. Meestal wimpel ik die (vooral jongemannen) af met een kwinkslag, die niet altijd wordt begrepen. "Zodra je Ontrouw aanbiedt, ben ik van de partij," roep ik dan, of: "De Elitekrant wil ik wel." Meestentijds blijken deze opmerkingen te diep te gaan, soms duurt het even, en dat krijg ik dan op de terugweg alsnog, en met een stralende lach, toegevoegd.

Leugens en Laster

Veel minder vaak dan voor die ─ door de lezers van deze site wel gedestilleerde ─ krantentitels  staan er jongens van een geheel ander kaliber met de meest gelezen krant van het o zo wakkere Nederland: een contradictio in terminis. Onderzoeken hebben, decennia geleden reeds, uitgewezen dat die ochtendkrant in kwestie heel wat aan lezers zou moeten inboeten als dit blad in een avond-uitgave zou verschijnen: de Nederlander begint zijn dag vrij tot zeer rechts, en blijkt in de loop van de dag milder, en daarmee ook nog eens linkser, te worden.

Tegen die veel agressiever optredende jongelui welke, met lagen en listen, die krant met dat grove en ellendig-lelijke voorkomen aanprijzen ─ ze zullen er vast wel op worden geselecteerd ─, roep ik: "In dit leven en de eerstvolgende duizend reïncarnaties wik ik die rotkrant niet." In de meeste gevallen ─ en zulks gebeurde de afgelopen dagen enkele malen ─ wordt zo'n opmerking gepareerd met een beteuterd gezicht, doch eerder deze week bevroor de verleidelijke glimlach van de leptosoom in kwestie, die wel met een hele kop en niet al te brede schouders boven de resterende, wandelende en winkelende, lieden utistak. Hij beet me toe dat dat niets voorstelde want dat hij al zeker tienduizend keer was gereïncarneerd. Nu had ik gemeend dat al die "nieuwe levens" ertoe dienden om te tonen dat je in die ontwikkelingsgeschiedenis iets over jezelf en het leven had geleerd, maar zijn lichaamstaal kreeg iets dreigends tijdens zijn betoog. Wel in overeenstemming met de mentaliteit van het rioolvod in kwestie.

Afstotelijk product

Alleen al die mofs aandoende letters in de titel maken mij al vele decennia fysiek onpasselijk en ik kan in het openbaar toch niet zeven maal mijn eigen lichaamsgewicht ophoesten, ten overstaan van Neerlands wakk're burgers op Neerlands dierb're grond. In aanmerking nemende dat die letters gedurende al die jaren niet zijn gewijzigd, zal de conclusie wel gerechtvaardigd zijn dat zoiets onderdeel vormt van de strategie om dubieuze tot zeer kwalijke sentimenten in de mens langs subliminale weg te stimuleren.

De 'krant' waar het hier om gaat ─ O neen, die naam noemen we niet ─ en waarvan de kwalijke praktijken bij een iegelijk bekend (zouden kunnen) zijn die dat wenst, is het onderwerp van de Zembla-aflevering van vrijdag 16 september, uit te zenden door de Vara op Nederland 2, tussen circa 21:20 uur en 22:00 uur.

Jazeker, normaliter noemen we de titel van zo'n bijdrage, maar dat laten we hier achterwege omdat daarin weer de naam van dat ellendige fenomeen voorkomt, en we zouden het absoluut niet leuk vinden als zou blijken dat u dan wel spontaan gaat braken en er niet mee kunt ophouden als u toch met die naam van dat extreem abjecte uitwerpsel van de drukpers wordt geconfronteerd.

Erg hè?

Wel kijken!

Als u de moeite wilt nemen om toch naar die Zembla-aflevering te kijken ─ en dat willen wij u, hier en nu, met klem adviseren ─, dan krijgt u details voorgeschoteld die u wakker kunnen schudden. Regisseur Erwin Otten beseft de relativiteit daarvan, zo blijkt uit een artikel in de VPRO-Gids die het programma aankondigt.

Helaas verslechtert dat informatieve weekblad ook in ijltempo. Inmiddels kent men ook daar al niet meer de taalregels met betrekking tot het spellen van voltooid verleden deelwoorden en, inmiddels vanzelfsprekend, evenmin die voor het werkwoord in de derde persoon enkelvoud.

Documentairemaakster Jacinta Holtslag heeft enige jaren geleden een film gerealiseerd over de NL-auteur Henk Romijn Meyer (1929-2008), die niet alleen romans en essays produceerde, maar eveneens korte verhalen heeft gerealiseerd. Verder schreef hij gedichten en heeft hij flink wat vertaalwerk gedaan.
Deze in de Cultura 24-'serie' van schrijversportretten voorgestelde documentaire is te zien in de nacht van zaterdag 10 september op zondag 11 september ─ tussen 00:10 uur en 01:05 uur onze tijd ─ via de digitale Nederlandse tv-zender Cultura 24. De regisseuse sprak met de schrijver in zijn huis in Frankrijk.
In de avonduren wordt deze film in de week van 10 tot en met 16 september in ieder geval niet herhaald. Of dat in de nacht en overdag eventueel wel het geval zal zijn, kunt u te weten komen door in de programmagegevens van Cultura 24 op de website van die instantie te kijken.

Op vrijdag 9 september start op Nederland 3-tv een nieuwe reeks van het KRO-programma De Rekenkamer. Daarin wordt, ook nu weer, een onderzoek ingesteld naar dieper liggende achtergronden in verband met de vraag hoeveel 'wij' betalen, waarom en waarvoor.
In de eerste aflevering van de nieuwe reeks, die tussen circa 20:25 uur en ongeveer 21:05 uur wordt uitgezonden, willen de programmamakers weten hoeveel het schilderij De Nachtwacht  uit 1642 van Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606 of 1607-1669) waard is.

In de praktijk blijkt echter dat het niet bepaald een simpele zaak is om een adequaat antwoord te vinden op die ogenschijnlijk vanzelfsprekende vraag. Van de zijde van het Rijksmuseum komt echter niet de geringste mededeling dienaangaande.
Presentatoren van het programma zijn Stefan Sasse, Sofie vab den Enk, Ajouad El Miloudi en Sander de Kramer.

De afbeelding die u links ziet is een banjo spelende neger, die onderdeel uitmaakt van de 'circusnummers' in het oeuvre van de Franse schilder, lithograaf en tekenaar Henri Marie Raymond, graaf de Toulouse-Lautrec-Monfay, geboren in 1864, en overleden in 1901 tijdens een bezoek aan zijn moeder. Dat gebeurde op 9 september van dat jaar, en wordt (onder meer) herdacht in het programma ZeitZeichen: Stichtag heute van de regionale Duitse radiozender WDR 3, op vrijdag 9 september tussen 17:45 uur en 18:00 uur. Of daarin ook de reeks Circus uit 1899, bestaande uit krijttekeningen, aan de orde komen, is niet bekend, maar muziek maakte de man wel.
Deze banjo spelende neger komt voor in de inleidende tekst van genoemd boekje dat in de jaren vijftig door Édouard Julien werd geschreven en in Parijs uitgegeven. De Haagse uitgeverij L.J.C. Boucher liet daarvan een vertaling door W.A.L. Beeren, kunstkenner en latere museumdirecteur, verschijnen in een klein en dun boekje, als vijfde deeltje in de reeks Kleine Kunst-Encyclopaedie.
In die inleidende tekst staan nog vier andere voorbeelden. Het gedeelte circus, voornamelijk krijttekeningen in kleuren, bestaat uit vijftien afbeeldingen die alle met het fenomeen circus te maken hebben.

Vandaag ─ 6 september ─ is het honderdtien jaar geleden dat de vijfentwintigste president van de Verenigde Staten van Amerika, William McKinley, tijdens een bezoek aan Buffalo in 1901 werd neergeschoten door de anarchist Leon Szolgosz. Acht dagen later overleed de president te New York. Hij werd opgevolgd door zijn vice-president Theodore Roosevelt.

Bij de verkiezingen van 1896 was de keus op McKinley gevallen. Tot die tijd was de man, vanaf 1892, gouverneur van de staat Ohio geweest. Hij was lid van de Republikeinse partij en aanvankelijk werkzaam als advocaat.
__________
Afbeelding: We zien op deze was-tekening van T. Dart-Walker (1869-1914) een uitbeelding van de aanslag op William McKinley, die in moord zou eindigen, aangezien de president na acht dagen alsnog aan de kogelverwondingen is bezweken.

Op het BBC Prom-concert van dinsdag 6 september wordt, net als op maandag 5 september tijdens de uitzending via de regionale Duitse ARD-radiozenders van het Musikfest Berlin, een werk van Wolfgang Rihm (*1952) uitgevoerd. In het geval van deze BBC Prom gaat het om Gesungene Zeit, gecomponeerd in de jaren 1991-1992. [1]
Dat werk wordt voorafgegaan door een fragment van Lohengrin uit 1850, van Richard Wagner (1813-1883).
Na de pauze zal de Vijfde Symfonie in cis-kleine terts, uit de jaren 1900-1901, van Gustav Mahler (1861-1911) worden uitgevoerd.
Ook deze BBC Prom wordt rechtstreeks uitgezonden vanuit de Albert Hall te Londen. Uitvoerenden zijn het Pittsburg Symphony Orchestra, geleid door Manfred Honeck. Solistische medewerking zal worden verleend door Anne-Sophie Mutter, viool. Het concert zal worden uitgezonden tussen 20:30 uur en 23:00 uur. Een herhaling zal door dezelfde zender worden gepresenteerd in het programma Afternoon on 3, op vrijdag 9 september tussen 15:30 uur en 17:30 uur.
__________

[1] Gesungene Zeit is gecomponeerd voor viool en (relatief klein bezet) orkest, met een dubbele houtblazersbezetting, waarvan de tweede fluit wordt aangevuld met een piccolo; twee hobo's; één klarinet en een basklarinet; één fagot en een contrafagot. De koperblazers zijn verdeeld over: één hoorn in F; 2 trompetten in C; 1 trombone. De strijkerssecties zijn dun bevolkt: 1 eerste viool; 1 tweede viool; 4 altviolen; 4 celli, 2 contrabassen. Het stuk heeft een duur van zo'n 25 minuten.
In deze compositie is de Duitse violiste Anne-Sophie Mutter van de partij.

'Cultfiguur' Beatrix Potter. Foto van onbekende datum.

Nederland 2-tv zendt op zaterdag 3 september ─ in het programma Film op 2, tussen 19:35 uur en 21:05 uur ─ de Brits-Amerikaanse biografische speelfilm Miss Potter uit 2006, van Chris Noonan uit, over het leven en het werk, en vanzelfsprekend de invloed, van de Britse schrijfster van kinderboeken, die zij zelf illustreerde: Beatrix Potter (1866-1943). Meer hierover, evenals de namen van de acteurs in de film, is te vinden in een bijdrage van 28 december 2009 op onze zustersite Tempel der Letteren.
Eerste drukken van haar boeken worden, onder meer in het BBC-programma Antiques Roadshow met enige regelmaat zeer hoog getaxeerd.

Samuel Fischer.

Het is op 1 september van dit jaar exact 125 jaar geleden dat de van geboorte Hongaarse Samuel Fischer (1859-1934) in Berlijn S. Fischer Verlag heeft gevestigd, een firma die tot op de huidige dag weliswaar bestaat, maar onderdeel van een groter geheel is geworden.
Sedert die vestiging heeft Fischer er veel aan gedaan om zo goed mogelijke letterkundige werken te publiceren, en in veel gevallen is hij daarin geslaagd door talrijke auteurs van rang en stand een grote(re) schare lezers te bezorgen. Onder hen bevinden zich Arthur Schnitzler (1862-1931), Gerhart Hauptmann (1862-1946), Thomas Mann (1875-1955), Stefan Zweig (1881-1942) en Franz Werfel (1890-1945).
Van grote buitenlanders, die tijdens het fin de siècle eveneens een vooraanstaande rol speelden in de Europese letteren, en met name in het Duitse taalgebied, heeft Fischer eveneens edities verzorgd, zoals van de beide Scandinaviërs ─ en beiden eveneens met de Noorse nationaliteit ─ Henrik Ibsen (1828-1906) en diens landgenoot Björnsterne Björnson (1832-1910). Laatstgenoemde kreeg als eerste Scandinaviër de Nobelprijs voor Literatuur (1903).
In het korte programma ZeitZeichen van de Duitse regionale radiozender WDR3 wordt op deze dag, tussen 17:45 uur en 18:00 uur, aandacht besteed aan de stichting van S. Fischer Verlag.

Christian Stöcker: Nerd Attack!─ Eine Geschichte der digitalen Welt vom C64 bis zu Twitter und Facebook.320 pag., paperback, Deutsche Verlags-Anstalt, München, mit SPIEGEL Buchverlag, Hamburg, 2011. ISBN 978-3-421-04509-6.

Maandag 29 augustus is het meer dan een dubbel ─ in sommige gevallen zouden we zelfs kunnen spreken van drievoudig ─ mensenleven geleden, om precies te zijn 180 jaar, dat de Britse natuurkundige Michael Faraday (1791-1867) de elektromagnetische inductie heeft ontdekt.

Het programma ZeitZeichen, van de Duitse regionale radiozender WDR3, besteedt, op deze maandag met dezelfde datum als toen, aandacht aan dat feit. De aflevering in kwestie wordt, zoals alle, gewoonlijk vijf, afleveringen per week ─ uit te zenden op werkdagen ─ tussen 17:45 uur en 18:00 uur.

Gegevens over deze geleerde zijn te vinden in twee artikelen op onze zustersite Tempel der Wetenschappen: het eerste over Absolute Zero en daarbij betrokken geleerden werd gepubliceerd op 31 mei 2008, het tweede is verschenen op 20 september 2010, over een portret van de man dat in een tijdschrift over wetenschappen werd gepubliceerd.

De bron der milieu-theorie

In de serie The essay van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 gaan schrijvers deze week op zoek naar de oorsprong van de milieu-theorie. Silent spring uit 1962 ─ in het Nederlands Dode lente ─ was een tijdlang een cultboek, vooral in het derde en vierde decennium na de Tweede Wereldoorlog. Dit boek van (marine)biologe Rachel Carson (1907-1964) werd een wereldvermaarde bestseller.

Op maandag 29 augustus heet de aflevering Chipko, en gaat de Indiaase wetenschapper Vandana Shiva (geboren 1952) zich verdiepen in het Chipko-protest van 1763, waarbij 363 mensen zijn omgekomen.

Woensdag 31 augustus wordt het kwartier van The essay besteed aan de filosoof en strijder voor de natuur Aldo Leopold (1887-1948), auteur van onder meer het boek A sand county almanac.

De laatste aflevering wordt gepresenteerd op donderdag 1 september. Daarin spreekt de naturalist en poëet Richard Mabey (geboren 1941) over de negentiende eeuwse dichter John Clare (1793-1864).

Het San Francisco Symphony Orchestra onder leiding van Michael Tilson Thomas verzorgt het Nachtconcert dat de Avro via Radio 4 zal uitzenden, tussen 01:02 uur en 02:30 uur in de nacht op maandag 29 augustus.

Drie werken staan op het programma, onder meer het Vioolconcert van Felix Mendelssohn Bartholdy, met als solist de Armeense violist Sergey Khachatryan. Dit meesterstuk wordt geflankeerd door twee werken van de Amerikaanse componist van heel bijzonder allure, Charles Ives (1874-1954), een muziekmeester die bij de dirigent van het concert hoog staat aangeschreven en die symfonieën en andere orkestwerken voor het toenmalige label CBS heeft opgenomen.
Het Nachtconcert zal worden geopend met diens Psalm 90, gecomponeerd in 1894, en tot besluit speelt het bovengenoemde ensemble Five Hymns  en de Holidays Symphony uit de jaren 1911-1913. Deze is weliswaar ongenummerd, maar is in wezen Ives' Vijfde Symfonie.
Voor een uitgebreid artikel met veel meer informatie over deze componist zij hier verwezen naar onze zustersite Muziek en mensen.

Het Duitse boekenprogramma Druckfrisch van en met Denis Scheck, de huidige Duitse ─ zij het soms ietwat alternatieve ─ literatuurpaus, wordt dikwijls aangekondigd als literair magazine, doch dat is te vaag. Deze, zeer goed van de tongriem gesneden, boekbespreker en commentator laat immers ook zijn licht schijnen over biografieën, kookboeken en politieke schrifturen in boekvorm. Dat deed hij al diverse malen, soms zeer kort, met het, in alle opzichten onmogelijke, waanzinspamflet van de in de Duitse tijd voor zijn geboorte steken gebleven Thilo Sarrazin.

Onlangs vertelde Denis Scheck één en ander over zichzelf, over zijn voorkeuren en over hetgeen hem tegenstaat, in een programma van één der Duitse regionale televisiezenders (WDR, denk ik). Op de vraag van de interviewer ─ of het waar was wat hij had vernomen: dat zijn gast wel vijfduizend boeken in huis zou hebben ─ antwoordde de man dat het er misschien geen vijfduizend (meer) waren, maar dat het wel in die richting ging. Zijn vriendin zou echter met enige regelmaat opruiming houden. Hoe kun je iets terugvinden als een ander jouw boekenbezit aantast? Dat lijkt verdacht veel op de bekende situatie van de wederhelft die jaloers is op het feit dat haar vriend van boeken houdt (en dus niet van haar?), en haar macht om de ander gedeeltelijk te castreren. Kortom, gruwelijk: een beschuitje cyaankali als ontbijt voor zo'n vriendin lijkt de enige uitweg op een fatsoenlijk leven met daarin de juiste plaats voor boeken.

Deze nieuwtse aflevering van Druckfrisch wordt in de nacht van zondag 28 op maandag 29 augustus via 'Duitsland 1' uitgezonden tussen 00:05 uur en 00:35 uur. Aan bod komen deze keer de laatste heer van stand uit de Duitse literaire kritiek: Fritz J. Raddatz, de schrijver Ilja Trojanow en de IJslandse auteur en vooral kenner van de sagenrijkdom uit dat heel hoge Noorden: Arthur Bollason.

Historica Battany Hughes heeft een tweedelige (radio-)documentaire samengesteld over het Romeinse tijdperk in Groot-Brittannië, waarover met recht kan worden gezegd dat er zo hier en daar nog niet voldoende bekend is.
Eén der bekendste elementen in Groot-Brittannië uit de tijd van de Romeinen is Hadrian's Wall ─ De Muur van Hadrianus (76-138), die van 117 tot aan zijn overlijden keizer van het Imperium Romanun ─ het Romeinse rijk ─ is geweest.

Het eerste deel wordt via BBC Radio 3 uitgezonden op woensdag 24 augustus, tussen 22:15 uur en 23:00 uur onze tijd; het tweede deel zal worden voorgesteld op vrijdag 26 augustus, dan tussen 23:00 uur en 23:45 uur.

Op woensdag 24 augustus wordt, via de Britse cultuurzender BBC Radio 3, een concert in de reeks BBC Proms 2011 uitgezonden, tussen 23:00 uur 's avonds ─ onze tijd ─ en 00:30 uur in de nacht op donderdag 25 augustus. Gedurende het genoemde tijdsbestek kunt u luisteren naar composities van de tweehonderd jaar geleden geboren componist Franz Liszt (1811-1886). 

Het concert wordt live uitgezonden vanuit de Albert Hall in Londen; de voordracht wordt verzorgd door de Canadese pianist Marc-André Hamelin, die in 1961 werd geboren als zoon van een apotheker, die uitstekend piano speelde en de grote verdienste had zijn muzikale telg in kennis te brengen met muziek die toen niet als alledaags gold en dat heden ten dage ook nog niet altijd is. 
Deze pianist heeft, ongetwijfeld mede daardoor het vermogen ontwikkeld zich in te zetten voor pianomeesters, wier namen we ook niet bepaald elke dag horen.