Sofie en de Ketnetband bij ons op school (GO SHIL!)
Toon Hermans
Bob Benny
Bobby Prins
Conny en Danny Fabry
Eddy Mars
Eddy Smets en Letty Lanka
Jacky Lafon
John Terra
Laura Lynn
Lize Marke
Lucy Loes
Micha Marah
Mieke en Vader Abraham
Patrick Onzia
Phil Kevin
Tina Rosita
Wim Sonneveld
Greetje Kauffeld
Jannes
Jan Smit
Tony Bell
OPERETTE IS NIET OUBOLLIG
Wij houden de operette springlevend
25-09-2011
Operettte "FÜRSTIN NINETTA" 1893 van Johann Strauss Jr
We blijven bij de "Nanette's" of in dit geval de "Ninetta", maar we komen wel in een heel andere tijdsgeest en muziek terecht. We schrijven 1892 en Johann Strauss II zat in zak en as: zijn eerste (en het zou ook meteen zijn laatste worden) opera "Ritter Pasman" was grandioos geflopt! Niet dat alles uit deze opera nu zo slecht was. Het opus 441.1, de Csardas uit deze opera mag er best wezen. U kan hier een prachtige uitvoering horen van op het Nieuwjaarsconcert 2000 in Wenen. Het stuk werd trouwens hernomen op het Nieuwjaarsconcert van 2011
Hij bracht het met deze opera slechts tot 9 opvoeringen in de Court Opera in Wenen en slechts een handvol operagezelschappen wilden Ritter Pasman op hun repertoire zetten. Hij voelde dus aan dat hij beter teruggreep naar de operettes die wel succes hadden. Hij had er al 11 gemaakt en hij begreep dat hij beter teruggreep naar waar hij goed in was. Ziehier het lijstje van de operettes voor Fürstin Ninetta: 1. Indigo und die vierzig Räuber (1871) 2. Der Karneval in Rom (1873) 3. Die Fledermaus (1874) 4. Cagliostro in Wien (1875) 5. Prinz Methusalem (1877) 6. Blindekuh (1878) 7. Das Spitzentuch der Königin (1880) 8. Der Lustige Krieg (1881) 9. Eine Nacht in Venedig (1883) 10. Der Zigeunerbaron (1885) 11. Simplicius (1887) In 1868 en 1871 had hij reeds twee operettes "geprobeerd", maar niet afgemaakt, respectievelijk "Die lustigen Weiber von Wien" en "Romulus". Het was pas na zijn dood dat men deze twee ongespeelde operettes terugvond. In 1886 componeerde hij nog zo'n onvoltooide operette, nl. "Der Schelm von Bergen", met dezelfde librettist als voor "Der Zigeunerbaron" Hij gebruikte een deel van de composities een jaar later in "Simplicius". Om de lijst van operettes van Johann Strauss Jr vol te maken: 12. Fürstin Ninetta (1893) 13. Jabuka (1894) 14. Waldmeister (1895) 15. Die Göttin der Vernunft (1897) De kenners onder U zullen wel opmerken dat er een aantal operettes missen in deze lijst. Er zijn inderdaad een aantal operettes waarin wel de muziek van Strauss werd gebruikt, maar waar hij verder niet veel mee te maken had. Ziehier het lijstje: 1. La Reine Indigo (1875) een bewerking van zijn eerste operette voor de "Franse markt" met muziek uit die eerste operette, aangevuld met andere Straussmuziek. Wie verantwoordelijk was voor het arrangement van deze operette is niet bekend. 2. La Tzigane (1877) ook hier gaat het weer over een Franse bewerking, deze keer van "Die Fledermaus", aangevuld met muziek uit "Cagliostro in Wien". het libretto was van Richard Genée. 3. Wiener Blut (1899) de eerste operette met muziek van Strauss die werd opgevoerd na zijn dood. ook muziek van Josef Strauss werd in deze operette verwerkt. 4. Gräfin Pepi (1902) eigenlijk is dit een operette in een arrangemnt van Victor Leon met muziek uit de operettes Simplicius en Blindekuh. 5. Tausend und eine Nacht (1906) was oorspronkelijk een wals uit "Indigo und die vierzig Räuber" waarrond Ernst Reiterer een nieuwe operette maakte. 6. Reiche Mädchen (1909) wederom een creatie van Ernst Reiterer, ditmaal gebaseerd op "Die Göttin der Vernunft". 7. Der Blaue Held (1912) operette naar "der Karneval in Rom" met een libretto van Ferdinand Stollberg. Deze Stollberg is een pseudoniem van Felix Salten, inderdaad de auteur van het wereldberoemde boek "BAMBI", de fabel van het opgroeiende reetje. 8. Faschingshochzeit (1921) Operette van J. Klein met muziek van Johann Strauss Jr. 9. Casanova (1928) revueoperette samengesteld door Ralph Benatzky met muziek van Johann Strauss Jr. 10.Walzer aus Wien (1930) Zangspel in een arrangement van Erich Wolfgang Korngold. Het verhaal draait eigenlijk om de familie Strauss zelf, over de rivaliteit tussen vader en zoon en over de liefde van Strauss Jr. voor de jonge Rési. 11. Die Tänzerin Fanny Elssler (1934) nog zo'n postume operette met muziek van Strauss met een libretto van Hans Adler. 12. Drei Walzer (1935) deze operette staat op naam van Oscar Straus, maar het eerste deel bevat de muziek van Johann Strauss Sr, na de pauze met muziek van Strauss Jr. Het libretto is van Paul Knepler (hij maakte ook de libretto's voor o.a. Die Dubarry, Gasparone, Giuditta, ...) 13. Walzerzauber (1949) operette van Willy Werner Göttig met muziek van Strauss Jr. Uit "Die Tänzerin Fanny Elssler" hoort U een prachtige piano uitvoering van "Draussen in Sievering"
Gevolgd door hetzelfde nummer maar in uitvoering van de legendarische Christina Deutekom die in februari 1986 in het eerste concert na haar hartoperatie deze mooie uitvoering naar voren brengt. In hetzelfde jaar zou zij een einde stellen aan haar actieve zangcarrière
Johann Strauss Jr schreef ook één ballet mat als titel "Assepoester" ("Aschenbrödel") dat hij echter niet afwerkte omdat hij overleed in 1899. Het werd afgewerkt door Josef Bayer in 1900. U ziet een querschnitte uit dit prachtige ballet dat pas in 1999 op DVD werd vastgelegd naar aanleiding van de opvoering door het "Vienna State Opera Ballet" en begeleid door het orkest van de Wiener Staatsoper:
Terug naar "Fürstin Ninetta", Strauss" 12de operette. Na de flop van "Ritter Pasman", zocht Strauss twee librettisten op die op dat ogenblik in Wenen het nodige aanzien hadden: Hugo Wittmann en Julius Bauer, die beiden vaak samenwerkten met Carl Millöcker (o.a. voor de operette "Der Arme Jonathan"). Strauss vroeg hen een plezierig en interessant boek te schrijven dat als basis kon dienen voor zijn nieuwe operette. Hij kon naar eigen zeggen niet wachten om voor geweldige muziek te zorgen bij het verhaal van de twee schrijvers. En dat het snel ging: midden maart 1892 ontving hij het libretto voor "Fürstin Ninetta" en op 11 juni van datzelfde jaar had hij reeds de muziek af voor de eerste acte! U kan hier kijken naar een fragment uit de film "The Princess Diaries" op muziek van de entr'act van "Fürstin Ninetta"
In de herfst van hetzelfde jaar was de muziek klaar en begon men de repetities onder het alziend oog van de meester, maar het dirigeerstokje liet hij over aan de jonge Adolf Müller, dezelfde man die later uit de muziek van Strauss de operette "Wiener Blut" zou samenstellen. Strauss woonde ook de eerste zang- en acteursrepetities mee en verbaasde er zich over dat de dialogen niet echt correspondeerden met zijn muziekconcept. "Dit libretto heeft helemaal geen muziek nodig" was zijn eerste, spontane commentaar. Er was nog een nieuwigheid te melden bij de première op 10 januari 1893: voor het eerst werd er elektrisch licht gebruikt bij de voorstelling! Ook was het de eerste operette die Strauss niet zelf dirigeerde. Hij zat in de zaal samen met Keizer Franz Joseph. De operette speelde 76 keer succesvol in hetzelfde theater en werd nadien nog gespeeld in minstens 12 andere theaters. Maar het leek wel dat men na 1905 de operette vergat. men zegt wel eens dat de Schone Slaapster 100 jaar sliep en Fürstin Ninetta 102 jaar! Pas in 2007 wordt de operette terug opgevoerd in de Berwardhallen in Stockholm olv het Stockholm Strauss Orchestra en met het Ninetta Chorus! Strauss werd er soms op aangesproken dat hij weinig aandacht schonk aan de libretto's, woordgebruik en context. Voor deze operette is dat misschien wel zo, maar voor het merendeel van zijn operettes mogen we toch stellen dat hij zijn muziek zorgvuldig aan het verhaal aanpaste. Alle operettes hebben hun eigenheid en zijn meer dan een opeenvolging van sprankelende nummers. Alleen voor Fürstin Ninetta kunnen we misschien toch opperen dat hij er een beetje een allegaartje van gemaakt heeft en een nieuw stuk heeft samengesteld met veel invloeden uit zijn vorige operettes. een beetje oneerbiedig zouden we kunnen besluiten met "Oude Wijn in Nieuwe Zakken!" Een afsluiter: Strauss componeerde "New Pizzicato Polka" voor de operette "Fürstin Ninetta" als entr'acte. U ziet hier een interpretatie van het Hamburg Ballet
Operette-Musical "NO, NO, NANETTE" 1925 van Vincent Youmans
Dit artikel belicht de musical "No, No, Nanette" met muziek van Vincent Youmans en een libretto van Irving caesar en Otto Harbach. Het hele ontstaan van deze musical begint bij een zekere Harry Frazee, een Amerikaans theateragent die ook van 1916 tot 1923 eigenaar was van de legendarische Major League Baseball Boston Red Sox. In 1919 begon hij verschillende spelers te verkopen aan de New York Yankees, waaronder ook de legendarische Babe Ruth. Na deze verkoop zou de club tot 2004 in de kelders van het baseballgebeuren belanden. Door de verkoop van Babe Ruth kon Frazee een theaterstuk financieren op Broadway met de titel "My Lady Friends" (1919) Frazee in 1916 Vooraleer hij dit stuk in 1925 als No, No, Nanette op de bühne zou krijgen, producete hij nog twee andere Broadway stukken met veel succes, "Dulcy" (1921-1922) en "Her Temporary Husband". Frazee contacteerde daarvoor de componist Vincent Youmans en de tekstschrijver Irving Caesar. Vincent Youmans Irving Caesar Irving Caesar had tevoren al meegeschreven aan lyrics voor de Broadway musical "The Girl Behind the Gun", later omgedoopt tot "Kissing Time". Dit is wel een zeer bijzondere musical voor ons, Belgen, want het oorspronkelijke boek werd dan wel geschreven door Guy Bolton en P.G.Wodehouse (jawel, de grote P.G.Wodehouse, wellicht het grootste Engelse komisch schrijfgenie ooit!), maar de muziek was van Ivan Caryll. Deze Ivan Caryll heette eigenlijk Félix Marie Henri Tilkin en dat was, jawel, een Belg die leefde van 1861 tot 1921 en zo maar eventjes een 40-tal muzikale komedies en operettes schreef! Ivan Caryll We kunnen later aan deze illustere Belg die werd geboren in Luik en er ook studeerde, een apart artikel wijden. Maar dat de man zeker de kwaliteiten bezat om een operette te schrijven, bewijst deze prachtige Pink Lady Wals (1911) van zijn hand, die niet moet onderdoen voor de Strauss walsen!
Vincent Youmans (1989-1946) was eigenlijk van plan om ingenieur te worden, maar doordat hij werd opgeroepen voor WO I, deed hij daar zijn interesse op voor theater door verschillende shows te producen voor de troepen van de zeemacht. Youmans is juist één dag na George Gerschwin geboren en zou juist zoals deze grote componist geen lang leven beschoren zijn (57 jaar). No, No, Nanette is dan ook één van zijn belangrijkste werken voor het nageslacht! De musical had er al een weg opzitten via Detroit, Chicago en zelfs Londen, alvorens op Broadway te belanden. Echter de grote doorbraak voor de musical kwam er op Broadway doordat de producer Frazee aan Caesar en Youmans gevraagd had enkele nieuwe stukken voor de show te schrijven. Frazee zelf zorgde dan voor een hele nieuwe cast. De twee toegevoegde stukken werden ook meteen de klassiekers "Tea for Two" en "I Want to Be Happy" Eerst een leuke uitvoering van Tea for Two door Rafaëlla Cara uit 1975.
Van het nummer "I Want to be happy" is er een prachtige opname met Ruby Keeler op het toneel. U ziet hier een weergave. Echt spijtig dat deze opname niet bestaat in een betere kwaliteit, maar ze blijft indrukwekkend om te zien! De tapdance uitvoring is fenomenaal!
Het Broadway succes resulteerde in twee films met dezelfde naam in 1930 en 1940 en in 1950 werd de musical herwerkt tot een Doris Day vehikel met als titel "Tea for Two". Indien U zin hebt kan U de hele film met Anna Neagle in de rol van Nanette (film uit 1940) hier bekijken.
Wanneer 45 jaar na de eerste opvoering de show een nieuw leven begon op Broadway, moest de musical opnieuw door dezelfde lijdensweg: de musical sloeg niet meer aan, ondanks het opvoeren na 4& jaar van de oude ster Ruby Keeler. de show werd herschreven en kreeg een Art Deco look die iedereen verbaasde! het resultaat was 861 opvoeringen en twee jaar lang ononderbroken op Broadway! De opname van deze show kan U beluisteren via de volgende link: http://bertiepepper.multiply.com/music/item/1279/No_No_Nanette_1925_van_Vincent_Youmans Om te besluiten een korte impressie van de musical op het toneel.
OPERETTE IS NIET OUBOLLIG
