28-10-2011 om 00:00 geschreven door Bertiepepper

Walter Wilhelm Goetze (1883-1961 allebei in Berlijn) was een Duitse componist van operettes en revues.



                                 

Muziek werd Goetze met de paplepel ingegoten! na zijn middelbare studies was het al snel duidelijk dat hij muziekstudies zou gaan volgen. Na deze studies werd hij orkestmusicus in het Berlijnse cabaret "Pêle-Mêle" . Later werd hij verkast naar het Berlijnse "Intimen Theater" waar hij zijn eerste chansons schreef. Deze zou hij later vaak gebruiken in zijn bühnewerken. Tegen 1911 kon hij van zijn werk als componist leven en in dat jaar leverde hij zijn eerste volwaardig bühnewerk af: de "fliegerposse" "Parkettsitz nr. 10". In 1912 volgt dan een eerste succesje in zijn geboortestad met de posse (Berlijnse operette) in drie acten "Nur nicht Drängeln". Er volgen een hele reeks operettes waarvan Ihre Hoheit - die Tanzerin uit 1917 met zo maar eventjes 700 voorstellingen de bekendste was. Echter heden ten dage is ook deze operette bijna volledig uit het collectief geheugen verbannen.
De enige twee operettes die soms nog eens opgevoerd worden zijn "Adrienne" (1926) en Der goldene Pierrot" (1934). Ook van zijn laatste operette "Liebe im Dreiklang" (1950) blijven nog wel wat opnames over!

Ga naar de volgende link:   www.youtube.com/watch?v=3bV5bkzG03E

De bedoeling van Goetze was de Berlijnse operette te veredelen en te verfijnen, iets waar hij zeker in gelukt is.
Van "Adrienne" vond ik spijtig genoeg geen beelden, behoudens misschien wel het bekendste lied uit de operette, het "Branntweinlied".

Ga naar de volgende link:    www.youtube.com/watch?v=ed23wnAoX7I

De hele operette kan je beluisteren via mijn Multiply account, dat vind je iets verder op deze blog.
"Adrienne" speelt zich af in Mitau (hertogdom Kurland) en in Dresden (koninkrijk Saksen). Adrienne Lecouvreur is niet de eerste historische figuur die wordt opgevoerd in een operette: Pompadour, "die Dubarry", "die Kaiserin" (Maria Theresia), Admiraal Lord Nelson in "Lady Hamilton" en Goethe in "Friederike" zijn andere voorbeelden.
"Adrienne" draait rond de affaire tussen Moritz von Sachsen en de toneelspeelster Adrienne Lecouvreur. De Hertogin kan zich niet neerleggen bij deze affaire daar ze zelf Moritz in haar netten wil strikken.
Dus voor de liefhebbers: op Multiply vindt U de volledige operette!Maar ook hier kan U via de volgende links verschillende nummers uit "Adrienne" beluisteren:

Ga naar de volgende link:   www.youtube.com/watch?v=yXhcj0adLj8
Ga naar de volgende link:   www.youtube.com/watch?v=v2dgwESfesI
Ga naar de volgende link:   www.youtube.com/watch?v=P9U6wRdPO2U
Ga naar de volgende link:   www.youtube.com/watch?v=d9-wt39H0Rk

28-10-2011 om 00:00 geschreven door Bertiepepper

Deze operette is de geschiedenis ingegaan als de doorbraak van de grote Zarah Leander die de hoofdrol van Gloria voor haar rekening nam.
Ralph Benatzky, die vooral beroemd is geworden door het samenstellen van de operette "Im Weissen Rössl", werd geboren in Mährisch-Budwitz (Moravia) in 1884 en stierf in Zürich in 1957. Vaak werd hij verkeerdelijk als iemand met Joodse roots bestempeld, maar dat was waarschijnlijk omdat hij tweemaal trouwde, telkens met een Joods meisje. Benatzky had geen gemakkelijke jeugd: nadat hij wegens insubordinnatie van school was getrapt, ging hij op 15-jarige kadet in het leger in Wenen.

     

Maar in het leger werd hij ook aan de deur gezet, naar verluidt omdat hij een duel uitvocht, officieel omwille van gezondheidsredenen. Hij begon dan aan een aantal studies en combineerde met succes muziekstudies met philologiestudies.
Hij startte zijn muzikale successen als songwriter van onder meer "Ich muss wieder einmal in Grinzing sein", "Draussen im Schönbrunner Parke" en "Ich weiss auf der Wieden ein kleines hotel"

Ga naar de volgende link:   www.youtube.com/watch?v=64-IbA5gGyc

Ga naar de volgende link:   www.youtube.com/watch?v=ol6YMZQMPAw

Tegelijkertijd verzorgde hij de muziek van enkele kleinere cabaret-musicals en operettes zoals "Laridon", "Kokettchens Mission" en "Das Blonde Abenteuer". In Wenen werd hij directeur van het Rideamus Cabaret. Hij schreef dan een leuke vaudeville "Prinzchens Frühlingserwachen" en een niemendalletje werd zelfs bewerkt voor het Britse theater tot "The Frolics of Gabrielle". Hij zorgde voor een groot aantal operettes en bühnewerken die U kan bekijken op de website over Ralph Benatzky, http://www.ralph-benatzky.de/main.php
Deze operette is eigenlijk wel een buitenbeentje. Zelden speelt een echte Weense operette zich af in Hollywood! Het werd meteen een mooie, jazzy maar soms ook bijtende Hollywood satire. Mooi is dat Zarah Leander die in 1936 de première speelde en de hoofdrol vertolkte, dat ook nog eens overdeed in 1958 voor de enige CD opname die er van deze operette bestaat (een Weense studio-opname). De CD bevat ook als bonus en aantal historische opnames uit 1936 met Zarah Leander en haar toenmalige tegenspeler Max Hansen.

             
 Max Hansen                                                          Zarah Leander

Een operette met in de hoofdrol een excentrieke filmdiva, paparazzi zonder scrupules, studiobonzen met veel geld maar weinig verstand, hyperventilerende filmdirecteurs, enz., zo zijn er niet veel in de Weense operettegeschiedenis.
Deze operette bevat eigenlijk maar één echte Weense wals, die dan nog verwijzingen bevat naar Amerikaanse films met een setting in Amerika, Mickey Mouse in lederhosen en Amerikaanse toeristen die vallen voor de Beierse klederdracht wanneer ze Salzburg bezoeken. Benatzky schreef deze hitoperette samen met cabaretsterren Paul Morgan, Adolf Schütz (boek) en Hans Weigel (liedjesteksten). Zij ging in première in het "Theater an der Wien" met een cast vol superlatieven: Max Hansen als de Hollywood journalist Axel en de nieuwkomer Zarah Leander in de rol van de film- diva Gloria Mills. Het werd zo'n glansrol dat Zarah Leander zelf kort daarne een Duitse filmdiva zou worden toen ze bij de Duite filmmaatschappij UFA aan de slag kon en zo één van de bekendste sterren van de nazi-cinema werd. Zo werd ze een goede vervangster voor Marlène Dietrich die haar rug had gekeerd naar het gedachtengoed van Het Derde Rijk!
Als opwarmer hoort U één van de beginnummers uit de operette, gezongen door zarah Leander, "Kinostar"

Ga naar de volgende link: www.youtube.com/watch?v=RzoHVr58iy4

Het was echt niet de gewoonte om Weense operettes een setting te geven in Amerika laat staan in Hollywood. Enkele uitzonderingen zijn: "Die Arme Jonathan" van Karl Millöcker uit 1890, "Vergelt's Gott" van Leo Ascher uit 1905, "Die Dollarprinzessin" van Leo Fall uit 1907. Bijzonder is dat ook deze drie operettes in première gingen in het Theater an der Wien. Ook het Hollywoodgegeven dat in de jaren '30 zijn hoogtepunt bereikte, was voor enkele operettes het onderwerp: "Hochzeit in Hollywood" van Oscar Straus in 1928, "Herzogin von Chicago" van Emmerich Kalman ook uit 1928 en "Märchen im Grand Hotel" van Paul Abraham uit 1934. Maar "Axel an der Himmelstür" bleef zeker de meest succesvolle! Daarenboven heeft de operette nog geen last van het naziregime gehad: "Axel" is geestig, soms bijtend en spottend met de politiek! Naast de hoofdplot over de liefde tussen de diva en de journalist, is er de zijplot van de Duitse uitgewekenen naar Hollywood. Gegeven de Duitse situatie na 1933 was dit zeker een realistisch gegeven. het wordt pas zeer realistisch wanneer men weet dat na de Anschluss van Oostenrijk in 1938, Benatzky zelf uitwijkt naar Amerika en Paul Morgan gedeporteerd werd en omkwam in het concentratiekamp. Toch slagen de makers van deze operette naar Joodse traditie aan zelfspot te doen en de moeilijke en zware periode op een luchthartige manier in de operette te verwerken.

Ga naar de volgende link: www.youtube.com/watch?v=0wlFJ3gJsD0

Zoals Max Hansen hierboven het "Lied van de Oude mannen" zingt uit de operette "Axel an der Himmelstür": De dommen hebben geluk, zo hadden ook de makers van de operette geluk dat de eerste keuze voor de vrouwelijke hoofdrol, Benatzky-getrouwe Liane Haid, afhaakte voor de rol. De Deen Max Hansen stelde dan voor om de onbekende Zweedse zangeres Zarah Leander te nemen. Het was al helemaal ongewoon om geen sopraan te nemen voor de leading rol in een operette en daarbij ook nog eens een onbekende dame, dat was toch wel een risico! Een conteraltstem die eigenlijk aanleunt bij een vibrerende diepe basstem, dat was toch echt wel ongewoon.
Max Hansen omschreef het eerste optreden van Zarah Leander als een stem die alle hoeken van de zaal bereikte. De mensen zaten op het tipje van hun stoel. wat was dat? Een primadonna die geen sopraan was, zelfs geen mezzosopraan! Het eerste onwennige rondgekijk ging al vlug over in een besef dat deze dame iets wonderlijks en unieks bevatte! ze kreeg al gauw het label van Greta Garbo van de operette. Vooral het nummer "Gebundene Hände" uit deze operette bleef hangen bij het publiek:

Ga naar de volgende link: www.youtube.com/watch?v=X21EUsdaM-8

Leander bleef Benatzky trouw voor har eerste film in 1937 "Zu neuen Ufern" waarvoor benatzky twee hits componeerde: "Ich steh' im Regen" en "Yes, Sir!"

Ga naar de volgende link:  www.youtube.com/watch?v=eQqym78NV2E

Ga naar de volgende link:  www.youtube.com/watch?v=mBk0QauAbHw

In Duitsland werd ondertussen de operette "Axel an der Himmelstür" tot een nazi-operette omgevormd. zo werden bv de Joodse schrijvers van de affiche geschrapt. In deze versie die vooral in Munchen speelde, werd de rol van Axel vertolkt door Johannes Heesters, de nederlandse operettezanger. Hij geldt als een fenomeen: hij werd geboren in 1903 en staat in het Guiness Book of records als oudste artiest die nog steeds optreedt: hij is inmiddels 108 jaar oud!!! Zijn optredens tijdens het naziregime zouden hem later steeds parten blijven spelen wanner hij terug wou optreden in Nederland. Men scandeerde er meermaals "Heesters SS!" en zo maakte men hem duidelijk dat hij beter in Duitsland bleef.
Leander werd nog gevraagd om de rol van Gloria te spelen in een speelfilm, maar dat weigerde ze omdat ze inmiddels weer naar Zweden was getrokken. Na de oorlog verdween de operette zowat in de vergeetschuif en het waren eerder de zeemzoete Weense operettes die overeind bleven. Toch bleef Zarah Leander bekendheid vergaren en bleef ze nummers uit "Axel" zingen. Dat maakte dat men op het idee kwam in 1958 een totaalopname van de operette te maken, opnieuw met Leander in de hoofdrol. Wanneer je deze uitvoering hoort, lijkt het wel of Zarah leander nog beter is geworden dan in 1936. Alleen Toni Niessner als Axel is misschien niet zo sterk als Max Hansen, maar de opname blijft wel een schitterend werkstuk! het aparte stemgeluid van Max Hansen kon hij  niet echt benaderen. U hoort Max Hansen hier met een lied uit de operette "Axel an der Himmelstür" Ga naar de volgende link: www.youtube.com/watch?v=_sieJyfv5SE In deze operette waagde Max Hansen zich zelfs aan een soort jodelen in het nummer "Hollyhollyhollyhollyhollywood"

DEZE OPNAME IS MOMENTEEL NIET BESCHIKBAAR

Het is echt spijtig dat deze operette tegenwoordig niet meer op de affiches te vinden is van operettegezelschappen. Wellicht heeft de colloratuur van de hoofdrolspeelster hier iets mee te maken maar het is zonde dat deze mooie, ironische, ritmische muziek niet meer gespeeld wordt. Tot besluit een modernere versie van Hollyhollyhollyhollywood en nog enkele liederen uit de operette

Ga naar de volgende link:      www.youtube.com/watch?v=tBUdKqnUxVk

24-10-2011 om 00:00 geschreven door Bertiepepper