BIJDRAGEN TOT DE KENNIS DER GESCHIEDENIS
VAN DE GEMEENTE SCHRIEK.

door Jan De Belser

Deel 3

GROOTLO.

De naam van Grootlo, - in oude akten Grutlo, Groteloo, Grotloo, Grootte, Grootloy,- vinden wij de eerste maal vermeld in het stuk, waarbij Walther Berthout in 1220, - ter kruisvaart te Damiette – aan het Theuthoonse huis van Jerusalem 24 bunder land te Rama en zes bunder grond te Grutlo vermaakte (1).
Volgens de volksoverlevering zou die naam voortkomen van “ groot loon “, doordien de ambachtslieden, bij het opbouwen der kapel of kerk, om het werk te bespoedigen, aldaar groter loon verdienden dan elders ( aan de kerk van Aarschot, zeggen enigen). Er wordt zelfs bijgevoegd dat dit zou gebeurd zijn rond het jaar 1100.
Over het bouwen der kapel, het ontstaan en bestaan van Grootlo tot in de 17e eeuw, is tot heden weinig of niets met zekerheid gekend. In schier alle oude oorkonden, zo onder geestelijk als onder burgerlijk opzicht, gaat de naam “ Grootlo “ met die van Schriek gepaard. Schriek bestond uit “ de heerlijkheden Schriek en Grootlo “. In enkele oude stukken zou voorkomen : de dorpen van Schriek en Grootlo.
(1) J.T.de Raadt geeft in zijn brochure “ À propos d’un diplôme relatif à la Maison des Berthout « bl.4 en 5, het volgend afschrift van dit oorspronkelijk schrijven :
“ Waltherus Bertholdus, nobilis de Brabantia et Dominus de Machlinya, Domino Egidio, fratri suo Dilicti et filiis suis W. et H.Karissimus neenon universis sancte ecclesiae fidelibus omnibus que suis presentum paginam perspecturis salutem in auctore salutis. Quoniam ab humana facilius alabuntur memoria que nec scripto nec voce testium eternantur, ideo notum facimus presentibus et futuris Christi fidelibus quod cum in exercitu christiano apud Danyetham infirmi quidem corpore sani autem mente essermus, Divina consulente gratia, Hospitali sancte Marie Domus theutonicorum in Hierosolyma XXIIII bonuaria pratorum in Rama contulimus et VI bonuaria dure terre in Grutlo, ubi curtim sont facturi, et tantam libertatem super lignis incidendis in nemore nostro Wawir sicut III milites nostri incidere solent, candem quoque libertatem in pascendis porcis in predicta silva, qua III milites beneficiati a nobis ibidem utuntur. Hec autem omnia pro salute omnium progenitorum nostrorum animarum, prenotate domus religioni donavimus, utque Deus in novissima tuba nostri dignetur cum fidelibus misereri. Ut ituque hoc rationabile factum in posterum permaneat ratum et inconvulsum sigili nostri impressione et testium subscriptione hane litteram confirmavimus. Huius rei testes sont Dominus Gisilbertus de Sittenheim, Willelmus capellanus de Calmunt, Franco de Arkania, et Duo filii eins F. et W., Arnoldus de Ryminam, Egydius et Arnoldus filii nostri, Henricus de Dufele, Willelmus clericus noster de Belivort, Basilius famulus noster, ac alii plures.
Acta sunt hec apud Damietham anno Dominice Incarnationis M.CC.XX.VI. Kal. February. »

KERKELIJK GROOTLO. Eerst ruim vier eeuwen en half na de vermelding van de naam Grutlo (1220), vinden wij de naam Grootlo weer in een akte (1) van “ Verhuring van het Capellegoed van Grootloo “ in het jaar 1662. Uit deze titel, - wij hebben geen inzage kunnen nemen van het stuk – besluiten we dat de kapel dan al lang bestond vermits ze reeds in het bezit was van vast goed dat ze verhuurde, en dat daaruit te veronderstellen valt dat het inkomen van dit goed wel deels aangewend zou zijn tot uitoefening van de eredienst in de kapel.
Wel hadden Schriek en Grootlo alsdan maar één pastoor, die daarom genoemd “ Pastoor van Schriek ende Grootlo “, maar uit de overeenkomst tussen de E.H.Pastoor Lardinoy en de gemeente Schriek in 1744-’45, (2) die aan de E.H.Onderpastoor van Schriek de verplichting oplegt “ alle sondaegen ende heyligdaegen de vroegmisse te lesen ende andere dienste te doen (in de kapel van Grootlo) voor de commoditeyt van de parochiaenen als voorafgaendelyck “ – moet men besluiten dat die diensten reeds vroeger, zeker van bij de stichting der fondatie (3) van Mevr. Van Grootendael (lijftochtenares van de heer Hiéronymus Zety) in 1709 of 1714, - misschien nog vroeger verricht werden. (4)
Later in 1778 werd het onderhouden der diensten in de kapel van Grootlo bevestigd door de E.H.Snoeckx in de lijst die hij opgemaakt heeft van de goederen en cijnzen der kapel. We lezen daarin : “ Daartoe (ttz. Tot het onderhouden der kapel) ontving hij (de heer onderpastoor) buiten het “ offer “, dat doorgaans rond de 30 gulden beliep ; a) Den interest van de renten der stichting van Mevr. Van Grootendael (opbrengst van ’t Koudhalzen hof) ; b) Een cijns van 12 gulden bezet op een huis van den heer Baron voor het ontvangen (bekostigen) van een Eerw.Pater Minderbroeder op den Feestdag van den “ Zoeten Naam “, patroonfeest der kerk van Grootlo ; c) Een cijns van 2 g. 2 st. van een huis gebouwd op goed bij de kapel gelegen en genoemd “ Kapellehof “ ; d) Een cijns van 2 g. 2 stuivers van een huis gebouwd op een hoeksken land dat aan de kapel toebehoorde ; e) De opbrengst der bomen rond de kapel ; f) van den E.H.Pastoor 120 g. ; g) Van de gemeente 30 g. ; h) van de kerk van Schriek 15 g. per jaar (5)”
En de E.H.Jan Frans Raeymaekers, opvolger van de E.H.Pastoor Snoeckx, getuigt, dat bij zijn benoeming tot pastoor van Schriek in 1791, - de gewoonte bestond van mis te zingen in de kapel op de feestdagen van : de Besnijdenis O.H.J.C., - den H.Naam Jezus, - O.L.V.Boodschap, - de H.H.Apostelen Petrus en Paulus en O.H.Hemelvaart.
Zoals hiervoren gezegd, had de eerste verhuring van “ het Kapellegoed “ plaats rond 1662, - de verhuring van een driekantig hoeksken erf “ den Altenaer “, toebehorend aan de kapel, greep plaats in 1789. (6)
(1) Vermeld onder n° 102 van de inventaris van 1898.
(2) Vermeld onder n° 191 van de inventaris van 1898.
(3) Vermeld onder n° 46 van de inventaris van 1898.
(4) Gebeurlijk vermeld in n° 149 : Grootlo
(5) In dat stuk leest men : Proviseurs ofte collateurs den President van het Seminarie te Mechelen en den Deken van het district van Mechelen ten Westen, moeten die vergeven (toekennen) naar hun goeddunken, daarover eerst gehoord zijnde de Pastoor, alsoo spreekt de familie selfs.”
(6) N° 251 van den inventaris.

VERVAL. – In 1821 zijn de goederen der kapel van Grootlo door de gemeente aangeslagen en later verkocht. Het bedrag ervan vinden wij nergens vermeld. Dit van de verkoop der bomen beliep 188 gulden.
In 1838 zijn de diensten in de kapel afgeschaft. Van dat ogenblik af werd de kapel niet meer onderhouden en na enige jaren was ze zodanig vervallen, dat men besloten had ze af te breken (1). Dat is echter, gelukkig, niet gebeurd, dank aan Z.Em.Kardinaal Sterckx, die dezelve wilde behouden, als zijnde de enigste kerk of kapel van het aartsbisdom, toegewijd aan de H.Naam Jezus.
In 1870 en ook vroeger diende de kapel tot schuur. De landbouwers uit de buurt borgen er hun oogst in op. Voor die tijd heeft een wever er zelfs gedurende geruime tijd zijn getouw in opgesteld gehad en zijn ambacht in uitgeoefend.
(1)Stenen en afval van uit- en afgebrokkelde muren en conterforts werden door de buren weggehaald en benuttigd als bouwstof tot herstelling en verbetering van woonhuis en afhankelijkheid.

OP WEG NAAR HERSTEL EN OPRICHTING DER PAROCHIE. – De 16 december 1871 wordt door de hoofden van 124 huisgezinnen, die Grootlo alsdan telde, een verzoekschrift tot oprichting eener parochie aan Z.EM.Kardinaal Aartsbisschop gezonden. Het gehucht wordt niet belangrijk genoeg geoordeeld, ofschoon de E.H.Schellebeek, destijds onderpastoor te Tremelo, die men met de oprichting der parochie wilde gelasten, het tegendeel beweerde. Een afgevaardigde van het bisdom wordt tot nader onderzoek ter plaatse gezonden. Deze oordeelt dat Heist-Goor, wiens ingezetenen rond dezelfde tijd om de oprichting ener parochie hadden verzocht, van meer belang is en brengt gunstig verslag uit voor Heist-Goor. (1)
Is de eerste poging mislukt, toch verliest men de moed niet. De 28 maart 1874 vraagt Mevr.Wwe Frans Goossens, geboren Catharina Rijmenants, een der voornaamste ingezetenen van Schriek, woonachtig te Grootlo, aan het gemeentebestuur van Schriek toelating om op eigen kosten de bouwvallige kapel te herstellen. Het gemeentebestuur trekt zich uit de slag met te antwoorden dat de kapel de eigendom is van de kerk en het gemeentebestuur daar niets in te zien heeft.
De 13 mei daarop volgend wordt dezelfde toelating gevraagd aan de kerkfabriek. Deze laat aanzoekster vrij van handelen, met de woorden : “ Doe ermee wat ge wilt “. Des ondanks bleef de uitvoering van het voorgenomen werk nog 17 jaar uit. Had die weldoenster van Grootlo wel toelating tot handelen? Wellicht voelde zij dat haar voorstel de algemene goedkeuring niet verwierf vanwege de overheden van Schriek, die in ’t herstellen der kapel de voorbode zagen van ’t inrichten ener parochie, waardoor de moeder-parochie zich onder meerdere opzichten in hare stoffelijke belangen benadeeld zag. Mogelijk heeft dit vertraag nog andere oorzaken.
In 1883 liet Joanna Wouters, dichte gebuur van de kapel, al de vensters en ruiten voorzien.
Eindelijk, in 1891 wordt de bouwvallige kapel gans hersteld door de zorgen van de heer Engelbert Goossens en dezes zuster, kinderen van voornoemde Wwe Goossens.(2) Hier weze terloops gezegd dat de voornoemde familie intussen de grootste weldoenster is geweest, o.m. tijdens de ongelukswet van 1879 voor katholieke scholen heeft gezorgd, wat later te Schriek een klooster en prachtige klassen heeft gebouwd en bijgedragen in al wat de gemeente en de kerk aangaat. Van dit ogenblik (1891) wordt in de kapel de 3e maandag van elke maand mis gelezen door de E.H.Onderpastoor van Schriek.
1895. – In dit jaar komt een E.H.Professor aan het St.Jozefscollegie te Aarschot des zondags de goddelijke diensten verrichten (3), biecht horen, de H.Communie uitreiken en bijhorig werk verrichten. Een bijzonderheid : wijl het H.Sacrament in de kapel niet mocht bewaard worden, werden slechts zoveel hostiën geconsacreerd als er personen ter H.Tafel zouden naderen, die vooruit geteld werden door Juf.Goossens.
Nu al het parochiaal zondagswerk reeds in de te klein geworden kapel verricht wordt, en men aan het verlangen van dien milden weldoener niet kan blijven weerstaan, stemt de kerkfabriek (E.H.Pastoor Truyts) er dit zelfde jaar in toe dat vermelde heer Goossens de kapel zou vergroten. Dit gebeurde door het aanbrengen van een beuk (langs de N.zijde) en een toren, een werk dat onmiddellijk aangevat en uitgevoerd werd.
1905. – Het verzoek aan Z.Em. de Kardinaal, ter gelegenheid van het toedienen des Vormsels ter kerke van Schriek gedaan om het H.Sacrament in de kapel van Grootlo te mogen bewaren, wordt niet ingewilligd. Maar om de aanzoekers zijn goeden wil in belangstelling te tonen, komt Z.E. persoonlijk ter plaatse kennis nemen van de toestand en raadt hun aan de inrichting ener parochie te vragen. Op de vraag daartoe aanstonds gedaan, volgt een gunstig advies vanwege de bevoegde overheid en worden de grenzen door het Aartsbisdom vastgesteld. Daarop volgt een Koninklijk Besluit dat de parochie opgericht verklaart.
(1) Reeds in 1858 had de heer Jozef Verbist, een voornaam ingezetene van Goor, pogingen aangewend om een parochie op te richten. Machtige tegenstrevers van Heist deden zijn plan mislukken. Toch gaf hij zich niet verloren, want aan de vijanden die hem geluk wensten met zijn “ buis “, antwoordde hij : “ Wacht maar, ik zal die buis zo hoog opsteken, dat ge ze te Heist zult zien staan!” En, in 1873, het ogenblik gunstig achtend, begon hij opnieuw te werken en slaagde. Bij Kon. Besluit van 4 sept.1873 werd de parochie Goor opgericht. Een voorlopige kapel was weldra voltrokken en de 19e november 1873 werd E.H.Mellaerts, onderpastoor te Keerbergen, als eerste herder van Goor ingehuldigd. Deze bouwde de kerk in de jaren 1878-’79. De parochie kreeg tot beschermheilige “ St.Alfons “ die tijdens de eerste jaren ook tot patroon gekozen werd voor een groot getal dorpelingen.
(2) Om aan de kapel zoveel mogelijk haar oorspronkelijk uitzicht en vorm te geven, verzamelde de heer Goossens in en buiten de huizen der buurt al de stenen die voorheen tot de kapel behoord hadden.
(3) De E.E.H.H.Raeymaekers en Van de Voorde kwamen overhand des zondags de kerkelijke diensten celebreren.

KONINKLIJK BESLUIT. Art. 1. – Le hameau dit Grootloo, commune de Schriek, est érigé en succursale sous le vocable de « St.Nom de Jesus ». Cette succursale aura pour circonscription la partie est de la commune de Schriek, séparée de la paroisse de St.Jean Baptiste à Schriek par la ligne séparative entre les parcelles n° 553 et 555 section B d’un part et les parcelles n° 558, 557 et 556, section B d’autre part ; l’axe du chemin dit « Lauwerijkensstraat »; l’axe du chemin dit « Langstraat » et l’axe du chemin dit « Trommelstraat ».
Art. 2. – Un conseil de fabrique y sera immédiatement établi conformement à l’art.6 du décret du 30 décembre 1809.
Notre ministre est chargé…
Donné à Laken le 16 mai 1906.
(s) Léopold.

A. – Pars parochiae de Tremeloo annexe parochiae de Grootloo :
Te beginnen aan de grens der gemeente Schriek, de grensscheiding tussen de gemeenten Baal en Tremelo; op de gemeente Tremelo de scheidslijn tussen de percelen n° 300a enerzijds en 300b en 285c anderzijds, sectie A tot aan de baan van Baal naar Grootlo; de middellijn van die baan tot aan de Raambeek; de Raambeek tot aan de grens van Schriek.
B. – Pars parochiae de Keerbergen annexe parochiae de Grootloo :
Te beginnen van de grens der gemeente Schriek de middellijn van de Paalstraat tot aan de Leuvense baan; de Leuvense baan langs beide kanten met 100 meters buitenkant tot aan de grens van Schriek.

De herder alleen ontbrak nu nog, maar dat duurde niet lang.

DE EERSTE HERDER. – De Eerw.Heer Vermeerbergen Frans, sedert 1897 onderpastoor van Schriek, wordt door Z.Em.Kardinaal Mercier de 26 september 1906 als eerste pastoor der nieuwe parochie aangesteld, en wordt de 3 oktober ingehuldigd.

1906-’07. – ’t Eerste werk van de eerste herder: onmiddellijk bouwt hij de Z.beuk bij aan de kapel, vergroting dringend nodig ingevolge aangroei van bevolking.
Bijna terzelfdertijd vangt hij aan met het bouwen der pastorij die in 1907 voltrokken wordt.

1910. – Een poging om een begraafplaats in te richten op de Donken, een honderdtal meters O.waarts van de kapel, mislukt doordat de eigenaar, hr.Vermeerstraeten, notaris te Brussel, weigert grond te verkopen. De heer Eug.Goossens (reeds vernoemd), burgemeester van Schriek sedert 1896 en Provinciaal Raadslid, staat daarop een perceel bouwland af van 33 are op ruim 200 meter Z.waarts van de kapel. Deze begraafplaats wordt de 12e juni 1910 gewijd door de E.H.Pastoor, bij ontstentenis van de Z.E.H.Deken.

1925. – De E.H.Pastoor laat de kapel schilderen en opschikken. Onkosten ruim 9000 fr.

Buiten het werk voor de stoffelijke inrichting zijner parochie, heeft de herder door parochiale instellingen ook gezorgd voor ’t geestelijk welzijn zijner onderhorigen. Zo stichtte hij op:
13 october 1907 – enkele dagen na zijn intrede – een congregatie voor jonge dochters;
5 juni 1908 het Broederschap der Gedurige Aanbidding;
5 augustus 1908 het Broederschap van den H.Naam Jezus;
In 1909 de Bond van het H.Hart. De vlaggenwijding van deze Bond door Monseigneur Van Roey, dorpsgenoot en studiemakker van de E.H.Pastoor, had plaats de 28 mei 1911.

VERDERE INRICHTING DER PAROCHIE. – De heer Burgemeester Goossens, de 11 juli 1920 kinderloos overleden, en zijn enige zuster, ongehuwd gestorven de 31 december 1925, hadden tijdens hun leven een gedeelte hunner goederen vermaakt aan de E.H.Pastoor met het inzicht deze er te laten over beschikken naar eigen goeddunken ten voordele zijner parochie.

1927. – In ’t bezit der hun toegekende goederen, richt de E.H.Pastoor in vermeld jaar voor de meisjes een scholllokaal op met vier klassen, gehouden door de Zusters van St.Jozef van Calasance van Vorselaar, aan wie hij de pastorij tot woning afstaat.

1928. – Nevens de zusterschool bouwt de E.H.Pastoor twee klassen voor de jongens (met onderwijzers). De kosten dezer gebouwen met bemeubeling belopen 298 760 fr.

BOUWEN ENER KERK. – De sterke aangroei der bevolking had de E.H.P. sedert lang aan ’t oprichten ener kerk doen denken.

1929. – Nu de scholen in regel zijn, begint hij daartoe middelen te beramen en wordt de hand aan ’t werk geslaan.

1930. – In juni van dit jaar wordt, bij openbare verkoping der goederen van vermelden heer Vermeerstraeten, door de kerkfabriek mits 9875 fr een parceel grond aangekocht, dat allergunstigst gelegen en geschikt is voor de kerk (1). De goedkeuring van die aankoop door het hogere bestuur op de lange baan geschoven, verschijnt een jaar nadien. Een plan opgemaakt door de heer Prov. Bouwmeester Careels (vader) wordt ter goedkeuring naar het Aartsbisdom gezonden, waar men bepaalt dat de uitvoering van het gehele werk het miljoen niet mag overtreffen.
Daarop volgt een reeks moeilijkheden van alle aard : beloofde toelagen worden eerst verminderd, daarna gans geweigerd ; het plan wordt afgekeurd, of dient gewijzigd, enz…, enz…- in een woord hinderpalen die onoverkomelijk schijnen en gehele mislukking doen vermoeden. Maar door volharding en takt weet de E.H.Pastoor al die moeilijkheden te overwinnen. Het eerste plan, mits enige wijziging (door de heer Careels, zoon) wordt goedgekeurd. Het bestek beloopt 698.000 fr.
De aanbesteding heeft plaats de 3 maart 1936 ter pastorij in aanwezigheid der kerkfabriek. Onder de zeven mededingers staat de hr. Jos IJzermans, aannemer te Mol, met de laagste aanbiedingsprijs, namelijk 675.410 fr(2) voor welke som hem het werk wordt toegewezen. Na goedkeuring der aanbesteding, wordt de 18 april 1936 aangevangen met de werken, die na 300 werkdagen moeten voltrokken zijn.

1937. – De 15 juni van dit jaar heeft de wijding der kerk door Z.E.Kard.Aartsbisschop Van Roey plaats.
De kerk, met een toren van 34 meter hoogte (24 m metselwerk) is in modern Romaanse stijl opgetrokken. Zij is 30 m lang en 20 m breed. Het is een wel verlicht en luchtig gebouw, zo bevallig dat men ’t gelijke ervan nergens aantreft.
(1) De voornoemde heer Vermeerstraeten berichtte de E.H.Pastoor op voorhand dat er nu gelegenheid was het vroeger gewenste perceel grond aan te kopen.
(2) De gebroeders Kempenaers uit Schriek stonden met de tweede laagste aanbiedingsprijs.

BEMEUBELING. – Zoals we hoger zegden, werd het bouwen der kerk aangevangen in april 1936, en vorderden de werken goed. Intussen was ook voor de bemeubeling van de kerk gezorgd.

ALTAREN. – Drie altaren, het hoofdaltaar toegewijd aan de Zoete Naam Jezus, de beide anderen aan O.L.Vrouw en aan St.Jozef, werden geleverd door het huis Gerrit, Lange Leemstraat, Antwerpen.

BIECHTSTOELEN. – Twee biechtstoelen, in stijl der kerk, werden vervaardigd door het werkhuis L.Maes te St.Lenaerts.

KLOKKEN. – Twee nieuwe klokken, de ene van 990 kg en de andere van 738 kg, een gift van de E.H. Alex.Vermijlen, aalmoezenier van ’t Godshuis en van ’t gesticht der Eerw.Zusters Annonciaden te Heist-op-den-Berg, werden de 8 augustus 1937 gewijd door de Z.E.H.Kannunik Sempels. De eerste draagt voor opschrift (in 4 onder elkander staande regels) :In nomine Domini, - Donator et Patrinus rev.Dominus Alex. Vermijlen, - Fr. Vermeerbergen, Parochus, - Me fundit Fr. Sergeys, Lovani 1937. De tweede : St.Aldegondis, consolatrix infirmorum, -(gevolgd van 3 regels als voren).

ELEKTRISCHE VERLICHTING. – Dit werk werd de 4 september 1937 aanbesteed op de pastorij in aanwezigheid van het kerkfabriek. Drie aannemers boden zich aan. Het werk werd toegewezen aan de heer Hendrik Anthonis te Lier, mits 15.156 fr.
Voor de overige meubelen ; communiebank, kruisweg, predikstoel en orgel(harmonium), was eveneens gezorgd.
Een gedenksteen langs de epistelzijde onder ’t hoogzaal in de muur gemetseld, draagt het inschrift : “ Deze kerk werd hier gebouwd in het jaar 1936 ter eere van den Zoeten Naam Jezus. – Fr. Vermeerbergen Pastoor, - J. Beyens Burgemeester, G. Careels, Provinciale Bouwmeester, J. Eysermans, aannemer.”

Met voldoening mag de E.H.Pastoor terugblikken op al het werk dat hij hier, ten koste zijner beste krachten heeft tot stand gebracht en waarvoor hij de dank van heel de parochie geniet. Niet te verwonderen dat, naar getuigenis die wij in Grootlo hoorden afleggen, het voornemen tot aftreden van de E.H.Pastoor een pijnlijke indruk maakte op al de parochianen (1). Het verlies van de eerste herder werd echter spoedig vergoed door de benoeming tot pastoor van zijn broeder, de E.H.Vermeerbergen Lod. (2), die in Grootlo geen onbekende was en van stonden aan de voetstappen zijns Eerw.broeders drukte en alras alle harten wist te winnen.

KERKFABRIEK : - Deze bestond uit de heren : Storms Gerardus, Claes Petrus, Maris Louis, De Zwert Petrus en Van Craen Jan Baptist.

KOSTERIJE : - Het ambt van koster-orgelist wordt heden (1940) bekleed door den heer Albert De Meutter (3)

(1) Afgetreden in september 1939 heeft de E.H.Pastoor zijn verblijf gekozen in de parochie van Sint-Jan Baptist (Schriek) waar hij van november 1897 tot september 1906 (datum zijner benoeming tot Pastoor van GROOTLOO) de bediening van onderpastoor had waargenomen.
(2) Geboren te Vorselaar den 26 april 1884.
(3) Deze behoort tot een familie van muziekkunstenaars :
a) Zijn grootvader Simon De Meutter dirigeerde in zijn tijd met succes de fanfaremaatschappij “ De Ware Vrienden “ te Schriek.
b) Zijn vader Alois De Meutter, die als kind in 1885 het werk van misdienaar verrichtte bij de godsdienstoefeningen ( rozenkrans, kruisweg ) door de geburen in hunne kapel alsdan uitgevoerd, nam bij de herinrichting der kerkelijke diensten in de kapel (1895) het ambt van koster-orgelist waar, daarin heden bijgestaan of vervangen door zijn voornoemden zoon. Vader Alois heeft nog zes andere zoons :
1. Armand : orgelist te Scherpenheuvel,
2. Jozef : id te Neerijsche (Brabant),
3. Alfons ; is te Waterschei
4. Juul : id in St.-Michiel te Antwerpen,
5. Emiel : leeraar aan de muziekschool te Berchem,
6.George : gewezen bestuurder der school voor kerkkosters (normaalschool) te Torhout (W-V)
En zijn enige dochter thans religieuse, zou voor haar broeders niet moeten onderdoen. Dit gezin zet de kroon op een 300-400 jaar oude familie.

OPPERVLAKTE EN BEVOLKING DER PAROCHIE GROOTLOO.

Oppervlakte (ongeveer) op : Bevolking in 1906 : in 1940
’t grondgebied Schriek
207 Ha (1) 65 huisgezinnen ……….zielen
’t grondgebied Keerbergen
163 Ha (1) 25 gezinnen ……….zielen
’t grondgebied Tremeloo
164 Ha (1) 21 gezinnen ……….zielen

(1) Naar opgave van den kadastralen legger (Poppe) dier gemeenten, de openbare wegen niet inbegrepen.

SCHRICK ONDER AARDRIJKSKUNDIG.

GRENZEN. Het grondgebied van SCHRICK is, zonder twijfel vroeger, t.t.z. voor de grensscheiding van 1807, uitgestrekter geweest dan heden. (l) Het schijnt zeker dat de Raambeek weleer de grensscheiding uitgemaakt heeft en dat het grondgebied van SCHRIEK langs den Z.O. kant verkleind is. En zou men uit het proces (2), dat, naar de volksoverlevering in de 17de eeuw, jaren geduurd heeft tusschen de gemeente Werchter en de heeren van SCHRICK over het bezit van de Bolloo (3) niet mogen besluiten, dat de gemeente SCHRIEK grond heeft bezeten, of minstens aanspraak gemaakt heeft op grond Z.waarts van vermelde beek ? De onregelmatige grensscheiding tusschen SCHRICK en TREMELOO, (voorheen Werchter (4), is zonder twijfel het gevolg van dit proces. (5)« En het gezegde: "Arm SCHRIEK; ik ben zoo ziek: de Bolloo verloren! het offer gestolen ! de kerk verbrandl (6) zou daarin zijn oorsprong vinden

Dergelijke gedingen (processen) waren in dien tijd menigvuldig,- want naarmate de bevolking aangroeide en men meer grond begon te ontginnen, werden de heiden en ombebouwde gronden een bron van twist zoo tusschen aan elkander aanpalende gemeenten als tusschen gemeenten en heeren. (7)
Ook hebben we gezien dat een gedeelte grond met 5 woningen hetwelk in het begin der 17de eeuw voor het geestelijk aan SCHRIEK was afgestaan, door de grensscheiding van 1807 aan Baal is teruggegeven.

Zonder twijfel is langs andere zijden geen verandering toe-gebracht aan de grenzen. Evenwel zijn daartoe in 1818-'20 pogingen tot verbetering aangewend geweest : Doordien het grondgebied van PUTTE zich, als een inspringenden hoek, tusschen dit van SCHHICK en KEERBERGEN uitstrekt tot 640 met. van den kerketoren van SCHHIEK en 4960 met. (in vogelvlucht van dien van PUTTE, zijn er tusschen de beide gemeentebesturen onderhandelingen aangeknoopt geweest met het inzicht regelmatige grenzen daar te stellen. Maar de voorstellen wederzijds gedaan,werden door de tegenpartij niet aangenomen en zoo is de zaak blijven hangen" (8)

Bij een blik op de kaart valt het op dat de vorm van het grondgebied van SCHRIEK veel gelijkenis heeft met dien der provincie Henegouw : De dorpskern op nagenoeg gelijken afstand van de drie uiterste punten, neemt de plaats in van de stad Bergen.

Zooals men op de kaart ziet, grenst de gemeente SCHRIEK ten N. aan HEIST-op-den-BERG, ten O. aan BOOISCHOT, ten Z.O. aan BAAL, ten Z. aan TREMELOO Z.W. aan KEERBERGEN, ten W.aan PUTTE, ten ten N. W. aan BEERSEL. ( 9)

(1) Verklaring uit den volksmond opgenomen.
(2) We ontdekten geen enkel stuk over dit proces
(3) Plaatselijke benaming der streek, voorheen gansch beboscht, waar de grenzen der gemeenten Schrick,Tremeloo, en Baal) samenloopen.
(4) Tremeloo is van Werchter gescheiden in 1837.
(5)Een smalle strook grond van ongeveer 1800 met. lengte en gemiddeld 250-300 m. breedte, gekend onder den naam van "KRUISLANDEN" en behoorend tot het grondgebied van SCHRICK ten Z. van GROOTLOO, doorsnijdt de Bolloo langs den W.kant en strekt zich uit tot dicht bij TREMELOO-dorp. (Op de aardrijkskundige kaarten afgebeeld als grondinham van de prov. Antwerpen in Brabant).
(6) Uit aanteekening van heer J.Op de Beeck.
(7) Zie "Proces over de Kapelheide (l771-‘75).
(8) Het verslag eener gemeenteraadzitting te SCHRICK, over die kwestie luidt :
"Seance du 20 septembre 1820.
Présent Le -Bourgemestre , etc.

Le bourgemestre, ayant déclaré la séance ouverte, a donné connaissance a l'assemblée que cette réunion extraordinaire avait pour objet de délibérer sur la résolution prise par le conseil minicipal de la commune de PUTTE, qui a proposé une toute autre délimitation entre les communes de PUTTE et SCHRICK, que celle conseil minicipal de cette commune avait demandée par sa résolution du 6 mai 1818, et qui, ainsi que celle du conseil municipal de la commune de PUTTE du 12 mai 18l9> a été communiquée à l'assemblée,avec invitation d'émettre son avis.

Obtempérant a l'invitation du Bourgemestre le conseil municipal de la commune de SCHH1EK,
Considérant que le conseil minic. de la commune de PUTTE exige trop en échange de la partie que le conseil municipal de SCHRICK avait demandée;

Considérant que l'arrêté Royal du 5 janvier 1818 s'oppose à ce que des parties d'une commune soient cédées a une autre sans une compensation égale, ce qui ne peut avoir lieu entre ces deux communes,- est d'avis de renoncer à son projet proposé le 6 mai 18l8 et de laisser subsister la délimitation en statuquo jusqu'à l'époque ou les communes seront cadastrées, et qu'alors peut-être moyennant des concessions réciproques on pourra trouver les moyens de former une bonne limite.
Copie de la présente, etc… Faite en séance à SCHRICK, etc…
Le sécrétaire Le Bourgemestre,
(s)C. Van den Putte. (s)J.N. Vermijlen.
Voor eensluidende copie.
De secretaris der gemeente van SCHRICK,
20 January 1845 (get) Ch. Holemans

(9) Deze grenzen zijn voor 5 Juni 1825 bepaald vastgesteld geworden. Waarschijnlijk is deze grensbepaling door het Staatsbestuur (onder het Hollandsch regiem) voorgeschreven geweest. De leden der Commissie met dit werk gelast, bestond blijkens het verslag uit burgemeester, assessors en aanwijzers. De grens is zeer nauwkeurig aangewezen : van stipt bepaald vertrekpunt uit langs middenpunt of buitenkant van weg, beek, gracht, - met aanduiding langs beide zijden der (scheilijn) van den naam en de woonplaats der aanpalende eigenaars, dikwijls met aanwijzing van richting (N.O,Z.W.), van bochten, hoeken, en lengte daarvan, aard van goed, enz.

Het verslag der bewerking aan de bevoegde overheid toegezonden is geteekend :
"Gezien en goedgekeurd door den Staetsraed Gouverneur der provincie Antwerpen den 14 Maart 1826.
Voor den Staetraed-Gouverneur der provincie,
Het Lid der gedeputeerde Staeten,
(g) Olivier.

Jammerlijk zijn in het afschrift van 't proces-verbaal der grensbepaling, in 1845 door den heer gemeentesecretaris Holemans genomen, en van welk laatste wij afschrift bezitten, de namen niet vermeld van de leden der Commissie (burgemeester, assessors en aanwijzers) die ieder der 6 artikelen (1 art.per aanpalende gemeente : BEERSEL, HElST-o-d-BERG, (Booischot was dan nog een afhankelijkheid van Heist) , BAAL, WERCHTER , (Tremeloo hing af van Werchter)-KEERBERGEN en PUTTE) hebben onderteekend.

Het verslag is te uitgebreid (beslaat ongeveer 25 bl. van hier bij gebruikt schrijfboek formaat) om in deze aanteekening opgenomen te worden. (Kopie ervan in ons archief).

UITGESTREKHEID EN UITZICHT.

Naar opgave van den "kadastralen legger (Tableau indicatif et matrice cadastrale par P.C.Poppe) heeft de gemeente een oppervlakte van 1109 Ha., waarvan heden 1940 meer dan 1000 Ha. bouwland. Het overige is door bosschen, kanten, wegen en waterloopen ingenomen. Maar voor betrekkelijk korten tijd - einde der 18de en begin der 19de eeuw - moet het grootste deel van het grondgebied met bosschen of heide bedekt en onbebouwd zijn geweest. Ouderlingen van het dorp hoorden wij tijdens onze kinderjaren vertellen, dat hun ouders het tijdstip van de ontginning dezer streek hadden beleefd. Daaroe bezigde de eigenaar of heer een zeer groot getal werkleiden, die in groepen van 100 man verdeeld werden. De honderdste man had het toezicht over het werk zijner groep. Men noemde hem "tamboer", omdat hij de trom sloeg bij het begin en het einde van het dagwerk.

De ontgonnen gronden werden meestal in rechthoekige perceelen, doorgaans van 0.5 tot 2 Ha. oppervlakte verdeeld en van elkander gescheiden door grachten of greppels en omzoomd met struik en heestergewas, waartusschen vroeger jaren - tot het einde der 19de eeuw toe - gewoonlijk een rei strunken, soms ook boomen hunne koppen en kruinen verhieven. De onvruchtbaarste hoogten werden met den, de laagten met elzen schaarhout en canadaboomen beplant. De slooten en grachten dienen tot afvoer van het overtollige water en tot behoud der limiet tusschen het erf van verschillende eigenaars. Het houtgewas gaf, voor het gebruik der steenkool, het noodige brandhout, en geriefhout bij het bouwen.

Die beplantingen met houtgewas benamen wel het vergezicht, maar vormden figuren, die door hun vormen en kleuren aan het oog niet mishaagden. Tijdens de laatste jaren der 19de en de eerste jaren der 20ste eeuw zijn, ingevolge de toeneming der bevolking en de hoogere opbrengst der landbouwprodukten, meer dan de negen tienden dier houtgewassen verdwenen en is de bodem tot labeur- en weiland herschapen.

NATUUR VAN DEN GROND.- De bodem is zandig, tenzij langs hun de Raambeek waar hij uit rosgeelachtige aangespoelde kleiaarde bestaat. Uit eigen aard is grond schraal en onvruchtbaar, maar evenals in het "Land van Waas" door den aanhoudenden arbeid zoo zeer verbeterd, dat men nergens rijker oogsten aantreft.

VERHEVENHEID.- De verhevenheid des bodems verschilt van 9 tot 13 met. boven den spiegel der zee. De hoogste punten bevinden zich op de Donken ten O. van GROOTLOO,- op de Hazenbergen tegen de grens van BAAL en bij het vereenigingspunt der gemeenten SCHHICK, BEERSEL en HElST-o-d-BERG. (het Masheiken).

WATERLOOPEN.- Gansch het grondgebied vanSCHRlCK watert af naar de DIJLE door de Raambeek welke naar hare monding toe de namen draagt van Zwartwaterbeek, Boeimeerbeek (1) en Vrouwenvliet, en die het water van een 3 tal kleine beken ( uit de Hooge Heide, Putte-beemden en Kwade heide), van de Heistsche, - Minksche, - Beversluis, -Sluis en Valkelaarbeek opneemt en zich tusschen Mechelen en het "Zennegat" in de Dijle ontlast.
Om de lage gronden tegen overstrooming te vrijwaren, werden al vroeg maatregelen getroffen : Zoo vinden we aangeteekend, dat zonder twijfel naar bevel der hoogere overheid, bij besluit van 25 Juli 1821, door het Collegie van Burgemeester en Schepenen, de eigenaars en huurders werden aanzocht beken en waterloopen te kuischen, verbreeden en zuiveren binnen de 14 dagen ; na dit tijdverloop zou dit werk op kosten der achterblijvers verricht worden.

Waarschijnlijk scheen de breedte van zekere waterloopen onvoldoene, want den 13 Augustus 1824 werd door vermeld Collegie bevolen de breedte te brengen voor : de Raambeek op 4 ellen;- de Kleine beek op Hazebergen l el,- de Klein beek in Swarpenland op l ½ el,- (2) de Klein beek in de Wuijtjesstraat l el, (2)- de Heistschebeek tot in Adriaan Engelslanden l ½ el en vandaar tot de Raambeek 2 ½ ellen,- de Minksche beek l el,- de Valkelaar of Galgebeek 2 ellen,- de Kapellebeek l el,- de Leembeek l el,- de Kruislandenbeek 9 palmen.

Later werd de ruiming dezer waterloopen door den Heer Gouverneur bevolen.

(1) Verbastering van "Boden-meer" (Zie "Toerisme" jaargang 1936 blz. 503)
(2) Hooger genoemd "beek uit de Hooge heide"

PLAATSELIJKE BENAMINGEN. Alle hoeken of gedeelten van het grondgebied van SCHRIEK hebben hunne eigen benaming. Maar van vele, vooral van de minst bevolkte deelen is de naam mettertijd zoodanig in vergetelheid geraakt, dat de helft dier namen door het tegenwoordig geslacht ( 1e helft der 20e eeuw) niet meer gekend zijn. Buiten de dorpskom vinden wij op oude plans en in documenten vermeld,- gaande van West naar Oost : de Leembosschen, de Kleine Schrieken (1) de Blaekbosschen, de Pandoerenhoek, de Leemvelden, de Markieslanden, de Smolderhoeve, de St.Jansbosschen, de Valkelaarbosschen, de Hongeren (ook gezegd) Hommelentoren , de Beversluisbosschen, de Goorlanden, de Kleine Baronshoek, Jennekens achterste velden, de Pachtheilanden, Gasperslanden (meest verbasterd tot Jespers-), de Bijl, de Schriekschebosschen, de Kapelleheide, de Caserne, de Verbrandebosschen, de Draaiboombosschen, de Voorste Kwadeheide, de Koudhalzen, de Puttebeemden, het Voorste Roggeveld, het Achterste Roggeveld, de Kleine Lauwerijkens, de Achterste Kwadeheide, de Achterste Brakkenvelden , de Voorste Brakkenvelden, de Schanshoek, de Groote Lauwerijkens, de Bolloodijk, de Kruislanden, de Kouw Leezen, de Keulsche hoek, de Killige landen, het Rot, de Paijerlanden, de Donken, het Zwalperland ( op plans verminkt tot Zwarpenland), de Hooge Heide, Goor, de Haze(e)bergen, Klein Brabant.
Hier kan men nog bijvoegen : GROOTLOO, het eenig gehucht (buiten de dorpskern) van SCHRIEK. In 1906 werd daar een parochie opgericht, welke zich mede uitstrekte over de BOLLOO (deel der gemeente TREMELOO),- en den LOOZENHOEK (een deel der gemeente KEERBERGEN).
Verder het MASHEIKEN (rond het vereenigingspunt der gemeenten SCHRIEK, BEERSEL en HEIST),- de ACHTERHEIDE, een sterk bevolkt gehucht van HEIST (parochie GOOR) op de noordelijke grens van SCHRIEK,- het HOORNE KRUIS, kruispunt der oude Leuvenschebaan met de Langstraat tegen de grens van Keerbergen,- en Kruisbrug, kruispunt van de Langstraat met de Gommerinstraat, een weinig ten N. van GROOTLOO.

DE WONINGEN met welke het grondgebied overal bezaaid is staan wel wat dichter ter plaatsen Pandoerenhoek, Kwade heide en Hazenbergen, maar vormden geen eigenlijke gehuchten.
Tot rond 1870 bestonden de meeste woningen, buiten de dorpskom, uit leemen muren met strooien dak. Deze stonden bij, soms in ‘t midden van het land dat de bewooners uitbaatten. Tot gemak en bevallig uitzicht werden tijdens de laatste halve eeuw en vooral na den wereldoorlog schier alle woningen langsheen of nabij de steen- en moderne verkeerswegen opgebouwd.

(1) De namen in hoofdletters of onderlijnd zijn die der heden nog algemeen gekende plaatsen.

PACHTHOEVEN. Belangrijke pachthoeven als in de provintie Brabant, in de Polders en in Wallonië, heeft men in de gemeente nooit aangetroffen. Als de grootste uitbatingen in de vroeger jaren, hoorden wij noemen : de Molensch(r)ans, de Grootloosch(r)ans, de Bolloodijk, de Steine hoef, den Hommelentoren, de Kerkestee, de Klein Schrieken, de Blackboschhoeve. Al deze uitbatingen zijn thans in kleine winningen "handwerkerssteden” verbrokkeld.

WIJKEN. Bij 't opmaken van het kadaster in 182... werd het grondgebied der gemeente in 3 wijken verdeeld, die van N. naar Z. voor twee scheidingslijnen hebben :
1). de Breede (vroeger Draaiboom) straat, het midden van de dorpskom en de Hoogstraat (vroeger baan van Mechelen naar Schriek). 2). de Gommerijnstraat. Wijk A ligt W. waarts Wijk C ligt O. waarts en wijk B tusschen beide vorigen.

GEMEENSCHAPSWEGEN

Schriek is bij gebrek aan goede verkeerswegen langen tijd van de omliggende dorpen en steden afgezonderd gebleven, te wijten aan toevallige omstandigheden, zooals wij verder zullen zien.
De eerste steenweg, die van Putte tot in de dorpskom van Schriek, vlak voor de kerk,- werd in 1864 gelegd.

TOESTAND VOORHEEN ; VERVOER OP DEN BUITEN.
Voor dien tijd waren het hier, evenals op de meeste andere dorpen, al aarden banen en straten, waarop niet zelden bij wintertijd of na zwaren regenslag alle verkeer met gespan onmogelijk was. (1) Tot aanvoer van de onmisbaarste koopwaren voor winkelier of handelaar trof men in de meeste dorpen - ook in Schriek - "boden" aan, die op bepaalde dagen der week met paardengespan de reis naar de stad, vooral Mechelen (magazijn of fabriek) ondernamen.

LANDBOUWPRODUCTEN : graan ( tarwe en boekweit), vlas, enz... werden met paard en kar, zelfs veel per kruiwagen ter markt van Mechelen of elders ter levering gevoerd. (2)
Na 't aanleggen van steenwegen verbeterde de toestand : Buiten het gespan van den "bode" verschenen voor het vervoer van zware vrachten uit magazijnen, molens en fabrien,- wagens op 4 wielen met 2 of meer paarden bespannen,- op den buiten bij handelaars en boeren de zoo genaamde "malbroekkarren", -"handkarren" door personen voortgesleept, en de "hondcnkarren" soms door 3 en meer honden bespannen.

(1) We hoorden in onze kinderjaren eens van een grijsaard (hij was geboren in 1801 of '02) vertellen, dat hij als kind van 10 of 11 jaar, met zijn vader per gespan 's nachts eens mocht meerijden naar de merkt te Mechelen. Bij 't wederkeeren, door vaak overvallen, kroop hij in den "roszak" (een sterk netwerk tusschen de wielen onder den schoot der kar vastgemaakt en waarin de voerman hooi en haver voor het paard meevoerde) en viel in slaap. Aan het "Zwarte water" - dit woord hebben wij wel onthouden -'t was na een regenslag, sleepte de roszak deels door het water, en de jongen, bij 't ontwaken bezeerde zich ernstig aan het hoofd.

(2) De kruiwagen was het onontbeerlijk voertuig van den kleinen man, die daar zware vrachten - soms verre afstanden - mee vervoerde :, Een gebuur J.B. Torfs, die voor 1870 in Booischot gewoond had, hoorden wij meermaals. zeggen, dat hij in zijn jonge jaren, gedurende geruimen tijd, alle weken de reis Booischot - Diest -Antwerpen en terug had gedaan met' den kruiwagen bespannen met een hond tot vervoer van gist voorbakkers te Antwerpen ( volgens overeenkomst), en uit die stad gewoonlijk een vracht koopwaar meebracht.
In 1880 zagen wij dikwijls op de Havenwerf te Mechelen bij de aankomst van mosselschuiten, een groep meest jonge lieden uit Baal en omstreken hun kruiwagen overvol laden met een of meer zakken mosselen, waarmede zij, naar hun zeggen, dikwijls tot diep in 't Hageland of tot boven Scherpenheuvel moesten kruien eer ze hunne waar uitverkocht hadden.

WETGEVING IN ZAKE OPENBARE BUURTWEGEN. A. Reeds voor onze onafhankelijkheid, namelijk tijdens het Hollandsch regiem, werden pogingen aangewend om de openbare wegen, die beschadigd, in onbruik soms deels vernietigd zijn geweest, te herstellen en verbeteren. Zoo vinden wij aangeteekend dat in 1820-'21 een commissie door 't Staatsbestuur aangesteld werd om de breedte der openbare wegen te onderzoeken en dat deze commissie bevonden heeft, dat een dertigtal eigenaars, wier goederen aan 12 verschillende straten paalden op het grondgebied van SCHRIEK,- zich van die openbare wegen ruim 2.30 Ha. hadden toegeëigend en meest met boomen en ander houtgewas beplant.

Het gemeentebestuur stelde voor de teruggave daarvan, zoo mogelijk door een minnelijke schikking met de eigenaars te regelen (1)
Deze onwettige toeeigening van - zooveel als verloren - brokjes grond moet niemand verwonderen, als men inziet dat dorps- en kasteelheeren zich uitgestrekte erven toeeigenden. (2)
1) Zie beraadslaging van 26 Februari 1821.
2) Zie proces over 't bezit der "KAPELHEIDE".

B.- Op 10 April 1841 verscheen de
WET OP DE BUURTWEGEN (Onderhoud en verbetering).

Voor dat deze wet in voege trad, bestond de gewoonte dat de eigenaars, die aan de openbare wegen paalden, deze moesten onderhouden. Maar zooals wij hooger zagen plantten zij op de weinig of niet gebruikte wegen, boomen en houtgewas en ontnamen aan de straten de noodige breedte om er hun eigendom mee te vergrooten. Van daar de noodzakelijkheid eener wet.

Art. 13 van bedoelde wet legde de onderhoudskosten der openbare wegen ten laste der gemeente, tenzij het provintiebestuur een gedeelte daarvan ten laste legde van de aanpalende eigenaars.
Volgens art.14 mocht de gemeente, die geen voldoende inkomsten bezat, 1 dag werk vragen van het gezinshoofd, dat geen 3 fr. rechtstreeksche belasting betaalde, -2 dagen werk voor wie 3 fr. of meer betaalde, 2 dagen werk voor ieder paard, opcentiemen voor de overigen. Van daar het "PIONIEREN" bestaande in het vereffenen en herstellen van aarden banen en straten door personen in groep. Deze bewerking werd, voor en nadat er slechts enkele steenwegen aangelegd waren, bij oproep door de gemeenteoverheid, tijdens het minst drukke werksezoen (Juni), door al de gemeentenaren per groep, zooveel mogelijk in hunne buurt of omgeving uitgevoerd. Wij vinden aangeteekend dat in een beslissing van 16 Maart 1869 door den gemeenteraad daarover genomen, bepaald werd "dat de eigenaar-bezitter van een paard, 1 dag met paard en man zou helpen, de bezitter van een prachtpaard, ½ dag met paard en man ; de bezitter van een os, 2 dagen met os en man; de overigen 1 dag (met 1 man);- dat men van dit werk kon ontslagen worden mits betaling van 4 fr.per dag voor paard en man, betaling van 0.80 fr. per man en per dag;"-maar dat deze beslissing niet goedgekeurd werd, als niet overeenstemmend met de wet van 10-4-1841.

BUURTSTEENWEGEN.- 1864. De eerste steenweg van PUTTE naar SCHRIEK in vermeld jaar aangelegd, heeft een lengte (op 't grondgebied van SCHRIEK) van 3455 met.
1874 - De hiervoren vermelden steenweg werd verlengd tot TREMELOO en WERCHTER, 2765 met. op grond van SCHRIEK.
1874.- Een vertakking van 930 met. door de Galgestraat naar BEERSEL gelegd.
1891.- Een vertakking van 2120 met. (van Kruisbrug) door de Langstraat naar BOOlSCHOT (Pijpelheide) en BAAL.
1898.- Een tak van 995 m. (van St. Bernardus Kapel) naar HEIST (Achterheide en Goor)
1900.- Een steenweg (van Schriek-dorp) door de Hoogstraat naar KEERBERGEN,- lengte 640 met.
1900.- Ken tak van 720 met. in de Gommerijnstraat (van Kruisbrug naar Goor).
1903.- Deze laatste tak (Gommerijnstraat) voortgelegd naar HEIST-GOOR (in 't geheel) ongeveer 1000 met.
1903.- Een tak van 950 m. door de Haachtsche baan (van Galgestraat naar KEERBERGEN, en een tak van 500 met. (aandeel van 5CHRIEK door de Leenstraat naar GRASHEIDE.
1938.- Een zes met. breeden betonweg met rijwielpad in cementen dalles vervangt den kasseiweg PUTTE-SCHRIEK tot de Kapel St. Bernardus en wordt door de Kwadeheidestraat voortgetrokken tot in de Gommerijnstraat, 975 met. lengte.
1939.- De Puttestraat, die de Kwadeheidestraat in rechte lijn met den steenweg SCHRlEK-TREMELOO verbindt, wordt gekasseid op ongeveer 1000 m. lengte.

Ten gemeentehuize liggen afdruksels en bestek "der hiervoren vermelde en uitgevoerde werken, opgemaakt door den technischen dienst der prov. Antwerpen. Daarin vinden wij nadere inlichtingen aangestipt. (Gedeeltelijke Kopie ervan in ons archief)

Al deze wegen sluiten bij de grens der gemeente aan met de steenwegen der omliggende plaatsen ; meestal zijn ze op hetgrondgebied der onderscheiden gemeenten als een geheel aanbesteed en uitgevoerd.

Zooals we hooger zegden, bleef SCHRIEK langen tijd, bij gebrek aan goede verkeerswegen, van de omliggende dorpen en steden afgezonderd. Dit was te wijten aan mislukte pogingen : Wanneer de prov. Brabant in 1839 voornemens was Brussel rechtstreeks met de Noorderkempen te verbinden en daartoe de bestaande baan Brussel-Haacht N.waarts te verlengen tot op de bestaande (prov). baan Lier-Aarschot, dan besloot het gemeentebestuur van SCHRIEK alle krachten in te spannen, om 10% op de grondbelasting en 2% op de personeele belasting te heffen, om die baan over KEERBERGEN door de dorpskern van SCHRIEK naar HEIST-o-d-BERG te bekomen. Dit plan is echter niet uitgevoerd.

In 1860 ontving het gemeentebestuur van SCHRIEK een afdruksel van een smeekschrift door den gemeenteraad van MECHELEN naar de Kamer van Volksvertegenwoordigers gezonden om den ontworpen spoorweg LEUVEN-HERENTHALS langs HEIST-o-d-BERG te bekomen en niet langs AARSCHOT, met verzoek om steun door onze gemeente. Dit plan bleef - tot nadeel van SCHRIEK - ook weer steken.

BUURTSPOORWEGEN.- De eerste buurtspoorlijn in onze streek is die van MECHELEN-HEIST-BOUWEL. Zij werd aangelegd in 1886. Aangaande die lijn vinden wij ten gemeentehuize van SCHRIEK een schrijven, gedagteekend 11 Augustus 1884 waarin het bestuur der Buurtspoorwegmaatschappij (Technische dienst, ingenieur Daniel Michotte) het gemeentebestuur aanzoekt te willen beraadslagen over het aandeel van tusshenkomst waarvoor de gemeente zou inschrijven, tot aanleg eener lijn MECHELEN ( Neckerspoel), PASBRUG, O.L.V.WAVER, PUTTE (standplaats ten N. van de dorpskom), BEERSEL (ten Z.O. van 't dorp), HEIST (statie), HALLAAR, ITEGEM, HERENTHOUT, HERENTHALS. Dit schrijven was vergezeld van een plan, waarop de richting van de eene stopplaats naar de door de velden heen was aangeduid.

De heer Aug. Reypens, lid van de Bestendige Deputatie, maakte daarop, bij brief van 5 September 1884, zijn aanmerkingen over aan 't gemeentebestuur met een plan naar hetwelk de bestaande openbare wegen zooveel mogelijk zouden benuttigd worden, - en met een bestek waaruit bleek dat de bijdrage voor SCHRIEK slechts 102 fr. 's jaars zou bedragen. Met aandrang werd het gemeentebestuur tot aanvaarding van dit voorstel aangezet door schrijven die zoohaast mogelijk advies vraagt.

Om te toonen met wat al zaken en omstangheden dient rekening gehouden te worden, wat al werk een ontwerp eischt tot slagen van zulke onderneming, en hoe men tot de berekening komt van het aandeel aan de gemeente gevraagd, - laten wij hier den korten inhoud volgen van vermelde stukken.

A. - Schrijven van den heer Michotte. Daar is bijgevoegd een beschrijvend vertoog dat handelt over: 1. - Het doel der onderneming. 2.- De voordeelen voor 't publiek. 3. - de richting van 't spoor. 4. - De invloed van de bestaande lijnen. 5. - Het vermoedelijk trafiek : getal reizigers naar de bevolking der doorloopen plaatsen:
NECKERSPOEL – PASBRUG “ 3000 inw.
O.L.V.WAVER “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ 4400 inw.
HEIST-HALLAAR “ “ “ “ “ “ “ “ 9000 inw.
ITEGEM “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ 3400 inw.
PUTTE “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ 4000 inw.
BEERZEL “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ 3600 inw.
HERENTHOUT “ “ “ “ “ “ “ “ “ 3400 inw.
zonder de twee eindstations Totaal 31700 inw. met den aangenomen vermenigvuldiger 4 maakt 126800 reizen, die aan 5 centiemen per Kilom. ontvangst zouden leveren (21 km. X 0,05 X 126800 = 133400 Fr.)
Daar komt bij de opbrengst van postwagens, van rijtuigen naar markten, kermis, bedevaart, enz, Reisgoed : vee en alle waren geschat op 70500 Fr.
Algem. jaarlijksche ontvangst 203900 Fr.
Vermoedelijke uitgaven maakt per Kilom. 28490 Fr.) 982950 Fr.
Exploitatiemateriaal (per Kilom. 34400 Fr.) 202000 Fr.
Uitbatingskosten (interest en aflossing van Kapitaal (per Kilom. 2200 Fr. ) 138620 Fr.
Finantieele uitslag : Vermoedelijke ontvangsten 203900 Fr.
Winst 203.900 - 138.620 = 65280 Fr.
Ttz. Een bijvoeglijke decidend van 65.280 X 100 = 5 p%
1.184.950

B, - Schrijven van den heer Reypens.
a)Richting: Statie aan 't Staatspoor op NECKERSPOEL, door de Berlaarbaan naar O.L. V. WAVER en PUTTE, rechts afwijken naar BEERZEL-DORP, naar de statie van HEIST, naar HALLAAR, ITEGEM, HERENTHOUT, - langs den ontworpen steenweg naar OOSTERHOVEN, ROSSOM en VELTHOVEN naar HERENTALS statie, - volgens een brief van heer De Bruyne, voorzitter der N.M. van buurtspoorwegen, - langs bestaande wegen te
leggen.
Volgens Michotte op 35.000 Fr.
b)Onkosten geschat per Kil. volgens De Bruyne op 28.000 Fr.
Verschil 7.000 Fr.
Te voorzien 34 kil. aan 35.000 Fr. = 1.190.000 fr. in ronde som 1.200.000 Fr. waarvan door den Staat 50 % , door de prov. 25 % ; door de gemeenten 25 % , 't zij 300.000 Fr.
Maar de gemeenten voldoen met den interest dier som aan 4,50 %, te voldoen gedurende 66 jaren.
Deze interest beloopt 13.500 Fr. gedurende 66 j. tusschen de belanghebbende gemeenten te verdeelen.

Deze verdeeling is door hr. Reypens op voorstel van den hr. Burgemeester van Mechelen in evenredigheid van de bevolking van iedere gemeente in ronde cijfers als volgt : Voor SCHRIEK en WICKEVORST om wille van den verren afstand dier gemeenten tot den tram is slechts een gedeelte der bevolking in rekening gebracht; even zoo is een kleine vermindering toegestaan aan HEIST en HERENTALS, omdat de bevolking der afgelegen gehuchten dichter bij den spoorweg woont. De vermindering legt aan de overige gemeenten een lichte verzwaring op Voor 66.000 inw. volgt de uitgave per inwoner 13.500 fr.: 66.000 = 0.204 fr.
Voor MECHELEN 44.000 inw aan 0.204 fr. 8.872 fr.
Voor O.L. V. WAVER 2600 “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ 530,40 fr.
Voor PUTTE 3400 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ 775,20 fr.
Voor BEERSEL 1600 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “326,-- fr.
Voor SCHRIEK 500 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “102,-- fr.
Voor HEIST 4200 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “856,80 fr.
Voor HALLAAR 1000 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “204,-- fr.
Voor ITEGEM 2000 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “408,-- fr.
Voor WICKEVORST 600 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “122,40 fr.
Voor HERENTHOUT 2500 inw. “ “ “ “ “ “ “   510,-- fr.
Voor HERENTALS 4300 inw. “ “ “ “ “ “ “ “ “ 877,20 fr.
---------------------------66100 inw.-----13.485,40 fr.

Verdere aanmerkingen. - Volgens de wet van 29 Mei 1884 mag elke gemeente 4/5 van haar aandeel aan particulieren overlaten. Zoohaast de tram meer dan de exploitatiekosten opbrengt hebben de gemeenten niets meer te betalen. Gemeenten en partikulieren die 't aandeel gestort hebben in plaats van den jaarlijkschen interest te betalen, ontvangen dan 5 % Indien na die afhouding de opbrengst der lijn niet uitgeput is, ontvangen de gemeenten van de rest nog 25 %

Zoo de onkosten niet gedekt worden door de opbrengst, dan moet de My. der Tramwegen de verliezen lijden. Zoo dat de gemeenten nooit meer op te offeren hebben dan hun aandeel in de onkosten van oprichting."

Voor SCHRIEK nogmaals gering voordeel.

Van in het jaar 1906 doorsnijdt de buurtspoorlijn LIER - WERCHTER de gemeente SCHRIEK in hare grootste lengte. Het gedeelte LIER - SCHRIEK werd uitgebaat van in 1903 en het gedeelte SCHRIEK - WERCHTER van in 1909. Tijdens de bezetting is deze lijn door de Duitschers opgebroken in 191? zoo men zegde omdat de vijand behoefte had aan materiaal (spoorstaven). In 1919 is de lijn hersteld.

wordt vervolgd