Ons Oorlogsdagboek 1914-1919

door Jan De Belser

deel 9

Bl.65.

Men zegt ons te Heyst, dat de D. een heel anderen toon aanslaan dan over 3-4 maand. Met weemoed denken velen aan e, spreken van hunne vrouw en kinderen.
14 u. Vrouw Engelbert Van Aken, bij ons gezeten, vertelt dat er deze week eene nieuwe “koeioorlog” heeft plaats gehad bij Svdk op Gangelberg : vrouw wwe. Sdmj was hare verdwenen koei gaan zoeken bij de wwe. Nmtvf, maar had er niets gevonden. Sdvk, die wellicht meer bemerkt had, zegde haar dat bij voornoemde weduwe in een looze plaats achter oogst nog meer runders verborgen stonden. Wwe. Sdm ging terug en vond daar inderdaad hare koei. K, zoon van Nmtv ging naar Svdk rekening vragen over dit uitbrengen. Maar het bekwam hem slecht. Het vrouwvolk van Svdk viel hem te gelijk op ’t lijf en met zulke woede dat de eene K den anderen K nog moest bijspringen.

15. De “Nieuwe Tilburgsche Courant” die hier (tersluiks) rondgevent wordt bevat in haar nr. van 13/2, onder andere berichten, art. over : 1. De onzijdigheid van België; 2. Rond Veurne; 3. D. gedeserteerd te Antwerpen; 4. Belgisch Baerle-Duc; 5. In Leuven en Zwaarts; 6. Uit ZW.België; 7. Engelsche koopvaardijschepen getorpilleerd. (Zie korte inhoud Schrb.3 bl.315-318)
Een 7 tal D. woonden gisteren de hoogmis bij. In den namiddag en avond hebben eenige van hen verschillende herbergen bezocht, o.a. die van Jos. Van den Vonder. Bij het Melcauwenwaarts keeren, zouden zij -men veronderstelt ze half bij drank- gezongen, en teekenen van ongeduld en ontevredenheid gegeven hebben. Onze koster vertelt ons, dat de wachten van Melcauwen van hun commandant te Heyst toelating hadden gekregen bij burgers in den kost te gaan; dat ze bij deze laatsten een onderkomen gezocht, maar niet gevonden hadden; dat ze nu hun eigen kost doen; de jongste van hen als kok aangesteld, komt bij den koster te winkel. Volgens mededeeling van den E.Pater Meulenberghs, die (tot voorbereiding der gedur. Aanbidding op 19e dezer) gisteren aangekomen is, zouden de D. eene felle klopping gekregen hebben van de Russen.

16. Broeder Overste van Hamont brengt ons de foto van een groep ll. uit St.-Salvator, onder welke Mar., Rafk. en Gab., alsmede een brief van bedanking door Rafk. aan broeder Overste gezonden, en waaruit blijkt dat het met haar allen wel gaat, dat ze hoogst tevreden zijn hier een uitstap gedaan te hebben, -dat R. “van het eind tot den draad” lijk ze zelve in dat schrijven, hare reis tot in de geringste bijzonderheden heeft uitgelegd aan den Z.E.H. Reighard, en deze met de meeste aandacht heeft gevolgd, -dat mère Berchmans (uit O.L.V.Waver) op terugkeer uit Duitschland haar een bezoek heeft gebracht, -en dat de familie uit Frankrijk en Holland vermoedelijk in Schriek zijn teruggekeerd door het schrijven van Mar. Broeder Overste, als zaakvoerder tot het aanschaffen van voedings- en verwarmingsstoffen voor verschillende gestichten op reis, neemt een briefje mee voor onze kinderen.
Rond en na den den middag luid kanongedonder.
19 u. Aug. Thijs van Heesten, als burgerlijk krijgsgevangene uit Soltau weergekeerd, verhaalt ons zijn wedervaren als volgt:
“ Op Woensdag 30 Sept. 2e dag van het bombardement van Lier, keerde ik, vergezeld van mijnen gast, Alf. Torfs, en van Louis Heremans, zoon van den boer van het “Slotje”, langs binnenwegen naar huis. Rond 9-10 u. waren wij tot tusschen den kiezelweg ( uit de Brandestraat) en de Smidstraat ( dus in de lei van ‘t “Hooghuis” ) gekomen, wanneer wij overal D. zagen te voorschijn komen. Het kanon donderde dan overal rondom ons. Emiel (zoon van Louis) Vetters, en Alfons ( zoon van Karel) Mariën, kwamen ons daar tegen. Na elkander ondervraagd te hebben over wat we best zouden gaan doen, meenden we ons eerst tusschen hoog gras en biezen of in eenen pand koolen te verbergen, doch daar dat niet goed mogelijk meer was, want het was alsof er overal D. uit den grond kwamen, zetten wij het op een loopen terug de Hazendonken in en geraakten tot aan de woning van Jef Bellens, waar wij door 2 D. die van een groote patrouille deelmaakten, werden tegen gehouden. Dezen leidden ons vijven mee tot op het huisveld van Louis Vercammen tegen den Kiezelweg, waar nog 5 andere burgers gearreteerd stonden: De Roover, Jan Verlinden, Matthijs en …… alle vier van Betekom en ….. van Boisschot. De 6 jongstens werden meegenomen tot graven aan loopgrachten op ’t veld van Vercammen; wij vier oudsten moesten niets doen. De D. smeten bij Vercammen bijna alles buiten en begonnen dan ongedorschen graan (stroo met graan in) in alle plaatsen van het huis rond te strooien. Zij dooden verkens van Vercammen, en ik moest den 2e dag aardappelen schillen. Wij hadden dus eten en ieder kreek een van Vercammen’s lepels. De D. vingen en doodden daar ook hennen en kiekens voor hunne soep. ’s Nachts moesten wij, tien, in eenen afhang van ’t verkenskot op stroo slapen. Donderdag (1 October) werd het werk aan de trancheés tot rond 4 u. voortgezet. Dan moesten wij alle daartoe gebruikt gerief naar den steenweg brengen en vandaar recht door de velden terugdoen naar de vlakte voor het fort van Lier. Maar gedurig aan moesten wij stoppen, want om dien weg van een halve afstand af te leggen, hadden wij 4 u. tijd noodig. Eenige D. gingen ons vooraf, maar rechts en links en achter ons was het niet dan D. wat we zagen. De jongeren moesten daar weer , in de vlakte, loopgrachten graven: wij ouderen legden ons neer in een gracht; ik kroop tot in een aardappelvoor onder hoog loof; daar heb ik 2 uren gelegen. Toen een deel tranchée gegraven was, kropen wij daar bij in. Rond middernacht werden wij

Bl.66.

daar weggejaagd. Maar wat verder aan ’t huis van Jef Kennes werden wij door andere D. opgevangen en mochten wij in ’t verkenskot op stroo slapen. Rond 1-2 u. begon in de tranchées een hevig geweer- en mitrailleuzenvuur; korts daarop begon ook het kanon. Het werd Vrijdag morgen (2 Oct). Wij vroegen om naar huis te mogen gaan. Men liet ons dit toe in 4 hoopen, maar wij kregen geen paspoort en konden niet ver geraken. Rond 8 u. vroegen wij wat brood aan de D. Zij antwoordden: “ Wij hebben er ook geen, schilt wat aardappelen, wij zullen u vleesch geven”. Toen vroeg ik om de koei te mogen melken. Als ik dat gedaan had, ging ik met wat melk in den emmer rond en vroeg aan den eene en den ander een brok brood; dat was onze kost ’s morgens. ’s Middags kregen wij van hunne soep en ’s avonds van hun brood. Daarop konden wij in den koeistal gaan slapen. ’s Zaterdags ’s morgens hielpen wij aardappelen schillen, anders hadden wij niets te eten. Een luitenant deed ons dan door soldaten vragen, of wij vleesch gehad hadden. Alhoewel wij “ ja” antwoordden, gebood men ons, eene geit, die op stal stond, te slachten. We trokken dan lot om te zien wie ze moest dooden, afvillen en verder klaar maken. Aan De Roover beviel het 1e, aan mij het 2e, en aan Verlinden het laatst. De geit ging geheel den ketel in. Hermans moest aardappelen schillen, ik princessen plukken die al droog hingen. Verlinden en De Roover porei en selder bijhalen. De D. begonnen intusschen ook te stoken en te koken. Daar de geit niet in tijds gaar was, kregen wij eten van de D. ’s Avonds gingen wij op de schelf slapen. ’s Zondags hebben wij van de geit een weinig geëten, de rest is bedorven. De D. hebben daar nog 2 verkens, ieder van ongeveer 140 kg. en 2 mestkalveren, wij gelooven dat deze van J. De Borger waren, geslacht en wij hebben er mede van geleefd. In den namiddag moesten wij naar de wei dicht aan het huis, met een domestiek, die daar een paard ging berijden. Toen deze teruggereden was, en wij naar den steenweg uit gingen, legde een aankomende D., die waarschijnlijk meende dat wij wilden gaan vluchten, met zijn geweer op ons aan, maar de anderen nabij het huis riepen dat wij bij hen moesten blijven. Wij deden dit . De D. haalden fruit aan, en met een stootwagen , toehoorend aan Wegge van Lier, opgelegde waren, sigaren en allerlei lekkers, waarvan wij ons paart kregen. ’s Avonds trokken wij weer naar de schelf. Alhoewel gedurig vol onrust en schrik, heb ik iederen nacht geslapen, soms maar 1 uur of minder, maar altijd wakker blijven gaat niet. ’s Maandags rond 10-11 u. werden wij met 5 soldaten op eene Belgische speelkar naar het kasteel van Mr. Moretus te Heyst gevoerd. Onder weg zagen wij : het huis van Fr. Busschots en de pastorij afgebrand, omtrent alle deuren van de huizen open, overal D. en D.! De kerk beschadigd, op Nagels huis stukken pannen, dat van Jos Van den Vonder ergst gesteld, half af, achter de woning van Leon. Aerts een koei dood in de wei, den molen van Aug Busschots afgebrand, een D. aan de “Spar” begraven, achter den hof van het “ Kruispunt” 3 kanons, zoo men ons zegde, van de Engelschen afgenomen, in het beemdeken tegen den kleinen steenweg naar “ Heistschen hoek” een heele tasch soldatenkleederen opgestapeld. Rond 12 u. op het kasteel aangekomen kregen wij daar soep en tabak. Vele daar verblijvende D. waren bedronken. Een hunner bood mij een halve flesch om uit te drinken, en om mij gerust te stellen, dronk hij zelf er eerst eens van. Maar ik was bij zatte soldaten die tot alles in staat zijn, niet op mijn gemak. Rond 2-3 u. moesten wij vertrekken; ik was blij. Wij moesten met 9 burgers, waaronder er 2 van Waver, begeleid door soldaten te voet naar Kon.Hoyckt terug. Ik kreeg een koei aan de hand, eenigen moesten gerief dragen, anderen een ezelskar met andere voorwerpen op voorttrekken. Tegen den avond dan werden wij met eene groep andere burgers, die te Hoyckt aan de kerk stonden, in die kerk opgesloten. Wij kregen er een weinig soep; op de stoelen konden wij slapen. De D. haalden uit de sacristij allerlei kerkgewaad : priesterkleederen, de mantel van O. L.V., kussens en gaven ons dit om ons te dekken. Daar in de kerk, gansch doorschooten, daar heb ik koude, honger en verdriet geleden. Tot Dinsdag, 3-4 u. namiddag bleven wij opgesloten. Toen kreeg ieder ¼ van een broodje. Met ruim 60 burgers en 120 krijgsgevangen soldaten, die daar binnen gebracht werden, trokken wij onder D. geleide rond 4 u. van Kon.Hoyckt naar de statie van Heyst. Bij ’t vertrek uit Hoyckt deelden de D. uit de woningen in ’t dorp gehaalde kleederen uit : heele kostuums, schoone pardessus, en al wat ze gevonden hadden; daar veel aangehoudenen meer stukken aanpakten schoot er voor mij niets meer over. Tegen de kerk te K.Hoyckt zagen wij D. kanonnen staan; het hooge veld tusschen den tramweg en den steenweg naar Putte links stond vol alle soorten van wagens; een zeer groot kanon stond op de kleine weide tegen het karspoor dat van het “Hoefijzer” recht naar Putte uitloopt (boer Bouwens land). Rond 6 u. kwamen wij te Heyst aan. We werden er met 25 soldaten en 5 burgers in elk der vier eerste beestenwagens opgesloten. In die wagens stonden banken waarop wij planken legden om allen te kunnen zitten. Wij hebben daarin gezeten tot Donderdag nacht (8 Oct.) 10.30 u. Te Luik kregen wij boterhams van het Roode Kruis. In België konden wij alles koopen of krijgen, maar eens over de grens, in Duitschland was dat afgeloopen. Wij hebben er 2maal een stuk brood en in Aken 1 maal soep gekregen. We zijn 3 maal door of langs Keulen gepasseerd. Bijna overal werden wij onthaald op gehuil, getier en verwenschingen van het D. volk. Bij aankomst in Soltau werden wij in de kazerne der kanonniers opgesloten. Bij ’t binnenkomen moesten wij pijp, tabak, mes en al wat gevaar kon opleveren afgeven. Wij sliepen er op een stroozak. Alle dagen kregen wij: ’s morgens koffie, ’s middags soep, alle dagen

Bl.67.

anders gereed gemaakt : rijst, gepelde gerst, erwten, boonen (zeer kleine zwarte boontjes als vitsen), gesneden snijboon, visch, witte koolen, zwarte boon, raapkool, een enkele keer beet- en darmensoep. Deze laatste smaakte goed, maar walgde; de beetsoep was de slechtste. ’s Avonds pap van getrokken gerst, rijst, rijstmeel, thee, patattenbloem. Alle 3 dagen ontvingen wij 3 pond brood. Op al den tijd kregen wij 2 maal worst, 3 maal een pekelharing, 3 maal een halven pekelharing, 3 maal een koek ruim zoo groot en zwaar als een pistolet. Iedereen mocht eten bijkoopen. Om ons te wasschen hadden wij water genoeg, zelfs warm water. 4 Maal kregen wij daarbij een brokje geelachtige zeep. Wie een handdoek wilde, moest hem koopen. De 3 eerste dagen hadden wij niets te doen; dan moesten we eens met 2, 3 of 4 man ijzeren bedden naar een kazerne, 10 minuten ver, overdragen. Na 3 weken stuurde men ons naar Soltau-Kamp, waar wij gelegerd werden in houten barakken. De 3 eerste weken hadden wij daar niets te doen, maar dan moesten wij stroo vlechten voor matten, die genaaid werden door schippers, welke bij het uitbreken des oorlogs met hun vaartuig in Duitschland lagen. Wij kregen daar ook stroozakken te maken; van de 10 man hielpen er 8 mee om garen te “ pikken” om eigen kleederen te repareeren.
Wij zijn den 30 Sept. gevangen, den 6e October uit Heyst verzonden, den 8e in Soltau aangekomen, den 28e Januari uit Soltau vertrokken, den 30e Jan. te Antwerpen, den 1e Februari te Heyst en te huis aangekomen.”
Aug. Thijs verzocht ons een smeekschrift te willen opstellen tot het bekomen van kwijtschelding of afslag van huur, aan het Weldadigheidsbureel.

17. 7u. Bij tamelijk hevigen wind drijft een gevaarte, dat den vorm van een kabelballon heeft over onze parochie, tusschen den toren en Gangelberg door in N. richting.
Men zegt, dat de D. bezig zijn de gebroken telefoondraden langs den buurtspoor Lier-Werchter te herstellen. 17.30u. in het lofsermoon door den E.Pat. Meulenberghs, Redompt., over “Plichten van ouders en kind. ten opzichte van elkander.” Dit onderwerp wordt door den redenaar zoo meesterlijk behandeld, dat op onze predikstoel nog nooit (15 Aug 1885 tot heden) een sermoon is gepredikt, dat onder oogpunt van inhoud, verdeeling en woordelijke uitdrukking bij het deze kan vergeleken worden. De doodsche stilte (17.40-18.30u.), de strakke blikken van al de aanhoorders op den redenaar, tranen die bij wijlen aan menig oog ontglippen, bewijzen dat ieder hart geroerd is. Moge dit zaad duurzame vruchten dragen!

18. Smid Boons vertelt ons van de 1e botsing van ons leger met de D. op onze parochie: “Een ruiter met zijn paard werd neergeschoten aan het kapelleken op den hoek der Smidstraat; een andere zwaar gekwetste ruiter hield zich aan den nek van zijn paard vast op terugkeer voorbij de smis. Twee uren later bracht men hem op eene speelkar roerloos uitgestrekt terug. De E.H.P. bijgeroepen en er geen leven meer in bespeurend, de meid was met een spiegel toegeloopen om zoo mogelijk ademtocht te bemerken, diende hem de H. Olie toe. Den 28e November kwamen 2 D. mij in de smis ondervragen nopens den naam der parochie of van het gehucht. Toen ik den naam van St.- Rum. Berlaer uitsprak, toonden zij zich misnoegd en zegden dat ik de waarheid niet sprak. Het woord “Heikant” door hen uitgesproken, herinnerde mij dat men ons dorp zoo gewoonlijk noemt, wat ik hun dan ook zegde. Daarop reikten ze mij een potlood met een stuk papier en vroegen mij den naam St.- Rum. Berlaer daarop te schrijven. Dan vroegen ze mij hun het pastoorshuis te wijzen, zij wilden den pastoor spreken. Ik zegde hun dat ze hem op dit oogenblik in de kerk zouden vinden. Zij zetten hunne rijwielen tegen de grillie en trokken binnen. Den volgenden dag kwam Mr. Pastoor bij mij en zegde: “ Gij hebt ook die 2 D. gehad? Ik zegde : “Ja, en heb ze naar de kerk gestuurd”. Daarop ging Mr. Pastoor voort: “ Er werd op de deur van de sacristij geklopt, toen ik opende, traden 2 D. binnen, zeggend (als groet) : “ Geloofd zij J. C.”, waarop ik antwoordde “ Amen”. Dan vroegen zij naar de laatste oogenblikken of ten minste naar den toestand van hun gesneuvelde makker op het oogenblik dat ik er bij kwam. Als ik hun zegde dat ik hem de H. Olie had toegediend, bedankten zij mij en gingen heen”.
Heden den heelen dag door dof kanongerommel.
Bij ’t uitdunnen van ’t houtgewas in onzen hof vinden wij een menigte twijgen, takken en stammen die doorboord, geknakt, verscheurd zijn door ballen uit shrapnels, denken wij, daar we op den grond tusschen ’t houtgewas een half dozijn looden kogeltjes en eenige scherven van omhulsels vinden.
We ontvangen den eersten aan ons adres door het D. beheer toegezonden brief, gefrankeerd met postzegels als hiernaast. Op de opene ruimte zijn de volgende woorden gestempeld : Militarische Prufungstelle Antwerpen Freigegeben. De omslag draagt geen merk van aankomst.

19. Dag van “Gedurige Aanbidding”. Moge hij bijdragen tot den vrede! De sermonen, kerkelijke diensten en comm. schijnen ons talrijker bijgewoond dan op andere jaren. De E.Pat. heeft ter in zijn laatste sermoon toe gedrukt op het onderhouden van het 6e en 7e gebod.
J.B. Bellekens heeft vernomen dat geen enkel rijtuig meer over ’t spoor te Melcauwen mag passeeren zonder pas. A. Van Hool, dien man bij ’t wegrijden zonder opmerking had laten passeeren, mocht op zijn terugkeer niet meer door. De pas zou 2 mark kosten, en slechts enkele dagen geldig zijn; ’t gelijkt eene echte strooperij.

20. Men zegt dat het fort van Kon.Hoyckt (Mijlstraat) en de torens van K.Hoyckt en Berlaer telefonisch met elkander verbonden zijn, voorzorg ter verdediging bij terugtocht des vijands, denkt men.

Bl.68.

Smid Boons schenkt ons voor onze verzameling een hoefijzer van het uhlanenpaard den 26 Aug. aan ’t kapelleken (bij Kuilenborg) neergeschoten, en een beschadigde D. karwats.
Het kanon buldert aanhoudend, men zou zeggen meer Z.waarts dan naar gewoonte. Gust. Drijvers die ons bezoek brengt, heeft vernomen dat de gehuwde militairen aan het front de minst gevaarlijke posten bedienen, als ’t bewaken van bruggen, enz.
De veldwachter bestelt ons 146 gedrukte formulen “Vaststelling der Oorlogsschade” en 150 gedrukte “Aanvraag tot schatting, model C”, met een exemplaar “Onderrichtingen, mod. A” het al uitgegaan van het Land- en Tuinbouwcomiteit, Kunstlei, 64, Antwerpen.

21. Op den predikstoel wordt afgekondigd : “Morgen, vanaf 9 u., uitverkoop van goede bloem, koffie, boonen, erwten, rijst, mais en zout in de Gildezaal.”
Karel Vertommen vertelt, dat de D. te Putte, verled. Vrijdag den hr. gemeentesecretaris gelasten affichen aan te plakken, luidend “ dat 53.000 Russen met veel kanons waren gevangen genomen, -dat de stad Mechelen, door het vervangen der letter R door M, tot eene zware boete is verwezen.
Naar Goor. Vele canadas langs de prov.baan, vooral tusschen ‘t “Kruispunt” en het hof van Moretus, dragen gaten en sporen van geweer- en mitrailleuzenvuur. Emiel Meylemans heeft den 8e dezer uit De Panne geschreven, dat zij beiden (Em. en Leon.) het nog goed stellen. Karel Gepts heeft te Berlaer gehoord, dat Nederland gedwongen aan den strijd zal gaan deelnemen, het uitdrijven van vluchtelingen zou daar een voorbode van zijn, en waarschijnlijk de zijde van Duitschland kiezen.

22. Naar mededeeling van een reiziger te Heyst zouden de Eng. Oostende bezet hebben.
J.B. Bellekens, die overal wat hoort, deelt ons mee : ”Wanneer Felix Vertommen met vee en ander gerief te huis kwam van de vlucht, stonden zijn stal, schuur en bakhuis vol paarden, zijn huis vol soldaten. Eenigen dezer waren aan ’t koken en verzochten hem en zijn gezin te komen mee eten, als de maaltijd zou gaar zijn. Zij waren zeer vriendelijk en gedienstig en hielpen seffens plaats maken voor zijn vee. Doch van den maaltijd bleef voor hem niets over; maar integendeel gaven zij hem door gebaren te kennen dat hij een kruiwagen met schoven op moest halen. Als hij daarmee voor den dag kwam, leidden zij hem naar den draai van den steenweg aan de woning van Aug. Ceulemans-Van Dijck, waar zij hunne voedingsstoffen hadden liggen en laadden daar zijn kruiwagen vol doozen opgelegde groenten en anderen lijftocht en gaven hem bovendien nog een halven zak bloem, zeggend: “ Dat is voor u, nu …eten”. Dan haalden zij hunne paarden uit den stal, hielpen zijn vee binnendoen en brachten van de runders, welke langs veld en weg ronddwaalden, er zooveel bij, dat zijn stal weldra vol was en 15 stuks bevatte. Wanneer Felix bemerkte dat er onder die vreemde runders eenige waren die aan zijne moeder toebehoorden, zegde hij dit aan de soldaten en wees hun terzelfdertijd de hoeve zijner moeder. Daar zouden de D. dan veel verdwaalde runders naartoe geleid hebben. “ Zooveel voedingsstoffen en opgelegd goed, zegt J.B. Bellekens, heeft Fel. Vertommen gekregen, dat hij van toen af tot nu toe alle dagen asperges, erwten, enz. heeft geëten, en zijn voorraad nog niet op is”. Toen de D. hem van alles voorzien hadden, sprongen zij te paard en lieten hem alles over wat zij niet meevoerden. Den 11e Dec. had het vreemd vee, dat bij hem op stal stond, zijn eigenaars gevonden; maar zijne moeder en broeders waren tot dan toe, ondanks bevel daartoe, met hunne vreemde runders nog naar geen tentoonstelling gegaan, misschien onder voorwendsel dat zij bij de grensscheiding van 3 gemeenten wonend, dachten dat zij vee van de eene gemeente naar de andere zouden overbrengen, en dat degenen die nog vee missen, dat bij hen kunnen komen opzoeken.
Broeder August komt aan uit Vlissingen, waar nu heel de familie verblijft; allen zijn welvarend en moeder niet het minst. Uit het verhaal zijner reis- en lotgevallen blijkt dat men in Frankrijk en Engeland de Belgische vluchtelingen met dezelfde gevoelens van medelijden en genegenheid ontvangt en behandelt als over 4-5 maanden in Holland. Jozef Janssens, die hem vergezelt en altijd in Parijs heeft verbleven deelt ons mee, dat zekere Wuyts van Werft (Heyst) als Belg. gereformeerde militair, te Parijs, bij Jozefs vertrek, onmiddellijk diens vertrekkamer heeft betrokken, en wekelijks van het steuncomiteit 20 fr. ontvangt en slechts 3 fr. aan huur hoeft uit te geven, daar hij in een hotel gratis den kost heeft. Het adres van Wuyts is : “W…, Passage Bisquet 17, 7e arrondissement, Paris.”
Kozijn Leonard moet alle 6 dagen de reis van Calais naar het front mee maken, om doorgaans 200 gekwetsten per reis te helpen overbrengen.
Marcel Serneels vertelt dat verschillende wagens springstoffen van Heyst terug naar Leuven zijn gevoerd, omdat de Eng. de baan ergens hebben beschadigd of bedreigen, langs waar de verzending moest geschieden.

23. De tegenwoordige bezetting van Melcauwen, 11 man in plaats van 7, op ’t eind der verleden week aangekomen, heeft de trekschuif op den steenweg naar Itegem losgemaakt en er een plankje bij geplaatst met het opschrift: “ Open- en toedoen a.u.b.” ( door het gemeentebestuur bekostigd). Bij het naderen van gespan openen de wachters zelven op Melcauwen de trekschuiven, om ze na overtocht weer te sluiten.
Onze bevolking geniet dus voorrechten van nieuwe heeren. Dankt Heyst aan die nieuwe heeren misschien, met de opening van het D. graf in de Bergstraat ook de ontslaging van wachtgaan; wat met Heystenaars zoo deerlijk den gek heeft geschoren : Een D. “Krieger” was “den Heldentod gestarben” en in de Bergstraat begraven. Kruis, echter zonder opschrift, masten en bloemen werden op zijn graf geplant. Straf en boet dreigde hem die ’t graf zou schenden. Een roekelooze durfde dit toch wagen. Op zekeren morgen

Bl.69.

was het kruis verdwenen en het graf bevuild. De straf bleef niet uit : De gemeente werd tot 2000 fr. boete veroordeeld en er moest eene wacht van 2 man des nachts, en van 1 man bij dag , alle 2 u. door anderen te vervangen, bij het graf geplaatst worden en dit zoolang tot dat de dader zou ontdekt zijn. Alle burgers van 21 tot 40 j. werden met die taak gelast. Vermoedelijk om van die karwei ontslagen te geraken wendde burgerlijke en geestelijke overheid pogingen aan om het lijk naar ’t kerkhof te doen overbrengen. De D. verzetten zich daar tegen. Onder aandrang der eersten kwam de zaak te Antwerpen voor het gerecht, en de D. van Heyst werden in ongelijk gesteld. Gisteren werd het zoomenigmaal verwenschte graf met vreugde geopend. Wat men er in vond was de karkas van een paard voor welke de bijgebrachte doodskist te klein was!. Gedurende ruim 3 weken hebben de brave jongens van Heyst over die eerbiedwaardige relikwie staan zuchten. (Zal nu geen proces aangelegd worden tot wedergave der 2000 fr. en tot boete voor zulke sluwe schelmerij?)
Am. Wuyts van Werft vertelt ons dat te Heyst 16 woningen door de D. betrokken zijn, welke daar op kosten der gemeente, duizenden kil. steenkolen per week verbruiken of meedeelen aan lichtekooien, die alles verklikken en hare tegenstrevers op alle manier last aandoen. De 700 leden van de beroemde burgerwacht (mannen van 21 tot 40 j.) moesten zich alle 10 of 12 dagen, voor eene uit Mechelen speciaal afgezonden commissie op het Bergplein vertoonen “zonder smoren, pruimen en klappen” zooals het ordelijke lieden past, en hunne naamafroeping met “present” beantwoorden, dit alles, zooals de ondervinding reeds leerde onder bedreiging met zware straf. Wijl het op een der vorige vergadering zoo wat leutig was toegegaan, en enkelen met “ja” of “hier” hunne naamafroeping hadden beantwoord, werd de gemeente tot 2100 fr. boete verwezen, welke som gisteren reeds ingevorderd werd. De jongelingen van de klassen van 1914-’15 en ’16 moeten zich meermaals per week, en van heden af op het Statieplein vertoonen en … reeds leeren marcheeren. Deze oproeping wordt door velen als een slecht teeken en met angst aanzien. Ouders, van jongelingen die op ’t appél ontbreken, gaan zoo ’t schijnt streng behandeld worden. (Dan is ’t op “de Hei” en op “Melcauwen” toch beter dan te Heyst)
Heden voormiddag kwamen 2 krijgers aan de E.H.P. vragen welke D. gesneuvelden hier begraven liggen. De E.H.P. zou hun gezegd hebben dat de eerste gevallen uhlaan onlangs op het veld herbegraven werd. Am. Wuyts verhaalt ons verder dat men gisteren en vandaag met ontgraving te Heyst is bezig geweest, dat in of achter den hof van het “Kruispunt” een onderofficier bedolven ligt, wat de D. echter niet weten, nog een andere bij het huis, dat zijne ouders nu op 15 Maart as. gaan betrekken op de “Speelbergen” aan de “Pelgrimhoeve”. Deze 2 gevallenen zijn op Maandag (voormidd.) … neergeschoten door een Vlaamschen karabinier, die ondanks aandringen eener mitailleuzenpatrouille, weigerde mee af te trekken en die ter plaatse nog een 3e D. kwetste welke zich terstond overgaf en mede naar Lier gevoerd werd. Na dat succes, zegt Amandus, klom vermelde karabinier in eenen boom om, zoo mogelijk meerdere aanrukkende vijanden te ontwaren en neer te vellen. Naar gezegd werd, droeg de eerste gevallene een gouden uurwerk, zilveren munt en vele banknoten op zich, wat al in handen van onzen dapperen vaderlandsverdediger te recht kwam. Al die boeten, opvorderingen, paspoorten zijn listen en middelen door de overweldigers aangewend om zich den zak te vullen en ons volk uit te buiten. Te Putte echter mislukte eens de schelmerij : Zekeren nacht stopte aldaar aan een D. graf een auto, waaruit met haast een reiziger sprong, die het kruis van het graf afrukte, terug in den auto stapte en wegijlde. Een persoon door het gerucht gewekt, had het gebeurde afgespied en haastte zich den heer gemeentesecretaris ervan op de hoogte te brengen. Deze deed onmiddellijk in aanwezigheid van getuigen het kruis op zijn plaats terug zetten. Twee tot drij uren later, in den morgen kwam dezelfde auto terug en traag voorbij gereden; de inzittende D. zagen dat hunne list mislukt was.
(Gisteren hebben wij de opening (poort) in de NW. haag van onzen hof toegeplant, en vandaag het aldaar weggenomen poortje nabij de overdekte gaanderij in de O.haag van onzen tuin geplaatst).

24. Volgens mededeeling van Vict. Kiebooms aan J.B. Bellekens (onzen werkman), zou de Notaris dd. burgemeester, gezegd hebben, dat Amerika geen graan, noch bloem meer zal afleveren dan aan ’t Belg. steuncomiteit, zoodat vele bakkers hun werk moeten staken, zoo zij niet van landbouwers, kooplieden of maalders, die nog een stok bezitten, geen graan kunnen koopen, of zoo zij van de lieden, die zelven niet kunnen bakken, het meel, dat deze van het steuncomiteit ontvangen, niet te verbakken krijgen.
Van scholieren, die te huis het geloop en den omgang van sommige lieden met de D. hooren bespreken, vernemen wij : dat de D. in ‘t “Huis ten halve” Beersel-Dries het lied hielpen zingen van hunne eweldaden en buitensporigheden (Jul. Laureys) -dat eene dochter van Srma (Heyst) een gouden ring heeft gekregen met “briamanten” in, -dat men aldaar soms rijstpap kookt om de “vrienden” te vergasten, -dat verleden Zondag een D. met een groot pak van Heyst af gedragen kwam, dat waarschijnlijk vleesch bevatte (J. Van den Broeck). Eene 2e bakproeve met comiteitbloem lukt volkomen.

25. Naar Schriek. We betalen aan werkvolk 46 fr. Met schepene Pelgrims sprekende over oorlogsschade, deelt deze ons mee, dat uit de Schrieksche gemeentearchieven blijkt, dat de in 1830 aangerichte oorlogsschade in 1842 is uitbetaald door het Belgisch Staatsbestuur.

Bl.70.

De inwoners van Schriek zijn aanzocht, ten laatste heden, een briefje met het beloop hunner oorlogsschade bij den EH.Pastoor in de brievenbus te steken. De EEHH.P. en Onderp. zouden zich gelasten, na schatting, de schadelijsten in te vullen en alles in regel te brengen. Een plaatselijk komiteit is reeds door ’t Collegie van Burg. en Sch. benoemd.
De steelzucht naar hout breidt zich op ontzettende wijze uit. niet alleen strunken, maar dennen, eiken, beuken (schoonste geriefhout) worden overal geveld.
Heden afrekening gemaakt met mijn broeder Aug. : ontv. 605,65 fr. Uitgav. 346 fr. -Te goed 269,15 fr. Nog te trekken 66 fr.
15 u. Koz. Alf. Ceulemans komt ons verzoeken naar begrafenis en lijkdienst van Victor Oom (moeders laatste broeder). Kozijn, die nabij de stopplaats van Heide-Loo woont, zegt, dat hij in den beginne, wanneer de D. de schuiven aan den spoorweg plaatsten en sloten, zeer veel last met hen heeft gehad, maar stouter geworden, zich aan hunne eischen en bedreigingen niet meer stoorde en ongegeneerd de sporen overreed, ofschoon de D. wachten reeds 2 of 3 maal het opschrift zijner karplaat aanteekenden; tegenwoordig gebeurt het zelden dat ze hem nog aanspreken. Te Heyst aan de statie mag niemand over ’t spoor tusschen 22 u. ’s avonds en 5 u. ’s morgens. Een zoon van Gom. Busschots, welke binst die uren naar den doktor moest gaan, werd doorgelaten, maar trof daar een overste aan met 2 nachtvlinders. Men zegt dat scholieren te Heyst op straat spotliederen zingen op den kaiser en op al wat D. is, terwijl ze de soldaten voorbijgaan : gevolg van klachten der ouders en volwassenen over de knevelarijen des vijands – Bakproeve met roggebloem minder gelukt.
De veldwachter deelt ons mee dat het ond. personeel van B.Centrum heden namiddag in de school zitting houdt tot het ontvangen der aangiften van oorlogsschade; -dat Juul Svg zoon van Fr. door de rechtbank van Mechelen is gestraft voor het stelen van hout op goederen van het Weldadigheidsbureel van Lier en Bevel, -dat een te Berlaer geboren koolgraver, verleden week van Charleroi weergekeerd, verteld had, dat het levensonderhoud in die stad buitengewoon duur kost, o.a. een broodje van 1 kg. kost meer dan 1 fr., dat men aldaar onlangs op een eenzame plaats het lijk ontdekte van een gesneuvelden D. soldaat, dat op den rug liggend, langs onder gansch was afgeknaagd door het ongedierte en nog 2000 fr. of mark in banknoten op zich droeg; -dat de verleden week 8000 over de IJzer geraakte D. deels gedood, deels krijgsgevangen werden, dat in de omstreken van Haecht een bandiet op heeterdaad betrapt aan ’t stelen van telefoondraad, door een D. gendarm is neergeschoten.

26. J.B. Bellekens : de hr prov. pikeur Meylemans is gisteren bij den veldwachter gegaan om samen een huiszoeking te doen naar het hout der op de prov.baan verdwenen boomen. Op aanklacht der gebroeders Van Hool zal huiszoeking geschieden naar op hun land verdwenen schoone, zware esschen boomen en strunken welke niet tot brandhout maar tot geriefhout voor schoone meubelen dienen moeten, wijl een weinig beschadigd onder- en boveneind afgezaagd en ter plaatse is achtergelaten. Svgl heeft achter zijn huis een nieuw verkenskot gebouwd, gansch van gestolen hout; daar de vloer gisteren nog ontbrak, zijn zijne zoons verleden nacht weer op roof uitgegaan, en op dit oogenblik is het gereed om er nog zwijntjes in te gaan pakken. De vrouw van Sbkv draagt tegenwoordig in de kerk, in plaats van haren ordinairen, gemeenen bril van vroeger, eenen heel schoonen uit een fijn pak, in welken naar vorm en uiterlijk, mr en mme Smlag hunnen eigendom meenen te erkennen, te meer wijl deze, na hunne wederkomst van de vlucht, uit de wedergevonden doos verdwenen was.
Men bevestigt ons dat de jongens, der klassen van ’14, ’15 en ’16 deze week te Heyst meermaals ter verschijning voor eene uit Mechelen afgezonden D. commissie zijn opgeroepen geweest. Zekeren dag verschenen van eene klas 4 mannen, die door de verbitterde oversten werden “weggejaagd”. Ondanks de belofte van D. zijde dat die oproepingen zullen gestaakt worden zoodra de 3 klassen samen in volledig getal, éénmaal zullen verschenen zijn, ontbraken er telkenmale een aanzienlijk getal, wijl men vreest, dat het bij zulke vergadering op het Statieplein wel zou mogelijk zijn de jongens in te schepen en naar Duitschland te voeren. Broeders en zusters van sommige jongens gaan dan ook meede om des noods bij te springen om de ontvoering te verhinderen. Bij dergelijke poging der D. zou men besloten zijn en plans gemaakt hebben om het spoor op alle manieren te versperren. ’t Is niet te verwonderen dat de kinderen op luidruchtige wijze op de straat hunnen afkeer voor den vijand toonen : Verleden week zag onze veldwachter, die toen getuige in eene zaak ter rechtbank geroepen was, een heelen hoop jonge knapen met Belg. vlag aan ’t hoofd, door de straten van Mechelen trekken onder ’t zingen van “ De Vlaamschen Leeuw.”
Evhvk, die al wat er rond de stopplaats van Melc. zoo al omgaat, helpt in ’t oog houden vertelt ons dat Srma van Heesten verleden Zondag bij de D. in ’t statiegebouw is naar ’t feest geweest. De oudste dochter van de wwe Nmtvv zou ook geheime betrekking en bijeenkomst met de D. houden bij de wwe Ovsf onder den toren.

27. Kinderen vertellen dat op Melc. 15 nieuwe wachten zijn aangekomen, en dat ze zich seffens naar de huizen begeven waar de vorige wachten kwamen. En zoo ’t schijnt eischen ze weer passen van alle voerlieden, zelfs van hondengespan.
De steelzucht breidt zich al uit tot de Zondagsche koffietafel der wijven : Bij Fr. Suetens gaven verschillende van die wijven ter rekening minder krentenkoeken op, dan zij er wezenlijk verorberd hadden. Mie, de vrouw van Svgl kwam met haar provitiepak dat ze van bij Suetens had meegenomen, terug, verklarende dat er in haar pak meer winkelwaar zat, dan zij

Bl.71.

betaald had. Vrouw Suetens overtuigd dat zij niet meer had ingepakt dan het gevraagde en betaalde, besluit dat de terugbrengster het zoogezegde “tevele” in het pak heimelijk kan gepakt hebben en later daarover vrees gekregen, doordien men dit te vele in den winkel zou kunnen missen en vermoedens op haar doen wegen. Om nog meer profijt te doen, koopt Sbkv geene strunken meer aan 25 tot 30 cent het stuk, maar gaat ze zelf halen. Hij heeft daarbij echter maar tegenslag. Nabij Kuilenburg werd hij ’s avonds of ’s nachts met onder zware vracht gebroken kruiwagen aangetroffen. Korts daar op werd hij in of nabij de velden van ’t Slotje betrapt op het afzagen van eenen strunk. Swc heeft er hem op ’t veld tegen zijnen hof ook zien afzagen. De dochter … wordt bij hr. Tbv te Lier niet meer aangenomen, omdat zij, zooals hare moeder uitgeeft, de laatste dagen voor de beschieting van Lier haar werk had laten staan, maar wel zegt Swc, omdat onze gebuur een deel van Tbv goed helpt bewaren. Doch er is reeds opgemerkt of ten minste verondersteld, dat de doorgezondene, gezien haar gaan en keeren -bij hare zuster C. gaat werken (het bewaarde verwerken!) welke van alle artikels in haren winkel begint te verkoopen. Deze laatste gaat ook naar de kostelooze uitdeeling van mondbehoeften te Berlaer, zegt ons Em.Bm.
Onze veldwachter is met den hr. pikeur Meylemans huiszoeking gaan doen bij Smltl naar op de prov.baan afgezaagde boomen. Het plezier van pakken vergaat nog eens in teleurstelling en spijt : X ondervindt zulks. Deze ook, een der eerstweergekeerde vluchtelingen, had eene of 2 koeien gepakt, gestald en als zijn eigendom van vroeger verklaard. Ongetwijfeld door iets verontrust, verkocht hij eene er van aan W. toen deze het dier ging halen, had X hetzelve voor 15 fr. meer voortverkocht aan een anderen persoon. W. daar niet mee tevreden, zegde : “Wacht maar!” en ging de zaak aan de D. krijgers bekend maken. Deze kwamen bij X aangeland en uit hun bezoek schijnt te blijken dat het verkochte dier en misschien ook nog een ander in zijn stal, door X ergens gevonden werd. Wij hooren nog noemen Ebdn als na den 1e Aug. ’14 meer verkens verkocht te hebben, en de P meer spek geeten te hebben dan in gewone tijden op 3jaren. ’t Kapittel diefstal is tegenw. het belangrijkste van al de gebeurtenissen uit dezen droeven oorlogstijd.
Adressen :
Wwe De Groodt, p/a Van den Bos,
Winkelmansstraat,6,
Vlissingen
S.M. Jul.Claes p/a Janssens- Bruinings
Baerle-Nassau (Holl)
Fr. Bast. Train blindé de la Cie du chemin de fer du genie,
Attaché au grand Zwarten
Général de l’armée belge

28. Zondag. Bij het binnentreden der kerk (hoogmis), gaan wij voorbij 4 D. krijgers, welke in de eerste rij mannen achter de stoelen, de handen aan het boveneind van de loop des geweers, overigens in eerbiedige houding, tot voorbeeld aan vele onder het hoogzaal staande mishoorders verstrekken.
Naar mededeeling van uit Duitschland aangekomen personen zou men daar, met het oog op de schaarschheid aan levensmiddelen, het volk op rantsoen stellen. J. B. Bellekens zag hier gisteren een groote vrachtwagen met D. namen op, geladen met gave, gele voederraapkoolen in de richting van Lier voorbij rijden, vermoedelijk bestemd voor het D. leger. – 14 u. Naar Wiek. : Schoonz. Fien is naar Melsbroek geweest; alles goed met mère Raph.; deze is eenige dagen bij Louis in Vilvoorde geweest, maar weinig voldaan over ’t gedrag der kinderen, weergekeerd; ook te Mech. bij mgr Van Roey, die denkt dat de vijand na Paschen, voor de overmacht der Verbondenen, op korten tijd ons land zal ontruimen.
Men vertelt heden zoo van alles wat. De telefoondraden en toestellen zouden overal weggenomen worden; in de steden zouden Amerikaansche wachten orde en tucht komen handhaven en de burgerij komen beschermen tegen geweld en knevelarijen; te Lier zouden al 70 manschappen aangekomen zijn, en andere ongerijmdheden.
Daar personen voor het onderhouden eener koei gedurende ruim 6 maanden van broeder August 300 fr. eischen, raadplegen wij den hr. Staatslandbouwkundige Van de Velde, die naar wij vernamen van de regelingscommissie voor dergelijke zaken deel maakt. Deze zegt dat men voor dit onderhoud slechts 120 fr. kan eischen, en hij raadt Aug. aan, bij weigering des eischers, de hulp der politie in te roepen. -19 u. We ontmoeten op den steenweg van Itegem, even voorbij de Kapellestraat twee D. krijgers, elk met een vlinder aan de zij. In den “Ossekop” hooren wij harmonicamuziek en gerucht als kermisvreugd. (Fr. Rijmenants v. Beerzel bezorgt ons een zwaar ontlad. Project. (5))

Maart 1. Van in den morgen tot in den laten namiddag ongewoon stormweder met geweldige donderslagen, met hagel, regen en sneeuw. Geburen hebben in den nacht van Zater- op Zondag geweerschoten hooren knallen; zij denken op plunderaars.
De hr. Kant. Schoolopziener, in den avond aangekomen over Emblehem, Broechem, Kessel en Berlaer, denkt dat het onmogelijk is dit kwartaal conferentie in te richten, wegens gebrekkige gemeenschap en vermoedelijk gebrek aan voedsel. Hij deelt ons terloops mee : dat in Nederland op de meeste buitenplaatsen de schoolinrichting ver achter die van België staat : gewoonlijk 2 vergaderingen ’s jaars, die meer dienen tot klappartij dan tot ernstig werk. Dat hij in de school van Konings-Hoyckt eene gescheurde planchette eener D.kaart heeft gevonden van de versterkte omgeving van Antwerpen, waarop vierkanten en cirkels toelaten op gemakkelijke en snelle wijze afstand, uitgestrektheid, enz. te bepalen. Die kaart uit ruim 30 planchetten bestaande, zou dus volmaakter zijn dan onze planchetten van ’t Oorlogsdepot. Dat Freiher van Bissingen, algem. Gouverneur van België, aan Monseigneur Mercier zou voorgesteld hebben, wellicht naar aanleiding van dezes brief van Dec.’14 een onderzoek

Bl.72.

in te stellen nopens de 200 gezegde barbaarschheden en gruwelen door de D. invallers te Aerschot, Leuven en op zoo menige andere plaats gepleegd. Mr. Mercier zou dit voorstel aangenomen hebben op voorwaarde dat de onderzoekscommissie uit een gelijk getal Belgen en D. bestaat en dit in aanwezigheid van afgezanten der Vereenigde Staten. Tot op heden is ’t antwoord uitgebleven. De hr Opziener vraagt naar bevestiging van een feit uit den strijd rond de Dijle : een ernstig gewond neergevallen Belgisch soldaat zou op eenigen afstand een D.officier -zoo beweerd wordt een prins -die op het veroverd terrein eene kaart stond te bestudeeren, bemerkt en na een geweer bemachtigd te hebben, hem neergeschoten hebben. Wij verklaren daar nooit een woord over gehoord te hebben.

2.  Gisteren avond werden Steph., dochter van de wwe V.Vertommen, Emiel, zoon van A.Aerts en Frans, zoon van Leon. Goov. door D. soldaten in het ouderlijk huis aangehouden. De eerst genoemde, die zoo’t schijnt schuldige betrekkingen met D. onderhoudt, zou den E.H.Ond. onzer parochie beschuldigd hebben op den predikstoel woorden te hebben gesproken tegen D. en de 2 andere aangehoudenen als getuige daarvan aangeduid hebben. Zij werden dan met den E.H.O. gekonfronteerd en vervolgens gevolgd en vergezeld van hunne nabestaanden naar de wacht van Melcauwen of Heyst geleid. Dit toneeltje verwekte heel wat opschudding en samenscholing van nieuwsgierigen. Heden morgen kwamen 2 D. mantel en schoenen van juf. Vertommen halen. Intusschen waren de 2 vaders de hulp van ’t gemeentehoofd gaan afsmeeken voor hunne “onschuldige” kinderen. Deze waren even gelost wanneer de heer dd. burgemeester zich voor de verlossing der “onschuldigen” aanbood, die alle bescherming verdienen!!! Men zegt ons dat Srma voor zijne goede klanten herberg houdt en dat men er van gisteren avond tot heden morgen gefeest en gedanst heeft.

3. Eene “ Feldposkarte” van Frans Leys, Gefangenenlager II, Minden in Westfalen (Allemagne), Block 2, 2 Bataillon, 12 Kompagnie, wordt ons ter hand gesteld. Inhoud : Minden, 18 Dec.
Liebe Schwester, Ich bin Kriegsgefangene in Duitschland. Willst du est meiner Mutter mitteilen und mir etwas Geld (10 Mark) senden. Dankend, (get) Frans Leys. Deze kaart gezonden aan zijne zuster “ Fräulein Pelagie Leys, 27 Lange Gasthuisstrasse, Antwerpen. Geschreven op 18-12-1914 - afgestempeld Minden 22-1-’15.
Vrouw Liv. Van Schil te Itegem deelt ons mee, dat haar man en haar broeder Jef aan de Ijzer strijden. Haar broeder is in de omstreken van Mechelen erg gekwetst geweest: voet doorschoten, been en schouder gewond door scherven van projectielen. Ondanks die wonden, is hij per, bij toeval voor handen hebbende velo, aan de dood ontsnapt en na verpleging in een gasthuis te Antwerpen naar het front doorgezonden waar hij thans geheel hersteld is. -Te Wiek. is in den beemd “Wijngaarden” één der grootste wilgen stammen afgezaagd en weggevoerd, zonder twijfel door blokmaker.
Lieden van nabij den spoorweg zeggen ons, dat de tegenwoordige wachten op Melcauwen, gekwetste of ziekelijke mannen zijn, die hunne gevoelens soms lucht geven: zij hadden gehoopt hier nog te mogen blijven, maar gisteren liet de doktor, met hunne verzorging gelast, verstaan, dat ze genoegzaam hersteld zijn om naar het front terug te keeren. Dit heeft de mannen ontmoedigd en terneergeslagen. Meerdere zouden willen ontvluchten, maar kunnen aan geene burgerkleederen geraken, denkt men. Aangaande hun verblijf aan de IJzer deelden zij mee, dat de Kaiser alle mogelijke middelen wil beproefd zien om over die rivier te geraken. Eens, vertellen zij, trokken de Engelschen achteruit en lieten de D. ongehinderd eene brug over ’t water werpen, maar nauwelijks was een deel dezer laatsten aan de overzijde, of de Eng. losten plots zulken vloed water dat de brug wegspoelde en de meeste krijgers omkwamen of gevangen genomen werden. Overal schijnt het moreel der bezettingstroepen te zakken. Weinigen durven ’t wagen de waarheid te zeggen, maar uit dezer woorden blijkt ten volle dat onze overweldigers hunnen toestand en toekomst met angst tegemoet zien en dat de bazen hunne onderdanen zand in de oogen strooien. “ Notaris De Bie, dus zegt vrouw Lemmens, had uit den mond van eenige milit. oversten te Mechelen gehoord “dat al die berichten van overwinningen, gevangen nemen van duizenden krijgers, veroveren van steden en gewesten, buit maken van kanons en munitie, waarmede men heele muren beplakt, geen woordeken waarheid bevatten, maar dienen om neerlagen te bedekken en verdere ontmoediging te voorkomen”. -Het kanon heeft weer den heelen dag, maar niet luid gedonderd.
Het schijnt dat Smsl, de koeihoeder van Berlaer, in nauwe betrekking stond met den roover die te Keerbergen werd doodgeschoten. Over dezen laatsten verneemt men dat hij een stoutmoedige dief, een gevreesde kerel, de schrik van heel Keerbergen was, en dat niemand hem dorst aanklagen. Eindelijk gevat, werd hij -ten minste voor den vorm –(wij kennen de wezenlijke toedracht der zaak niet) ten verhoore op het gemeentehuis gebracht onder ’t geleide van D. krijgers. Bij ’t in- of uitstappen des gebouws weerklonk een schot, en … de bandiet was in de eeuwigheid.
Frans Van Haken heeft een zwijn van ruim 200 kg. verkocht aan 2,25fr.! Dat kan tellen.

4. 8 u. Vele lieden staan voor hunne deur in de lucht te staren. Men hoort geronk van een motor, maar men krijgt niets in het oog. Kinderen vertellen dat in den afgeloopen nacht bij de Wwe Louis Ceulemans op den Gangelberg, twee geiten gestolen zijn. Karel Gepts vertelt dat de E.H.Ond. de D. krijgers heeft moeten vergezellen naar Leon. Goov. en A.Aerts, ter confrontatie met de zoons, die naar bewering van Smots Steph. zouden gehoord en verklaard hebben, dat de E.H.O. in de vroegmis “gepreekt” had het met D. binnen 3 weken hier afgeloopen is, dat ze gedood of gevangen zullen zijn. Die jongens wisten echter van niets. En alles was afgeloopen. Uit alle overweldigde streken komen ons eerlooze en onnoembare feiten aan de ooren van die eerzuchtige en voorbeeldige wereldbeschavers. Hoorden wij in Brugge door vluchtelingen uit de omstreken van Leuven, en door eene vrouw uit Cuerne getuigenis

wordt vervolgd