BIJDRAGEN TOT DE KENNIS DER GESCHIEDENIS
VAN DE GEMEENTE SCHRIEK.

door Jan De Belser

Deel 5

AANHANGSEL X.

Tijdens en waarschijnlijk reeds voor het ongelukkig tijdstip waarover we hiervoren gewaagden (zie V), hadden de inwoners van Schriek en Grootloo, tot beveiliging van have en persoon en tot verdediging bij boosaardigen aanval door vreemde legers, ter plaatse de KAPELLE-HEIDE, op 400 met. Z.O .waarts van den kerketoren, een ruime "vluchtschans" met breede en diepe grachten opgeworpen. In het jaar 1656 werd binnen die schans een houten windmolen opgericht, die er heden nog draait. Vandaar kreeg die plaats den naam van MOLENSCH(r)ANS.
1 kilometer Owaarts van de Molenschrans, ligt de GROOTLOOSCHRANS, hoeve voorheen door water omgeven ter plaatse genaamd SCHANSHOEK (zie Bl.54). Zulke omwaterde hoeven met den bijnaam van "Schrans" (verbastering van "Schans"), vindt men op veel plaatsen, en dienden in onveilige dagen zoowel tot bevrijding van de bevolking der omgeving als van de bewoners der hoeve: Te Beerzel heeft men "Beerzelschrans", - Bevel: " Bevelschrans", - Nijlen: "Tieboers" - met nog vier andere schransen, enz. Plaatsen, heden nog gekend onder den naam van "Schrans" of "schranskens", waar men breede grachten of vesten, zonder gebouwen aantreft, dienden tot hetzelfde doel : te Itegem, Wiekevorst, in de Antwerpsche en Limburgsche kempen, vooral daar waar passage was voor legerbenden.
Het dagblad " Het Algemeen Nieuws" in zijn nr. van 30 November 1940, zegt daarover, in zijn artikel "in het land van Genk" onder meer :
Even min als eenig ander dorp of stad in het "Loonsche" ontsnapte Genk de gewapende "uitstapjes" van de plunderende legerbenden der opeenvolgende graven, hertogen en prinsen, die ook de nederige Kempen met hun bezoek wilden vereeren. De inwoners waren daar evenwel op voorzien. Het dorp en ieder gehucht had zijn eigen "schans" d.i. een verdedigde wijkplaats in een lage waterrijke plaats van den omtrek waar iedereen, mits betaling aan den " schansmeester " zijn hutje of wijkplaats in tijd van nood kon betrekken. De ligging van de schans werd natuurlijk voor vreemden en krijgsvolk angstvallig geheim gehouden.... In 't klein is deze geest terug te vinden in de winningen - huizen zelf, die alhoewel uitsluitend uit hout getimmerd, en met leem gevoegd, zonder uitzondering door zoogenaamde "grachten en holten" en door slagboomen afgesloten waren."
Een landkaart " Pays Nord-Ouest ou n° 8, Bruxelles, environs de Malines, publié par Ls. Capitaine, Associé et Premier Ingr. de la carte de France" geeft talrijke schansen op, bijzonder in en rond het hedendaagsch kolenbekken van Limburg. Maar veel Vlaamsche namen zijn daar op zoo eigenaardig verfranscht, dat men de koddigste vertaling ontmoet, o.a. de vroeger omwaterde hoeve " Schaleeken" in sommige oorkonden ook "Schaleken" - rond het jaar 1800 een zeer uitgestrekte landbouwuitbating, doch later verbrokkeld, op het grondgebied van Keerbergen (prov.Brabant) tegen dit van Schriek (prov. Antw.), - is op die kaart genaamd (Schaleeken) = "Charles Quint", - de “Bolloo" heet "Bois Bord", - de Heestenheide molen (in Oct. 1914 vernield): "Moulin de Tister" enz.

AANHANGSEL XI.

De E.H. Pastoor Mertens (zie IX) verdedigde niet slechts de rechten en het eigendom der kerk, maar beijverde zich ook voor de verbetering van al wat aan zijn zorg was toevertrouwd :
Verbeeld U, in de dorpskom, bij de kerk waar de meeste passage is van heel het dorp, tusschen het kerkhof eenerzijds en de dorpsplaats met het pastorijstraatje anderzijds, - een gracht van vier, vijf roeden, die, gezien deze grootte, bij zomer als bij winter voorzien is van water, water wellicht besmet door ondergrondsche insijpeling uit het kerkhof, zeker ongeschikt tot gebruik door stof en onreinheden van de straat weggevaagd door wind en regen, - een modderpoel uit welken verpestende uitwasemingen opstijgen ! -" Die afzichtelijke en gevaarlijke modderplas moet weg; - meent de E.H. Pastoor, - en er moet daar tegen de dorpsplaats een sierlijke, stevige woning met een bevallig, afgesloten hofje !
De hand werd aan 't werk geslaan : Een verzoekschrift aan de bevoegde overheid gezonden (Bl.14), genoot, - na verslag over 't onderzoek tcrplaatse door den E.H. Landdeken, een gunstig onthaal bij Z.E. den Aartsbisschop : Verkooping toegelaten (Bl.15), - heeft plaats (Bl.16)
De E.H. Pastoor Mertens, kooper, heeft dan, naar de voorgeschreven conditiën een woning opgericht of laten oprichten, en wel, - zonder eenigen twijfel - , de woning die afgebeeld is rechts af op 't voorplan van de print (driehoekig vaantje) “Sint-Jan-Baptista tot Schriek" door Em. Van Heurck beschreven (Bl.20). Plaats.tijd en vorm pleiten daarvoor:
a)"De cooper soude op de voors erfve niet een slecht huys moghen setten, maar een huys van fraye forme tegen de dorpsplaats" en, de print vertoont op die aangeduide plaats een sierlijke woning.-
b)Het erf begin 1662 verkocht zijnde, werd de woning na dien datum gebouwd, - en de print is ge(zink)drukt naar een kopersnede van de XVII eeuw (dus binnen de veertig jaren na de oprichting).
c) Zoowel als de print de ligplaats der kapel van Grootloo en van 't Lazarushofken" ten opzichte der kerk, vorm en plaats van de vensters, conterforts, galmgaten en spits van den toren nagenoeg heel juist weergeeft, zal dit zonder twijfel, ook wel het geval zijn met de afbeelding der woning, welke laatste nog geen veertig jaar oud was.
Die woning heeft echter geheel haar oorspronkelijk uitzicht niet altoos behouden, Even als er heden nog voortdurend, uit gemak- of modezucht, verandering aan oude woningen wordt toegebracht, zoo werden rondboogvenster- en deuropeningen door rechthoekige, de kruisvormige vensterramen van de woonvertrekken door de meest hedendaagsche vervangen; de buitendeur van stal- of bergplaats (rechterhoek van 't afgebeeld gebouw) bevond zich op die plaats nog in 1880, misschien wel tot bij de afbraak van de oude woning. In 1838 wer op het bij de woning behoorend erf een brouwerij opgericht. En na 1900 werd een nieuwe, moderne brouwerij met monumentalen voorgevel op de plaats der voonmalige gebouwen opgetrokken.
Hoe en wanneer, na 1661, de vervreemding van dit hoekje gewezen kerkhof plaats greep, konden wij niet achterhalen.

AANHANGSEL XII.

In 1700 overleed de koning van Spanje kinderloos, op zijn sterfbed wees hij een Fransche prins als opvolger aan, alhoewel volgens overeenkomst tusschen de belanghebbenden, de Nederlanden aan Oostenrijk zouden komen. Van daar conflikt. Fransche troepen bezetten onze streek en wierpen een verdedegingslijn op van de Maas naar de Schelde. Marlborough, opperbevelhebber van het Engelsch-Nederlandsch leger veroverde die versterking gedeeltelijk in 1705. De Franschen trokken terug achter de Dijle en maakten een nieuwe lijn versterking van den Demer naar de Nethe te Lier. Op die lijn zou de beslissing vallen. Van daar dat de plattelandsche bevolking zich verschanste. Gelukkig verliet de Fransche generaal onze streek en werd wat later door Malborough (1) verslagen te Ramillies (zuiden der provincie Brabant).(A.B.310).

AANHANGSEL XIII.

De vagebond Adriaan Schuermans, te Heist geboren, leefde aldaar tijdens de Brabantsche en Fransche omwentelingen, gelijk God in Frankrijk. Ook diende hij meestal voor kinderschrik: Als hij ergens in kant of bosch gezien was, vluchten al de kinderen uit den omtrek weg. Met zijn langen, ongekamden baard en haarbos, zijn gekromden rug en verhakkelde kleederen scheen hij eerder zeventig dan wel vijftig jaren oud. Om van hem ontslagen te zijn schreef de schout van Heist hem in bij de pionniers die opgeeischt werden om te gaan arbeiden aan de versterkingswerken te Nieuwpoort.-"Ik heb nooit een schup in mijn handen gehad, zei hij, en ook niet in de kruiwagen gestaan, en nu zou men mij, in mijn ouden dag, nog willen doen doodwerken, maar 't zal geen waar zijn, zulle!" - En eer 't morgen werd, was hij ontsnapt. En, terwijl de overigen op weg gingen naar hun bestemming, onder geleide van de gewapende macht, stond Schuerman te midden van den berg, met de armen gekruist, en leunend tegen den paal, waaraan hij vroeg een geeseling had onderstaan.
In 1765 was Schuerman te Heist gegeeseld en uit de Vrijheid van Heist gebannen. In 1769 werd hij andermaal gegeeseld, gebrandmerkt en uit de Nederlanden gabannen,- en in 1774 te Brussel nogmaals gegeeseld, gebrandmerkt en uit al de landen van Hare Majesteit gebannen.( Uit het nieuwsblad " Onse Swane" April 1900).

AANHANGSEL XIV.

PROCES OVER 't BEZIT VAN DE KAPELLEHEIDE.
Aanleiding tot dit proces : Ingevolge het decreet van Maria Theresia, Keizerin van Oostenrijk, dat aan de dorpsheeren toeliet beslag te leggen op de onbebouwde en braakliggende gronden en heiden, wilde vermelde heer van der Stegen, baron van Putte en heer van Schriek, zich deze deels tot kultuur gebrachte en op andere wijze benuttigde heide toeeigenen om die met boomen te beplanten. De gemeente verzettede zich daar tegen. Zij beweerde dat die heide altijd haar eigendom geweest was en ze altoos gebruikt had om er schadden te steken, klei uit te halen, haksel en houtmijten op te zetten, koeien te laten grazen; dat zij op dezelve een verschanste plaats bezat, voorzien van grachten en wallen om in oorlogs- en onveilligen tijd met have en vee in te vluchten.
(1) In onze kinderjaren hoorden wij grootvader dikwijls zingen "Malbroek trok naar den oorlog, mironton, mironton, mirontaine,- Malbroek trok…."

Uit enkele stukken van het lijvig dossier halen wij hier eenige getuigenissen aan.
GETUIGENISSEN.
1.- Getuigen Pieter Holemans en Goswinus Verbeeck verklaren dat zij twee mannen van den heer hebben zien putten maken op zekere uitgegeven en opgebroken heide, competeerende aan de gemeente Schriek, genaamd "capelleheide".
2.- Op 14 Oktober 1770 werden Antoon Van den Bosch en Frans Somers bij het opmaken van grachten op vermelde heide "gecallengiert" door Joes Holemans officier van Schriek die hem daarbij verbood voort te werken.
3.- Getuige is in Schriek ende Grootloo geboren, heeft daar gewoond en alsnu wonende te Ramsel, - attesteert dat alsdan de heide, genaamd "capelheide", altijd wegens de gemeente is gebruikt geweest, hij daarop heeft hij daarop heeft gehakt, leem gestoken, hakselhoopen opgezet, schadden gestoken; dat zijn vader met zekeren Blasius Geens daar heeft gebaggerd volgens het zeggen van zijn vader; voorts deponneerd hij altijd gezien te hebben een uitgegraven hofken, genaamd het "Lazernijchofken" , recht tegenover de vluchtschans, alwaar hij deponeert den lesten gepasseerden oorlog hij is op gevlucht geweest, beneffens zijn ouders met al hun mobilieren, effecten en hoornvee, verklarende dat er geen andere gemeenteheide is, in den tr… van den dorpe van de "capelheide" welke heide van geen afgezetenen is ged…. ofte daaraan geen gezag en hebben dan enkelijk de gemeentenaren van Schriek ende Grootloo.
Verleit binnen Rainsel den 17 Mey 1771»
(get) Fracis Van Hove.
4.- De 24 Mey 1771 verklaarde Jan Verschueren, Janszone, inwoner van Schriek ende Grootloo, oud 78 jaren, wezende gekend voor een eerlijk en deugdelijk man van goeden naam en faam, dat hij in 1705 is geweest op den Moeleschrans, gelegen in de capelheide, op welke schans waren gevlucht veel ingezetenen van Schriek ende Grootloo met hunne koeibeesten, meubelen andersints; dat daar door de gevluchte dieren schade werd veroorzaakt waarvan kennis werd gegeven aan den meulder Pieter Van den Broeck, die zeide dat die zaak de gemeente aanging. Voorts attesteert comparant dat hij verscheidene reizen van zijn vader zaliger heeft hooren zeggen dat hij, in persoon met alle alsdan zijnde gemeentenaren die voorzeide vluchtschans heeft helpen uitgraven en de vesten heeft helpen schieten. Voorts dat deze laatste van wijlen Joes Verschueren zijn gewezen wettigen vader heeft hooren zeggen dat alhier tot Schriek ende Grootloo heeft geweest een arme Lazarus met naam in 't vlams "Jockbloet", endat de armmeester aldan zijnde en geweest hebbende de eigen grootvader van hem attestant, in kweste was tegen het voorzeide dorp over het houden en alimenteeren van den voorzeiden Lazarus; dat alsdan de gemeentenaren met den voorzeiden armmeester eindelijk hebben gesloten van in de voorzeide gemeenteheide een hofken op te graven en daar een huisken op te stellen, waarin die voorzeide Lazarus ook gewoond heeft, en dat het uitgegraven hofken van toen af tot op den dag van heden altijd heeft den naam behouden van Lazarushofken, hetwelk omtrent 200 of meer jaren zoude geleden zijn, alzoo zijn vader den ouderdom van 80 jaren heeft bereikt ende zijn grootvader nog ouder, eer zij zijn gestorven, - gevende hij attestant voor redenen van wetenschap, dat hij alles hetgene voren staat, met zijne oogen heeft gezien en hetzelve gehoord, bereid wezende, des aanzocht zijne, deze attestatiën voor alle heeren, God, wetten en gerechten te vernieuwen en zelfs met eede te bevestigen.
Aldus gedaan en geattesteerd binnen Grootloo ten woonhuize van den voorz. Attestant, ter presentie van Jan De Wever en Dries Van der Auwera, beiden daartoe als getuigen aanzocht.
Waren onderteekend Jan Verschueren, alsnog met een kruisken waar onder stond geschreven : dat ist handmerk van Jan De Wever, (item) Andries Van der Auwera.
Leeger stont.
Diensvolgens compareerde voor mij, notaris, Joanna Geens, Blasius dochter, wedwe. van wijlen Peeter Claes, inwoonderesse van Begijnendijk, ressort der stad Aarschot oud omtrent 79 jaren, wezende gereputeerd voor een eerlijke en deugdelijke vrouw, welke heeft verklaard zonder predilectie en indictie van iemand dan alleen in faveur van justitie en ten verzoeke van de heeren wethouders ende gemeentenaren van Schriek ende Grootloo, waarachtig te wezen, dat zij met hare ouders tot Schriek is komen wonen als zij … oudt was en voorts aldaar gewoond omtrent 6 of 7 jaren, ten welken tijde zij aldaar ook wonende, heeft gezien dat zekere heide, gemeenlijk gemaand de “capelheide", altijd vanwege en door de voorzeide gemeentenaren is gebruikt geworden en daarop dezelve gemeentenaren heeft zien graven en leem steken, hakselhoopen zien opstaan ende schalle zien opsteken en van dezelve gemeentenaren daar op houtmijten gezien. Voorts verklaart zij dat haar vader wijlen Blasius Geens differente reizen op de voor de heide baggaert opgestoken en gew…,dat zij altijd ten tijde op deze wonende, heeft gezien een ..... hofken in de voorzeide kapelheide, genaamd het "Lazernijchofken" recht tegenover de vluchtschans, alwaar de molen van Schriek op staat; voorders dat zij in den jare 1705 met hare ouders aldaar is op gevlucht geweest, met hare ouders, koeien en huisraad, als wanneer het zoo heet was dat zij hunne koeien met water moesten begieten om de groote hitte; - verklarende voorders dat er geen andere gemeenteheide in Schriek en was als de voorseide kapelheide en dat dezelve gemeenteheide nooit van eenigen afgezeten is gebruikt geworden ofte daarvan iet hebben gehaald voor hun eigen,- bereid wezende des aanzocht zijnde, deze hare attestatiën voor alle heeren, God, wethouders en gerechten te vernieuwen en met eede te bevestigen.
Aldus gedaan, geattesteerd ende gepasseert binnen voorz. Begijnendijk ten woonhuize van attestante ter presentie van Jan Op de Beek en Jan Verhaegen, inwoonders van Begijnendijk.
Waren onderteekend met een kruisken waaronder stond geschreven; dat is handmerk van Jan Op de Beeck, item Jan Verhaegen.
(get) Joannes Van Hove notaris.

5.- Te Schriek ende Grootloo geboren, in huwelijken staat, 58 jaar oud, gewoont tot 1733 dan naar Heist getrokken, verklaart dat de capelheide van wege de gemeentenaren is gebruikt geweest, daarop hebben gehakt, leem gestoken, hakselhoopen op gezet, schobben op gezet, zonder dat van den heer aldaar ooit eenige stoornisse aan de gemeente is gedaan geweest of nooit heeft hooren zeggen dat de heer daar eenig recht tot zou hebben ;-dat hij te Schriek ende Grootloo elf jaren lang de secretarije als geëeden klerk heeft bediend en de boeken zoo van XXn pen., conincx beden en andere lasten heeft ge…,- alwaar nog van dezelve capelheide een parceèl in hure staat in G… aldan gebruikt wordende door Frans Somers en nadere bij zijn zone ook Frans Somers genaamd, hetwelk nu in de veertig jaren is geleden.
Dit proces eindigde met een transactie, waarbij een afbeeldende kaart opgemaakt is, die heden (1936) op 't Staatsarchief te Antwerpen berust.

LAZARUSHOFKEN.

Tijdens onze kinderjaren zagen we in de schoei eens een grondplan hangen van de gemeente Schriek. Daarop waren al de perceelen grond : bouwland, beemd, bosch, zelfs wegen en gebouwen afgebeeld en genummerd. Omtrent in 't midden van de afbeelding der perceelen Nrs 450 en 452, die samen het bijna vierkant veld voorstelden, dat in de Leuvensche baan tegenover de molenschrans ligt,- was een bijna cirkelvormig perceeltje afgelijnd met het nr. 451 en den naam LAZARUSHOFKEN bij,- naam die ons beteekenisvol voorkwam, en des te zonderlinger doordien buiten op dit veld geen spoor te zien of te vinden was van een ingesloten of afgezonderd perceeltje. Nadat we enkele jaren later kennis hadden gekregen van 't bestaan van "lazer(n)ijen" of "pesthuizen" in vroegere eeuwen, vermoedden we dat op 't bedoeld perceeltje ook een "leprozenhuis" moest bestaan hebben en dit vermoeden werd bewaarheid door deze aanteekeningen van den hr. Jan Op de Beeck.
Uit de getuigenis van dit proces(1) afgelegd, verneemt men dat de plaats voor den Molenschrans, die thans (1902) nog "Lazarushofken" heet, een verhevenheid was, waar een pesthuis was opgericht in hetwelk de personen, die met melaatschheid of een andere ongeneesbare ziekte geslagen waren, van de nadere burgers afgezonderd werden, en dat er nog in de 17de eeuw opvolgenlijk meer dan een Lazarus (lépreux) verbleven heeft. Bij het afvoeren der verhevenheid in 1845 heeft men er kruisen ontgraven, waaruit wij besluiten mogen dat Lazarushofken ook diende tot begraafplaats van de afgezonderde melaatschen."
Het veld waarop dit hofje ingesloten lag, behoorde aan de gemeente, maar 't hofje zelf aan 't Armbestuur. De gemeente heeft dit stukje grond in 1875 afgekocht mits 270 fr. en in 1929 werden daarop een twaalftal noodwoningen opgericht. Nadere bijzonderheden nopens het getal, de levenswijze en het lot dier ongelukkigen, het tijdstip, waarop de laatste leproos er verbleven heeft, zijn ons niet gekend.
Wij moeten veronderstellen, dat hier ter bestrijding dier vreeselijke kwaal dezelfde maatregelen werden genomen als elders.(Zie A.B.140. LL.I.225 - Pater Damiaan op Molokai).
Zonderling samentrefen : Een kapelaan van St. Gom.kerk te Lier, een bijzondere weldoener der melaatschen - hij liet een derde zijner goederen na aan het Lazarusgodshuis - en de eerste melaatsche in Schriek, droegen denzelfden naam "Jonckbloet."
(1) Proces over 't bezit der "Kapelheide".(1771-'76)
(2) Volgens den kadastr. legger had dit hofje een oppervlakte van 6,75 aren.

AANHANGSEL XV.

't Was in den tijd der Patriotten (1789). J.B.Pansius, schout van Heist en hevig keizersgezind ( Oostenrijk), -fel verbitterd op J.F. Heylen, schepen en notaris te Heist, en vurig patriot, -snauwde aan dezen laatste toe: "Gij spreekt altijd tot naerdeel van den keizer, meynt gij dat ick geene spions en hebbe, ick hebbe ze van alle kanten ; gij zijt van daegh weer bij den onderpastoor van Schriek geweest, die een VERMALEDIJT BACKHUIS heeft (L.L.II,149)

AANHANGSEL XVI.

Naar aanteekening van den hr. Alf. Cools werden de pastoreele goederen aangeslagen in 1797. Ook zou dit jaar de kerk van Schriek gesloten zijn. We vonden over dit sluiten nergens iets vermeld; wel dat ze door de inwoners opengebroken werd en er de kerkelijke diensten weder in verricht werden : "Op Zondag 15 Juli 1798 waren de geloovigen weder vergaderd in de kerk. Een patroelje Fransche gendarmen van Heist, die haar ronde maakte en daarop uit kwam werd op een hagelbui steenen onthaald en vluchtte weg. Een ambtenaar die van dit feit kennis kreeg, schreef ;"Het inwendige der kerk was heelemaal door de inwoners ingenomen ; het altaar was versierd en verlicht; ik weet niet of het een derviche was of een weggeloopen Minderbroeder die den dienst deed, want nauwelijks vertoonde gendarmerie zich, of men wierp met steenen naar haar en zij zag zich verplicht voor de overmacht te wijken. Zij had slechts den tijd een schuilplaats te vinden bij den agent, die van het misdrijf geen verslag wilde opmaken.(Volgens August Thijs.)

AANHANGSEL XVII.

Wellicht is de pastorij niet verkocht bij gebrek aan koopers-liefhebbers. Die van Booischot geraakte den 3den zitdag verkocht. De Kerk van Hallaar den 3den Juni 1799 verkocht, werd in Februari 1819 teruggekocht.(L.L.)

AANHANGSEL XVIII.

Tijdens de laatste jaren der 18de eeuw,- dus hoorden wij van ouderlingen vertellen, die het van hun ouders hadden vernomen,- nestelde in de bosschen van Pijpelheide een rooversbende, die de omstreken onveilig maakte, reizigers en kooplieden uitschuddede, afgelegen hoeven en huizen, waar wat te vinden was, innam, en er niet van terugdeinsde, bij verzet, lieden te martelen en te dooden (L.L.II.188)- maar die,- werd er bijgevoegd aan meerdere inwoners der omstreken, vooral aan hen die zich bij nacht of duisternis ter markt naar Aarchot, Diest of elders begaven en zich op voorhand aanmelden,- mits betaling eener zekere som, min of meer groot, al naar gelang de persoon geoordeeld werd,- aan dezen een wachtwoord, een afgesproken erkenningsteeken afleverde, zelfs een lid der bende tot vrijgeleide medezond tot beveiliging tegen leden derzelfde bende, die op verschillende plaatsen van hun gebied strooptochten uitoefenden.

AANHANGSEL XIX.

Was ons land meermaals het strijdperk waar vreemde legerbenden hunne oorlogsroes kwamen uitvechten, bij het einde der 18de eeuw was het er, zoo niet erger, even erg aan toe, door de dwingelandij van den veroveraar, die daarbij, al met een, de eeuwenoude staatsinrichting kwam afbreken en vervangen door een nieuw regiem. Zooals L.L.II,169 zegt, waren de Franschen ten gevolge van den veldslag van Fleurus nauwelijks meester geworden van den Belgischen bodem, of zij deden op onze streken een dwingelandij wegen, waarvan men geen weerga vindt in de geschiedenis. Zonder omwegen verklaarde men in Frankrijk dat België als een veroverd wingewest moest behandeld worden en de geleden verliezen vergoeden : Het werd verdrukt drukt, uitgeplunderd en van al zijn instellingen beroofd "Wij vinden in een oud stuk het resumé der bijzonderste feiten, als volgt aangestipt :
"Opeischingen, afpersingen, assignaten, oorlogsschatting, gijzelaars. Roof van kunstvoorwerpen, inlevering van zilverwerk en kerksieraad ; aanslagen en verkoopen van kerke- en kloostermeubelen. Lichting van geldkassen. Verwoesting van den oogst; huiszoekingen; hongersnood; klagen verboden. Inlegering van soldaten. Republikeinsche feesten ; vieren van den decadi. Vergaderingen verboden. Municipaliteiten. Afschaffing van alle oude instellingen : gilden, ambachten, kloosters; verkoop van hun meubelen en eigendommen. Hoogere standen en hun voorrechten afgeschaft. Belastingstelsel van den XXn penning en andere door de grondbelasting vervangen. Kerken en kloosters gesloten; eeredienst verboden; beelden en eereteekens uit kerk en klooster; kruis van torens weggenomen; eed van haat aan 't koningdom van de priesters geeischt; godsdienstoefening in 't geheim; vervolging, oplichting en deportatie van priesters; verkoop van domein-, klooster- en pastoreele goederen; opstand, Boerenkrijg.
Napoleon Bonaparte uit Egypte terug, als redder begroet, Ie consul. Constitutie : nieuwe verdeeling en bestuur. Herstellings- en verzoeningsmaatregelen, Concordaat. Napoleon Keizer : heerschzucht, oorlogen, krijgsopschrijving; réfractaires, gijzelaars, Oneenigheid met Paus; ballingschap. Priesters vervolgd; nieuwe catechismus, gebed "Salvum fac....” Oorlog tegen Rusland : Moscou, slag van Leipzig; Elba, Waterloo."
Over dit alles vonden wij in de gemeentearchieven niets bijzonders vermeld. Alles bepaalt zich hierin bij eenige cijfers uit statistieken van bevolking, (ingevulde) tabellen over landbouw, nijverheid en onderwijs en bij onderrichtingen nopens het naleven van voorschriften. Eenige stukken uit den "Geordend inventaris van 1890", o.a. Nrs 278 en volgende zouden misschien uit dit tijdstip wel iets bijzonders opleveren.
Mondelinge overlevering en bijzondere aanteekeningen hebben het een en ander uit dit beroerd tijdperk bewaard : Tijdens onze kinderjaren luisterden wij gretig naar wat grootvader, wiens ouders veel beleefd en meegemaakt hadden, daarover vertelde. En zoo vernamen we :
1.- Dat het mansvolk eens gedwongen werd een driekleurige "cocarde" te dragen.
2.- Dat een zijner broeders geboren was "in den tijd als de uilen in de kerk predikten" (gesloten tijd) en gedoopt was in een kamer van …
3.- Dat een vervolgde priester, bij een boer gevlucht, bij deze in burgerpak op 't veld aan 't werk was, terwijl gendarmen hem kwamen opzoeken, en dat hij dank aan die kleederen, ontsnapte.
4.- Dat het "zwart goed" dikwijls voor een appel en een ei verkocht werd. In "A.B.479" lezen wij daarover :
"De vaste goederen worden te Antwerpen verkocht in 't lokaal van 't centraal bestuur, thans provinciaal Gouvernement. Op 16 Pluviose V (4 Febr. 1797) begonnen, werden elke decade twee zitdagen gehouden tot op Germinal VIII (9 April 1800) … Niettegenstaande de verregaande schraapzucht (van 't Fransch bestuur) leverden de veilingen weinig baat op. Vele lieden wilden geene zwarte goederen koopen uit gewetensbezwaar, of uit mangel aan vertrouwen in den nieuwen staat van zaken; en de massa goederen was zoo ontzettend, dat men ten laatste geen liefhebbers meer vond. De voorwaarden waren echter zeer voordeelig, een tiende van den prijs moest aanstonds voldaan worden, vier tienden binnen de vier jaren, en de overige som kon men in papier, requisitie- en restitutiebons betalen, zoodat vele koopers met de pachten der vier jaren gevoegd bij de opbrengst der boomen of de afbraak der gebouwen, de schoonste landgoederen verkregen."
5.- Dat de ouders van grootvader, een zijner broeders, die reeds langs ingelijfd was, maar nog geen verlof had gekregen, hem naar Kortrijk zijn gaan bezoeken, waar de legerafdeeling tot dewelke hij behoorde, uit "Seppekensbosch" (soldatentaal) = ’s Hertogenbosch aangekomen, eenigen tijd gelegerd bleef, en hem daar in goede gezondheid wederzagen.

6.- Dat een andere broeder, die gedeserteerd was, zich met een of twee kameraden verstoken hield in bremvelden, waar men hun bij duisternis mondbehoeften bracht; dat gendarmen, na herhaald vruchteloos zoeken, zijne ouders aanhielden en deze te Mechelen werden opgesloten; dat zijn gevluchte broeder door een nachtelijken bezoeker daarvan kennis gekregen hebbend ondanks het aandringen zijner gezellen tot desertie,- zich ging aangeven en zijne ouders binnen een week te huis weerkeerden; dat deze laatsten na eenigen tijd een brief ontvingen van een kameraad huns zoons, meldend dat deze te Douai overleden was; dat enkele maanden later de jacht op deserteurs geëindigd was en veel soldaten ongehinderd terugkeerden."
In 1936 werd ons dit overlijden bevestigd door een akt van volgenden inhoud, die de heer Burgemeester van Schriek ons ten gemeentehuize toonde :
MAIRIE DE DOUAI.
Dep. du Nord 6e arrondiss Etat-civil Décès Ars.80,chap. 4 du code Napoleon N° 1516 De Belser François N° 27
De registre aux actes de Décès a été extrait ce qui suit Le nommé de Belser François soldat au 9me regiment d'artillerie a pied, âgé de dix-huit ans, fils de François et Elisabeth Janson, né à Schrieck, arrondissement de..... Département des Deux-Nèthes, est décédé a l'hospice de l'Hotel Dieu a Douai le trente du mois de juillet an mil huit cent treize.
Le Maire de la ville de Douai certifie que l'extrait ci-dessus est conforme a l'original. Fait au Bureau de l'état civil, le trente un du mois de juillet mil huit cent treize et signé Bommart.
Vu par nous Sous-préfet de l'Arrondissement de Douai pour valoir légalisation de la signature de Mr Bommart, Maire de Douai, le deux août mil huit cent treize.
signé De Croy
Pour expédition conforme, ce 29 novembre 1813. (s) J.Vermijlen.

7.- Dat een derde broeder, gelukkiger dan de beide vorigen, na zijn diensttijd wederkeerde. Dezes verlofpas geeft zijn persoonsbeschrijving aan als volgt :
"Signalement van de Belser Johan, Houder van deze pas.
Houder dezes zal verpligt zijn, zoodra enz.
Oud 23 jaren Oogen grijs
Geboren te Beerzel Neus groot
Zoon van Pieter F. Mond klein
En van Elisabeth Jansen Kin rond
Lengte vijf voet 2 duimen Haar (bruin
Bedrijf Wenkbrauwen(
Aangezigt ovaal Merkbare teekenen: een lidteeken aan de linker hand"
en is geteekend :
Gezien door den Plaatselijken Kommandant
(get) …. (onleesbaar)
De Kommanderende Officier van bovengenoemd Bataillon
(get) …. (onleesbaar)
…. te Antwerpen, 16 October 1817.
De Gouverneur der provincie van Antwerpen.
(get) …. (onleesbaar)
Vu à Schrick, le 17 octobre 1800 dix sept.
(get.) J.N. Vermijlen, maire

Brieven, in ons bezit, gedagteekend: " Weimar 7 Mey 1813,- Dresden , 24 Mey en 13 Juny 1813, aan zijn ouders te Itegem gezonden door Pet. Jos. Papen, behoorend tot de "garde impériale" van Napoléon, en op dezes tweeden tocht naar Rusland verdwenen - waarschijnlijk gevallen in den slag van Leipzig, - alsmede een uittreksel uit de akte van "remplacement" (koop van een plaatsvervanger), gepasseerd voor Jan Ferdinand Van Cauwenberghe notaris te Lier, ten voordeele van Michiel Papen, broeder des voorgaanden -, werpen een klaar licht op het treurig lot der jongheid, die van het eene slagveld naar het andere werd gesleept, op het lijden en de ontberingen van ouders en nabestaanden.

AANHANGSEL XX.

Na den slag van Fleurus (1794) stonden wij onder de heerschappij van Frankrijk. Alles werd hier op Franschen voet ingericht : Ons land werd, zooals dit in Frankrijk reeds in voege was, - verdeeld in departementen en deze werden onderverdeeld in kantons. De grenzen der departementen kwamen nagenoeg overeen met die onzer tegenwoordige provinciën. Hier heette het "le département des deux Nethes" met Antwerpen voor hoofdplaats. Het kanton Heist bevatte de gemeenten Heist (met zijn gehuchten Booischot en Hallaar), Beerzel, Houtven, Hulshout, Schriek en Wiekevorst. (1795)
Wijl Heist door zijn bevolking (minstens 5000 zielen), volgens de grondwet, zelf een municipaal bestuur moest hebben, werden Beerzel en Schriek (met Grootloo) bij het kanton St. Kathelijne-Waver,- Houtven en Hulshout bij dit van Westerloo, - en Wiekevorst bij dat van Berlaar ingelijfd. (1796)
Ten gevolge van de nieuwe grondwet van 't jaar VIII (einde 1799) werden de departementen verdeeld in arrondissementen, zekere kantons ook gewijzigd : Heist bleef de hoofdplaats van een kanton, dat de gemeenten Heist, Beerzel, Bevel, Itegem, Putte, Schriek en Wiekevorst bevatte. Aan 't hoofd van de departementen kwam een prefect, in de arrondissementen een sous-prefect, in de gemeenten van 5 tot 10 duizend inwoners, buiten een maire, twee adjoints en een politiecommissaris (L.L.II,207)

AANHANGSEL XXI.

Napoleon in 1799 zegevierend uit Egypte weergekeerd, werd als redder van Frankrijk onthaald. Met twee anderen nam hij 't bestuur in handen en vormde wat men noemt het CONSULAAT. Dit nam wijze maatregelen : Vervolgingen hielden op; bannelingen mochten ongehinderd terugkeeren; de eeredienst mocht uitgeoefent worden in de kerk; de eed van haat aan 't koningdom van de priesters geeischt, werd vervangen door de belofte van getrouwheid en gehoorzaamheid; een overeenkomst met den Paus- CONCORDAAT genoemd, - regelde verder den toestand der kerk : 60 bisdommen werden ingericht; priesters en bisschoppen mochten onder de beëedigde en onbeëedigde priesters gekozen worden; de bisschoppen werden door den consul benoemd onder goedkeuring door den Paus, de priesters door den bisschop onder goedkeuring van den prefect; de koopers van zwart goed mochten dit behouden; het verlies van die goederen door kerk en klooster geleden, zou door een vergoeding (jaarwedde) aan de bedienaars (priesters) van den eeredienst vergoed worden; de meeste heiligedagen werden afgesteld.

AANHANGSEL XXII.

De registers van de verslagen der gemeenteraadzittingen dagteekenend van 10 1810, zijn opgesteld in de Fransche taal, met de benamingen "maire" conseil municipal en "département des deux-Nethes" tot in 1816, - en van dit jaar af met de benamingen "province d ' Anvers", "conseil communal" en "bourgemestre" tot in 1821.

AANHANGSEL XXIII.

De pastorale goederen door de Fransche republiek aangeslagen, worden weergegeven: De pastorij komt aan de gemeente, de andere goederen komen aan de kerk.

AANHANGSEL XXIV.

Graaf Filip van der Stegen wil tusschen de St. Bernardus kapel en het kasteel, nog boomen bijplanten op grond (overschot van wegen) die aan de gemeente toebehoort, - en heeft den waterloop aan vermeld kapelleken reeds verlegd met het doel, - beweert hij, aan 't water beteren afloop gegeven te hebben. Het gemeentebestuur verzet zich tegen die toeeigening en beplanting, maar stemt er om onkosten te vermijden in toe, dat de uitgevoerde werken behouden blijven.

AANHANGSEL XXV.

Buiten de wet, die belasting op 't gemeel stelde, werd een verordening - misschien gevolg van de toepassing dier wet - op het gebak van brood voorgeschreven. Voornaamste punten :
Elke bakker of broodslijter moet :
1. Bij 't gemeentebestuur aangeven welke soorten van brood hij bakt.
2. Buiten op zijn winkel een uithangbord plaatsen, waarop zijn naam, voornaam en beroep aangeduid zijn.
3. Een afdruksel van het reglement der broodzetting in zijn wikkel aanplakken.
4. In zijn winkel een zwart bord plaatsen waarop iedere broodsoort met haar prijs aangeduid is.
5. Met een of ander bijzonder merk elk brood teekenen.
6. Zijn brooden in den winkel tentoonstellen.
7. In zijn winkel een weegschaal met de noodige gewichten plaatsen, om 't gewicht van 't brood na te zien.
8. Aan een kooper, die zulks verlangt, een gedeelte van een brood ter hand stellen, zoo de verlangde hoeveelheid minstens een "once" bedraagt.

AANHANGSEL XXVI.

In 1826 rees er geschil op tusschen inwoners van Grootloo en Schriek (parochie St. Jan Baptist), doordien deze laatsten tot nadeel van de eersten, ook spel en danspartijen hielden tijdens den eenigen kermis van Grootloo op den Zondag van den "Zoeten Naam" en twee volgende dagen. Om dit geschil te vereffenen, besliste de gemeenteraad begin 1827, dat alleen de inwoners uit de omgeving der kapel van Grootloo en degenen uit de Goor-, Trommel-, Wuytjes-, Gommerijn- en Langstraat, tot aan 't begin der Puttestraat, als behoorende tot Grootloo, ter gelegenheid der kermis aldaar, zouden mogen bal- en danspartijen houden,- en dat het aan de inwoners van Schriekdorp en van de niet voornoemde straten alleen zou toegelaten zijn spel en danspartij te houden ter gelegenheid der kermis van St.Jan Batist (24 Juni) en in de maand September.
Een schrijven van den heer Gouverneur, gedagteekend 14 Jan. 1834 berichtte aan het gemeentebestuur, dat al de inwoners wederzijds tijdens de verschillende kermissen gerechtigd zijn danspartijen te houden.

AANHANGSEL XXVII.

(A.B.566): "Den 15 October, bij het krieken van den dag, trok Niellon (1) den Demer over, bracht zijn hoofdkwartier naar Schriek, in den schijn Mechelen bedreigend; doch, bij gesloten brief, had elk korps bevel gekregen, om zich 's anderendaags te vijf ure 's morgens te Heist-op-den-Berg te bevinden."
Bij de naamafroeping aldaar bleek de aanwezigheid van 2100 man, onder welke Jenneval, de dichter der Brabançonne en graaf Frederik de Merode. Den 16e October trok het leger naar Lier, waar veel soldaten uit het Hollandsch leger overliepen, anderen hunne wapens wegwierpen, en de Hollanders de stad ontruimden. Twee dagen later, bij de achtervolging der Hollanders maar Antwerpen toe, sneuvelde Jenneval nabij de herberg "de Papagaai", en een 10tal dagen later werd Frederik de Merode te Berchem doodelijk gekwetst.
(1) Niellon was een Franschman, die onder Napoleon gediend had, en na den slag van Waterloo, waar hij gekwetst werd zich te Brussel gevestigd had. Hij stelde zich aan het hoofd eener Fransche legerafdeeling, die door toegeloopen vrijwilligers uit Leuven en de omstreken van Diest en Aarschot versterkt, Lier aan de Hollanders wilden ontnemen.

AANHANGSEL XXVIII.

Wanneer deze gilde ingericht is, weet men niet met zekerheid. Naar aanteekening van hr. Jan Op de Beeck, "had er alle twee jaren eene prijsschieting plaats, - en wie den hoogvogel afschoot was voor dien tijd koning. De gilde had hare plaats in de processie en voor elk afgestorven lid werd eene mis opgedragen. Zij was in bezit van een zilveren eereteeken, "breuk" genaamd, dat het wapen draagt van den heer Marcus Rousselle, heer van Hovel, schout van Heist,- met de zinspreuk: "Mel post fel" In het jaar 1844 hebben de twee laatste leden dit eereteeken door schriftelijke akte aan de kerk afgestaan, welke nog in bezit is van hctzelve, "Op het plan of afbeeldende kaart van de kapelheide opgemaakt in 1771-75 door den hr. L. Van den Broeck, landmeter te Heist, staat de " Schietboom (wip) der gilde afgebeeld in den Noorder hoek bij het kruispunt der heden nog bestaande wegen (dreven) welke de kapelheide van N.W. naar Z.O. en van Z.W. naar N.O. doorsnijden.

AANHANGSEL XXIX.

Waarschijnlijk ten gevolge der schoolwet van 1842, die het metriek stelsel op 't leerprogramma inschreef, werden de tot dan toe gebruikte Nederlandsche gewichten : pond, once, lood .enz. en andere maten : roede, el, palm, duim; streep,- mud, schepel, enz. vervangen door die van ‘t metriek stelsel.

AANHANGSEL XXX.

Op Zaterdag 9 Juli 1853 is een hagelbui losgeborsten en heeft den oogst verwoest op een groot gedeelte der gemeente. Verslag daarover werd op verzoek aan de hoogere overheid door het gemeentebestuur overgemaakt tot schadevergoeding. Voor de totale schade van al de lieden wier verlies de 50 Fr. overtrof, op ruim 90.000 Fr. geschat, werd 4596 Fr. toegekend.

AANHANGSEL XXXI.

Graaf Albert van der Stegen, den 21 October 1857 tot gemeenteraadslid gekozen, heeft als zoodanig gezeteld tot hij in de gemeenteverkiezing van 26 October 1869 gevallen is door het feit dat hij als provinciaal raadslid eens met de tegenpartij gestemd had.
Daarop heeft hij Schriek voor goed verlaten en zich te Antwerpen gevestigd. Hij vermaakte (verkocht) het kasteel aan zijn zuster gravin Julia Maria Josephina van der Stegen. Haar neef baron van Oldeneel tot Oldenzeel bracht er alsdan eenige zomers door. Bij haar dood in 1896 gingen kasteel en bijhoorend goed over aan graaf Rudolf, zoon van Albert. Bij verkooping in 1926 kwam het kasteel in bezit van den hr. August De Roy. Graaf Albert van der Stegen overleed in 1875 en werd te Schriek begraven.

AANHANGSEL XXXII.

Bij het aanleggen van den steenweg Putte-Schriek (1864) viel de kapel van St. Bernardus,- reeds op een kaart van de 18e eeuw aangeteekend,- binnen de rooilijn en moest weggeruimd worden. Er werd door de plaatselijke overheid besloten, ter plaatse, maar buiten de rooilijn, op 't gemeenteerf een nieuwe kapel te bouwen. Dat gebeurde in 1865. De kosten van dat werk werden gedragen : 300 Fr. door het gemeentebestuur en 200 Fr. door de kerkfabriek.

AANHANGSEL XXXIII.

In 1873 werd de dekenij Heist-op-den-Berg ingericht. Zij bevat de parochiën : Beersel, Booischot, Hallaar, Heist, Itegem, Putte en Schriek; afgenomen van de dekenij Lier,- Houtvenne, vroeger behoorend tot de dekenij Aarschot,- Hulschout voorheen afhangend van de dekenij Geel,- en Wiekevorst van de dekenij Herentals. Eerste hoofd der nieuwe dekenij : de Z.E.H. Van Bulck.

AANHANGSEL XXXIV.

Tot in 1878 was het onderwijs der jeugd toevertrouwd aan onderwijzers. In dit jaar werd hier een vrouwenklooster gesticht van de Zusters der Christelijke scholen (moederhuis Vorselaar). Twee dezer zusters werden als gemeenteonderwijzeres benoemd en betrokken met de meisjes de pas gebouwde school.
VRIJE KATHOLIEKE SCHOOL. - Bij het in voege treden der schoolwet van 1879 gaven de Zusters hun ontslag en verlieten de schoolwoning. Bij de opening der vrije school zijn twee relegieuzen van dezelfde orde hen komen vervoegen en van dat oogenblik tot in 1884 zijn zij door de geestelijke overheid gelast geweest met het onderwijs aan jongens en meisjes. Voor de meisjes werd voorloopig klas gehouden in een gehuurd huis en voor de jongens in een woning kosteloos ter beschikking gesteld door den hr. Victor De Veuster, tot dat de vijf nog bestaande klassen, aan welke men onmiddelijk begon te bouwen voltrokken waren. Bij het in werking treden der wet van 1804 hebben de religieuzen afgezien van het onderwijs aan de jongens en is de meisjesschool aangenomen door de gemeente. Gedurende 10 jaren hebben de Zusters kosteloos een huis bewoond, dat toebehoorde aan Mevr. Wwe Goossens-Rijmenamts en hare kinderen Engelbert en Josephina. Sedert 1897 bewonen de religieuzen het klooster door deze weldoeners bij hun klassen gebouwd.
De woning der meisjesschool is in 1879 ter beschikking gekomen van een onderwijzeres, die ambtshalve (door het hoogere bestuur) benoemd was, wijl het gemeentebestuur (4-10-1879) besloten had "zich te onthouden van over te gaan tot de benoeming eener onderwijzeres."
VERDERE REGELING VAN 'T ONDERWIJS. Bij beraadslaging van 6 October 1884 : a) Werd de gemeentejongensschool met haar personeel behouden;- b) werd, zooals hooger gezegd, de vrije meisjesschool door het gemeentebestuur aangenomen met een globale toelage van 2800 Fr. per jaar;-c) werd de gemeentemeisjesschool, die 9 leerlingen telde, afgeschaft en de onderwijzeres in beschikbaarheid gesteld.
Wij gelooven niet dat de schoolwet van 1879 in Schriek zooveel haat en tweedracht heeft gezaaid als op sommige andere plaatsen, maar we meenen dat zij zeer nadeelige gevolgen heeft gehad voor 't onderwijs en de opvoeding der jeugd. In 1894 hebben de jongens het oud gemeentelokaal in de dorpskom verlaten, en zijn naar de gerneentemeisjesschool overgetrokken. Heden (1940) telt die school 6 klassen.

AANHANGSEL XXXV.

Bij de teruggave in 1820 van de door de Fransche republiek aangeslagen pastorale goederen, werd de pastorij toegekend aan de gemeente. En thans, 1879 verklaart de Bestendige Deputatie (prov.Raad) de pastorij eigendom der kerk. De reden van deze beslissing kennen wij niet. Heeft men in oude oorkonden, dat de pastorij opgebouwd werd door den E.H. Snoeckx (1775), zonder dat de Staat, de gemeente óf eenig openbaar bestuur in de onkosten van opbouw hebben bijgedragen?

AANHANGSEL XXXVI.

Het nr. 198 van den "Geordend inventaris van de parochieregisters en oorkonden", in 't Latijn op perkament geschreven, draagt voor opschrift : VONNIS TEGEN JOANNA DE RIDDER VOOR HET "OVERLEZEN". De korte inhoud van dit stuk komt hierop neer :
Een genaamde Joanna de Ridder, verlaten echtgenoote van Joannis Adriaenssens, heeft voor het geestelijk gerechtshof (1) bekend, dat zij sedert verscheidene jaren zich bezig heeft gehouden met bezweringen tegen kwalen onder mensch en dier, dat zij het lichtgeloovig volk wijs maakte en overtuigde dat bedoelde menschen en dieren door .een vreemden geest bezeten waren, dat zij dien geest zag onder verschillende gedaanten als een wagen van duiven, zelfs als een doode, die op haar aanspreken antwoordde. Dat zij te dien einde misbruik maakte van kerkelijke ceremoniën en gebeden, - niet alleen in het dorp Willebroek, waar zij woonde, maar ook in de omliggende en meer verwijderde plaatsen, zooals Leest, Effen (Heffen), Humbeek St. Martinus en Schriek.

VONNIS : De schuldige werd veroordeeld in hechtenis te blijven in het "Huis van 't H. Kruis", nabij het kanaal te Mechelen, om daar boete te doen en een algemeene biecht te spreken; gedurende een volle maand over ander dag te vasten op brood van pijn en water van droefheid; dat zij door den mond der E.E.H.H. Pastoors van de voornoemde plantsen zal laten vergiffenis vragen, over de ergernis door haar gegeven, met belofte zulke daden niet meer te verrichten; dat zij ten minste elke maand een sacramenteele biecht zal spreken zoolang zij in dit huis zal verblijven, dat zij gedurende dien tijd elken Vrijdag het vasten op water en brood gedurende twee jaren volstrekt zal onderhouden; dat ze bij terugkeer op haar dorp den eersten Zondag met een brandende kaars van blauwe kleur in de hand, op een plaats van de geloovigen verwijderd, den geheelen mistijd zal nederknielen, en onder voorzeggen van den E.H. Pastoor, door eigen mond bekennen zal, het lichtgeloovig volk door superstitieuze praktijken bedrogen te hebben; dat zij van parochie niet zal mogen weggaan zonder toelating van den E.H. Pastoor, aan wien zij alle maanden hare biecht zal spreken en volgens wiens goedvinden zij zal mogen communicieeren. Aangehoudene wordt bovendien tot eene geldboete veroodeeld. Stipte uitvoering van deze uitspraak werd bevolen. Ieder pastoor wien het aanbelangt, wordt verzocht van op den predikstoel aan het volk gezegde uitspraak voor te lezen en dit in een verstaanbare taal aan het volk uit te leggen.
Aldus ingeschreven te Brussel den 14 Maart van het jaar 1749. Op bevel geteekend J. F.Papegaey , tegengeteekend en gezegeld in voorgeschreven vorm.
(1) Franciscus Nicolaus Josephus, beheerder van "Ons Huis" met naam Vercammen, priester J. V. L., gewoon Kannunik der Metrop. Kerk van St.Rumoldus te Mechelen, alsook van het Aartsbisdom Mechelen, synodaal en officieel rechter.

wordt vervolgd