|
Lezing - Byzantium, Constantinopel, Istanboel - Liberty
Met veel beeldmateriaal belicht Wim Vanhoorne de lange geschiedenis van Turkijes grootste stad. Hij zoomt in op sprekende details van de meest markante gebouwen zoals: de Hagia Sofia, de muren van Theodosius II, de mozaïeken van de Choakerk, de Egyptische obelisk op de hippodroom en uiteraard licht hij in het Topkapi paleis een tipje van de haremsluier op. Als toemaatje volgt een tocht op de Bosporus.
Hierbij een reisverslag van Maria de Roey, die eveneens met Wim Vanhoorne de reis naar Turkije maakte.
Turkije: Istanboel
Geschiedenis, bevolking,…..
Istanboel wordt doorkruist door de Bosporus, een zee-engte van 30 km lang en tot 550 km breed die in het noorden uitmondt in De Zwarte Zee, daartussenin ligt de Gouden Hoorn, en in het zuiden de Zee van Marmara die op haar beurt via de Dardanellen in de Egeïsche Zee terecht komt. Door de relatief nauwe verbinding tussen de Zwarte Zee en de Middellandse Zee lopen hier twee stromingen: een stroming met oppervlaktewater van de Zwarte Zee, dat een relatief laag zoutgehalte heeft vanwege de overvloedige wateraanvoer door de grote rivieren en een dieptestroming met veel zouter water uit de Middellandse Zee. Door die vermenging van zoet- en zoutwater kent dit gebied een rijke visgrond.
Zwarte Zee betekent, die goed met de vreemdelingen is of “gastvrije zee”. Dit is echter een eufemisme om aan te tonen dat deze zee zeer gevaarlijk is, het weer kan er zeer snel omslaan en gepaard gaan met hevige stormen. De Polynesiërs waren de eersten die ze ontdekten.
Bosporus komt van ‘bos’(Grieks)= rund en “phoros” = oversteken of “Welke koe stak hier ooit over?” Io, het zoveelste liefje van Zeus die door diens terecht jaloerse eega Hera in een koe was veranderd. Horzels maakten haar hoorndol. Ze kon alleen aan die gemene beesten ontkomen door in de zilte zeestraat te springen.
Het bevolkingsaantal in Istanboel zou officieel 12.000.000 zielen tellen (maar in werkelijkheid zijn het er veel meer), en er komen jaarlijks gemiddeld 300.000 inwoners, afkomstig uit het binnenland, bij. Het zijn vooral Koerden die zich rondom de stad komen vestigen. De maffia bouwt voor hen appartementsblokken met de nodige voorzieningen. Zoals op het platteland zitten de vrouwen te weven en hun mannen proberen aan de kost te komen door in de stad papieren zakdoeken, voeding, toiletpapier en andere prullaria aan de man te brengen. Toch emigreren de meeste Turken niet, ze overleven nog liever in moeilijke omstandigheden in hun eigen land.
Het gemiddeld inkomen per inwoner bedraagt tussen de 300 en 350 € per maand. Hierdoor ziet het hoofd van het gezin zich genoodzaakt om extra uren per maand bij te werken. Velen hebben een klein moestuintje, eten weinig of geen vlees of vis of gaan helpen bij het binnenhalen van oogsten waarbij ze een deel van de oogst krijgen. Daar komt nog bij dat er miljoenen mensen onder de 12 jaar zijn waardoor de huidige arbeidsmarkt oververzadigd is. En mannen moeten minstens 2 jaar legerdienst doen. Daarnaast zijn er ook superrijken.
Rond de bazaarwijk waar we gedurende ons verblijf logeren is o.m. de textielwijk gevestigd. Elk blok had en heeft in Istanboel nog altijd zijn specialisatie. Na de val van de Berlijnse muur zijn de Polen in grote getale naar haar hier getrokken om in de textiel, confectie, onderhoudswerk, enz… te komen werken alsook voor het uitoefenen van verschillende ambachten. Op dit ogenblik wordt de confectie bestemd voor Europa, verspreid over gans Turkije gemaakt waarna alles in Istanboel gecentraliseerd wordt om met winst verder te verkopen in eigen land of het buitenland. Ook balen met stro, lingerie, textiel,…vertrekken met Russische schepen richting Rusland.
Het bovengrondse tramnetwerk, dat de vroegere ezels, kamelen vervangen heeft, werd aangelegd door Duitse ingenieurs en de ondergrondse metro vormt de trots van de stad. Men is zelfs bezig aan de bouw van een nieuwe tunnel onder de Bosporus.
Buiten het centrum vormen naast de taxi’s de dolmusen een handig vervoermiddel. Deze minibusjes met vaste routes (vertrek- en eindpunt op voorruit aangegeven) zijn goedkoper dan de gewone taxi’s. Alleen in de Bazaarwijk, mogen ze omwille van de concurrentie, de taxi’s die het vervoer van toeristen voor hun rekening nemen, niet rijden.
De watervoorraden van de bekkens rondom de stad zijn nog slechts met 28 % water gevuld waardoor het waterverbruik, met uitzondering van de toeristische wijk, streng gerantsoeneerd wordt.
Slechts 6 % van het land ligt op Europees grondgebied, het overige deel op Aziatische bodem. De Turken worden onderverdeeld in Georgische-, Kozak-, Griekse-, Cypriotische- en Hongaarse Turken.
Uit de huidige wereldcrisis die ook ons land zwaar getroffen heeft is Turkije ongeschonden uitgekomen. Alleen Fortis Turkije heeft schade geleden onder Fortis België
Atatürk
Eind 19e en begin van de 20ste eeuw verloor het Ottomaanse rijk, ten gevolge van oorlogen, geleidelijk aan grondgebied. Turkse nationalisten namen de macht van de sultan over. Het moderne, huidige Turkije werd beheerst door Mustafa Kemal Pasa (1881-1938), algemeen bekend onder de naam Atatürk. Hij heeft de hele staat grondig hervormd. Voortaan moest de gregoriaanse westerse kalender gevolgd worden, ter vervanging van de moslimkalender. Het sultanaat werd in 1922 afgeschaft en religie en staat werden gescheiden. Hij verving het Arabisch schrift door het Latijnse en gaf vrouwen meer rechten, en moedigde het dragen van westerse kledij aan. Atatürk heeft tijdens zijn bewind nooit zijn land verlaten en stond erop dat er orde en stiptheid was. De meeste burgers in die tijd waren namelijk analfabeet.
Zaterdag 8 november 2008
Na een eerste kennismaking met de Davidsfondsgroep en reisgids Wim Vanhoorne op Zaventem vliegen we met Turkish Airlines richting Istanboel waar we in de late namiddag aankomen op Atatürk Airport, de luchthaven die 25 km ten westen van het centrum gelegen is. Hier maken we kennis met onze plaatselijke chauffeur en Turkse gids Ismail die behoorlijk Nederlands spreekt.
Bij het naderen van het centrum rijden we langs de grote ringweg Kennedy Caddesi, die vorige eeuw vanaf de vroegere zeemuren werd aangelegd, met aan onze rechterzijde de Zee van Marmara die uitmondt in de Bosporus met de Gouden Hoorn er tussenin. Opvallend is, nadat ik de stad na 19 jaar terugzie, dat deze enorm uitgebreid is en volledig volgebouwd.
Na onze intrek in Hotel Vicenza dat centraal gelegen is in de Shezade-wijk brengen we een kort bezoek aan de Shezade Camii of Prinsenmoskee, die de eerste opdracht was van Sinan (1491-1588) dé belangrijkste architect tijdens het Ottomaanse Rijk. Hij werd tot onder het bewind van Süleyman I, de Prachtlievende (1520-1566) tot hoofdarchitect benoemd en heeft niet minder dan 131 moskeeën en 200 andere gebouwen nagelaten. Deze sultan liet de moskee oprichten ter herinnering aan zijn oudste zoon (geboren uit zijn relatie met Roxelana - 1ste kadin) die op 21-jarige leeftijd aan pokken overleed. Bij het betreden van de binnenplaats valt meteen de symmetrie van dit gebouw op. Daar er op dat ogenblik een gebedsdienst plaatsvindt kunnen we de moskee niet betreden. Achter in de moskee zijn de tomben opgesteld van Shezade Mehmet (= prins) , Ibrahim Pasa en Rüstem Pasa, beiden grootviziers van Süleyman. En rondom treft men een medrese aan, een hogere onderwijsinstelling waar algemeen en theologisch onderwijs gegeven werd.
Zondag 9 november 2008
Vandaag verkennen we de Fatih, Fener en Balatwijken, het bedevaartsoord Eyüp en de Beyogluwijk. Wim maakt van de gelegenheid gebruik om ons te informeren over het reilen en zeilen in de stad.
Bij de muur van Theodosius, die zich van de Zee van Marmara tot de Gouden Hoorn uitstrekt, houden we onze eerste halte. Deze dubbele muur met 11 versterkte poorten en 192 torens beschermde meer dan 1000 jaar lang de landzijde van Constantinopel tegen invasies. Het monument werd gebouwd tussen 412-422 onder het bewind van Theodosius II (408-450) en verder uitgebreid in de 15e eeuw tijdens de Ottomaanse dynastie die regeerde over het Ottomaanse Rijk van 1281 tot 1923. Het Ottomaanse Rijk strekte zich uit over een deel van de Arabische gebieden, de Maghreb landen (noordwestelijk deel van Afrika), Anatolië en Zuidoost-Europa. Het is de langstlopende dynastie ooit geweest.
De ganse muur is opgebouwd uit baksteen afgewisseld met kalksteen en cement. 16.000 mensen werkten eraan mee in een tijdspanne van slechts 6 maanden De torens die de verdediger een beter zicht op het schootsveld boden waren op korte afstand van elkaar gebouwd. Langs alle zijden kon men met kruisbogen schieten op de aanstormende vijand. De belegeraars lagen met hun kanonnen 200 m verder opgesteld voor de grachten. 50 span ossen waren er nodig om de kanonnen tot aan de muur te brengen. Het vormde in die periode de grootste tankmacht ter wereld. Rond een granieten kogel konden wel 12 mannenhanden. Met de komst van het buskruit waarbij deze muren hevig trilden door de kanonnen hebben ze het uiteindelijk begeven.
In de omgeving waren fabrieken gevestigd waar het ijzererts gegoten werd voor de vervaardiging van de kanonnen. Ze werden afgekoeld met olijfolie die geleverd werd door de Genuezen. Eén kanon kon maar liefst zes maal per dag afgeschoten worden. Om het oorverdovend lawaai hiervan te temperen, schade te beperken, en de kanonnen tegen te houden hing men tegen de muren zakken gevuld met stro of tapijten. En om schepen van aanvallers in brand te steken maakte men een Grieks of Byzantijns vuur, hét wapen van het Byzantijnse rijk. Voor de aanmaak ervan werd petroleum vermengd met gemalen hars en houtskool. Deze dikke brij dreef op het water en kleefde tegen de schepen aan waardoor deze in brand vlogen. En om de watervoorraden te vergiftigen werd arsenicum gebruikt.
Het Yedikulefort (met Byzantijnse arend?) werd aan de zuidkant van de muur van Theodosius opgetrokken. Twee monumentale marmeren torens flankeerden ooit de Gouden Poort of triomfpoort waarlangs de zegevierende keizers de stad binnenkwamen. Onder het bewind van Sultan Mehmet II, de Veroveraar (1451-1481)werd ze dichtgemetseld. Van de schoorsteen en een militaire kazerne met moskee op het binnenplein van het fort zijn nog maar enkele restanten overgebleven. Door plaatsgebrek in het Topkapi paleis werden tijdens de Ottomaanse periode in enkele torens schatten, geschenken bewaard die de sultans veelal van bezoekers, ambassadeurs ontvangen hadden. De toren die bekend staat als ‘Yazili kule’ ( = de beschreven toren) deed in dezelfde periode dienst als gevangenis voor buitenlandse gezanten en anderen die de sultan onwelgevallig waren. En in de noordelijke toren naast de Gouden Poort werden executies uitgevoerd. De sultan Osman II werd, na 4 jaar wanbeleid, één van de slachtoffers. De plaatsen waar vroeger de omliggende grachten waren uitgegraven werden opgevuld en doen nu dienst als volkstuintjes afgewisseld door enkele begraafplaatsen.
We vervolgen onze verkenningstocht richting Blachernaepaleis. Net binnen de stadsmuur in de buurt van de Edirnepoort (= poort naar Europa) ligt de Mihrimahmoskee, een architectonisch meesterwerk van Sinan. Het gebouw heeft een vierkante vorm en de gebedsruimte wordt verlicht door talloze vensters. Mihrimah die gehuwd was met Rüstem Pasa, Süleyman I zijn grootvizier, was de lievelingsdochter van de sultan.
Bij de resten van het Blaechernaepaleis houden we een korte halte. Het dateert van 500 n. C. en was aanvankelijk de gelegenheidsresidentie voor keizerlijke bezoekers aan het heiligdom van Blachernae. De Comnenusdynastie heerste hier tussen 1081 – 1185. De stadsmuur van 8 m dikte moest het zien uit te houden tegen de belegeraars. Maar door een onachtzaamheid, waarbij men één van de poorten was vergeten te sluiten, werd de residentie bestormd. Op één bepaalde plaats, alléén gekend door de keizer, was hij maar 1 m dik om ingeval van nood te kunnen ontsnappen.
Het is zondag en de Turken, die echte duivenliefhebbers zijn en geregeld duivencompetities organiseren, houden hier een markt. Sommige duiven zijn zodanig getraind dat ze zelfs salto’s kunnen maken.
De bus brengt ons verder noordwaarts richting Eyüp. Voor we het dorp binnenrijden hebben we een prachtig uitzicht over de Gouden Hoorn. Op de heuvel van de Eyüp begraafplaats staat het beroemde Pierre Loti Café (momenteel hotel), genoemd naar de Franse marineofficier en militair attaché Pierre Loti dat hij uitbaatte tijdens zijn verblijf in 1876. Loti werd verliefd op een Turkse vrouw en schreef over deze affaire een autobiografie “Aziyade”.
We naderen het eindpunt van de Gouden Hoorn, de zoete wateren van Europa. Op deze plaats konden de concubines van de sultan, onder strenge bewaking van de eunuchen weliswaar, pootje baden. In de jaren ’70 van vorige eeuw werden hier fabrieken gebouwd die de rivier sterk vervuilden. Gelukkig werden deze verplaatst en momenteel zwemmen er terug dolfijnen in de rivier.
Eyüp is de geboorteplaats van Eyüp Ensari, vaandeldrager van de profeet Mohammed. Het is in Istanboel het bedevaartsoord bij uitstek voor islamieten uit de hele wereld en naast Medina en Mekka de 3de grootste bedevaartsplaats die door de moslims bezocht wordt. Grafstenen van de gewone burgers met mausoleums omzoomd staan verspreid op de heuvels en in cipressenbosjes boven het dorp. Aan de extra versieringen van de grafzerken kan men het geslacht, het beroep en de rang afleiden. Eén of meerdere bloemen wijzen op een vrouwengraf met voor elk kind telkens een extra bloem en de tulband of de Fez op een mannengraf. Hoe groter de tulband hoe machtiger de positie.
Weg van de menigte en de drukte geeft Wim ons een woordje uitleg over de tombe van Sokullu Mehmet Pasa. Deze grootvizier was ondermeer belast met het opstellen van de agenda van de ministerraad. Als afstammeling van een koningshuis op de Balkan promoveerde hij van valkenier tot deze functie onder het bewind van Suleyman I, en later Selim II en Murat III
Aan de ingang van de moskee is het een drukte van jewelste. Naast bedevaarders zien we kleine jongens, samen met hun fiere ouders en familie, feestelijk uitgedost in satijnen pakjes. Op 3, 6 of 7-jarige leeftijd worden alle moslimjongens besneden. Dit gebeurt in de kliniek onder plaatselijke verdoving. En om deze blijde gebeurtenis te vieren komt voor deze gelegenheid gans de familie, tot 1500 mensen, samen. Door deze ingreep zijn volwassen mannen veel minder vatbaar voor peniskanker en aids.
Na tijdens een middagpauze de benen gestrekt te hebben en een hapje gegeten te hebben verkennen we verder de wijk. Het is hier een echt Scherpenheuvel met allerhande prullaria die te maken hebben met verering gaande van: koranboekjes (die de meisjes in een sok boven ’t bed opbergen); kompassen die de richting van Mekka aanduiden; kalenders met het middaggebed; paternosters met 99 kralen en 99 namen van Allah; parfums zonder alcohol; salebsap, een drank of snoepjes om het warm te krijgen; de fez om tijdens het vrijdaggebed te dragen; zemzem (water afkomstig van een Heilige Bron in Mekka),enz…. Uit iedere streek van Turkije zijn hier culinaire specialiteiten verkrijgbaar.
Aan de zijkant van de Eyüpmoskee werd een aparte lange vrouweningang gebouwd die leidt naar de bovenverdieping of galerij. Op de binnenplaats ervoor staan twee oude platanen. Hier omgordde de sultan zijn zwaard en mantel voor hij de moskee betrad. Deze ceremonie maakte sinds de bewindsperiode van Mehmet II, de Veroveraar, die ter ere van de profeet deze moskee liet bouwen, deel uit van de inauguratie van de sultan. Het oorspronkelijk gebouw raakte in verval, mogelijk door een aardbeving, en de huidige moskee werd in 1800 voltooid door sultan Selim III (1789-1807). Vanuit Medina werden relikwieën hier naartoe gebracht die momenteel in Topkapi ondergebracht zijn. Na het uitdoen van onze schoenen en het bedekken van het hoofd (voor de vrouwen) volgen we de menigte en brengen een groet aan de tombe van Eyüp Ensari die buiten- en binnenin prachtig versierd is met Izniktegels in turkoois, blauw en wit.
Deze dag wordt afgesloten met een bezoek aan St.-Stephanus-van-de-Bulgarenkerk en het Grieks-Orthodox Patriarchaat gelegen in de wijken Fener en Balat . Gedurende de Byzantijnse periode was Balat bewoond door Griekssprekende Joden, en rond de 15de eeuw kwamen zich hier ook sefardische Joden uit Spanje vestigen. Joden werden o.w. v. hun sterke handelsgeest met bankiers, financiële beheerders…. zeer gegeerd. De Fenerwijk werd vanaf de 16de eeuw een echte Griekse enclave.
De Bulgaarse gemeenschap had zich rond 1850 van het Grieks-Orthodox Patriarchaat afgesplitst en vroeg de Grieken of ze een eigen kerk mochten bouwen, gevolg, hun leiders werden gevangen genomen. De overige leden van de Bulgarengemeenschap sloten vervolgens een complot met de sultan die hun hiervoor wel toestemming gaf, op voorwaarde dat de kerk in twee weken tijd klaar was. De onderdelen van het gebouw werden in Wenen (1871)uit ijzer gemaakt, per boot via de Gouden Hoorn verscheept en aan de oever geassembleerd. De kerk kreeg de naam St.-Stephanus-van-de Bulgaren, die verwijst naar de eerste martelaar.
Vooraan in een park voor het kerkgebouw liggen de eerste Bulgaarse patriarchen begraven in marmeren sarcofagen. De kerk wordt nog steeds door de gemeenschap gebruikt. Beneden zitten de mannen/gelovigen die aan de viering deelnemen en op de bovengalerij de vrouwen. De Bulgaars Orthodoxe gemeenschap had een eigen patriarch die in Sofia resideerde. Aan de rechterzijde ter hoogte van de zuil van Petrus staat de bisschopstoel van de belangrijkste patriarch opgesteld en aan de linkerzijde deze van de plaatselijke patriarch. Het schip is afgesloten met een iconostase of beeldenwand die is opgebouwd uit rijen beelden boven elkaar. Deze vormen een afscheiding tussen de altaarruimte, hét heiligdom voor mannen/priesters, en de rest van het kerkgebouw. Centraal onderaan staat de Koninklijke poort met daarboven de uitbeelding van ondermeer het Laatste Avondmaal, plaatselijke heiligen, patriarchen of aartsvaders, Deësis en de Profeten.
Wat verderop ligt het Grieks-Orthodox Patriarchaat, een ommuurd complex dat in de 17e eeuw werd opgericht. Het is hét Vaticaan van de Grieks-Orthodoxe kerk en tevens de verzamelplaats van alle Grieks-Orthodoxen in Istanboel, inclusief Griekse (zondags)toeristen.
Door de uitbreiding van de politieke en culturele invloed van Constantinopel steeg ook het prestige van de Kerk van Constantinopel. De titel van Patriarchaat werd toegekend tijdens het Concilie van Constantinopel I (381)en deze kerk werd tweede in rang na Rome. Tijdens het Concilie van Chalcedon (451) werd de jurisdictie van Constantinopel uitgebreid over de zogenaamde “barbaarse” landen waarmee de christelijke gemeenschappen in de diaspora buiten de grenzen van het keizerrijk bedoeld werd en buiten de jurisdictie van andere autocephale kerken (kerken met een eigen hoofd). Alzo ontstond de titel van oecumenisch patriarchaat. Er werd eveneens bepaald dat Constantinopel niet meer tweede in rangorde was na Rome, maar – als "het nieuwe Rome" - op het zelfde niveau stond als het oude Rome.
De hoofdingang is ter nagedachtenis aan Patriarch Gregorius V, die hier in 1821 werd opgehangen wegens verraad, dichtgelast. Hij had namelijk aan het begin van de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog (19e eeuw) opgeroepen om het Osmaanse bestuur omver te werpen.
In het patriarchaat werd de St.-Joriskerk uit 1720 gebouwd. Boven de Koninklijke Poort van de iconostase staat de dubbele met bladgoud vergulde arend afgebeeld, de vlag van de Byzantijnen die tevens het symbool van het Grieks Orthodoxe Patriarchaat vertegenwoordigt. Verder bezit de kerk ook oudere relikwieën waarvan destijds velen verkocht werden aan goedgelovigen uit het westen, een geselpaal in basalt waaraan Christus werd gegeseld en sarcofagen uitgevoerd in albast. De preekstoel werd met ivoor, parelmoer en schildpad bekleed. En mozaïeken met o.m. de Verlosser van de Mensheid en Maria. Ze werden vervaardigd uit stukjes fijn glas en met bladgoud ingelegd.
Het aantal gelovigen van deze gemeenschap is de laatste tijd zeer sterk teruggedrongen (tot een 2000-tal). Het zijn vooral de rijke Griekse toeristen die de zondagsdiensten bijwonen.
In de vooravond wandelen we doorheen een deel van de Beyogluwijk. Vroeger was het de woonplaats van de buitenlanders in de stad, met de Genuezen die zich hier als eersten vestigden. In de Osmaanse periode kwamen hier ook Joden, Arabieren, Grieken en Armeniërs naartoe. En vanaf de 16e eeuw werden door Europese grootmachten ambassades opgericht, die na de onafhankelijkheid van het land consulaten werden. Het Pera Palace Hotel staat momenteel volledig in de steigers. In dit sfeervol hotel geopend sinds 1892 logeerden beroemde gasten, onder wie Agatha Christie, Jackie Onassis… Het rijk volk werd hier met een draagstoel de steile heuvel opgedragen naar hun hotel. Speciaal voor hen werd, onder de toenmalige hoerenwijk door een tunnel met kabelspoor gemaakt tussen de stations Karaköy en deze op het Tünelplein.
Een bezoekje bij een prostituee kan hier geregeld worden tussen 8 u. ’s morgens en 20 u. ’s avonds. (P.S.: nu ligt het fameuze straatje meer in de richting van de Istanbul Modern in de wijk Tophane). Mannen worden verplicht hun identiteitsbewijs aan de politie te overhandigen en bij het verlaten van de wijk geeft men het nummer op van het meisje dat men bezocht heeft. Tenslotte wordt nagegaan of de man de visite betaald heeft, en pas dan wordt zijn kaart teruggegeven.
In het Grand Hotel de Londres, een 4 1/2 sterrenhotel waar een authentiek gevoel van vergane glorie overheerst vergapen we ons aan het porselein, zilveren bestekken, kachels, olielampen, een oude telefooncel, een reuze commode belegd met Belgisch marmer, enz… En via kleine levendige zijstraten met aantrekkelijke winkels, komen we uiteindelijk op de hoofdstraat de Istiktal Caddesi (vroeger bekend als de Grande Rue de Pera)terecht. Deze straat wordt omzoomd door luxueuze appartementscomplexen en consulaten met aan het beginpunt het Galata Saraylyceum dat in de 15e eeuw werd opgericht door sultan Beyazit II. Eind 19e eeuw werd het de eerste seculiere en middelbare school van Turkije waar de voertaal Frans is, ook de Turkse taal wordt aangeleerd. Hier volgen hoofdzakelijk kinderen van buitenlandse zakenlui les. Ook wordt jaarlijks voor een 60-tal Turkse kinderen de mogelijkheid geboden om aan een wedstrijd deel te nemen. En om de kans op slagen te verhogen worden de kandidaten zorgvuldig door privé leraars voorbereid. De verbeteringen van deze toelatingsproeven verlopen volledig correct. Slaagt men niet dan kan men nog altijd terecht in Oostenrijkse, Amerikaanse en Duitse scholen.
Maandag 10 november 2008
Vandaag is het precies 70 jaar geleden dat Atatürk, om klokslag 9u05, stierf. Om zijn overlijden te herdenken en als eerbetoon aan de grote leider staat het verkeer gedurende één minuut stil. Ook in alle openbare gebouwen en musea wordt deze minuut stilte in acht genomen. In het Dolmabahçepaleis waar hij overleden is staan sindsdien alle klokken op dat tijdstip stil.
Op het programma staat een bezoek aan de Haghia Eirene, de Basilica citerne en het Topkapipaleis waar we een volledige namiddag zullen vertoeven.
Gedurende de regeerperiode van Constantijn de Grote (324 – 337) alleenheerser van het Romeinse Rijk begon men meer en meer in abstracte waarden waarbij alles verinnerlijkte te denken, ook in de kunst. Hierdoor ontstond een evolutie in de versiering van de zuilen met de ontwikkeling van Dorische, Ionische en Corinthische kapitelen tot gevolg. Ook bij het afbeelden van iconen werd de waarheidsgetrouwe weergave vervormd tot de frontale afbeeldingen, bewegingsloze figuren en kruisen daterende uit de iconoclastische periode toen figuratieve afbeeldingen verboden waren.
De Haghia Eirene (= Heilige Vrede) het oudste christelijke complex in Istanboel dat momenteel 5 m onder het huidige niveau ligt werd opgetrokken rond 535 nog voor de bouw van de huidige Hagia Sofia. De kerk ligt in het eerste hof dat destijds deel uitmaakte van het Topkapi paleis, maar werd in tegenstelling tot alle andere Byzantijnse kerken nooit tot moskee omgebouwd tijdens het Ottomaanse Rijk.
Het is ook de allereerste koepelkerk die werd opgetrokken met pendentieven die de overgang vormen van de koepel naar de tongewelven. Omwille van de omvang van het gebouw, en om eventuele instortingen te vermijden, werden twee koepels opgetrokken. Daar de kerk volledig met baksteen is opgebouwd, werd voor de bouw ervan een houten constructie of stellage gemaakt tot volledig bovenaan de
plafonds die na verstening/droging verwijderd werd. Het volledige gewicht van de koepel drukt op de pendentieven die op hun beurt steunen op de top van de rondbogen (tongewelven). Zelfs de cisterciënzerorde bij ons die ontstond in 1098 beheersten deze krachten nog niet. Om het geheel nog beter te schoren werden de vrouwengalerijen, die oorspronkelijk niet gepland waren, later aangebouwd. De teerlingkapitelen die deze galerijen ondersteunen steunen op restanten/stenen uit andere gebouwen geroofd. In de absis achteraan werden vijf rijen verzonken zetels (synthronon) gemetst die dienden als zitplaats voor de concelebranten tijdens de dienst met middenin een troon voor de bisschop. Bij het binnen komen konden de priesters niet rechtop lopen waarbij zij verplicht waren om zich voorover te buigen.
De zijmuren waren volledig met marmeren platen, die vastgehouden werden door bronzen klampen, bezet. Daarboven waren de muren en plafonds bedekt met non-figuratieve mozaïeken die t.g.v. vette kaarsen, wierook en vocht allemaal verdwenen zijn. In het doksaal achteraan had de keizer, geflankeerd door zijn lijfwachten, zijn privé loge. Voor een goede akoestiek waren in de hoeken van de pendentieven terracottawijnvaten gemonteerd, zodat de stem van de priester overal weerklonk. Deze waren ook versierd met engelen afgebeeld met vlerken en vleugels (half man – half vrouw). Voor de dakisolatie werden harsen uit de Arabische wereld afkomstig gebruikt later vervangen door bitumen en tenslotte maakte men gebruik van lood en koper (afkomstig van de kopermijnen van Cyprus). Voor de ramen werd doorschijnend bokaalachtig glad gebruikt. En daar de kerkdiensten in die tijd een 2 à 3 uur duurden droegen de vrouwen dikke bontmantels waarvan de pels geleverd werd door de Vikingen.
Achteraan de Haghia Eirene werd een raam gestoken vanwaar men zicht heeft op een kruisachtig binnenhof met porfieren sarcofagen (uit de 4e - 5e eeuw) waarin waarschijnlijk de lichamen van enkele Byzantijnse keizers werden bewaard. In het Grote Paleis bevielen de kinderen in een porfieren kamer. Porfier, de keizerlijke kleur, mocht alleen gebruikt worden door de keizers en hun familie.
Vanaf 1204 werden de communiebanken, het marmer, het purperen doek en het koper en lood van de daken geroofd door de Venetianen en de bronzen klampen werden omgesmolten tot muntstukken (als betaalmiddel). Constantinopel moet er voor al deze plunderingen indrukwekkend uit gezien hebben.
Na de Islamitische verovering van de stad (1453) maakte de kerk als wapenarsenaal deel uit van het Topkapi complex. Vandaar dat men toen in de koepels bovenaan extra versieringen van wapens, lonten, kanonnen enz… aangebracht heeft.
Via de Rijkspoort verlaten we het eerste binnenhof. Bovenaan deze poort werd een ovaal aangebracht dat de tugra of de handtekening van de sultan voorstelt. Ditzelfde symbool vindt men o.m. ook terug in oorbellen en andere sieraden. Daarvoor staat de rococofontein, aanvankelijk een natuurlijke bron, die werd gebouwd tijdens het bewind van sultan Ahmet II (18e eeuw) en wordt vergeleken met de fonteinen van het paradijs. Schuin daartegenover staat de Poort van het Rijk of ingang van de sultan waarvan de zuilen afkomstig zijn van Sparta.
Tussen de buitenmuur van het Topkapipaleis en de minaretten van de Haghia Sophia, komen we in een smalle, hellende klinkerstraat (de straat van de koude fontein)terecht met typisch 18e eeuwse Osmaanse houten huizen. Ze werden volledig gerestaureerd en doen momenteel dienst als pensions voor de toeristen. Via het agentschap Pegasus kan men hier een verblijf boeken.
Deze voormiddag wordt afgesloten met een bezoek aan de Basilica cisterne of Yerebatan Sarayi, een fraai voorbeeld van Byzantijnse architectuur.
Vanwege de groeiende behoefte aan water voor de bevoorrading van het Grote Paleis werden onder het bewind van Justinianus in 532 de gewelven aangelegd. Voor de bouw ervan liet hij een enorme put graven. De muren werden geïmpermeabiliseerd met “het speeksel” van de profeten en honderden marmeren zuilen (marmer uit de Zee van Marmara) droegen de gewelven. Enkele exemplaren, nl. de ‘traanogenzuilen’ genoemd, dateren uit de bewindsperiode van Constantijn de Grote die zijn Nieuw Rome met deze zuilen (die dienden om op de grote winkelstraat te gaan pronken) liet bouwen. In een hoek van de cisterne rusten twee zuilen op Medusahoofden. Deze beeldhouwwerken afkomstig van Griekse tempels dienden om mensen met kwade bedoelingen af te schrikken. La Meduse betekent (zee)kwal.
Via aquaducten werd het water, dat afkomstig was uit de bergen van het Belgradobos, aangevoerd over 35 km afstand en vloeide uiteindelijk in de cisternes. De waterzuivering van de cisterne gebeurde zoals bij de Romeinen door een vermenging van kiezelsteen met houtskool waarbij verschillende lagen op elkaar werden gestapeld tot het water bacterieel volledig gezuiverd was. Het gewone volk kon alleen water halen uit open, onvoldoende gereinigde citernes, waardoor geregeld epidemieën uitbraken.
De Valensaquaduct gelegen op de Atatürk Boulevard (genoemd naar Keizer Valens - 4e eeuw na C.) was oorspronkelijk 1000 m lang , 625 m hiervan is na vele renovaties bewaard gebleven.
Tot een eeuw na de verovering door de Ottomanen wisten zij niets af van het bestaan van deze Basilica cisterne. Hij werd pas ontdekt toen men merkte dat inwoners met emmers vis en water opschepte via gaten gemaakt in hun keldervloer. Ze waren tot eind 19e eeuw in gebruik.
In 1976 werd de Basilica cisterne die met modder volgelopen was volledig schoongemaakt en gerestaureerd en enkele zuilen werden gerestaureerd met cement en asbest. Momenteel wordt het water geregeld door pompiers uitgepompt en gezuiverd.
Na de middaglunch in Pudding Shop trekken we naar het Topkapicomplex. Het eerste binnenhof, waar we vanmorgen de Haghia Eirene bezocht hebben, maakte destijds deel uit van het Topkapi paleizencomplex en vormde 400 jaar lang de residentie van de Osmaanse sultans en de harem . Met de bouw ervan werd na 1459 gestart door sultan Mehmet II. Het is gelegen op de hoogste heuvel van Istanboel op het punt waar de Bosporus en de Zee van Marmara samenvloeien en volledig ommuurd en neemt een totale oppervlakte in beslag gelijk aan de helft van de stad Monaco en groter dan het Vaticaans grondgebied. Een deel ervan is nu een openbaar park (Gülhanepark, het enigste in de stad) en het Archeologisch Museum.
In dit binnenhof stonden tijdens de Ottomaanse periode ook de tentenkampen (de Ottomanen waren oorspronkelijk nomaden)van de janitsaren opgesteld. Dit nieuwe leger dat in de 14e eeuw werd opgericht heeft een belangrijke rol gespeeld bij de expansie van het Osmaanse Rijk en diende tevens als lijfwacht van de sultan om Topkapi dag en nacht te bewaken. Zij hadden hun eigen keuken en om hun conditie te onderhouden deden ze aan bodybuilding, dansen, enz…
De hoofdingang van het Topkapipaleis werd onder het bewind van Süleyman I, de Prachtlievende opgetrokken door ambachtslui uit Hongarije. In de ondertoren woonde de hoofdhovenier die ook de hoofdbeul van het paleis was. Voor deze ingang staat de Fontein van de Beul met bloedgeul, zo genoemd omdat hij er zijn handen en zwaard reinigde na een publieke onthoofding. Ter afschrikking werd op dezelfde plaats het onthoofde hoofd opgesteld.
Na de betaling van de tickets, de controle van handtas, fototoestel, enz…via een scanner komen we langs een kleine poort in het haremgedeelte terecht. Harem betekent “verboden” en dit deel van het paleis was dan ook verboden terrein voor alle mannen, behalve de sultan, een dokter en de zwarte euneuchen. Deze laatsten waren de bewakers van de harem bij uitstek. Ze werden op 12-jarige leeftijd geroofd en gerekruteerd door kooplieden vanuit Afrika (Darfour). Om de vrouwen van de harem af te schrikken werden de lelijkste uitgekozen. Onderweg werden ze in een Koptisch klooster gecastreerd waarbij de teelballen en penis werden verwijderd. Om het bloed te stelpen werd de wond met klei afkomstig uit de Nijl en vermengd met mest afgedekt, waarna ze in de woestijn volledig (behalve hun hoofd)werden ingegraven tot de wonde geheeld was. Twee op tien jongens overleefden deze verminking. Uiteindelijk werden ze in Istanboel of elders op slavenmarkten gekocht door gouverneurs, rijke lui… om hun harem te bewaken. Op diezelfde slavenmarkten werden ook 14-jarige mooie meisjes verhandeld. Deze moesten zich naakt presenteren en vooreerst werd hun gebit geïnspecteerd. Kandidaat-kopers deinsden er ook niet voor terug om op het aangezicht te spuwen of ze geen schmink opgedaan hadden. Soms mocht men voor één nacht een meisje meenemen om na te gaan of ze niet snurkten.
De ‘valide sultan’ of moeder van de sultan was de machtigste vrouw in de harem. Zij bepaalde met welke vrouw de sultan ’s nachts het bed mocht delen en dit met slechts één doel - zo vlug mogelijk een zoon te baren voor de latere (eventuele) opvolging. De vrouwen droomden ervan om de “favoriete” te worden van de sultan waardoor de concurrentie zeer hevig was. Ze kregen een apart hof toegewezen dat een prachtig uitzicht bood over de stad. De vrouwen leerden hier spreken, lezen en schrijven in de Turkse en Arabische taal, thee zetten en werden grondig seksueel voorgelicht. De meesten van hen waren afkomstig van de Kaukasus waarbij vooral roodharigen zeer gegeerd waren. Op zijn hoogtepunt telde de harem tot 1200 concubines.
Jongens alsook hun respectievelijke broers, halfbroers uit deze verbintenissen geboren werden op(de troonopvolger na)allemaal vermoord. Zo werden de broers van Süleyman de Prachtlievende, onder druk van zijn eerste vrouw Roxelana die haar eigen zoon Selim op de troon wilde, vermoord. Dit ritueel hield tot 1604 stand. Toen sultan Ahmet II aan het bewind kwam werd deze praktijk afgeschaft. In de Gouden Kooi die daarna werd opgericht mocht alléén de kroonprins (overige jongens werden naar de Prinseneilanden verbannen) verblijven tot zijn vader stief en wanneer hij lang leefde kon hij, in afwachting, gebruik maken van concubines van de sultan. Door jarenlange opsluiting in deze kooi waren ze totaal ongeschikt om dit ambt uit te oefenen.
Vrouwen die nooit het bed met de sultan gedeeld hadden mochten na 9 jaar Topkapi verlaten en al hun bezittingen (kleding, juwelen, goudstukjes) meenemen. Op de Gouden Weg, een gang naast het hof van de valide sultan, wierpen de sultans geregeld deze muntjes naar de meisjes uit de harem.
In een lange gang zijn vergaarbekkens ingemetseld in de muren waar de vrouwen het eten konden opscheppen en zieke concubines kregen een aangepast dieet. Op een binnenplaats konden ze zich vermaken.
De verblijfruimte van de valide sultan was multifunctioneel en uitgerust met ingemaakte kasten waarvan de deurpanelen in ebbenhout waren uitgevoerd en bewerkt met parelmoer, schildpadrug en koper. In haar slaapkamer, volledig betegeld en van ingebouwde nissen voorzien, hield een eunuch elke nacht bij haar de wacht.
In de badkamer van de sultan, volledig in marmer uitgevoerd, heeft Murat III (1574-1595) en vader van 112 kinderen, zijn nek gebroken.
En vlak naast het kleinste kamertje (waar de stank werd getemperd met houtskool) lag de sultans kamer die voor zijn vermaak gebruikt werd. De pendentieven van dit vertrek waren zijdeachtig geschilderd, deze versieringen waren een kopie van de tapijten die de grond bedekten. En de blauw met wit versierde tegels waarmee de muren hoofdzakelijk bedekt zijn, zijn afkomstig uit de Delftse periode (Nederland). Achter een grote spiegel was een deur waarlangs de sultan kon ontsnappen.
In zijn slaapkamer ernaast waren twee grote bedden, overdekt met baldakijnen, opgesteld. De matrassen bestonden uit vullingen van stro en pluimen bedekt met een bedsprei uit dierenvellen. Een fontein middenin het vertrek geplaatst moest de kreten smoren.
De divan naast de harem, eveneens in het tweede hof gelegen, was de audiëntieruimte waar de viziers van de krijgsraad vergaderden.
De grootkeukens waarin men voor 6000 man per dag kookte, waren uitgerust met enorme kookpotten, schalen, gewichten, vijzels, enz…
En de collectie Chinees porselein hier tentoongesteld, de op één na grootste ter wereld, stamt uit vier dynastieën (10e – 20ste eeuw). Ook de enkele stukken Japans porselein zijn van topkwaliteit.
Achter de harem ligt het Iftariyepaviljoen, een overhuifd balkon tussen het Bagdad- en Besnijdenispaviljoen (met fraai blauw wit Isniktegelwerk) die uitzicht bieden op de Gouden Hoorn.
Hierna bezichtigen we het Paviljoen van de H. Mantel. In één van de vertrekken zijn verschillende voorwerpen afkomstig uit de Ka’aba tentoongesteld o.m.: sloten om de Ka’aba af te sluiten; het gouden oog (bevatte de zwarte steen/een meteoriet die “God in de schoot van Ibrahim/Abraham had gegooid”); afvoergoot van de Ka’aba; baardharen van de profeet; een door hem geschreven brief; zijn voetafdruk; schedel van Johannes de Doper; stok waarmee Mozes het water uit de rots sloeg; een groot scherm met de weergave van de bedevaart naar Mekka; zwaarden van de zes kaliefen; de zwarte steen die in de schoot van Abraham is gevallen; in een schrijn de allerheiligste mantel van de profeet en daarboven reciteert een geestelijke dag en nacht passages uit de Koran ….
De collectie van de schatkamer die de Osmaanse sultans gedurende hun 400 jaar bewind wisten op te bouwen, bevat naast diplomatieke geschenken en ambachtelijke voorwerpen uit de ateliers van het paleis, ook krijgsbuit verovert tijdens militaire campagnes. Tot deze diplomatieke geschenken, verkregen van gouverneurs, tsaren, keizers, prinsen,… behoren een 86-karaats lepeldiamant (grootste diamant ter wereld) die voor slechts een prikje nl. 3 lepels van een koopman werd geruild; bekers versierd met cloisonné, saffieren en topaas; twee grote kaarsenhouders in massief goud met 6666 diamanten ingelegd (evenveel als er verzen staan in de Koran); een houten schaal bekleed met diamanten met een verklikkers lampje (als de sultan dit naast zijn bed plaatste gaf dit een weerschijn op de geslepen diamant waardoor hij wist of iemand naderde); een troon in ebbenhout (een duurzame houtsoort die moeilijk te bewerken was); een boompje met natuurparels en filigraan in verwerkt (juweliers weten niet hoe men dit destijds vervaardigd heeft); koranboekbanden; sierspelden; spiegel met ivoor bewerkt achteraan; een maliënkolder met diamanten ingelegd; klokken; de wieg van de sultan; de Topkapidolk (aanvankelijk bedoeld als gift voor de sjah van Perzië),enz… In de tentoongestelde juwelen domineren de kleuren rood en groen. Het rood symboliseert het bloed dat de martelaren vergoten hebben en het groen smaragden die de Spanjaarden tijdens hun strooptochten doorheen Zuid-Amerika van de Indianen afhandig gemaakt hebben en doorverkocht aan de sultans.
Ook Pieter Coecke van Aalst (1502-1550), de schoonvader van Pieter Brueghel de Oude, verbleef gedurende een jaar lang in Constantinopel en kreeg o.m. in opdracht van de toenmalige regerende sultan de opdracht om een ontwerp te maken met taferelen uit het Ottomaanse leven. Het ontwerp werd echter nooit uitgevoerd.
Dinsdag 11 november 2008
Vandaag staat ondermeer Onze Heiland In Chorakerk (Fenerwijk) op het programma. De naam ‘in Chora’ suggereert ernaar dat de kerk vroeger op het platteland stond, buiten de stadsmuren. De kerk bevat ’s werelds mooiste en best bewaarde Byzantijnse mozaïeken uit de 11e eeuw. Ze werd verder uitgebreid en verbouwd tussen 1315-1321 door Theodore Metochites, een theoloog en filosoof.
In het Parecclesion, dat werd aangebouwd daar de gebedsruimte te klein was geworden, werden fresco’s aangebracht. De Anastasis of de opstanding uit de doden, in de halfkoepel boven de apsis, verwijst naar de bestemming van het Pareklession als begraafplaats. De centrale figuur Christus tilt op de laatste dag des oordeels Adam en Eva als eersten uit het graf. Ze wendt uit schaamte haar hoofd af daar ze gezondigd heeft. Onder de voeten van Christus ligt de geketende satan. In de absis bovenaan wordt de Pantocrator uitgebeeld, samen met de moeder Maria en Johannes de Doper die optreden als bemiddelaar en om vergiffenis van de mensheid vragen (vandaar de benaming Maria Middelares). Achteraan worden de zes orthodoxe patriarchen en grondleggers van het orthodox geloof, geflankeerd door de strijdheiligen of 12 aartsengelen, voorgesteld. Op de muren onderaan werden bij tal van fresco’s de ogen door de iconoclasten uitgestoken.
In de exonarthex beelden de mozaïeken Joachim met zijn vrouw Anna uit die nog geen kinderen hebben. In het braambos gaat hij boete doen. Ook ziet men hier de Jeugd van Christus met o.m. de Reis naar Betlehem, de Inschrijving voor de Volkstelling, de Geboorte van Christus en de Moord op de onnozele kinderen. Een 20-tal mozaïeken in de esonarthex die zeer goed bewaard zijn gebleven stellen het volledige “Leven van Maria” vanaf haar geboorte voor.
En in het schip, de centrale ruimte van de kerk, bevindt zich de Koimesis, de Dood van Maria. Maria ligt op een baar met er rond de 12 apostelen en in hun midden Christus door een stralenkrans omgeven die een pasgeboren baby draagt die de ziel van zijn Moeder symboliseert, die hij ter hemel zendt. En de noordkoepel 16 koningen uit het Huis van David en de zuidkoepel Christus en zijn voorvaderen. Onder het altaar is een crypte die vermoedelijk ook als vluchtgang diende.
Hoe werden deze mozaïeken vervaardigd?
Het materiaal moest onnatuurlijk zijn. Ze werden opgebouwd uit stukjes glas dat voor de kleuring bestrooid werd met mangaan, koper,enz… , vervolgens verhit en na afkoeling met behulp van een tang stukjes afgebroken en met een pincet steentje per steentje op de muur bevestigd. Het was een tijdrovende bezigheid waarbij slechts een handvol mozaïeken per dag aangebracht werden. Vóór de bevestiging werden de muren volledig waterdicht gemaakt waarbij de plaaster/bezetting in verschillende lagen werd aangebracht vermengd met bitumen.
Na een korte koffiepauze wandelen we in de richting van de Blauwe Moskee, die gelegen is in de Sultanahmetwijk, en beperken ons bezoek tot het voorhof, daar er een kerkdienst gehouden wordt.
Vlakbij werpen we een blik op de drie grote zuilen, de enige restanten van het enorme stadion dat ooit in het hart van de Byzantijnse hoofdstad Constantinopel stond en plaats bood aan 10.000 mensen. Onder het bewind van Septimus Severus werd, naar het voorbeeld van
Circus Maximus te Rome, gestart met de bouw van de hippodroom. Op de middenas van de arena konden de renwagens rondrennen. Keizer Constantijn breidde het verder uit en verbond zijn keizerlijke loge met het nabije Grote Paleis en verfraaide de spina (centrale lijn van het stadion) met de Egyptische obelisk, de Slangenzuil en de Zuil van Constantijn of Bronzen zuil, die nu allemaal zo’n twee en een halve meter lager liggen dan het huidige niveau.
De Zuil van Constantinus Porphyrogenitus genoemd naar de keizer die hem in de 10e eeuw restaureerde was volledig opgetrokken uit kalksteen en aanvankelijk bekleed met bronzen platen die door de kruisvaarders in 1204 werden verwijderd en gesmolten tot muntstukken. Ook andere bronzen beelden van de winnaars van grote wedstrijden op het stadion werden door hen vernield en gesmolten tot munten en wapens.
De Slangenzuil (479 n. C.) was afkomstig uit de tempel van Delphi en werd door de Byzantijnse keizers naar hier gehaald. De drager was gegoten uit de bronzen wapens van de overwonnen Perzen. En de koppen van de slangen werden afgehouwen, de laatste hiervan werd door Sultan Mehmet II afgehakt.
De Egyptische Obelisk (1500 v.C.) oorspronkelijk opgericht er ere van Toetmosis III is afkomstig van de tempel van Karnak. Een obelisk is een stenen gedenknaald of spiesje om vlees aan te braden. Hij werd uit één stuk graniet gehouwen en door Theodosius via de Nijl met roeiboten overgebracht. De oprichting ervan gebeurde in 32 dagen. Ze staat op een sokkel uit de 4e eeuw n. C. die versierd is met bas-reliëfs. Aan de noordzijde met uitbeelding van de oprichters van de obelisk en de toekijkende keizer; de oostzijde de keizer met familie als toeschouwers bij het wagenrennen (het waren de grootste paardenkoersen ter wereld – 3 x 4 paarden die in tegen wijzer richting 3 x rondvlogen); de zuidzijde toont de keizerlijke familie die een gevecht met wilde beesten bijwoont en de westzijde de overwonnen vijanden van de keizer met inscripties in het Grieks en Latijn.
Iets verderop werd een Duitse Fontein, een geschenk van Keizer Wilhelm II, in 1898 opgericht. Op de mozaïeken werden de schilden van de sultans afgebeeld alsook de schenker en zijn vrouw , samen met een oppereuneuch.
Aan het eind van de voormiddag nemen we een kijkje in het mausoleum (praalgraf) van Sultan Mehmet I (1413-1421). Bij het betreden van dit heiligdom staan er, rondom zijn graf, nog andere grafzerken van zonen, broers- en/of halfbroers en zussen die gestorven zijn kort na de geboorte opgesteld . Op de tombes van de sultan, en de andere mannelijke leden van het sultanaat staan altijd bovenaan basishoofddeksels waarrond de tulband gedraaid werd. De grafzerken zelf zijn leeg. Hun gebalsemde lijken liggen onder de grond met het aangezicht in de richting van Mekka. En op Mehmets praalgraf staan ook alle goede werken en heldendaden die hij verricht heeft genoteerd. Hij maakte o.m. een einde aan de broedermoorden. Tijdens zijn bewind betaalden de Ottomanen slechts 7 % belasting. Hij heeft hospitalen gebouwd en asielen verbouwd voor psychiatrische patiënten en werd hierdoor vereerd als een heilige.
De sultan was verantwoordelijk voor wereldlijke zaken terwijl de kalief de godsdienstige zaken beredderde. De titel van de Ottomaanse vorst als Padishah of sultan gaf uiting aan zijn band met de Perzische koningschaptraditie en betekent “koning der koningen , “heer der heren”,enz…
Na een lichte lunchpauze maken we in de namiddag met vertrekpunt aan de Galatabrug een boottocht op de Bosporus tot aan de monding van de Zwarte Zee. Aan onze linkerzijde ontwaren we stapelhuizen die omgevormd werden tot Turkse scholen; de Dolmabahçemoskee die gelijktijdig met het paleis werd voltooid; een vroeger pakhuis waar momenteel het Museum voor Schone Kunsten met collecties uit de 19e en 20ste eeuw is gehuisvest; een wapenfabriek uit het Ottomaanse Rijk; de Business Tower; het Inönüstadion; het Hilton en Conrad Hotel (en andere luxeketens) en het 19e eeuwse Dolmabahçepaleis op moerasgrond gebouwd dat opgevuld werd met puin. Het werd ontworpen door de familie Balyan, Armeense toparchitecten die nog andere paleizen langs de Bosporus bouwde. Aan de waterkant werd het versierd met poorten zodat de sultan het paleis kon betreden vanuit de staatsiesloep. De kade in marmer is 293 m lang. De parketvloeren in het paleis werden uit 20 verschillende houtsoorten gemaakt en bewerkt. De centraal gelegen ceremoniezaal bood plaats aan 2500 gasten en is verlicht met de zwaarste kroonluchter ter wereld. Hier vergaderden destijds de machtigsten der aarde (ook de Nato). Een glazen trap met mahoniehouten leuning, in de vorm van een dubbel hoefijzer, is uitgevoerd in baccaratkristal en koper. Verder bezit het paleis Japanse vazen, spiegels, tapijten,… In het tweede gebouw, dat 285 kamers bezit waaronder zes badplaatsen, woonde de harem.
Lees meer . . .
|
