Claus, al vijfentwintig jaar een gewaardeerd gevangenisdirecteur, is altijd een buitenbeentje geweest. Niet alleen binnen maar ook buiten de gevangenismuren. Naast zijn drukke job in Oudenaarde, waar onder anderen de racistische moordenaar Hans Van Themsche in de cel zit, stort hij zich volledig op het creatieve. 'Kunst werd er bij me thuis met de paplepel ingegeven. Mijn opa was beeldhouwer en schilder', zegt hij.

Zo schreef Claus al meerdere dichtbundels en volgde hij een cursus fotografie. Schilderen is een van zijn grote passies. En uit zijn werk blijkt dat de extraverte directeur geen enkel thema uit de weg gaat. Wie een blik op zijn website werpt, ziet onder andere een naaktschilderij van zijn moeder, een halfnaakte Claus en zelfportretten in een jurk. Zeven van die portretten zijn sinds gisteravond te bewonderen in het cultuurcentrum van Ronse. Ook enkele gedetineerden en gevangenisfotograaf Lieven Nollet werken mee aan de tentoonstelling die de titel Gevangen kreeg.

Moet perfect kunnen

De gevangenisdirecteur weet dat hij choqueert met zijn portretten in vrouwenkleren, maar nuanceert. 'Ach, ik begrijp de heisa niet goed. Het is lichtjes controversieel dat een man vrouwenkleren draagt, dat klopt. Ik hoop dat mensen door mijn zogeheten taboeschilderijen gaan nadenken. Want een gevangenisdirecteur in vrouwenkleren, dat is niet geoorloofd hé, zeggen de mensen. Terwijl zoiets toch perfect moeten kunnen. Maar neen, het is een taboe. Wel, die taboes wil ik doorbreken.'

'Vroeger waren homo's en druggebruikers taboe', gaat Claus verder. 'Vandaag zijn het pedofielen. Waarom mag iemand niet zeggen dat hij pedofiele gedachten heeft? Dat is toch een grondrecht, het recht op vrije meningsuiting. Maar neen, dat kan niet. En zo krijg je mensen die dat opkroppen en uiteindelijk slachtoffers maken.'

'Voor de goede orde: je mag zeggen dat je pedofiele gevoelens hebt, maar je mag geen slachtoffers maken. Door het te zeggen, kan je hulp zoeken, het kanaliseren, en zo voorkom je slachtoffers.'

Claus wou alleen deelnemen aan de tentoonstelling als er een groot paneel werd opgehangen met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Hij doet een oproep voor meer openheid en verdraagzaamheid. 'Laat ons toch eens wat minder in hokjes denken. Jij bent raar, jij bent slecht, jij bent goed. Dat mag niet en dat moeten we te allen tijde vermijden.'

Gezagsfunctie

In het gevangeniswezen staat Claus al jaren bekend als een 'apart en kleurrijk' figuur. 'Iemand die soms dingen doet waar je vragen bij kunt stellen, maar in de eerste plaats toch een steengoed directeur. En dat blijft het belangrijkste. Je kunt iemand niet tegenhouden om in zijn vrije tijd gewaagde kunst te maken. Of het zijn gezagsfunctie niet ondermijnt, daarover zijn de meningen verdeeld', klinkt het.

Claus begrijpt dat sommige collega's hun wenkbrauwen fronsen. 'Het zij zo', reageert hij. 'In mijn gevangenis doen trouwens heel wat gevangenen aan kunst. Daar zit echt natuurtalent tussen. Ze weten dat ik een boon voor kunst heb. Net als onderwijs, begeleiding en sport is kunst ideaal als ontspanning.'

Over opsluiting heeft hij een opmerkelijke mening. 'Ik plaats serieuze vraagtekens bij het doel van detentie, bijvoorbeeld van drugsverslaafden. De oplossing kan nooit de gevangenis zijn. De oplossing ligt in het maatschappelijk reorganiseren.' Zelf voert hij in zijn gevangenis in Oudenaarde al jaren een - uiteraard figuurlijke - opendeurpolitiek, 'want ook gevangenen moeten openlijk hun gedacht kunnen zeggen.'

Pestlijders

Vorige week kwam ontslagnemend minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) langs in Oudenaarde. Hij vertelde dat hij in Brussel een stuk grond zoekt voor 1.000 gevangenen. 'Ik heb hem deze week gemaild dat hij geen grond moet zoeken om daar een groot gebouw op neer te planten', vertelt Hans Claus. 'Hij zou beter honderd huizen kopen: veertig die zeer goed beveiligd zijn, veertig normaal beveiligd en twintig gewone huizen waar gevangenen binnen en buiten kunnen onder begeleiding. Een gevangene wordt nu door iedereen gemeten als een melaatse, als een pestlijder. Maar mensen die fouten begaan, moeten we begeleiden, genezen en als ze beter zijn, terug in de maatschappij laten opnemen.'