alles over asten van toen tot thans Alles over Asten.
29-08-2006
Asten mijn dorp..
Aastes mè nog wa taalkundige krinte
xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
ASTEN - Als-ie van tevoren had geweten hoeveel tijd het in beslag zou nemen, had-ie zich nog wel een keertje bedacht. Maar Piet Snijders (zjoernalist, in zijn eigen dialect) wist dat twee jaar geleden niet. En dus is nu na veel ploeteren zijn boek er: Aastes van heure Zegge. Het Astense dialect geboekstaafd in 240 paginas. Zondag ziet het officieel het licht.
xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" /> Reclamebus voor de 'gebreejde onderboks'.
Het dialect verdwijnt snel. Als we het willen vastleggen, moeten we het nu doen, zegt Astenaar Piet Snijders (54), in het dagelijks leven journalist bij het Eindhovens Dagblad. Dat is volgens hem ook de motivatie van de Astense boekhandel Berkers om een boek over het plaatselijke dialect uit te geven. Eerder is het eigenlijk nooit echt gebeurd, aldus Snijders. En als je er nog tien jaar mee wacht, is er wéér minder dialect.
Dus ging Snijders twee jaar geleden aan de slag, geruggesteund door een klankbordgroep met zijn plaatsgenoten Maria Verdijsseldonck-Hurkmans, Ton Berkers, Frans Boerekamps en Fons van den Heuvel. Zij hadden een belangrijk aandeel in het veldwerk. En Van den Heuvel - manager van boekhandel Berkers - was tevens de initiator van het project.
Het resultaat is niet zo maar een dialectboek van het Astens. Natuurlijk, er zijn woordenlijsten, de uitspraak krijgt de nodige aandacht, maar dat is alleen een steuntje in de rug voor wie het dialect niet (helemaal) machtig is. Wat het boek vooral aantrekkelijk maakt, is dat bij elke letter van het alfabet een hoofdstuk rond die letter is geschreven, met liedteksten, versjes en vooral heel veel anekdotes. En die verhaaltjes gaan dan weer vooral over mensen, en komen vaak ook uit de oude doos.
Zo goe as t ging
Er vèèlt mè dn ABC nog wel meer te doew as alleen woorde op n rijke zette, schrijft Snijders in zijn inleiding op het boek. Aastese verhaaltjes over bezunder mense van vruger en naw; over bedrijve die ter ware of nog zijn; over plekskes, die niet vergèète mûgge worre en over aaw gebruike. Al die verhale hebbe we zo goe as t ging op zn Aastes uitgeschrèvve. Toen we immel bizzig ware, hebbe we dr nog wa éénder dinge bij gedao, zoas uitdrukkinge en gezegdes, liedjes en vèrze. Of aaw name van straote en gehuchte, en aaw bijname. En hier en daor nog wa taalkundige krinte in de pap.
Het weinige ABN dat erin voorkomt, staat in het colofon voorin. Dat je niks ongestraft mag kopiëren en zo. Een serie uitdrukkingen wordt zowel in het Astens als het Nederlands weergegeven. Zo ook de woordjes in de woordenlijsten. Maar de rest is puur Aastes en geen tekst wordt vertaald. Daar komt de niet-Astense lezer (zo nodig met de woordenlijsten) zelf wel uit.
Hoe moet t Aastes geschrèvve worre, vraagt Snijders in het hoofdstukje dat over het dialect zelf gaat. Hij antwoordt zichzelf: Eigelek makt dè gin fluit uit. Want dialekt is gin taal um te schreve, mer um te praote. Vur te schreve hebbe ze t Nidderlans uitgevonne.
Boekje overbodig dus? Nee hoor, want wij wille t Aastes krek wèl opschreve. En dus: van aaftersum tot zwipdol en van aawbette tot zwies, en in de woordenlijstvertalingen en verhalen kwinkslagen en nu en dan een vette knipoog. Maar... er is een hiaat: Vur de Q hebbe we gin woorde gezòòcht.
Piet Snijders overhandigt zondag 3 september het eerste exemplaar van Aastes van heure Zegge officieel aan burgemeester Hans Beenakker. Dat gebeurt om 12.00 uur - muzikaal omlijst - voorafgaand aan de braderie van de Burgemeester Wijnenstraat. Het boek (240 paginas, geïllustreerd met fotos) kost 28,95 euro (23,95 euro bij intekening voor 1 september bij boekhandel Henk Berkers). Fotos van vroeger in Aastes van heure Zegge. Vanaf linksboven met de klok mee: Reclamebus voor de gebrèèjde onderboks van Novana (uit het hoofdstuk Dn Trico, ofwel Tricotagefabrieken Te Strake en Verkouteren); Christ en Casper Warnar met in hun midden kappersknecht Arnold Lejeu (bij de W, het hoofdstuk over kapper/fotograaf Christ Warnar); Bij de IJ gaat het over Dn IJzere, ofwel de voormalige NV Astense IJzergieterij; Auteur Piet Snijders (links) met zijn klankbordgroep: Maria Verdijsseldonck-Hurkmans, Fons van den Heuvel, Frans Boerekamps en Ton Berkers. Fotos uit Aastes van heure Zegge.
