-o-o-o-

Eigenlijk is het de bedoeling Nicole Van Overstraetens eersteling De dagen van de winter voor te stellen. Dat zou snel kunnen afgelopen zijn. Ik zou kunnen stellen dat haar bundel een verdienstelijke poging is, een beloftevolle start. Dat ze een te volgen dichteres is. En er zijn er zo weinig: beloftevolle debuten en dichteressen. Zou dit met de mannelijke bezitsdrang te maken hebben? Ik zou eraan kunnen toevoegen dat haar poëzie nog onrijp, nog onaf is. Nog aan dubbele bodems moet winnen. Dat ze zich nog te veel spiegelt aan ... en dan bekende namen invullen. Maar nee, die namen noemen doe ik niet.

-o-o-o-

Dat je poëzie autobiografisch is, Nicole, staat buiten kijf. Men kan natuurlijk wel beweren dat elke poëzie in se autobiografisch is. Een dichter kan immers slechts schijven over zaken, situaties, mensen die hijzelf ervaren of ondergaan heeft.
Bij jou echter is het leven, jouw eigen leven én oorzaak, én doel, én gevolg. Je gaat naar je verleden op zoek. Door deze meestal pijnlijke queeste probeer je inzicht in jezelf te verwerven. Je probeert je te situeren binnen de chaotische, soms zelfs vijandige werkelijkheid. Over deze zwerftocht schrijf je onder andere:
ik weet niet maar er zijn mensen
die hun hele leven lang
vrouwelijke vriendinnetjes hebben gehad,
toevallig ben ik altijd
één van die vriendinnetjes geweest
tot mijn spijt
en grote schande.
want toen ik op een dag
de kabouters weer bezocht
wat ik helemaal vergeten dat je
om in een paddestoel te kruipen
klein moet zijn
en mager.
Je binnen de hedendaagse Vlaamse poëzie plaatsen lijkt me niet zo'n moeilijke opdracht. Ik zou natuurlijk steeds een aantal fragmenten kunnen aanhalen die je als romanticus, realist, surrealist, expressionist, experimenteel en maniërist typeren. In De dagen van de winter echter onderscheid ik onmiskenbaar de 2 grote stromingen die het Vlaamse poëtische landschap sinds de tweede helft van de jaren 60 beheersen of beheerst hebben, namelijk het Nieuw-Realisme en de Neoromantiek.
Je gedichten die niet zelden met een nostalgische commentaar beginnen, handelen over voor intimi alledaagse en herkenbare persoonlijke voorvallen. De dagbladwoorden, zoals ik die dagdagelijkse, directe en communicatieve woorden zou willen noemen, worden in een eenvoudige en spontane stijl verwerkt. Dit sluit evenwel niet uit dat je verzen goed geconstrueerd zijn en harmonisch klinken. Je hebt mijns inziens minder gemeen met de gematigde Nieuw-Realisten als Herman de Coninck en Patricia Lasoen dan met de sociaal-kritisch geëngageerde harde kern rond Stefaan van de Bremt. Jij lijkt me eerder een kritsich-ik-realist.
Met de Neoromantiek heb je de machteloosheid, de vervreemding en het isolement gemeen. De weemoed. En het zachte verdriet dat soms hard, té hard kan zijn. Het dichtst leun je misschien wel aan bij Miriam Van hee, die net als jij een eerder sober, gefilterd taalgebruik nastreeft. Van hee verkiest de Duitse term Neue Innerlichkeit boven Neoromantiek. Ook jij bent van oordeel dat verinnerlijking niet of niet noodzakelijk een zich afwenden van de realiteit betekent. Je weet dit treffend te verwoorden:
ik ben een ijsgekoelde vrouw
niet meevoelend en zacht
maar spotlustig en wreed
een vrouw met spirit.

alleen kwakzalvers,
kinderen en dieren
houden van mij

zij keren weer op het geluid
van mijn jaren
en planten hun honger
in mijn aarde.

-o-o-o-

Laat me nu toch eens proberen je poëzie te benoemen. Je bent zeker en vast een eigentijdse Vlaamse dichteres. Dit blijkt overduidelijk uit de krachtige combinatie van Nieuw-Realisme en Neoromantiek. Je hebt het over liefde én haat, leven én dood. Je twijfels en onzekerheden zijn groot. Erg moeilijk om dragen. En toch draai je de wereld de rug niet toe. Wel heb je het meer dan eens moeilijk om je weerbaar op te stellen.
Je poogt het verleden te reconstrueren, misschien zelfs logisch te ordenen om er zo vat op te krijgen. Hieruit blijkt het magische karakter van de poëzie, jouw poëzie. Dit is lang niet gemakkelijk, misschein wel utopisch. Toch vlucht je niet weg in droombeelden, hallucinaties. Integendeel, je verbergt je in de werkelijkheid.
Je poëzie is een poging om het mysterie 'ik', het geheim 'vrouw' te ontrafelen. Dat een dichteres anders ver-taalt dan een dichter, weet je wel. Je hebt je tot doel gesteld de raadsels van het menselijk bestaan, van jouw 'condition humaine' te doorgronden. En daarin ben je wonderwel geslaagd. Vorm en taal dragen daartoe bij. En welk een taal: een taal die in al haar eenvoud getuigt van een zuivere, harmonische, muzikale taalrijkdom.

Uitgesproken in 1989 in de Plaatselijke Openbare Bibliotheek Halle, Basiliekstraat 125 te 1500 Halle tijdens de voorstelling van Nicole van Overstraetens dichtbundel "De dagen van de winter".