Toelichting op onderstaand gedicht "Houmanhou".
Dat jongelieden, die verkeering met elkander hebben, met andere zoodanige paren een gezelschap vormen, om nu en dan een vrolijken avond of nacht door te brengen, in een daartoe afgehuurd of eigen lokaal, -- dit gebruik, dit uitgaan om te vrijen, is nog niet afgeschaft. Dat jongelingen zich naar het huis begeven, waarin zich een gezelschap meisjes bevindt, om daar met haar tot laat in den nacht vrolijk te zijn,-- daarvan heeft ROOSJEN eene even eenvoudige als natuurlijke schildering gegeven in het hierachter voorkomende vers: Hûnlipper Houmanhou of Vastenavond, met de eigenaardige woorden der volkstaal.
Om eerst toegang tot een meisje te bekomen, was het gebruikelijk, dat de jonginan eene bejaarde weduwe uitnoodigde, de baan voor hem bij het meisje en hare ouders klaar te maken. Werd hem het verlangde bezoek toegezegd, dan vond hij de vrijster op een bepaalden avond in het achtergebouw of Lytshuus hem wachten. Ten einde haar vrij te houden, gaf hij haar geld om een en ander te halen, veelal bij of door de weduwe, die daar al voor gezorgd en hiervan mede haar voordeel had. Kwam hij spoedig eens weder, dan was dit een goed teeken; maar liet hij lang op zich wachten, dan vermminderde de hoop. Zoodra dit kortgaerdjen echter door andere vrijers ontdekt werd, vonden deze er genoegen in om het paar te storen, waarom men altijd bedacht was het licht zóó te plaatsen, dat men het buiten niet kon zien, Het verzoek van den struner om toegelaten te worden, of om enkel zijn pijp aan te steken, kon soms niet worden geweigerd, dewijl eene weigering ligt aanleiding gaf tot allerlij baldadigheid en kattekwaad, gelijk op meer plaatsen in Friesland waar dit struunjeijen bekend is.
Uit: Merkwaardigheden van Hindeloopen
HOUMANHOU.
Der weéren veuwer jonge vanen Op Houmanhou oen 't bortedwaan; De ieéns zoeden 's bollebefjes bakke, En weéren oen 't busleek blislaan; Dae waard er kloppe oen de doar: Der weéren veuwer viinten voar.
Jin vriggen: ,,mei we erris opstekke? ,,Toe Jildo, Rimme, Vod en Trien ,,Ho ken jim nou zo noatig weaze, ,,Leét ues er doch mar ewen iin", De doar koam op, iin schun wol traaig, Mar ealk vaan zoeg 't alliike graaig.
De viinten geengen bii jem zitten, De eene hir en de oare der; Jea heében 't al voaroaf bliischerre, Dot ealk van jem dii kree'g zijn ker; De vanen weéren ek to vree, Zo zeét ealk op ziin rogte stee.
De buetebor die waard iinschonken, En der en goe stik soeker to, Van gaan, der waard naat meer van praatte, Et liike jem der virs to goe. De vriesters wisten jem gin ree', Dot ealk zo'n kanten vriejer hee.
De goeffe koam ek op de lappen, Ealk weér zo noglik en blie; De viinten toaten,bii zok zoengen, Der heerde ek wol het vogte bii. Ealk joeg zim jild den oen ziin vaan, Om der mei om en zoep to gaan.
Jea blieuwn naat lang, dot ijs to tiinken, Want 't liike jem der al to wol, De buetebor moast van de tafle, Jea schaainken dae de glezzen vol; No draainken ze op en goe vermaaik, En ealk dii ijoeg zijn vaan en paaik.
,,Et kortegeardijen",zeé dae de eéne, ,,Iis zijker doch en bulte nogt; ,,Et iis mar spiitig dot de tied den, ,,Iin 't aaig van ues ,zo gaauw vervlogt, ,,Want, eer dot alles rogt biigont, ,,Íis mest de naait al haal vorrond".
Zo geéng de tied al vaerdig henne, Mei goefjen, zoengen as en to; Et paaikjen waard ek naat vorjetten, Ealk deé zijn best zo goe 't er koe, Jea rekken danig oen de gang, Trog dot et gles zo geéng iin zwang.
Van 't bakken, der koast naat van komme, Der geéng to vuele tiid mei wei. ,,Stol",zee de een, ,,kiik er bij de smoeger, ,,En nim et gaas der ris voar wei, ,,Den zouwe het wol better zaen; ,,Ealk tunkt doch wol het dot iik maen?"
De deggeree' bligoast to schijnen, En Vod, jo praatte van to gaan, ,,Wol", zeéën de oore, ,,dot ken zo nit, ,,Om boerren mutte we ommers, vaan!" ,,No ja"zeé Vod, ,, dot wet iik wol, ,,Maen jimme dot 'k naat mei dwaan zol?
Dae rekken ze allgaar om boerren, Zo lang, as 't tied waard van nei hues; Ealk geéng dae mei zun vriester henne, En broat jer bii jerre ealders tues, No op de droempel jitte en paaik, En oafdeénd weér die heéle zaaik.
Mar 't eene paar koe 't naat vorjette; Jin weérne enkerm zo wol biivond, Liik as et mei et kortegeardjen Wol vaaik, ja vuele tieden,ront: Ho mennig paar komt der uet voart, Der de eéne ears nooit om de oore toat.
Jin kortegearden alle wiiken Zo vaaik,as 't jier mar waatsje koast; Mar 0! de tiid bugoast to naaikijen, Dot hii wol hest nei 't schip to moast: Want,as se schipper him mar schrieuw, Weér 't vest,dot hii naat lang meer blieuw.
Et doere ek kort:want de oore wiike Dae koam de breéf al mei de kaaig. Om dot no tjen ziin vaan to sizzen, Weér hii un 't earst wol heél het traaig; 't Weer voar him ek en tiige toer, 't Koam jer altii oerschesmis oer.
Hii zeé:,,miin vaan! no mut w' hest scheide; ,,Want,miin! de schipper het mii schreénd, ,,Dat iik eanuete oer mut komme, ,,En 'k haald him ek zo graaig to vreénd; ,,'tIis voar mii ek en besten heér, Waes derom naat to vuele oersteér."
,,O nee,miin viit! iik mut mii voegije; ,,Et zulen briingt et ommers mei? ,,Mar het zol 't mii earst noatig waéze, ,,Want doe geest hir zo vier ewei; ,,O ja,as uk er rogt om tiink, ,,Iis 't krekt of 'k trog de groende ziink."
,,O vaan! doe geest mar vaaik uet neékjen, ,,Bii ate,ame,neef of nicht; ,,Dot zol de tied wol het vorkerte, ,,Wa wet,ho dot et dii vorligt; ,,En kom iik van de heérst wur tues, ,,Het zol dot waeze en nogt voar ues!",,
Kom,derom mut we no naat treure; ,,Haald altiid mar goo moe,miin vaan! ,,En oermoarn teénde zouwe vuije, ,,Want oer-oeremoarn den mut uk gaan. ,,Van 't voarjee'r iis et den voar 't lest; ,,Mar,miin! de knoap leit ommers vest,
Dii naats dae weéren snaat heel vleurig Trog dot et heart jem zeét zo haaig: Want,als se van et scheiden praatten En oer et vutgaan van de kaaig, Den zeéten ze allebei daastol, Want den waard jem et moe zo vol.
Mar, eindlik,'t koast mem naat meer helpe: De tijd weér der,dot hii moast gaan; De tollers heeben 't goed al helle; Jo geéng stol bii "de Foeke" staan: Der weeuwdze jit ris mei de dook, En,o! de kaaig geéng om de hook.
Uut Taalproeven van Hindeloopen"
|