Schuld en boete

Aasgierkapitalisten

Lelijk maar... niet strafbaar.

Als gieren hangen ze boven landen en bedrijven die nog ternauwernood in leven zijn. Als eenmaal duidelijk is dat hun prooi niet meer aan schuldverplichtingen kan voldoen en aanstuurt op een regeling met zijn schuldeisers, slaan ze toe. Voor een schijntje vreten ze zich vol met de restanten van hun prooi.

Enkele maanden geleden kreeg het grote publiek goed zicht op de werkwijze van aasgierfondsen, toen het bedrijf Donegal Corporation de staat Zambia voor de Britse rechter sleepte. Terwijl Zambia twee jaar geleden nog in aanmerking probeerde te komen voor schuldsanering – wat werd toegezegd door de G8 in Gleneagles (juli 2005) en sindsdien werd uitgevoerd door de Wereldbank – probeerde Donegal, van de Amerikaanse zakenman Michael Sheehan, de regering van Zambia zo ver te krijgen een oude schuld aan Roemenië te voldoen.
Donegal had die schuld enkele jaren eerder voor vier miljoen van Roemenië gekocht.

In 1979, nog in de tijd van Ceausescu, hadden de Roemenen zo’n dertig miljoen dollar aan Zambia geleend om (Roemeense) landbouwwerktuigen aan te kunnen schaffen. Zambia zou op termijn terugbetalen, maar bleef in gebreke. De landbouwwerktuigen hadden onvoldoende groei gegenereerd, om het zacht uit te drukken. Eind jaren negentig begreep de postcommunistische Roemeense regering dat er weinig meer te halen viel bij Zambia, een land waar inwoners gemiddeld niet ouder worden dan 37,5 jaar, één op de vijf inwoners besmet is met aids en het jaarinkomen per hoofd van de bevolking vijfhonderd dollar bedraagt.
In 1999 kwamen de landen tot een overeenkomst: met een betaling van drie miljoen dollar was Zambia er vanaf.

Maar vlak voor de handtekeningen werden gezet, bood Sheehan de Roemeense regering vier miljoen dollar voor de schuld. Roemenië ging op het aanbod in en zelfs de toenmalige regering van Zambia, onder leiding van president Frederick Chiluba, erkende de transactie gek genoeg onder het Britse recht.

Dit jaar stapte Sheehan, wiens Donegal Corporation is geregistreerd op de Britse Maagdeneilanden, naar een rechtbank in Londen. Hij eiste aanvankelijk meer dan het totale bedrag dat de G8 Zambia heeft toegezegd aan schuldverlichting en aasde op een 1400 procent rendement op zijn aanvankelijke investering van vier miljoen. En hoewel de rechter het gedrag van Sheehan ‘moreel laakbaar’ noemde, zijn getuigen ‘oneerlijk’ en zelfs ‘deliberately evasive’ (moedwillig ontduikend), kon hij niet anders dan Sheehan in het gelijk stellen. Want illegaal was de gang van zaken allerminst.
Totdat er een nieuwe regeling met Zambia zou worden getroffen – uiteindelijk moet het Afrikaanse land zo’n 15 miljoen euro aan Sheehan betalen – werd op last van de rechter beslag gelegd op alle Zambiaanse bezittingen in Engeland.

De handel in tweedehands schulden biedt hoge rendementen.
Het is ook niet nieuw. Zo kochten aasgierfondsen een belangrijk deel van de door Argentinië uitgegeven staatsobligaties, vlak voordat een financiële implosie dat land economisch platlegde. Omdat de gangbare vermogensbeheerders, zoals grote banken en pensioenfondsen, in die dagen graag van hun Argentijnse schuldpapieren af wilden, betaalden de aasgierfondsen soms niet meer dan twintig procent van de oorspronkelijke waarde.

Maar de gevolgen van de aasgierfondsen komen soms ook dichterbij.
In april dit jaar liet Kensington International beslag leggen op 10,3 miljoen euro Belgisch ontwikkelingsgeld bestemd voor Congo-Brazzaville. Kensington kocht een schuld van Congo voor 1,8 miljoen en eist nu meer dan honderd miljoen euro!
Een deurwaarder in het internationale kredietwezen werkt niet voor niets.
Sinds een gewonnen rechtszaak laat Kensington wereldwijd beslag leggen op gelden bestemd voor Congo, waaronder dus die 10,3 miljoen euro aan Belgische belastingcenten.

Al in 26 gevallen trokken de aasgieren bij de rechter aan het langste eind. Daarbij werd in totaal een miljard dollar opgehaald. Volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) hebben op dit moment nog eens 44 gieren een claim lopen tegen 11 ontwikkelingslanden met een waarde van nog eens één miljard dollar.

De aasgierfondsen wekken verontwaardiging onder de organisaties die lang hebben gestreden voor schuldverlichting. Ze vrezen dat de effecten van de 37 miljard dollar aan beloofde schuldkwijtschelding door het werk van deze gierkapitalisten teniet worden gedaan. Gordon Brown, de nieuwe premier van Groot-Brittannië, sprak na de rechtszaak van Sheehan versus Zambia over een ‘morally outrageous outcome’ en over de ‘perversiteit’ van de handelaren in schuld. Hij benadrukte dat de gieren geld weghalen dat besteed had kunnen worden aan zorg en onderwijs.
De Belgische staatssecretaris voor Financiën, Hervé Jamar, deed in harde taal tegen de gieren voor hem niet onder.
Zelfs de Wereldbank, voor veel activisten een kwade genius in de gebrekkige ontwikkeling van arme landen, probeert de aasgierfondsen tegen te werken, met een fonds dat giften verstrekt aan halfdode landen – mits redelijk bestuurd – die de snavel van de gier al voelen. Samen met het IMF stelde de ontwikkelingsbank ook een lijst op van commerciële schuldeisers om ze op die manier publiekelijk in diskrediet te brengen, hoewel het de vraag is of de gieren daar werkelijk wakker van liggen.

Ingekort artikel van Pieter van Os,
De Groene Amsterdammer

Een vereniging is geen 'BENDE'!

'We eisen ons recht op vereniging en vrije meningsuiting.'

27 juni 2007

België heeft een lange democratische traditie van actieve participatie van het maatschappelijk middenveld in het politieke debat. Doorgaans bestaat er een vrij brede interpretatie van het recht op vereniging en het recht op vrije meningsuiting, die beide grondwettelijk zijn verankerd. Sociale actie is onlosmakelijk verbonden met deze rechten.

Nu blijkt dat vrijheid van vereniging en vrije meningsuiting nog altijd niet definitief verworven zijn. In het kader van de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit en het terrorisme zijn de bevoegdheden van de politiediensten de laatste jaren enorm uitgebreid. De nieuwe instrumenten maken het mogelijk om sociale bewegingen te controleren en hun actievrijheid in te perken.

Het werkveld van ngo's dreigt te worden gecriminaliseerd. Legitieme vragen en kritiek worden gezien als een bedreiging. Zij komen vaak in conflict met het recht op eigendom of met de openbare orde. Telkens wanneer een zakelijk belang in het gedrang komt, wordt al snel naar middelen gegrepen om het recht op sociale actie in te perken. De recente beschuldiging van bendevorming aan het adres van Greenpeace Belgium door Electrabel, is een gevaarlijke evolutie.

Sinds 11 september is er daarenboven ook in België een tendens om radicale standpunten te koppelen aan terrorisme.

De gerechtelijke actualiteit in ons land (de beschuldiging van drie Luikse andersglobalisten voor lidmaatschap van een criminele organisatie, de affaire-Bahar Kimyongür) doet de indruk ontstaan dat de antiterrorismewetgeving zware straffen mogelijk maakt voor daden die onder geen enkele vorm gewelddadig, laat staan terroristisch waren.

De verenigingen ondervinden dat hun grondwettelijk recht op vereniging en vrije meningsuiting op ontoelaatbare wijze wordt aangetast. Het gaat dan om:
– misbruik van procedure (voorbeeld: verwijzing naar artikels uit het strafrecht die niet van toepassing zijn, zoals artikel 322 over bendevorming);
– strafrechtelijke vervolging van acties (intimidatie door zware beschuldigingen);
– een antiterrorismewet die fundamentele rechten aantast;
– uitbreiding van bevoegdheden van politie- en inlichtingendiensten;
– eenzijdige verzoekschriften die acties stopzetten;
– het afdreigen met schade-eisen of klachten voor laster en eerroof;
– arrestaties en huiszoekingen.

Militanten van vakbonden, politieke partijen, ngo's, de andersglobalistische beweging en de vele anderen die zich inzetten voor sociale en ecologische vooruitgang, internationale solidariteit of mensenrechten kunnen gecriminaliseerd en disproportioneel zwaar veroordeeld worden. De bescherming van de grondwettelijke vrijheden behoort tot de essentie van de rechtsstaat. Ondergetekenden vragen dan ook aan de volgende federale regering om deze trend te corrigeren en wetgevende initiatieven te nemen om de interpretatie over wat behoort tot het gebied van de sociale contestatie in al haar vormen, te verduidelijken en uit de sfeer van de strafwet, van misdadige of terroristische actie te halen.

www.greenpeace.be