Ongeveer 25 jaar geleden ben ik met de Indonesische luchtvaartmaatschappij 'Garuda' naar Java gevlogen.
Ik landde er in Jakarta om van daar door te vliegen naar Surabaya. (van uiterst links op de kaart naar uiterst recht)
Er werd toen grappig gedaan over GARUDA. Men zei dat het stond voor Go And Risk Uncertain Departure and Arrival! De invloed van het Oosterse 'alles komt wel goed - is het vandaag niet dan wel morgen' zat daar voor iets tussen.

De Garuda, Visnu's Wâhana of rijdier, is ook een soort vogel; Die wordt als mythisch wezen voorgesteld: half mens, half vogel.
Al is de Garuda, strikt genomen, niet van goddelijke oorsprong, niettemin wordt hij vereerd, omdat men hem beschouwt als krachtig medewerker aan de heldendaden van zijn god. Allerlei verhalen zijn omtrent Garuda's geboorte in omloop. Volgens een daarvan zou hij het vogelkarakter te danken hebben aan zijn geboorte uit een ei en is hij als koning van de gevederde dierenwereld de doodsvijand van de slangen. Hoewel de vormen, waarin de Garuda in de loop der tijden en in de verschillende streken worden afgebeeld, zeer uiteenlopen, is Visnu's rijdier te herkennen aan de vogelsnavel en de wijduitgespreide vleugels in tegenstelling tot zijn overigens menselijke gedaante.

                                                      ... wordt vervolgd

Hieronder twee hindu-afbeeldingen van garuda

Omdat Indonesië me nauw aan het hart ligt, ...

Er leven tegen de 200 miljoen mensen in het enorme eilandenrijk en telt daarmee de op drie na de grootste bevolking van de wereld.

De meeste mensen wonen op Java; het telt ongeveer 55 % van het totaal aantal inwoners. De vijf grote eilanden in Indonesië zijn: Java ,Zuid-Sumatra, Sulawesi, Kalimantan en Irian-Jaya. (Vanverre.nl)

Gezichtsverlies is voor een Aziaat het ergste dat hem of haar kan overkomen. Goede manieren, bijvoorbeeld niet te luidruchtig zijn en fatsoenlijk gekleed gaan zijn van groot belang.

JAVA is het centrale eiland waar de hoofdstad en de regering te vinden zijn.

Oost-Java heeft veel plantages, zoals tabak-, koffie- cacao-, peper. Een reis over heel Java is een reis vol ontmoetingen met aardige mensen, waardoor u zich heel welkom voelt; een reis door een landschappelijk wisselend gebied, van rijstterrassen, groentevelden, bergen, rivieren, stranden.

Centraal Java wordt beheerst door de sultanssteden Jogyakarta en Solo (Surakarta), de Borobudur en de Prambanan.

West-Java kenmerkt zich door de theetuinen in het westen, de kleurrijke bevolking (men houdt van kleur: een bloem in het haar, kleurige kleding). 

Charles Robert Darwin  (Engeland, 12 februari 1809 - 19 april 1882) was een Brits natuuronderzoeker. Hij is de grondlegger van de theorie van de evolutie, gebaseerd op natuurlijke selectie, de basis van de huidige evolutietheorie.

"Vrees, woede, pijn en de kwelling van de honger zijn primitieve ervaringen die de mens deelt met de lagere dieren. Deze ervaringen moeten tot de machtigste gerekend worden die het gedrag van mensen bepalen. Daarom is enige kennis van de omstandigheden die deze ervaringen opwekken van fundamenteel belang voor de interpretatie van het gedrag"
(Walter CANNON)

Walter Bradford CANNON ( 1871 - 1945). Hij is geboren in Prairi du Chien, Wisconsin. Hij was een bekend fysioloog aan de Harvard-university.

Onderzoekers bekijken het bewustzijn en onderbewustzijn als een biologisch verschijnsel. Zij kwamen tot de veronderstelling dat: dromen het resultaat waren van willekeurige zenuwcelactiviteit in de hersenstam.

Strikt genomen waren dromen dus gewoon wat geestelijke stuiptrekkingen zonder enige betekenis. En dat dromen erg persoonlijk zijn werd veroorzaakt door de eigen kijk op het leven, die uiteindelijk bepaalde hoe de hersenen dat willekeurige neuronenbombardement van de hersenstam opvatten.

Weer anderen zeiden dat al die andere theorieën zever waren en beslisten dat dromen dienden om overbodige informatie te wissen; als organisme leef je namelijk in een wereld die ontzettend complex is; van alle kanten word je gebombardeerd met informatie die je zintuigen opnemen en je hersenen opslaan. Veel van die informatie is strikt genomen zinloos en neemt dus alleen maar plaats in beslag. Daarom moet die informatie zo snel mogelijk eruit gekiept worden. Deze theorie verklaarde ook mooi waarom je je meestal niet veel herinnert van je dromen; alles wat je droomt is uit je geheugen gewist en dus kun je je dat ook niet meer herinneren. Crick en Mitchison, de ontwerpers van deze theorie, wisten hem kort en krachtig samen te vatten: We dream to forget.

In 1954 werd echter een ontdekking gedaan die de aftrap zou zijn voor de tegenwoordig meest gangbare theorie over de betekenis van dromen.
Green en Arduini, twee wetenschappers verbonden aan de Universiteit van Californië, ontdekten toen namelijk dat konijnen, terwijl ze bezig zijn te kijken of er ergens gevaar dreigt, in hun hippocampus (zie tekening in onderstaande inzending) een wisselend stroompje hebben lopen van 6 periodes per seconde.

Ook bij andere beesten blijkt zo’n stroompje dat 6 keer per seconde wisselt voor te komen. Bij een kat blijkt dit te zijn als hij op muizenjacht is, bij een rat als hij bezig is z’n omgeving te onderzoeken. Met andere woorden: dit wisselend stroompje is steeds aanwezig als het betreffende dier gedrag aan het vertonen is dat voor die specifieke soort gericht is op overleven.

Maar de ontdekking van dat stroompje op zich is niet het belangrijkste wat ze toen ontdekt hebben. Het blijkt dat ditzelfde stroompje – waarvoor de Amerikanen die het ontdekt hebben de term theta rhythm hebben bedacht – bij wat voor diersoort ook altijd voorkomt als het betreffende beest aan het dromen is!

De activiteit van de hippocampus van eender welk dier is dus hetzelfde als dat dier droomt dan als dat beest iets aan het doen is dat van levensbelang voor hem is. Als je dit weet zou je wel eens kunnen gaan vermoeden dat dromen toch wel nuttig is.
Een neuron(zenuwcel) moet vaak en kort achter elkaar een impuls krijgen om iets te kunnen onthouden. En dat theta rhythm was een snel wisselend stroompje – dus eigenlijk een elkaar snel opvolgende stroom impulsen! En laat die stroom impulsen nou eens precies dezelfde frequentie hebben als die wat nodig is voor het optreden van LTP (het verschijnsel dat neuronen door herhaalde prikkeling informatie kunnen opslaan)…

Theta rhythm komt dus voor bij het vertonen van belangrijk gedrag én heeft iets te maken met leren. Een theorie die onlangs is ontstaan zegt dan ook dat dromen het geestelijk herhalen van voor het dier belangrijke informatie is. Tijdens dromen herhaalt een dier dus de belangrijke dingen die het die dag heeft gedaan en deze worden dan goed opgeslagen in het brein – van buiten geleerd, dus. Zo bewaart een dier ervaringen voor later en weet hij, als een bepaalde situatie zich weer voordoet, precies wat hij moet doen.

Deze theorie wordt ondersteund door onderzoek van Jonathan Winson van de Rockefeller University. Die meneer Winson heeft namelijk bij ratten een proef gedaan waaruit bleek dat alleen hersencellen die overdag echt hebben deelgenomen aan het opdoen van vitale ervaringen ’s nachts ook kunnen dromen.

Trouwens, nu snap je ook waarom ’s morgens, als een student de woordjes die hij heeft moeten leren voor een belangrijke toets nog eens doorneemt, dat zo goed gaat: niet alleen omdat hij dan nog helemaal fris is, maar omdat hij die woordjes onbewust ’s nachts misschien nog wel eens herhaald heeft.

En je snapt ook waarom baby’s zoveel slapen en dromen: voor hen is alles nieuw, en dus is voor hen alles belangrijk. En als er zoveel voor je van belang is heb je veel tijd nodig om dat allemaal op te slaan.

Evolutie
De theorie die ik net heb proberen uit te leggen wordt door nog iets anders ondersteund, namelijk feiten uit de evolutie. Bij alle zoogdieren wordt dat theta rhythm waargenomen en al die zoogdieren dromen dus ook – logisch, want als je niet zou dromen heb je niks aan theta rhythm dat juist bepaald waarover je kunt dromen. Nou is er een bepaald soort miereneter – en een miereneter is ook een zoogdier – die niet droomt en dus ook geen theta rhythm heeft. Dit beest kiest dus niet terwijl hij wakker is uit wat belangrijk is om te onthouden en wat niet om het dan ’s nachts te herhalen en op te slaan.
Die miereneter heeft geen theta rhythm omdat hij zo’n 140 miljoen jaar geleden in de evolutie een andere weg is ingeslagen dan bijna alle andere zoogdieren; hij heeft zich gewoon anders ontwikkeld.

Nu blijkt dat bij die miereneter het hersengebied waarin belangrijke ervaringen worden opgeslagen buitensporig groot is, zelfs nog groter dan bij de mens – daarom hebben miereneters ook zo’n lange kop; anders past het niet.

Dat hersengebied kan maar om één reden groter zijn bij die miereneter: omdat hij overdag, terwijl hij belangrijke ervaringen opdoet, ook meteen kijkt wat belangrijk is en wat niet en dat wat belangrijk is direct op de juiste plek opslaat, terwijl tegelijkertijd ook nog de overbodige informatie moet worden gewist.
Een miereneter moet alles tegelijk doen, terwijl de mens en eigenlijk alle andere zoogdieren dat verdelen over de nacht en de dag. Bij andere zoogdieren en dus ook bij mensen is dat hersengebied waar ik het net over had veel kleiner omdat ze minder capaciteit nodig hebben.

Ten opzichte van die miereneter zijn wij mensen dus achter in de ontwikkeling, maar omdat wij efficiënter werken met onze ‘beperkte middelen’ zijn we toch slimmer.

Ik wilde ook nog even wat vertellen over lichamelijke activiteit tijdens het dromen zelf. Slaap kun je verdelen in meerdere soorten en de droomslaap zelf wordt ook wel REM-slaap genoemd. REM staat voor Rapid Eye Movements, snelle oogbewegingen. Waarom zou je nou met je ogen bewegen tijdens het dromen? Als je denkt aan wat ik net heb gezegd over dieren is dat eigenlijk vrij logisch: dieren dromen over ervaringen die hen helpen overleven. Bij dieren zijn dat vaak bewegingspatronen: hoe ontvlucht je als konijntje een vos en hoe kun je dat konijntje als vos toch te pakken krijgen? Hierbij is het natuurlijk van belang wat je ogen doen: een geschikte vluchtweg zoeken of een struik om je achter te verstoppen als hinderlaag.

Precies om dezelfde reden zijn bepaalde motorische (bewegingscellen) neuronen verlamd tijdens droomslaap; anders zou je de bewegingspatronen die je herhaalt tijdens je droom ook nog écht gaan uitvoeren ook. Een kat waarvan het mechanisme dat die neuronen moet ‘uitzetten’ kapot is gaat tijdens haar slaap vogeltjes vangen die er eigenlijk helemaal niet zijn of in bomen klimmen die er niet staan.

(bron: http://proto.thinkquest.nl/)

De hersenstam (op tekening licht roze)
Dit is het stuk van de hersenen dat eigenlijk vast zit op de ruggengraat. Het verlengde merg, dat onderop zit, is dan ook niet meer dan een verdikking van de ruggengraat. De hersenstam, hier in een dwarsdoorsnede van de hersenen, is het laagste gedeelte van de hersenen. Via de hersenstam worden prikkels doorgegeven van het ruggenmerg naar de hoger gelegen hersenen. In de hersenstam bevinden zich niet alleen functies als basis- en vitale ademhaling, bloeddruk, hartritme, maar ook oogbewegingen, braken en andere reflexen. De hersenstam bestaat uit drie delen: het verlengde merg, de brug van Varol 5 ( = pons ) en de middenhersenen. Ruggenmergvloeistof wordt getransporteerd door een kanaal dat overlangs door deze structuren loopt. Over de lengte van de hersenstam strekt zich tevens een netwerk van cellen uit, dat formatio reticularis wordt genoemd en het bewustzijn regelt. De medulla (het verlengde merg, het onderste deel van de roze structuur) stelt de hartslag en de bloeddruk af, en stuurt sensorische prikkels vanuit de ruggengraat door naar de hersenen.

Verder regelen de middenhersenen het bewegen van je armen en benen, waar je ogen kijken en een deel van je gehoor. In de middenhersenen zit ook de substantia nigra. Als dit deel van je hersenen niet werkt, heb je de ziekte van Parkinson. Je kunt dan nog wel bewegen, maar het is moeilijk om een beweging te starten en er een te stoppen.
Door je hele hersenstam heen wordt ook de hele voedselverwerking van kauwen tot stoelgang geregeld. Eigenlijk merk je hiervan, en van alle andere functies in je hersenstam, pas iets als het mis gaat: de inhoud van je maag die aan de verkeerde kant weer naar buiten komt.

Cerebellum (of de kleine hersenen). Dit gedeelte zorgt ervoor dat je jezelf in evenwicht houdt en een idee hebt van de plek waar je bent bvb.: hang je ondersteboven of sta je rechtop! Je denkt misschien dat je ogen dit bepalen, maar ook als je in een donkere ruimte op een hellend vlak staat dringt dit tot je door. De kern van wagenziekte ligt ook in dit hersendeel: je voelt dat je hobbelt en beweegt, maar je ogen zien alleen een boek of de stoel voor je, en geven door dat je stil staat. Sommige mensen zijn hier heel gevoelig voor, wat als gevolg heeft dat de al genoemde maaginhoud...

Het coördineren van fijne bewegingen gebeurt ook in het cerebellum, dus ook bij het spreken van taal heb je dit deel nodig: denk maar aan alle precieze kleine lipbewegingen.

Hypothalamus (londer de thalamus) en hypofyse. Deze piepkleine stukjes van je hersenen zijn ontzettend belangrijk. Behalve de lichaamstemperatuur regelen ze een hoop van je gedrag en gevoelens, zoals dorst, slaap (dag en nacht ritme), agressie, plezier en (seksueel) genot.

De hypofyse is een klier die onder de hypothalamus hangt. Deze geeft in opdracht van de hypothalamus allemaal hormonen af, bijvoorbeeld voor de voortplanting. Ook melanine is een hormoon van de hypofyse. Het zorgt voor de besturing van je biologische klok. Er wordt wel eens beweert dat het slikken van dit hormoon helpt tegen jetlag, maar daarover is lang niet iedereen het eens.

Thalamus
Uiteraard zit zoals de naam al zegt boven de hypothalamus de thalamus. Dit is een soort verkeersagent op een kruispunt. Hij stuurt signalen ‘van onder’ door naar de goede gebieden in de cortex, en bepaalt van welke prikkels uit het lichaam we ons überhaupt bewust worden. Als je ’s ochtend je kleren aantrekt, voel je dat je schoenen, een onderbroek en een pet aan/op hebt. Als je je dat de hele dag bleef realiseren zou dat maar knap afleidend zijn. Daarom voel je het al heel snel niet meer (normaal gesproken). Dat is nou het werk van de thalamus, net als eigenlijk alles wat met concentratie te maken heeft.

De thalamus, hypothalamus en de hypofyse(op de tekening oranje gekleurd) zitten eigenlijk tussen de beide helften van de grote hersenen in.

De functies tussen alle hersendelen zijn niet echt zwart-wit verdeeld, zoals je misschien al hebt gemerkt. Het is een groot netwerk waarvan de verschillende delen allemaal samenwerken. Wanneer je je GSM oppakt om een smsje te lezen, sturen je grote hersenen de motorische zenuwcellen daarvoor aan. Het oppakken en vasthouden wordt echter overgenomen door de kleine hersenen.

Wat wel duidelijk te zien is, is dat de ingewikkeldere functies duidelijk meer naar boven zitten, ze zijn er in de evolutie door de duizenden jaren heen het laatst bijgekomen. Het ‘nieuwste’ hoogstandje in de hersenen zijn dan ook de grote hersenen (op tekening bruin gekleurd)de grote grijze geplooide massa) en die zitten dus helemaal bovenin. Hoe meer ontwikkeld het dier, hoe groter en beter ontwikkeld de grote hersenen.

Als je de grote hersenen bij de mens zou uitvouwen had je 2500 vierkante cm nodig (dat is 50 bij 50). Alleen door al die plooien past het allemaal in je hoofd. De plooien verdelen de grote hersenen in zogenaamde ‘kwabben’.

De grote hersenen bestaan uit 2 kwart bollen (de zgn. hemisferen) die elkaars spiegelbeeld vormen. Het ‘corpus callosum’ is een soort drukke verbindingsweg tussen beide helften.

Aan de buitenkant zien de grote hersenen grijs uit van de zenuwcellen zonder isolatie die alleen verbindingen binnen die hersenhelft hebben, en aan de binnenkant zijn ze wit van de met myeline (vet) bekleedde neuronen die verder weg lopen dan de hersenhelft. Het is dus eigenlijk een grote collectie zenuwcellen.

Héél kort gezegd maken de grote hersenen bewust handelen mogelijk. Alles wat met intelligentie, geheugen, creativiteit en karakter te maken heeft speelt zich hier af.
Jammer genoeg snappen de mensen nog heel veel niet van de werking van de hersenen: tot nu toe is ons brein niet slim genoeg om zichzelf te begrijpen. Wel is, onder meer door middel van pet-scanning duidelijk geworden dat bepaalde gebieden een bepaalde functie hebben.

Overigens liggen er diep onder de kwabben nog wel wat zaken verstopt, zoals de hippocampus, die belangrijk is voor het korte-termijn geheugen, en centra voor seksueel gedrag en fijne motoriek.

Niet alleen mensen met een ernstige afwijking hebben water in hun hoofd, ook jouw grijze pudding drijft rond in hersenvocht! Behalve dat om je hersenen en ruggengraat stevige vellen zitten die ze tegen stoten beschermen (de meningen, die ook kunnen ontsteken), helpt ook deze vloeistof mee om je tegen klappen te beschermen. Ze zit om je hele hersenen heen, en ook in een aantal holtes in je grote hersenen, de ventrikels.

(bron: http://proto.thinkquest.nl/)

Vroeger werd het hart als de kern van de mens gezien. Nu zijn we zeker dat de hersenen de centrale is van waaruit we leven.
Vanwaar die fascinatie? Wie we zijn, wat we denken, ... allemaal het resultaat van de werking van de hersenen. Willen we onszelf begrijpen dan moeten we proberen uit te zoeken hoe onze hersenen werken....

Hoe zijn de hersenen opgebouwd?
Dubbelklik op de foto en je kan de afzonderlijke delen in de hersenen ontdekken!

Het was al winter, vijf jaar geleden en ik was op dat moment al 10 jaar pijnpatiënt. Ondanks het feit dat ik doorgaans m’n best deed om dat pijnverhaal op de achtergrond te houden, wisten en merkten vrienden wel dat ik niet meer ‘buiten’ kon, dat vakanties er niet meer in zaten en dat de hoekzetel m’n vaste stek was geworden.

In die lange periode gebeurde het dan ook enkele keren dat een vriend met ‘goede raad’ aan kwam zetten. Allemaal heel erg goed bedoeld maar na zoveel jaren heb je alle medische behandelwegen al wel gevonden en niemand zou me op de alternatieve behandelpistes krijgen; ik bedankte vriendelijk en hield het voorstel voor bekeken. Het verwonderde me wel hoe mensen overtuigd waren van de werking van een pendelaar of homeopaat...

Op een keer probeerde Frakke me weer eens te overtuigen: “ik ben erg goed geholpen geweest door een homeopaat in Brussel” zei hij, “je zou me een plezier doen als ik je eens mocht meenemen daar naartoe”. Ik keek ontwijkend en hij wist wel wat ik wou zeggen. “Nee maar, ik zal de consultatie zelf betalen” klonk het aandringend. Och, …  Frakke is zo’n lieve man en ik wou hem dan niet nog een keer teleurstellen na het aanvullende argument dat die homeopaat ook geneesheer was. Oké, dacht ik, één keer en dan is het genoeg, dan heb ik toch een beetje goeie wil getoond.

Die bewuste vrijdagavond kroop ik onder een dik deken naast Frakke die me richting Brussel reed. Ik had enkele onderzoeksresultaten mee: röntgen, operatieverslag, ruggemergonderzoek, … een hele bundel – ik ging tenslotte toch naar een geneesheer.

De Brusselse straatjes werden als maar smaller en yep ineens zag ik de snuit van onze wagen twee centimeter verwijderd van een tegenligger die de straat in wou die wij uitreden. Frakke vloog omhoog, vloekte ferm, dreigde uit te stappen om de middelvinger opstekende in de andere auto aan te pakken. Ik beefde, wat gebeurt er nu? Die Frakke heb ik nooit één woord luider dan het andere horen zeggen. Ik probeerde hem te kalmeren en met wat gegrom achter de tanden en dreigend gekijk werd de zaak geklaard. Oef, zou Frakke dan ook zenuwachtig zijn?

De wachtzaal was leeg en klein. We moesten een kwartiertje wachten; la noblesse se fait attendre? Uiterste charme en hand uitstekend, zegt de blonde dame (ja, blond) in gebroken Vlaams “wie, ah, kom binnen”. Ik zette me neer en verwachtte dat ik een hele uitleg zou moeten doen. De korte stilte gebruikte ik om heel mijn dossier op de tafel te leggen. “Nee, nee, dat heb ik niet nodig’ zei de dokter.” Ze moest helemaal NIKS van m’n verhaal kennen. Even later stonden we buiten en ik had de opdracht een meegekregen pil te slikken vanavond en daarna te noteren wat ik allemaal gedroomd had. Nadien moest ik terugkomen met die notities. Pfff, ik droom niet één keer per jaar, tenminste ik zal wel dromen maar ik herinner me zelden een droom, heel zelden. Het zou straf zijn als ik morgen een droom zou kunnen opschrijven. Heel stil schoven we door de nacht naar huis. Er werd niks gezegd. Ik zag elk gebaar van die dame voor me en had nooit verwacht dat een alterneute ervaring zo’n wereldvreemde indruk naliet.

Thuis gekomen en na het vertrek van Frakke gooide ik de pil in de haard. Ik had Frakke tenminste gelukkig gemaakt. Die nacht, je zal het nooit geloven, heb ik gedroomd, gedroomd en gedroomd…Man, man, man ...

Zou die pil in de haard daar iets mee te maken gehad hebben?

Ik moet je niet vertellen zeker dat ik me nooit meer heb laten meesleuren?