Op 8 oktober 2006 moeten we weer naar de stembus om een nieuwe gemeenteraad en provincieraad te kiezen. Zoals het de politici van heden te dage past moeten de spelregels veranderen. Waar in de Oude Politieke Cultuur alle aandacht moest gaan naar de verbetering van de welvaart door zoveel mogelijk mensen een basiswelstand te bezorgen. Dit bracht de economie op gang en men bleef die economie en tewerkstelling smeren door een blijvende aandacht voor de echte levensbelangrijke problemen van de mensen. De Nieuwe Politieke Cultuur is door de nieuwe politieke caste uitgevonden en om vooral bezig te zijn met hun persoonlijk eigenbelang of wordt alvast zo ingevuld.

xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

De belangrijkste wijzigingen zijn al enige tijd bekend: er moeten evenveel vrouwen als mannen op de lijsten staan en bovendien mogen de eerste drie niet alle drie mannen of vrouwen zijn. Er moet dus minstens één vrouw staan in de top 3 van elke lijst. Een bijkomende maatregel is dan dat de lijststem niet meer mee telt. Wie het meeste stemmen heeft, krijgt dus het mandaat. De plaats op de lijst is op die manier van geen belang. Of toch ! De lijststem, hier veelal kopstem genoemd, komt wel voor de helft in rekening voor het bepalen van de opvolgers op de lijst. De eerste niet-verkozen kandidaat kan die lijststemmen dan gebruiken om eerste opvolger te worden en meestal komen met verloop van tijd wel enkele opvolgers in de raad.

Nog nieuw is het volgnummer van de kandidaten op de lijst. Op de stembrieven komt bij iedere lijst eerst het nummer van de kandidaat, dan het bolletje dat u kan inkleuren en dan pas de naam. Vroeger stond het bolletje achter de naam. Bij een korte naam stond het bolletje daardoor wel eens ver van die naam - wat voor vergissingen kon zorgen.

We krijgen dus in Tongeren iets van  1  O   Dewael Patrick.

De mogelijkheid om electronisch stemmen wordt niet uitgebreid. Enkel wie in 2004 voor de Vlaamse en Europese verkiezingen al met computer moest stemmen, zal dat ook moeten doen in 2006. De rest zal het verder manueel moeten doen. We krijgen daar wel één uur meer voor dan voordien. Is dit een teken van onthaasting of van het feit dat er zowel bij de kiezers als bij de organisatoren steeds minder deskundigheid inzake verkiezingen aanwezig is.? Feit is dat de bureaus voor het manueel stemmen (met rode potlood) open blijven van 8 tot 14 u., deze met electronische stemopname (computer) tot 16 uur. De uitslagen zullen dus normaal al één uur later beschikbaar zijn dan bij vorige lokale verkiezingen.   

Er kan ook een handel worden gevoerd in volmachten. Wie niet kan gaan stemmen, krijgt de gelegenheid om zijn stem te verkopen aan iedere andere gemeenteraadskiezer. De volmacht moet niet langer gegeven worden aan de nabije familie. Het attest vragen om zo’n volmacht te geven, zal ook vlugger kunnen gebeuren.  Bovenaan de lijsten komt dus het lijstnummer en de naam van de lijst. Het aantal karakters voor die lijstnaam wordt uitgebreid van 6 naar 18. Waar vroeger Gemeentebelangen moest worden afgekort in GB of zoiets, kan de naam nu volledig op de stembrief komen. Eigenlijk wil men de mogelijkheid bieden om kartels zoals SP.A-Spirit-Groen volledig te kunnen benoemen. Voor die nationale kartels wordt ook het geven van het volgnummer intererssanter. Het kartel krijgt het eerstgetrokken nummer zodat ze meer kans krijgen op een lager nummer. Als in het voorbeeld van daarjuist de nationaal getrokken nummers bv. Zijn:  Spirit 1,  Groen 5 en SP.A 10  kan de kartellijst naar de kiezer gaan met het nummer 1. Nieuw is ook dat een administratief rechtscollege de geschillen gaat beslechten en niet de bestendige deputatie van de provincie.

We herinneren ons nog dat Paarsgroen bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2000 de kiezer voorloog dat het de laatste lokale verkiezingen zouden zijn zonder rechtstreekse verkiezing van de burgemeester. Wel alle stemmingmakerij van de laatste jaren ten spijt, uiteindelijk hebben de volksvertegenwoordigers terug beide voeten op de grond gezet en wijs ingezien dat  deskundigheid en burgervaderschap belangrijker waren voor het bestuur van een gemeente dan wel zijn of haar BV- of Miss-allures. Ook de verdeelsleutel voor de zetels blijft volgens het systeem Imperiali gebeuren (wat minder vriendelijk is voor kleinere partijen). Stemmen vanaf 16 jaar,  komt er evenmin.

De nieuwe kiesregeling in de gemeentewet bevat zowel positieve als negatieve elementen. We zaten er niet op te wachten, zeker met het resultaat voor ogen. Zelfs de als voorbeeld van democratie voorgestelde afschaffing van de lijststem zal in de praktijk weinig verandering brengen. Bij gemeenteraadsverkiezingen heeft de lijststem weinig invloed op de samenstelling van de gemeenteraad. Voor de lijsten met meerdere verkozenen, waren dit al de kandidaten met de meeste voorkeurstemmen. Negatief daarbij is dat de afschaffing van de lijststem ook de positieve discriminatie uitsluit voor vrouwen en andere bekwame kandidaten, die wat minder publiciteit naar zich toe kunnen halen omdat ze minder demagogisch of minder in schijnwerpers lopen, zich nog niet hebben kunnen bewijzen, enz.  We denken aan vrouwen, jongeren, beloftevolle elementen met visie en politieke bagage. De regel dat geen drie kandidaten van hetzelfde geslacht in de top 3 mogen staan is door de afschaffing van de lijststem waardeloos geworden voor de rechtstreekse verkiezing van meer vrouwen in de gemeenteraad. Maar daar hebben de vrouwelijke parlementairen natuurlijk geen probleem mee.

De nieuwe kieswet is zonder twijfel ook in het voordeel van de gevestigde politici. Vernieuwing zullen we minder krijgen en als dat het geval wordt dan hebben ondemocratische demagogen en bekendheid tout-court voorrang op bekwaamheid en politieke visie.  We kunnen ons afvragen of de toekomst van de gemeenten in betere handen zal zijn als het BV- of  Miss-gehalte en de financiële mogelijkheid om publiciteit te voeren nog meer de bovenhand haalt. Mensen die door hun bekwaamheid en politieke alertheid een zeker democratisch gezag hebben opgebouwd als betrouwbare bestuurders en daardoor in de politieke polls door een politiek geïnteresseerde basis een plaats vooraan op de lijst hebben veroverd, dreigen nu uit de boot te vallen met alle gevolgen voor het toekomstig beleid van de gemeente.

In een aantal gevallen krijgen de kiezers met het nieuwe systeem wel de kans om bij te sturen door kandidaten te steunen die bewezen hebben uit het goede hout gesneden te zijn.  Hoe minder gemeenteraadsleden met kennis over de politieke besluitvorming en de beleidsterreinen, hoe gemakkelijker het college het heeft om die raad een rad voor de ogen te draaien. De gevestigde politici kunnen dan gemakkelijker hun wil opdringen. De gevestigde politieke klasse heeft met oogverblindende veranderingen weer handig ingespeeld op de publieke perceptie. Die ogen zullen maar opengaan als het te laat is.