Poëzie ontluisterd.

Reactie op de eerste vergadering van de bijeenkomst van het Leesgezelschap Oudenburg op 23 september 2009 – Werkjaar 2009 – 2010.

Onderwerp : Amerikaanse Poëzie

De bijeenkomst begon met het toefluisteren van Carpe diem uit The Dead Poets Society die schitterende film met Robin Williams. Omdat Latijn zo goed klinkt, denk ik meteen aan een andere leuze die even bekend is De gustibus et coloribus non disputandum . Dus een discussiegroep bijwonen zonder te discuteren ? Naar een zwemkom gaan om niet te zwemmen ? Lid worden van een koor om niet te zingen ? Gitaarlessen volgen wanner men snaarinstrumenten haat ? Als top magistraat bij de rechterlijke macht zelf betalen voor sex in luxebordeel ? Naar een leesclub gaan om met een 15-tal mensen rond een tafel plaats te nemen om goedkeurend naar mekaar te knikken ?

Dat is niet echt aan mij besteed. Het credo van de avond was 'Genieten van Amerikaanse poëzie'. Welnu voor mij kan dit niet : op mij komt dit over als toeschouwer zijn van de match Anderlecht – Standard om te genieten van een open beenbreuk.

Ik voel(de) mij dus geroepen om te beklemtonen hoezeer ik poëzie ( niet alleen de Amerikaanse ) veracht : ik MOET mijn afkeer gewoon op papier zetten ; de meeste mede-leesgezelschappers zouden wel eens kunnen denken dat ik wat overdreef en/of verkeerde inschattingen deed. Iemand opperde zelfs dat ik bevooroordeeld was... en dat vraagt om een rechtzetting. En enkel ter bevestiging : toen ik mijn mening uitte was ik niet onder invloed van drank of drugs zoals vele poëten toen ze hun kunst uitoefenden (sic de coördinator: 'velen leefden in de marge' ... 'libertijns' , '... hadden vele 'love affairs')

Eerst en vooral wil ik erop wijzen dat er enkele uitzonderingen zijn : er werd bijvoorbeeld verwezen naar Alice Nahon. Welnu in “ 't is goed in eigen hart ... “ wordt op en zeer mooie manier een statement gemaakt evenals in de spreuken van 'De Bond Zonder Naam'. Ook libretto's van bekende opera's of refreinen van populaire muziek vereisen geen veroordeling : Da do runrun , yeah-yeah en 'k zie geren mijn duivenkot vereisen geen vraag om aan de tekstschrijvers de Pulitzer prijs toe te kennen. Aan jodelaars evenmin . Enkele gedichten verwerkt in Franse chansons (bijv. Werken van Prévert ) kan ik bezwaarlijk minderwaardig noemen.

Maar de werken van 99,5% van de dichters ('t kan ook meer zijn ), fwtt !

Dichtbundels uitgegeven door pseudo's worden echter wel ineengeflanst om artistiek over te komen, en dat is wel een misdaad tegen de goede smaak en vooral een ridiculisering van de eventuele lezers: nochtans het dient gezegd dat er waarschijnlijk minder personen zijn die poëzie lezen dan mensen die sex hebben met dieren. Beweren dat ze gedichten lezen , doen alsof ze poëzie een kunst vinden, pronken met dichtbundels die hen bekoord hebben , verklaren wat de auteur zou kunnen bedoeld hebben, het staat allemaal zo geleerd , beschaafd of kunstminnend ten opzichte van de medeburgers.

Over poëzie heb ik me sinds jaren een oordeel gevormd dat ; ik durf te stellen dat ik ettelijke pogingen ondernomen heb om uit te vinden of mijn (gebrek aan) appreciatie nog steeds terecht is ; ik wil dus niet doorgaan als bevooroordeeld . En helaas( ? ) iedere keer dat ik gedichten poogde te lezen werd mijn opinie bevestigd : poëzie is een kunstvorm die kwalitatief nog een stuk slechter is dan de muzikaliteit van House-gebonk of de gesofistikeerde degelijkheid van Betty uit Big Brother.

Moet ik mijn stelling bewijzen ? Allicht wel , daarom wil ik efkens literair-elitair overkomen net als een poëzie-adept . In dubio contra dubium : bij twijfel is het de twijfelaar die zich moet bewijzen.

Moeilijk hoor tegenover een bevooroordeeld publiek als het Leesgezelschap! Maar vooruit dan maar , we lazen het gedicht Pappie van Sylvia Plath (Nederlandse vertaling). De coördinator vroeg aan het gezelschap waarover het gedicht ging . Ik zat in ieder geval met volle teugen te genieten van de interpretaties die werden gegeven: alles wat werd vooruitgschoven als 'bedoeling' werd als mogelijkheid weerhouden: oorlog waarschijnlijk , moord wellicht, zelfmoord mogelijkerwijs, incest misschien (zie de verwijzing naar vampier) .... Kortom iedereen was dus akkoord dat er noch kop noch staart te breien was aan het 'kunstwerk'. De coördinator opperde “ Laten we eens in haar biografie zoeken wat ze eigenlijk had kunnen vertellen tegen de volgende bijeenkomst!” ... Ik stel voor om het op en andere manier te doen: we vragen de juiste contekst aan haar geestelijke erfgenamen (S.Platt zelf is er niet meer – 1932-1963) , we laten de bedoelde boodschap expliciet verwoorden in het helderste proza met alle toelichtingen, maar dan wel in het Mongools; om het even kunstzinnig te houden, gebruiken we dezelfde Duitse woordjes ( allez vooruit voor het geval de lezer de hint Dachau, Auschwitz, Bergen niet zouden begrijpen, vertalen we extra Jood door Jude ); ik verzeker jullie dat iedereen in het leesgezelschap minstens evenveel zou begrijpen van het Mongools als van de originele Engelse versie of de vertaling in het Nederlands !

Misschien moeten we dat ervan onthouden : lees kortverhalen in extreem vreemde talen, vermeld een paar trefwoorden in een bekende taal lukraak en je hebt poëzie met dezelfde kwaliteit als datgene wat men ons wil laten slikken..

T e n z i j .

De dichteres gewoon toegeeft dat ze maar wat aan het papier heeft toevertrouwd vanuit een benadering van totaal gemis aan respect voor haar lezers. Ik zie hierin de bevestiging dat 'dichters' van dergelijke gewrochten zich aanstellen als ordinaire hoeren . Ze laten zich betalen door liefhebbers zonder zelf iets eerlijks van zichzelf te bieden. Buiten paus Jan Hoet – als dat mediageil ventje al eens eerlijk zou zijn – zou niemand hierin kunst kunnen ontdekken, tenzij diegenen die ook een Mosselpot artistieke waarde toekennen vermits dergelijk intellectualisme goed staat.

We lazen ook nog een ander gedicht als slaapmuts , dat wat frivoler moest overkomen. Een werkje van I.R. Cummins . Het werkje bevat een A4 lang zinnetjes van maximum 5 woorden die iedere keer beurtelings eindigen op zei hij of zei zij . Kan dit ? Ja, ik denk het wel maar dan met dezelfde bedoeling als cartoonist Kamagurka of stand-up comedian Geert Hoste in een gefingeerd gesprek tussen Mathilde en Filip. Wanneer dit gemaakt werd om frivool te onderhouden , dan voel ik mij niet geroepen om negatief te oordelen. Wanneer Cummins zoiets 'pleegde' met de ernst van een dichter, dan vind ik dat hij uit was op goedkoop bijval bij adolescenten.

Terwijl ik deze zinnen neerschreef heb ik al enkele Motillium-tabletten moeten slikken om niet te kotsen bij de gedachte dat ik nog eens zou blootgesteld worden aan een een poëzieavond .

SR
Sans Rancune en
Saelens Raymond

24 september 2009

30-09-2009, 00:00 geschreven door saelensr  

RS 25 jan 2009

Dendermonde

Neen , ik was niet in Dendermonde , niet op de dag zelf , ook niet in de dagen na het drama. En ik zal heel zeker niet meedoen met de massahysterie die heeft toegeslagen .

En dat betekent helemaal niet dat die absurde moorden en verwondingen me niet geraakt hebben. Zoals ongeveer iedereen voelde ik mij misselijk en als ouder van 2 volwassen kinderen en opa van 4 kinderen tussen 5 en 12 jaar – probeerde ik mij in te beelden hoe leeg men zich moet voelen en tegelijk hoe vol van zgn minder nobele gevoelens. En ik vraag mij ook af waarom ik meer aandacht schenk aan de kinderen dan aan die mevrouw die werd afgemaakt: ook die 54-jarige had ongetwijfeld familie en vrienden, en koesterde samen met haar geliefden plannen voor haar verder leven.

Ik wil zeggen aan alle getroffenen hoezeer ik meevoel in hun onwezenlijk leed. Mocht ik de nabestaanden persoonlijk kennen, dan stuurde ik ze een kort briefje met mijn medeleven of als ik echt een persoonlijke band had, dan probeerde ik ze telefonisch te troosten.

Maar ik ken die mensen niet en daarom weiger ik mee te doen aan die poeha van optochten en tenstoonstelling van knuffelbeesten. Ik bedank om deelachtig te worden aan dit opgeklopte mediageile circus. Leed verzacht men niet door show op te voeren waarbij een meerderheid poogt voorop te lopen ter illustratie van hun onnoemelijk leed... . En wat eigenlijk nog meer frustreert is het feit dat dergelijke optochten, de schreeuwerige slogans en de discussies met experten in pers en televisie geen enkel nut hebben. Meer zelfs, hoe meer aandacht des te meer 'gekken' de mogelijkheid gaan zien in eeuwige-roem-via-een-gelijkaardig optreden.

Ook voor de rechtstreeks getroffenen is een verwerking is huiselijke kring samen met een ervaren psycholoog duizend keer meer waard dan kaartjes, bloemen of kransen zoals dit gebeurt tijdens de begrafenisplechtigheid. Aan de lijve hebben de meeste ondervonden dat een begrafenis iets is wat er bij hoort met een 'leuk' levensverhaaltje of gedichtje omdat het zo hoort. Meestal ook gepaard met een waardeloze in memoriam opgemaakt door een beroeps-tearjerker – dikwijls de ceremoniemeester, priester, deken of moraalridder – met de bedoeling wat tranen te ontlokken bij enkele familieleden en/of toehoorders.Wat ik maar zeggen wil : echte beleving gebeurt meestal naast de podia en al zeker niet in de schijnwerpers.

Misdrijven door enkelingen spreken aan... en dat is al lang zo : op het einde van de jaren 50 was er een televisiereeks met kortverhalen van Alfred Hitchcock; ik herinner mij nog goed een aflevering waarbij een individu werd opgevoerd die er alles aan deed om zichtbaar de statistieken te herschrijven met diefstallen, moorden en op het einde zijn eigen zelfmoord. Hij wou iets betekend hebben in zijn leven.

Het is toch niet moeilijk om de meest absurde moordaanslagen te voorspellen. Maar alle geleerde specialisten kunnen nooit weten waar en wanneer en alle oeverloos gezwets daarover is waardeloos. Onder de vele miljarden inwoners van onze planeet zullen altijd zieke geesten zich geroepen op een daad te stellen waardoor ze in de belangstelling komen.

Hoe moet men zoiets bevechten: ik weet het niet want ik ben dan ook geen geleerde woordkramer. Met één ding zou ik in ieder geval starten : stop met de media-aandacht. Niemand is ermee gediend tenzij de verkoop van bedrukt papier. Mogelijke daders  krijgen zo echter een kans om een plaats in de geschiedenis te veroveren. De avond van de misdaad kwamen er interviews die zo hol waren als (waarschijnlijk) het hoofd van de dader. 'Mevrouw, vindt je het erg wat er gebeurd is?' , 'Buurman, woont Kim De Gelder hier al lang?' , ' Dorpsgenoot , verplaatste hij zich steeds per fiets?' ... . En het hield niet op tot de kranten een half dennewoud erdoor gejaagd hadden en voordat alle duidingsprogramma's urenlang zendtijd gevuld hadden rond het enige zekere gegeven : geen relevante informatie !

Overal waar doodstraf werd afgeschaft en waar de de bevolking wordt gestuurd door rechtvaardige rechters is het al om zeep. De overlevers krijgen nog grotere roem over een langere periode tijdens de rechtszaak. De bekendste advokaten ten laste en ter verdediging voeren hun show op ; wordt de beschuldigde veroordeeld, dan begint het zoeken naar procedurefouten; wordt hij daarentegen vrijgesproken , dan krijgen de overlevende familieleden een uppercut van jewelste en veelal mag de strafpleiter een streepje bijvoegen bij zijn overwinningen en zijn ereloon verhogen. Misschien moet maar eens de aandacht geschonken worden aan de daad en niet aan de dader. Het principe 'an eye for an eye' is misschien beter dan een rechtzaak. Een verkrachter van een willoos slachtoffer is wellicht beter af met een verwijdering van zijn ballen. Een moordenaar à la Dendermonde of à la Hans Van Temsche wordt waarschijnlijk beter gelyncht. Als buitenstaander kan ik mij levendig voorstellen dat de ouders van de daders zich beter zouden voelen dat hun zoon omgekomen was in een verkeersongeval in plaats van hoofdrolspeler in een dergelijke zinloze tragedie .

Maar – en hier komt eigenlijk de absurditeit van sommige maatregels boven – wat zinnigs kan gedaan worden tegen een dader die wilde zelfmoord plegen ? Ik zou zeggen laat hem creperen , de wereld wordt er niet slechter van ...

Helaas ook niet beter.

Is er dan niets aan te doen ? A posteriori zijn alles wat gebeurt na de feiten 'vijgen na pasen'. Psychologen en therapeuten kunnen zich alleen inspannen om mogelijke psychopaten tijdig te herkennen, op hen in te praten en te wijzen op alternatieve houdingen voor de stoppen doorslaan ( lees voor hun moment van glorie).

En dan die burgemeester die de verkiezingen begint voor te bereiden. 'Neen de creche wordt gesloten' . Gaan we ook de autosnelwegen terug in landbouwgrond herstellen na een zwaar verkeersongeval door een dronken bestuurder? Zullen we de fabriek sluiten waar de ontplofte band werd geproduceerd die aan de basis lag van een kettingbotsing? Zullen we de oudejaarsvieringen maar afschaffen na de Switel-brand ? Moet de apoteker zijn zaak sluiten omdat iemand teveel slaappillen nam ? Zullen we ons beroepsleger maar uitbreiden om alle ingangen te bewaken van ziekenhuizen , scholen , speeltuinen , parken , openbare gebouwen , gebedshuizen , bioskopen , theaters , bordelen , sportpaleizen , voetbalstadia , e.a. ? Waar zijn we mee bezig ? Zullen we maar meteen in een Koninklijk Besluit vastleggen dat kinderen alleen nog maar onder politiebegeleiding mogen verplaatst worden van de ene gepantserde kooi naar de andere ? Zouden we niet overwegen om alle introverte personen op te sluiten in psychiatrische instellingen ?

En alle medisch personeel van de Dendermondse kliniek bestaat uit helden , net zoals brandweer en politie. Asjeblieft ! Keer terug naar de aarde. Diezelfde mensen hebben een job, opleiding, verantwoordelijkheidsgevoel, en voldoende beroepseer die ze dag aan dag tonen na operaties, beroertes , branden en andere levensbedreigende gebeurtenissen ... net zoals hun collega's in alle andere steden.

Ik moest het even kwijt. 'k Zal het waarschijnlijk weeral weer veel te zwart-wit gezien hebben zeker ?

RS

27-01-2009, 00:00 geschreven door saelensr  

Paringsvlucht door Lewis Nkosi door Raymond Saelens 21 jan 2009

Op de boekenkaft stond het te lezen: Nkosi is een schrijver in ballingschap. Zijn boek klaagt de absurditeit aan van de Apartheid om rassenintegratie te bestrijden, te verbieden en bij 'overtreding' te bestraffen. Mijn voorgevoel riep mij toe : eindelijk de waarheid en niets dan de waarheid. En omdat het zo pathetisch klingt, ik voegde er bijna het belachelijke stopzinnetje aan toe van iedere Amerikaan die zichzelf ziet als redder van de vrije wereld : so help me God ... .

Wie is Nkosi eigenlijk ? Hij heeft heel zeker geen naam als King, Li Peng, Jansens, Suarez , of Dementjeva. Met zijn dubbele beginmedeklinkers moet het wel een echte Afrikaan zijn. (Een Slavische naam zou zeker nog een paar beginmedeklinkers hieraan toegevoegd hebben achteraan) Zou ik – zonder kennis van zijn naam - erin slagen te herkennen dat het boek geschreven werd in de stijl van een een Afrikaans / een zwarte / een bevrijde-slaaf ? Weer een werk met op iedere bladzijde enkele Afrikaanse woorden om de lokale kleur in de verf te zetten ?

Neen dus. De - weliswaar vertaalde - tekst laat mij niet vermoeden dat de auteur zou opgevoed zijn op een literair eiland en buitengesloten was uit de eigentijdse literatuur. In meerdere passages verwijst de auteur naar Europese literatuur (o.a. de Fransman Gautier). Het ligt dus niet in de lijn der verwachtingen dat Nkosi zich zou willen profileren als een literair-lokaal begrensde Afrikaner.

Hij had zichzelf wel een Afrikaanse opdracht gegeven : hij wou getuigen tegen de duisternis van Apartheid op het einde van de 20ste eeuw. Nkosi wou dit bereiken door de lezer te confronteren met de hoofdfiguur in zijn boek die veroordeeld werd tot de doodstraf uitsluitend ( of op zijn minst) wegens zijn verkeerde huidskleur.

Toch vraag ik me af of de geïndividualiseerde rechtzaak het sterkste punt is van zijn verhaal.

Plot : een dader van een sexdelict (dhr Sibiya) verklaart hoe hij ertoe kwam om een Engelse mevrouw (mevr Veronica Slater) in haar wonig aan te randen. Aanzet was in de eerste plaats het hitsige gedrag van die mevrouw op een strand Enkel voor blanken op slechts enkele meters van een openbare badplaats waar Sibiya zondige gedachten voedde en lag te zweten zelfs in de schaduw wegens louter biologische factoren. Het lijkt erop dat de hoofdactiviteit van mevr. Slater erin bestond om door urenlang te zonnebaden haar drukke dagen op een zinnige zinnelijke manier vol te krijgen.

Dat het eigenlijke zonnebakken niet in het belachelijke getrokken werd , is een karaktertrek van de auteur dat ik niet met hem deel. Als je mij zou vragen zou ik iedere gelegenheid aangrijpen om te laten uitschijnen hoe bizar ik het vindt is dat miljoenen blanken een heftige (onnatuurlijke) gebruinde teint verwelkomen als het toppunt van genot , bevrijding en geslaagde vakantie en zich daarbij nog uitgebreid insmeren met chemische rotzooi om er nog mooier onnatuurlijk natuurlijk uit te zien. Niemand vraagt mij immers wat, vandaar dat ik bovenstaande bedenking dan ook niet neergeschreven heb.

Maar Lewis Nkosi er m.i. Wel degelijk in geslaagd de absurditeit, de onmenselijkheid , de dwaasheid ( of juist het tegenovergestelde ) de misdadige geslepenheid aan te klagen van een doctrine die erop gericht was een niet-blanke bevolkingsmeerderheid te discrimineren.

Toch beschouw ik Paringsvlucht niet als een pamflet tegen Apartheid.

Waarom werd het verhaal in de ik-vorm geschreven onder de naam van Sibiya ?

Waarom vond Nkosi het nodig te verwijzen naar een (quasi zekere) fictieve rechtzaak en erbij aan te stippen naar de aandacht in de gehele wereld? Volgens mij zou het verhaal geloofwaardiger geweest zijn door bijvoorbeeld in een voor- of nawoord een zinnetje te plaatsen 'was gebaseerd op feiten' of '... met gewijzigde namen om de privacy van de betrokkenen te vrijwaren'. Een stelling opbouwen met argumenten allemaal gericht op de onschuld van de auteur zelf, geeft voedsel aan de bedenking dat de bewijsvoering en de rechtspraak wel eens de waarheid zou kunnen vervormen.

Waarom de overtuiging dat de geschiedenis niet echtgebeurd is? Op het internet zocht ik de namen van de protagonisten Sibiya, Dr. Emile Dufré en Veronica Slater . Tevergeefs. (Ik vond een Veronika Slater die haar diploma middelbare school behaalde in 1993- 8 jaar na de publikatie -: die zal het wel niet zijn). Emile Dufré werd evenmin teruggevonden als een bestaand persoon. Hoewel Dr Dufré niet echt als slechterik werd voorgesteld, is het misschien (?) een goede vondst dat het Zuid-Afrikaanse rechtswezen te bemannen met een Zwitser . Ik ben waarschijnlijk niet de enige die de Helveten inschat als eeuwige rond-de-pot-draaiers die het niet hebben van een mening als een uitvinding van hun kleurloze voorouders beschouwen. Heel goed mogelijk dat ik het weer veel te ver zoek; dat ik mij gedraag als een doorsnee kunstcriticus die iedere krul van een schilderij een geniale penseeltrek vindt , als een literair recensent die voor de belachelijkste bladvulling tranen met tuiten stort of als een dweper die in ieder opgevoerd personnage diepgaande karakterontledingen vermoed . En toch zou het wel eens kunnen dat enkele van de 'slechte' hoofdpersonages suggestieve namen kregen zoals in stripverhalen: Bijv. Kakmekaar ( hoe bedenk je het ?!? ) , hoe zou die geheten hebben in de originele Engelse tekst ? Kan de jury dit efkens opzoeken aub ( vrij naar Ben Crabbe in 'Blokken' ).

Met de beschuldigde als de verteller in de ik-vorm aan het woord kunnen non-believers in - of twijfelaars aan de verwerpelijke aspecten van Apartheid het verhaal afdoen als een poging om minder schuldig over te komen. Sibya beweert niet dat hij onschuldig is, maar hij legt de verantwoordelijkheid voor de mis-daad wel in de schoot en andere lichamelijke attributen van Veronika Slater. De verdediging zou psychologen als experten kunnen opgeroepen hebben om te verwijzen naar de gevaren van 'Follow your dick' levensfilosofie of 'Lichamelijke inte-gratie valt niet bij iedereen in de gratie'. Zo'n 45 jaar geleden herinner ik mij een ander boek in de ik-vorm geschreven door een terdood veroordeelde Caryl Chessman (Dodencel 2455 en nog 3 andere autobiografische verhalen en tevens pleidooien tegen de doodstraf in USA – CC 'kreeg' de electrische stoel in 1960 - ). Ook in dit boek (een bestseller en heel waarschijnlijk verfilmd) kwam de inhoud bij de lezer over als een verdediging van de veroordeelde dat de beschuldigingen gemanipuleerd waren ; de lezer kon genieten van schrijfstijl en verhaal , maar kreeg niet echt twijfels omtrent de ongegrondheid van de beschuldigingen ten laste van de seriële verkrachter/moordenaar. Ook in de Shawshank Redemption komt ergens een citaat van een ter dood veroordeelde dat 'alle opgeslotenen hier ten onrechte gestraft werden'.

Paringsvlucht in de ik-vorm komt gemakkelijk over als een non-fictie verslaggeving wanneer abstractie zou gemaakt worden van de namen Sibya en Nkosi . Maar enkele gebeurtenissen ondermijnen de plot.

Bijvoorbeeld

Waarom zou de rechtzaak weerklank genoten hebben in geheel Zuid-Afrika en zelfs Europa, wanneer in een onderhoud tussen gevangenisdirecteur Van Rooyen en psycholoog Dufré eerstgenoemde verwijst naar de zeer frequent voorkomende sex-delicten tussen personen van verschillende rassen.(blz 73)

Sibiya had de pers zogenaamd tegen zich , maar diezelfde journalisten zetten extra in de verf dat juffrouw Veronica Slater deelnam aan roze balletten.

Ander voorbeeld : Sibiya werd uitstekend behandeld in de gevangenis ( al kwam ergens de toelichting erbij 'na mijn veroordeling'). Hij hoorde echter tekens van folteringen in andere vleugels van de gevangenis: een beetje dubbelzinnig, niet ?

Het viel mij ook op dat naar Veronika Slater steeds verwezen werd naar de 'Engelse Mevrouw' hoewel het boek er geen twijfel over laat bestaan dat ze wel degelijk Zuid-Afrikaanse was. Zou daar ook een reden voor bestaan zoals ik opperde bij Dr Dufré: zo ja , welke dan. Misschien dat een Engelse dame in bloedvorm bloedheet, bloedmooi en bloedlink is en er genoegen in schept je bloeddruk omhoog te jagen met lichaamstaal zonder gebruik van voorzetsels en werkwoorden.

Om mezelf te bewijzen dat ik wel degelijk paranoïde ben : het boek is opgedragen aan mijn grootmoeder , maar in het verhaal komen alle antecedenten aan bod geboren NA zijn grootouders. Oma en opa komen echter niet voor in het verhaal. (Ik reken erop dat het feit dat ik p. ben onder ons blijft).

Maar dat Paringsvlucht zeer vlot geschreven is en inzoemt op de effectieve rassenongelijkheid, zullen enkel een soort neo-negationisten ontkennen. Ik ben wellicht geen uitzondering als ik diep onder de indruk kwam van de verwerpelijke rassenwetten. Nu twee decennia na de publicatie en gewassen door de nu overal gepredikte houding in alle media , is het nauwelijks aan te nemen dat rassenproblemen – enkel en alleen op grond van kleur en herkomst – nog ooit zullen kunnen voorkomen. Vroeger was rassendiscriminatie vooral een gevolg van Untmenschung* van een bevolkingsgroep door de wapens woord en beeld. Tegenwoordig is racime meer een gevoel van vijandigheid – minder uit etnologisch dan wel uit religieuze onverdraagzaamheid. Nochtans is het hypocriet te denken dat racisme is uitgestorven of zal uitgeroeid worden zolang indoctrinatie, fanatisme en economische ongelijkheid blijven bestaan . Zouden de onofficiële statistieken er zover naast zitten omtrent het latente racisme in Vlaanderen, België en Europa ? Is het niet veelbetekenend dat iedereen lyrisch doet over de huidskleur van Obama en niet over zijn kwaliteiten ? Vinden wij het niet eigenaardig dat daders van misdaden in de pers worden afgeschilderd als Turken, Noord-Afrikanen in plaats van te verwijzen naar de misdaad zelf? Is het ook niet raar dat de media graag verwijzen in hun titels naar het beroep van de dader als hij/zij minder geschoold is ?

Helaas we maken ons beter niet teveel illusies : racisme blijft tot een christen minister kan worden in Iran, tot een gematigd moslim als president geïnstalleerd wordt in Italië, tot de kinderen van Filip Dewinter en Abou Jaja ongehinderd een homo-humelijk kunnen aangaan in Sint-Niklaas bij schepen Wouter Vanbellingen.

Wat mij betreft heeft Paringsvlucht alles om te behagen; het boek is onderhoudend , belerend, leerzaam en overtuigend. Meeslepend ook : al is de uitkomst van het boek – de doodstraf – al bekend vanaf de allereerste zin , toch komt telkens de drang om bij het eindigen van een hoofdstuk onmiddellijk verder te lezen . Soms ook een beetje cynisch (p.130 'Veronika en mij ... Wij hebben Apartheid overwonnen') . Spijtig genoeg nooit humoristisch : nochtans niets kan beter onrechtvaardigheid en absurditeit in de verf zetten dan een grap. Stel nu eens dat Nkosi zou beweerd hebben dat de Joden meestal een grote neus hebben en de zwarten een grote ... nou ja... iets anders dan een grote neus, dan zou dit nog meer gewezen hebben op de ongerijmdheid van rassendiscriminatie. Objectief zou hij zich kunnen troosten omdat de estetische chirurgie zich toespitst om gefrustreerde jaloerse blanken iets anders toe te stoppen of door gewoon vast te stellen dat geen enkele vakantiebrochure foto's toont van mooie witte mensen. Raar ook dat de vampelijkste stars veelal uitgerust werden met volumineuze volle lippen (naar het schijnt zelfs alle 4).

Zonder dat ik het wilde ben ik afgeweken naar wellness en plaatjes van aantrekkelijke dames .

Het doet me eraan denken dat ook Riana Schepers er goed uitzag en dat het leesgezelschap genoten had van de lyrische passage in Die ding in die vuur 'hoe men een oester moest openen en degusteren met alle zintuigen'. Welnu wat te denken van hoofdstuk 23 in Paringsvlucht : voorlezing van de ontkledingsscene in Veronika's slaapkamer zou beslist een wereldcrisis veroorzaken in de sexindustrie, met gesloten ogen zag ik het paradijs (veel helderer dan bij dashboardlight) , wist ik hoe Mozart de titel vond die paste bij de muziek Die Zauberflöte, begreep ik in wat Bart Van den Bossche inspireerde voor de heuveltjes van vERonIKA, dacht ik Kathie Holmes te betasten voor haar anorexiakuur. Mocht er nog iemand aan twijfelen : ik vond hoofdstuk 23 helemaal niet slecht. Ik verklaar bloedernstig dat ik bloedrood was en bloedverdunners door mijn bloedvaten voelde gieren. Toen ik deze perverse houding bekende aan mijn biechtvader en toegaf dat ik jaloers was op mijn zwarte hoofdfiguur, heeft hij niets meer gezegd maar vele keer diep gezucht en onrustig heen en weer geschoven in zijn duistere hokje.

Meneer Nkosi , zelfs zonder absolutie , krijg je van mij een onderscheiding. Ondanks het feit dat ik hierboven nogal wat vitterig deed , zal ik zeker andere werken van jou proberen.

RS

21 jan 2009

------------------------------------------------------------------

• * Untmenschung : 'prachtig' woord (mij totaal onbekend) ontleed aan achternicht van Heinrich Himmler in een poging te beschrijven hoe het kon dat onmenselijkheid algemeen aanvaardbare regel kan/kon worden. Haar stelling : als maar vaak genoeg herhaald en gepubliceerd wordt dat een groep minder waard was dan dieren, dan zal de publieke opinie niet langer meer mensen zal beoordelen. (Raar dat dit woord dat ik nog nooit gehoord had – toevallig ? - in het Nederlands gebruikt werd in het journaal van 22 jan 2009 in de verslaggeving van een 17-jarige jongen die werd uitgehongerd)

• Enkele persoonlijke doordenkers

• Maar kan het ooit nog goed komen in Zuid-Afrika zolang de gepeste generatie niet volledig uitgestorven is ? Hoe kan Afganistan afrekenen met het heden zolang niet alles heropgebouwd is? Hoe kunnen de mensen in Gaza hun verloren familieleden vervangen ? Joden zelf hebben nu nog problemen na 65 jaar. Zou het echt mogelijk zijn dat een ouder de moordenaar van zijn vermoord kind oprecht en vreedzaam de hand kan schudden ?

• Vergiffenis is zo'n hol woord als je bedenkt dat Satan en zijn volgelingen zonder tussenstop in het vagevuur naar diepere krochten van de hel werden gestuurd.

• Het kan begrijpelijkerwijze niet in een rechtzaak dat schuldigen van zware misdaden onmiddellijk getracteerd worden op een halsstraf; Wanneer een jury beslist dat de moordenaar van je vader vrijgesproken wordt, wordt iedereen geacht het oordeel te respecteren ... omdat de gemeenschap het vraagt. Hoeveel rechtstreeks gedupeerden kunnen met zo'n vonnis akkoord gaan? Daarmee niet akkoord gaan zou uitmonden in complete rechteloosheid en anarchie. Toch sluit ik me aan bij personen die het hartsgrondig beu zijn om alle richtlijnen van de staat klakkeloos te moeten accepteren uit hoofde van het bestaan van een volksvertegenwoordiging. Uiteraard wens ik geen pleidooi op te voeren voor complete anarchie (stel dat er vrije keuze is om links dan wel rechts te rijden, dat een brievenbus vrij zo mogen gebruit worden als publiek urinoir... ) maar velen zullen ook wel toegeven dat betutteling niet steeds positieve gevoelens oproept.

26-01-2009, 00:00 geschreven door saelensr  

vrij vertaald door R. Saelens uit Die ding in die vuur van Riana Scheepers. (15 nov 2008)

Wat verwachtte ik eigenlijk van het boek/van de auteur.

Het boek stond op het programma van het Leesgezelschap 2008-2009 : Rode draad Leven en Literatuur in Zuid-Afrika.

En de auteur Scheepers bleek geboren in Zuid-Afrika in 1955; het boek werd gepubliceerd in de jaren 1990; alle redenen om te verwachten dat ik een getuigenis uit eerste hand zou krijgen hoe de wereld van blank en zwart ineenschoof tijdens de tweede helft van vorige eeuw.

Wellicht zou ik vernemen hoe zwaar de kleurlingen het hebben om te overleven en hoe moeilijk de blanke minderheid het heeft om haar voorrechten af te staan of te delen... Maar natuurlijk stelde ik me open om eventueel te vernemen dat mijn hele weten omtrent Zuid-Afrika bestond uit loutere clichés.

... En met die verwachtingen begon ik aan de verhalenbundel Die ding in die vuur....

En met ongewijzigde – vermits noch bevestigde noch ontkende - verwachtingen klapte ik het boek dicht na bladzijde 276 , slaakte een diepe zucht en citeerde ongeveer alle Westvlaamse vloeken omdat ik mij er ingeluisd voelde. Nog goed dat ik het boek niet aangekocht had.

Vandaag heb ik een wielerwedstrijd gezien. Pure topsport . Met superatleten . Allemaal mensen met de fysiche mogelijkheden van Superman , Shrek , Spiderman, Sastre, Stallone , Sarkozy en Schwarzenegger.( Het kan nauwelijks toeval zijn dat alle namen beginnen met 'S')

...De integrale uitzending van een bergrit ... met 2 eerste categorieën tussen start en km 50. De favorieten trokken meteen ten aanval en reden de tegenstand in de vernieling. Het eerste helft van de wedstrijd liet absoluut het beste verhopen. Het tweede deel van de koers was puur anticlimax. De TV-regie zorgde ervoor dat tijdens de laatste uren alleen nog maar het grote peleton werd in beeld gebracht: er was een wet goedgekeurd waarbij alleen nog niet-gedopeerden mochten in beeld komen !?!.

En vervang nu WIELERWEDSTRIJD door Die ding in die vuur;
FAVORIETEN door hoofdstukken uit Deel I;
ANTICLIMAX door inhoud van Deel II.

Deel I en Deel II ?

Jawel want in mijn optiek zijn er 2 delen:

Deel I : hoofdstukken Ruil t.e.m De danspartner
Deel 2 : hoofdstukken De maaltijd t.e.m Hora de verdad. Ik kende mijzelf de dichterlijke vrijheid toe om De Honden te verplaatsen naar Deel I.

Deel I : Hoe het begon.

B r i l j an t. Ik was als gehypnotiseerd – zat onder het kippenvel. Ik voelde waarempel mee met het moeilijke leven van de gekleurde bevolking. Ik genoot van de stijl en liet mij in vervoering brengen door enkele schitterende vondsten ( in hoodstuk 2 “teveel dertien jaar om er al een kind uit te persen” hoofdstuk 3 de tegenstelling tussen het casino en huisnr 4443 hoofdstuk 1 Shopping op haar Suid-Afrikaans Het familiefeest Hoe moeilijk het is voor afgestudeerde meisjes om een loopbaan op te bouwen).

Ik had de illusie dat werd beschreven hoe de overwegend zwarte bevolking moest overleven in moeilijke omstandigheden.

Het verhaal 'Honden' liet me enerzijds grinniken hoe de underdogs speelden met de sjokkedijzen van de brave witte mens en beschreef anderzijds hoe wreed Afrikanen kunnen optreden tegen dieren (een gegeven dat ook telkens terugkwam in boeken over bijv. de ontvoogdingsstrijd in Kenia enkele decennia geleden)..

Inderdaad ik las de verhalen vanuit mijn verwachtingspatroon...

En na 100 bladzijden dacht ik aan een kwotering 9, jawel 9 op 10.

-------------

Deel II : Hoe het sputterde en uitdoofde.

De laatste 20 kroniekjes hebben mij ervan overtuigd dat alles wat beschreven werd NIET in de contekst Zuid-Afrika moest gesitueerd worden: de schrijnende werkelijkheid van het begin kon een weergave zijn van de grauwe middeleeuwen in Europa of uit andere streken/tijdperken met tekort aan medicijnen en overschot aan spirituele hulp.

Volgens mij is dit Deel erbij gesleurd (waarschijnlijk) omdat de uitgever vond dat een boek minstens 250 bladzijden moet hebben. De meeste zijn geplaatst onder het motto “Neuken kan je op ieder ogenblik van de dag”. Wat anders te zoeken achter een 'week vogelen in Ierland met een uitgeweken landgenoot' /'Hoe een orgasme krijgen op een motor'/ 'Bloemen houden van mensen en Vissen houden van sperma' /'Recycleer het mannelijk zaad als wonderzalf op brandwonden'/'Mijn papa was een pedofiel en mijn beste speelkameraad'.

Het Leitmotiv achter de publicatie heeft niets te maken met Zuid-Afrika noch met de apartheid noch met de co-existentie (of gebrek daaraan) tussen de bevolkingsgroepen. Ieder verhaaltje heeft volgens mij een toevallige inhoud . Enkel het kroniekje Dat ene met dat Ding geeft toelichting op die titel van die boek.

( Ongelooflijk! Ik betrap mij erop dat ik hier insinueer dat ieder verhaal/kroniekje een inhoud heeft ) .

------------

De moraal van het verhaal.

Euh ...nu ja ... die is er niet .

Net zoals er een wrang gevoel achterblijft na een schitterende sportwedstrijd waarvan achteraf blijkt dat de hoofdfiguren zich schaamteloos gedrogeerd hebben, voelde ik mij bedrogen en op het verkeerde been gezet door Die ding in die vuur. Het formidabele begin blijft hangen maar waarom blijft de lezer – ik althans – op zijn honger zitten in Deel II. Ik heb de laatste 150 bladzijden doorbladerd zoekend naar een leidraad die onvindbaar blijftl. Het begin voelde aan als een beloofde intieme stoeipartij met een vamp uit Hollywood , het einde was de ontgoocheling erorm omdat de beloofde sensuele mevrouw Elisabeth Taylor op haar 80 e verjaardag bleek te zijn.

De ding in die vuur bevatte verhalen maar de verhalenbundel bevat geen verhaallijn.

Wat denk ik nu van het boek.

Ik heb iets bundel-achtig gelezen maar in plaats van gedichtjes korte vertelsels. Niets meer dan een bloemlezing uit andere verhalenbundels.

Die echter met mekaar geen verband houden.

Voor iemand die naast poezie vooral korte verhalen heeft gepubliceerd ( ik verrichtte mijn Google-huiswerk ) , hecht Rianaatje toch wel erg weinig aandacht aan 'haar' Zuid-Afrika . Er werd rond haar geschiedenis geschreven en ze slaagde erin het niet op te merken. Komt dus bij mij de vraag : zijn er Zuid-Afrikanen die niet werden geconfronteerd met de ongetwijfeld 'zwarte' periode tijdens dewelke Apartheid doodbloedde en zelfbestuur eindelijk opbloeide. Na de laatste bladzijde kwam ik enkel tot de conclusie : Mijn heet schatje wat je hier pleegde , is toch wel heel erg vrijblijvend. Dat is vanzelfsprekend jou goed recht maar neem het mij dan evenmin kwalijk dat ik je naam zo snel mogelijk zal proberen te vergeten. Na lezing van het boek wend ik mij tot de auteur met het citaat geplukt uit haar laatste bladzijde

asjeblieft Ngiahamba amadlosi *

... en laat je behandelen aan je kittelaar, permanente vochtige jeuk op die plaats schenkt je allicht veel plezier maar zelfs Goedele Liekens denkt soms wel eens aan andere dingen.

Toch behoudt ze haar kwotering 9 ... maar lichte correctie 9/100.

Om mijn beoordeling tenvolle te laten uitkomen zou ik ook de taktiek van R. Scheepers kunnen gebruiken:

een halve bladzijde nietzeggende onzin (blz 198) neerschrijven in een onbekend dialect en daarna de woordkramerij in het Afrikaans (nou ja vertaald in het Nederlands ) herhalen. Ik zei het reeds 250 bladzijden was de maatstaf. Als Riana Scheepers inderdaad een goed auteur is, dan ben ik er trots op dat ik dat niet ben : 't zou je maar gebeuren dat je met haar in één publikatie vernoemd wordt.

En dan te bedenken dat iemand als Herman De Coninck durft te schrijven dat bijna alle verhalen van Riana Schepers gaan over strijd : volgens mij een duidelijke hint van nationale Herman dat seks moet worden gezien als oorlog. Moet een van de 'meeste belovende jonge auteurs' inspiratie zoeken in een fallus ? Ze is misschien mooier dan Donna Tartt, maar als ze beter schrijft , vertelt dat vooral weinig goeds over de capaciteiten van Donna.

RS 17 nov 2008

Toegevoegd op 12 dec 2008

Is Die ding van vuur het slechtste wat RS ( potverdikke de initialen lieten nochtans het beste verhopen) heeft geëpibreerd **?

Hoegenaamd niet ! Overtuig jezelf en probeer De heidendochters juichen ( aanwezig in de biblioteek Oudenburg ). Ik heb 3 keer gepoogd het boek te lezen ; telkens ben ik gestrand na luttele bladzijden. Random testen verder in de publikatie toonden aan dat ieder leesbare alinea pure onvervalste vetzakkerij is. Bah! Riana is een kutwijf zowel in letterlijke als in figuurlijke zin . Zij oefent waarschijnlijk op een hometrainer zonder zadel om inspiratie op te doen over nieuwe onderwerpen.

Woordverklaring :

* vrij vertaald ga naar je voorouders en stop met publiceren
**epibreren is een onbestaand woord dat ik moest uitvinden wegens gebrek aan werkwoorden in de Nederlandse taal om een onbestaande gradatie van verkrampte schrijverij te kunnen uitdrukken.

26-01-2009, 00:00 geschreven door saelensr