Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
26-09-2005
Cosmas & Damianus
Vandaag zijn de heilige Cosmas & Damianus aan het feest. Deze Arabische gebroeders waren vermaarde geneesheren, die echter meer door de kracht van hun geloof dan door hunne natuurlijke ervarenheid de ongeneesbaarste kwalen genazen. Zij stierven de marteldood in 285, tijdens de vervolging onder Diocletiaan en Maximiliaan. Zij werden tot patroon gekozen door de nering der barbiers - chirugijnen, die samen bleven tot aan de Franse tijd. De heilige Damianus wordt(werd?) bijzonderlijk te Viane(O-Vl.) vereerd en gediend tegen de rappen van Viane. Dat is of was een soort van schurft of brand, die zich meest aan de lippen en kin voordeed, vooral bij de kinderen tot hun 12 jaar, doch minder in gevorderde ouderdom. Weinige kinderen ontsnapte eraan. Deze ziekte veroorzaakte jeuk en daar de kinderen eraan krabte, geneesde het soms zeer traag. Deze heilige zijn ook de patroons van de dokters en apothekers.
Hoe het er vroeger in september onder de kinderen aan toe ging. Er bestond een spel dat algemeen in het land gespeeld werd, namelijk : APPELKNAP. Dit geschieden op twee wijzen : In een kuip vol water dreef een appel, een knaap, elk om beurt, had de handen op de rug gebonden, en diegene die aan zet was, moest in de appel kunnen bijten zonder zijn aangezicht nat te maken; wat niet altijd mogelijk was want de makkers durfde de speler al wel eens een stootje geven. OFWEL hing de appel aan een touwtje vast aan een boomtak, springend moest het kind de appel kunnen grijpen met de tanden. In sommige streken werd de appel aan de touter of bijs(schommel) gehangen, men moest dan zo hoog "bijzen" tot men met de tanden de appel kon vatten. Waar is die goede oude tijd toch naartoe?
Vandaag is het, het feest van de H. Gerulfus. Deze heilige jongeling kwam met zijn peter naar Gent om het H. Vormsel te ontvangen. Bij den terugkeer naar zijn dorp Meerendre(O-Vl.), ging hij in de abdij van Drongen de H. Maagd bedanken om de genade van het H. Sacrament. Daar hij er te lang bleef naar het gevoelen van zijn peter, vatte deze zulken haat tegen hem op, dat hij hem onderwege met zijn zwaard doorstak (748). Te Meerendree begraven, werd zijn graf welhaast het middelpunt der godsvrucht van de inwoners die er wondere genezingen bekwamen. Nochtans vooraleer te sterven had Gerulfus zijn vader verzocht hem te Drongen te begraven; het is maar later dat de relieken verheven en het lijk naar de abdij overgebracht werd. Te Drongen bestaat nog eene kapel gebouwd op de plaats waar den jongeling getroffen werd door het zwaard, aldaar komt men beewegen tegen de koortsen en de hoofdpijn.
Wanneer de Herfst begint, vergaderen de boeren op de kegelbaan. Er bestaan verschillende maatschappijen van kegelspelers. Het spel geschiedt met negen kegels, waarvan de middenste de grootste is. Men werpt met een houte bol, soms met ijzer beslagen. De kegels staan een tiental meters van den speler, langs den kant der baan is de goot om den bol terug te brengen aan den speler.
Men placht heden uit het weer te voorspellen hoe het volgende jaar zou zijn. De winternacht heeft zijne geheimvolle mysteriën. De jonge meisjes plachten te middernacht de toekomst te raadplegen, en wel op de volgende eigenaardige manier : eenige meisjes droegen eene bloemenkroon, anderen eene strooikroon, anderen nog asch. Zij putten water uit de rivier in eene kuip, waarin zij de kronen en de assche lieten vallen. Geblinddoekt, dansten ze driemaal rond de kuip, en, een voor een namen zij een voorwerp uit de kuip; wie eene bloemenkroon lukte zou gedurende het hjaar trouwen, wie de strooikroon nam greep naar ongeluk, wie asch trof zou ziek worden of sterven. Elders werpt men bladeren in eene kuip vol water; ieder blad bediedt een persoon der familie, wiens blad eerst ondergaat zal eerst sterven. Hoe het er vroeger, heeeel lang geleden, aan toe ging ! ! !
Mauritius was het opperhoofd van het Thebaansch Legioen dat uit meer dan 10.000 man samengesteld, weigerde, op bevel des keizers, de goden te danken bij de overwinning te Argaunum. Zij stierven den marteldood in 286. Hij werd vooral aanroepen tegen hoofdpijn en hoofddraaiïngen
Mocht het toch aan 't stormen gaan, dan aanroepen men Sint Andochius maar. Zijn naamfeest komt er op 24 september aan, samen met een weerspreuk die ik nog even achter mijn deur hou staan.
De Herfst wordt ingezet met de naamdag van Mattheus, apostel. Deze heilige was tollenaar vóór zijn roeping als apostel. Hij wordt als patroon vereerd door de bankiers en ontvangers. Oude volkskalenders uit lang vervlogen tijden leren ons dat heden de heenreis van de trekvogels begint, terwijl nog oudere kalenders deze dag "winterdag" noemen, de reden daar van heb ik reeds verteld, zie even lager op mijn blog.
