Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
30-04-2006
Morgen is het 1 mei !
Morgen vieren we het feest van de arbeid maar dat is niet altijd zo geweest. Dat feest is er maar gekomen sinds Wereldoorlog II. Voordien vierde of vereerde men de feestdag van Filippus en Jacobus en een weerspreuk zegt ons :
" Als het met Filippus regent, is de oogst gezegend. "
En dan de spreuk die iedereen kent maar weinig met het weer te maken heeft :
" In mei leggen alle vogels een ei, behalve koekoek en spriet want die kennen hun nest nog niet. "
Dit is wel de enige juiste spreuk, hoewel de vogels in april al aan leggen toe zijn !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
30 April 2005 was een bewolkte dag, afgewisseld met zon. De maximum temperatuur bedroeg toen 23,7° om 14u17 gemeten. De minimum temperatuur bedroeg 13,9° en die werd om 6u36 genoteerd. 30 April 2004 was een dag waarop men lang op de zon diende te wachten maar die, eens ze er was de temperatuur tot 22,5° deed stijgen. De minimum temperatuur van die dag bedroeg 10,9° om 4u36 op de morgen genoteerd. De warmste 30ste april ooit kwam in 1993 voor met 26° !
Te Nazareth maar ook nog op tal van andere plaatsen in Oost-Vlaanderen zag men vroeger tal van kindergroepen met versierde takken in de hand, de dorpen aflopen. Al zingende gingen ze van deur tot deur ! Soms waren het ook ouderlingen of zelfs gewone schooiers die afzonderlijk, of in groep de gemeente doorliepen en overal gingen aankloppen, tot 's nachts toe om te zingen : Ik plantte mijnen mei, en ik brak een ei, en de dooier viel uit mijn schale, vrouwke, wilde mij geen ander eiken geven ? Ik zal uw dochterken niet halen, schiet diep in den nest, de zwarte hoenderkens leggen best, de witte niet te min, schiet er tot over den kop den elleboog in. Vrouwke van den neste langt er van de beste, langt er zeventiene, 'k zal ze wel verdiene, 'k zal er mee naar huis gaan en in mijn moeders koekepanneke slaan. Wanneer het spinnewiel nog in ere was, hadden de spinsters te Waregem de gewoonte van hun eerste garen op meiavond aan O.L.Vrouw op te offeren. Zij vergaderden rond de achtkantige kapel, de Gaverkapel geheten, op de oude steenweg van Gent naar Kortrijk. Daar zongen ze dan verscheidene meiliedjes terwijl de jongelingen dan weer hun roeren afschoten. Die "goede oude tijd" toch ! ! ! Morgen vertel ik weer wel wat, helaas was het vandaag 't laatste van meiavond, en morgen....dat lees je dan wel, tot dan ?
Inderdaad de laatste weerspreuk voor april want morgen leest u hier al de eerste voor mei ! En deze laatste weerspreuk laat alleen maar veel goeds voor de boerkes voorzien.
" April veranderlijk en guur, brengt hooi en koren in de schuur. "
En veranderlijk en zeker guur, was april in ieder geval !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
29 April 2005 was een bewolkte dag waar de temperatuur om 15u37 zijn hoogtepunt bereikt had met 17,4°. De minimum temperatuur bedroeg die dag 13,2° en die werd om 2u55 's nachts opgetekend. 29 April 2004 was eveneens een bewolkte dag met af en toe toch een glimp van de zon. De maximum temperatuur bedroeg ook toen 17,4° om 13u35 genoteerd. De minimum temperatuur van die dag bedroeg 11,6° en die werd om 6u20 opgetekend De warmste 29ste april ooit kwam in 1955 voor met 28° ! Speciaal voor de tuinliefhebbers toch dit : Op 16 mei 1941 werd toen als minimum temperatuur een min 2° opgetekend, en op 8 mei 1944 zelfs nog een min 3° !
Vroeger bestond er in menig dorp een Meigilde en die gilde moest dan met de meigraaf de boom planten. De meigraaf die een groene kroon op zijn hoofd droeg, plaatste zich voor de boom en hield nog een kroon in zijn hand De meisjes schaarden zich allen rond hem, zongen en dansten tot de meigraaf de gravin koos. Dat deed hij door de kroon op het hoofd van een van de meisjes te werpen. Deze was dan de Meigravin van het jaar. . Het feest duurde tot de avond viel, de jonge lieden die hun geliefde reeds gekozen hadden, voegde zich bij de dans tot wanneer ze in een vriendenhuis allemaal vereinigd rond de tafel aan de dis zaten. Het schenken van de Meitak aan een "jonk" had een ernstige betekenis, het werd vaak aanzien als een liefdesverklaring. De vrijer had de gewoonte op meiavond voor het venster van zijn beminde, en soms ook wel boven op het dak, een meitak te plaatsen. Het eigenaardige bij dit gebruik was het verschil van de meitakken welke de jonge mannen de huwbare dochters aanboden. Gewoonlijk was dat een dennetak waarmee men de blijvende liefde voorstelde. Maar vaak ook was er spot te vinden in die aanbiedingen. Hierna de betekenis van de verschillende takken : Een doorntak betekende een kwade meid. Een populier stond voor onstandvastigheid. Een els was voor een klapaardige vrouw, een vliertak was dan weer voor een vrouw die kwaad deed. Een kersentak was voor een vrouw die met iedereen liep. Een berkentak was voor een braaf en deugdzaam meisje; Een sperretak was voor een hoogmoedig iemand. Een wilg was dan weer voor een meisje met een lange tong. Een dartele meid kreeg ook wel eens een strooien pop. Het zal u dan ook wel niet verwonderen neem ik aan, dat de meisjes 's morgens vroeg al, aan de deur kwamen zien welke tak hun huis versierde om alzo de mening te kennen van de jonge mannen van het dorp. Die mening ging toen ook een gans jaar mee, ze heeft zo'n of zo'n tak gekregen. Morgen vertel ik u dan weer over een oude gewoonte die te Nazareth en elders in Oost-Vlaanderen plaats had, tot dan ?
Voor het bezoek van Sint-Catharina hoeven we niets te vrezen, integendeel ze komt ons zeggen welke struiken of bomen afgestorven zijn, een handig hulpje toch ?
" Met Sinte - Catharina, heeft elk hout wortel. "
Al het hout dat morgen geen teken van leven meer geeft, kan je gerust verwijderen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
28 April 2005 was een tamelijk zonnige dag met een maximum temperatuur van 17° om 12u01 opgetekend. De minimum temperatuur die dag bedroeg 5,8° en die werd 's morgens om 5u59 genoteerd. 28 April 2004 was een mooie lentedag maar wel met een onweer in de namiddag. Om 14u25 was het kwik opgelopen tot 21,9° terwijl de minimum temperatuur die dag 11,4° bedroeg om 6u55 's morgens. De warmste 28ste april ooit kwam in 1993 voor met 26° !!!
Of de Meiplanting vandaag (daar waar het nog zou geschiedde)nog zijn christelijke zin bewaard heeft, is zeer de vraag. Vroeger was dit wel het geval want nauwelijks was de boom toen geplant of de oudste van de gebuurte, de deken, door allen omringd, knielde en begon te bidden ter ere van Maria. Uit de kindermond weerklonk toen volgend lied : Christus ging naar Calvaren daar stond een boom geplant, tussen twee moordenaren met blommekens zo schoon. 't Is om de vreugde te vermeren dat wij hier komen staan. Wil hem in vreugd vereren, wil hem in vreugd ontvaan. Uit dat lied kon men merken dat de meiboom een zinnebeeld was : de boom was het kruis, de blommekens waren de wonden van Jezus of de Zaligmaker zelf. Na het einde van het lied en het gebed, stond iedereen recht, en begon het Meifeest dat bij de planting pasten. De ouderlingen verwijderde zich om plaats te maken voor de jeugd. Er werd een wijde kring gevormd rond de boom en de jonkheid gaf lucht aan 't gemoed door zang en dans. De kinderen kwamen eerst met een meitak in de hand vooruit, een meisje bleef in 't midden staan, terwijl de gezellinnetjes de ronde vormden en een oud liedje zongen : 'k Heb een meitak in mijn hand, aan wie zal ik hem geven? Aan een jonk(meiske) van nevens mij, zal ik hem presenteren. Dansen en springen, kermis houden en zingen, Hoepsa Falderiere, Hoepsa Faldera. Terwijl koos het alleenstaande meisje in de ronde een gezellin aan wie zij de tak gaf en dansten er mee in de ronde. Morgen vertel ik weer wat verder en dan komt de Meigilde ter sprake, tot dan ?
Moeten we nog een "nastoot" van de winter vrezen ? Op die vraag durf ik direct met een "ja" antwoorden wat niet wilt zeggen dat die "nastoot" er ook nog komt uiteraard. Maar lees eens met welke fameuze weerspreuk we morgen rekening dienen te houden :
" Vriest het op Sint - Vitaal, dan vriest het nog veertien maal. "
Dat kan in deze tijd van 't jaar al tellen dacht ik. Dus....laat ons hopen dat het morgen niet zal vriezen !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
27 April was een vrij zonnige dag met een maximum temperatuur van 17,5° om 16u44 opgetekend. De minimum temperatuur die dag bedroeg 9,8° en die werd 's morgens om 7u01 genoteerd. 27 April 2004 was een mooie zonnige lentedag, al de derde op rij dat jaar, met een maximum temperatuur van 22,5° om 17u15 genoteerd. De minimum temperatuur bedroeg toen 8,2° om 6u35 opgetekend De warmste 27ste april ooit kwam in 1946 voor met 25° !
In Baasrode(O-Vl.) staat er aan de oevers van de Schelde een kapel aan O.L.Vrouw toegewijd, de Schipperskapel. De schippers en de vissers planten er ieder jaar op meiavond, een grote staak voor de bidplaats die ze bekroonde die met een blikken kroon met daarop de zinnebeelden van de scheepvaart en de landbouw. Ook met de voorstellingen uit het leven van de Moeder Gods beschilderd. In de Kempen was het de gewoonte dat de meisjes de bloemen die de meiboom moesten versieren, gingen maken in het huis van diegene die het dichtste tegen het kapelleke woonde. De jongelingen zorgen dan weer voor de denneboom en ze brachten hem naar de plaats waar hij zou gepland worden. Stond de boom dan recht, dan lazen ze zeven Wees Gegroetjes en de meisjes zongen een liedje ter ere van Maria. Wanneer dit gedaan was dan klonk de vraag : Wie heeft er niet meegedaan ? En dan gingen ze zich wreken op de achterblijvers ! Ze maakte een Meivent van strobussels waaraan ze spotprenten hingen. Van zodra het dan donker was gingen de mannen de Meivent voor de deur van deze die niet meegedaan had leggen. Een Meivent krijgen was toen een teken van schande ! Morgen vertel ik verder over de meiplanting, en waarvan de meiboom in feiten het zinnebeeld is, tot dan ?
Aan alle mooie liedjes komt een eind, zo ook aan het weer van de jongste dagen, maar niet getreurd, het komt wel terug ! En valt de regen neer, weet dan dat :
" Warme aprilregen, is vast een grote zegen. "
En mocht je het hemelorkest horen, wel dan is de landman weer in zijn nopjes :
" Donder in april, is wat de landman wil. "
U toch nog even herinneren dat we morgen aan de "rosse maan" beginnen ! Let dus toch maar op u plantjes en alles wat in de tuin bevriezen kan.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
26 April 2005 was een bewolkte dag met heel even wat zon. Om 14u46 had het kwik toen zijn hoogste punt bereikt en noteerde men 17,9°. De minimum temperatuur bedroeg toen 8,7° om 7u40 opgetekend. 26 April 2004 was een pracht van een lentedag met een 21,4° als hoogste temperatuur om 16u45 opgetekend. De minimum van die dag bedroeg 6° en die werd om 6uur 's morgens opgetekend. De warmste 26ste april ooit kwam in 1951 voor met 24° !
Gisteren vertelde ik hoe de meiavond is ontstaan, wel die eerste traditie veranderde toen de christene geloofspredikers de Germanen tot het waar geloof brachten. Ze verkerstende die gebruiken en ze gingen aan de bomen heiligbeelden ophangen, voornamelijk van Onze Lieve Vrouw. Was de bloemenmaand als de schoonste van 't jaar gevierd, ze werd door hen aan Maria gewijd en van dan af weerklonk ter plaatse het lied van Maria ter ere. De Meifeesten waren vroeger tweeërlei, je had het ware volksfeest van de Meiplanting en het plaatsen van een Meitak aan de woningen van de geliefde of van de huwbare jonge dochters. De Meiboom ziet men her en der nog wel maar vroeger zag men die in vele plaatsen van 't Vlaamse land opgericht worden. Het planten ervan ging dan gepaard met allerlei feestgevier. Dagen van te voren al, was men aan 't zoeken in bossen en kanten naar een effen den, berk of es. Op Meiavond dan werd hij door de jonkheid van de geburen, of van de wijk naar de uitgekoze plaats gebracht. Gewoonlijk koos men daar een plaats voor uit aan een kruispunt met straten waar een kapelleke van O.L.Vrouw was opgericht. De boom, met fris lover versierd en met papieren vlagskes omhangen, werd in bijzijn van de ganse gebuurte geplant. In sommige dorpen werd de "Mei" gepland voor het huis van bijzondere inwoners, de burgemeester of een kasteelheer bijvoorbeeld. Morgen neem ik u mee naar Baasrode en de Kempen, en gaan we eens zien hoe het er daar aan toe ging, tot dan ?
ALS de moderne weermannen hun gelijk halen, zou het overmorgen weer gedaan zijn met de lente ? In zo'n geval is het dan weer wat bang uitkijken naar de komst van Sint-Vitaal, en ook over hem lees je overmorgen meer. Laat ons eerst eens zien wat een weerspreuk ons leert over noorderwind in april.
" Noorderwind in april en mei, maakt augustus en september blij. "
Ik denk dat deze weerspreuk meer dan duidelijk genoeg is. En blaast de wind overmorgen dan uit het noorden, wel denk dan al aan augustus en september misschien?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
25 April 2005 was een bewolkte dag met af en toe een lichte bui. Het kwik kwam niet hoger dan 15,6° om 14u31 opgetekend. De minimum temperatuur bedroeg die dag 10,4° om 3u49 's nachts. 25 April 2004 was een mooie zonnige lentedag met een maximum temperatuur van 20,1° om 16 uur genoteerd. De minimum temperatuur bedroeg slechts 1,8° om 6u20 op de morgen. De warmste 25ste april ooit kwam in 1951 voor met 25° !
Maandag a.s. beginnen we weeral aan die schone maand van mei ! En omdat er toch zoveel te vertellen valt over de meiavond, wil ik er vanaf nu, en dit dagelijks toch al wat oververtellen. Het gebruik van de Meiavond viering is in Vlaanderen zeker twee duizend jaar oud. Het waren de oude Germanen die de godheid huldigden die hen het vernieuwen van het landgroen gunde. Ze deden dit op zulke wijze dat het jeugdig groen hen ten offer werd geschonken. De oude eikstam werd toen met jonge lovertwijgen en slingers omringd, de lente verdoofde immers de winter ! De bewoners van de lande dansten er rond terwijl ze blijde liederen zongen. De Germanen putten hun verering uit het feit dat Wodan op de eerste dag van de bloeimaand in hun land terugkeerde van zijn huwelijksreis, en met hem de zonneschijn en hemelsblauwte, bloemenschoonheid en het groen der bomen ook hun intrede deden. Sedert toen werd de natuurverandering herdacht. Onder oude, reusachtige bomen te midden van wouden, richtte ze altaren op en versierden ze met lentelover. 's Avonds werden op al de bergtoppen de "Heilige Meivuren" ontstoken, die overal met hun rode schijn, het herleven aankondigden. Morgen vertel ik verder hoe de christene geloofspredikers er een ander uitziet aan gaven, tot dan ?
Morgen krijgen we het bezoek van Sint-Marcus en die is bij de tuinliefhebbers en de boeren beter gekend als den "bonenplanter". Wie mooie bonen wilt kweken moet die morgen de grond insteken. Maar dan volgt er nog een verplichting hoor, lees eens :
" Sinte Merc, plant uw bonen en ga naar de kerk. "
En wat met het weer op Sint Markus ? Dat ziet er goed uit hoor :
" Zo lang voor Markus warm, zo lang na hem koud. "
Voor Markus hebben we geen warm weer gekregen, dus....zitten we goed. Een andere spreuk in dezelfde zin, zegt het dan weer ietsje anders :
" Als de puit vóór Marcus kwaakt, blijft hij later onbespraakt. "
En tot slot deze nog :
" Markus die bonen plant, houdt van regen op het land."
Na Markus hebben we deze maand nog een weerheilige te vrezen en die komt er op 28 april aan. Daar verneemt u donderdag dan weer alles over.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
24 April 2005 was een mooie zonnige dag met een maximum temperatuur van 20,9° om 16u16 opgetekend. De minimum temperatuur van die dag bedroeg 6,8° en die werd om 6u45 genoteerd. 24 April 2004 was een bewolkte dag waar het kwik om 14u05 bleef steken op 15,3°. De minimum temperatuur bedroeg toen 2,7° om 6u20 's morgens. De warmste 24ste april ooit kwam in 1987 voor met 24° !
De H. Marcus was een Apostel en Evangelist en discipel van de H. Petrus. Hij verspreidde het geloof in Egypte en schreef een evangelie op verzoek van den Apostel. In 68 stierf hij een marteldood. Vroeger ging op zijn feestdag de S. Marcusprocessie uit. Dat was een boetprocessie in de aard van een kruisprocessie. Deze processie kwam te Rome in de plaats van een soortgelijke heidense stoet welke dien dag gehouden werd om de gunst van de goden over de veldvruchten af te smeken. De H. Gregorius bevestige hem, nadat de stad Rome door deze processie van een vreselijke pestplaag verlost werd. In Vlaanderen waar het vlas gekweekt werd, had de processie plaats tot het wellukken van deze plant. In de streken waar men pompoenen kweekt moet men morgen wel erg attent zijn, want een zeer oude weerspreuk zegt :
Sint Marcusdag, voor zunne, om pampoenen te hebben lijk tunne.
Uiteraard was er vroeger ook weer dat wangeloof en zo mocht men op de dag van Marcus geen vlees eten om het graan niet te bederven. Ook werd vroeger het vlees gederft op deze dag om het graan tegen de hagel te beschermen. En wie toen tussen middernacht en 1 uur aan de deur van de kerk stond, zag de geesten van deze die gedurende het jaar zouden sterven ! Een van de volgende dagen begin ik zeker al te vertellen over de meiavond van vroeger, tot dan ?
