Taalkundig-culturele democratie kan slechts gerealiseerd worden door gebruik van een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede (= G.E.N.T.) taal, zoals het Esperanto.
19-01-2017
Esperanto in het onderwijs: een update - Stephanie Van Campenhout
Van: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be>
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Woensdag 18 januari 2017 12:46:24 Onderwerp: Esperanto in het onderwijs: een update
Geachte heer Van Herpe,
Allereerst mijn allerbeste wensen voor het nieuwe jaar!
Het is intussen even geleden dat we elkaar gehoord hebben. In september hebben we een mail uitgestuurd naar de verschillende onderwijsnetten en pedagogische begeleidingsdiensten in de hoop hen warm te kunnen maken voor jullie Esperantoproject.
Waar de netten eerder terughoudend reageerden, op het GO! na – die hebben meer info opgevraagd, omdat ze wel geïnteresseerd waren –, kregen we net van de pedagogische begeleidingsdiensten de mededeling dat ze heel graag de bevindingen en conclusies van het onderzoek naar Esperanto in het onderwijs willen horen en bespreken. Ze willen dit doen binnen de netoverschrijdende samenwerking rond taalbeleid Nederlands, waarvoor een werkgroep is opgericht. De leden zijn respectievelijk verantwoordelijk voor de doorstroming van het thema naar de verschillende begeleidingsdiensten.
Aangezien de werkgroep werkt met vastgelegde vergaderdata stellen zij de vraag of mevr. Tytgat bereid is om verslag te doen van haar bevindingen, meteen volgende woensdag, 25 januari. Vermits mevrouw Helsen dan niet aanwezig kan zijn en dit toch graag mee zou opvolgen, heb ik gepolst naar een andere mogelijke datum.
Ik houd u zeker en vast verder op de hoogte, maar ik vermoedde dat ik u misschien wel al blij zou kunnen maken met dit eerste nieuwsje!
De schrik voor klas 6A Latijn-Arabisch - DS: 2017-01-11
De schrik voor klas 6A Latijn-Arabisch
Arabisch als onderdeel van de klassieke talen op school, de jeugd zou er niet stommer van worden, vindt Khalid El Jafoufi. Jammer dat de N-VA zo steigert.
Terwijl bijna anderhalf miljoen leerlingen met herwonnen moed het tweede semester aanvatten, flipfloppen Vlaamse meerderheidspartijen ongegeneerd verder over de broodnodige hervorming van het secundair onderwijs (DS 10 januari) . Vooral de N-VA zet daarbij de hakken stevig in het zand. Al van bij de start van deze bestuursperiode heeft ze zich voorgenomen om zich te verzetten tegen een ‘al te verregaande’ onderwijshervorming.
Taalfetisjisme
Nu minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) de schotten tussen aso, tso en bso heeft behouden en het aantal studierichtingen even talrijk blijft, waagt de N-VA zich dan maar aan semantische discussies. Het moet tenslotte voor iedereen duidelijk blijven wie in deze regering echt aan de touwtjes trekt als het over onderwijs gaat. Daarom hoeft het ook niet te verbazen dat de halsstarrige focus op taal zowat het wezenskenmerk is geworden van de modernisering van het secundair onderwijs.
Maar vergis u niet, beste taalliefhebbers, het taalfetisjisme van deze regering reikt niet verder dan het Nederlands. Want als we het over meertaligheid in het onderwijs hebben, getuigt de visie van de N-VA van een ongeziene wereldvreemdheid. De partij heeft het nog altijd zichtbaar moeilijk met haar eerdere toegeving om het taalaanbod in de derde graad aso uit te breiden naar ‘alle levende talen’. Ze vindt gelukkig nog troost in het feit dat tot nu toe maar weinig scholen van die opportuniteit hebben gebruikgemaakt.
Numquam!
Waar de partij al helemaal van steigert, is een mogelijke verbreding van het aanbod klassieke talen. Zonder dat de minister het zou ambiëren, kan de studierichting ‘klassieke talen’ volgens hen betekenen dat scholen behalve het Latijn of het Grieks ook pakweg Hebreeuws of het klassiek Arabisch kunnen aanbieden. ‘Numquam!’ zullen ze op het partijhoofdkwartier gedacht hebben, nooit!
Nochtans zijn er ontelbare voordelen op te noemen als scholen wel die mogelijkheid krijgen. Leerlingen zouden zo te weten kunnen komen dat een groot deel van de Nederlandse woordenschat, via het Grieks en Latijn, aan het Hebreeuws is ontleend. Leerlingen uit multiculturele scholen zouden ook kunnen ontdekken dat de Latijnse werken van Avicenna en Rhazes eigenlijk vertaald zijn uit het klassiek Arabisch. Misschien komen leerlingen uit blanke elitescholen bijvoorbeeld ook tot het besef dat het woord ‘algoritme’ letterlijk verwijst naar de Arabisch-islamitische wiskundige Al Khwarizmi. En heel misschien kan deze rijke vorming dan ook als een vaccin dienen tegen mogelijke virussen als ‘antisemitisme’ en ‘moslimhaat’.
Maar zolang de regering bevangen blijft door een panische angst voor ‘het vreemde’, zal Cicero het helaas bij het rechte eind hebben: damnant quod non intellegunt.
Mijn reactie
woensdag 11 januari 2017 door Dan V.:
‘Arabisch in het onderwijs’: weer een elitair voorstel dat zoals ‘ (actieve) meertaligheid als norm’ niet haalbaar is voor een groot (het grootste?) deel van de leerlingen en het communicatieprobleem niet oplost. Fernand Q: ‘Een groot probleem in onze wereld is communicatie en dialoog. Zonder wederzijdse talenkennis loopt dialoog en wederzijds begrip altijd stroever.’ De (elitaire, discriminerende, EUtopische) oplossing is niet: zoveel mogelijk talen leren, maar het aanbieden van een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede (G.E.N.T.) taal, zoals het Esperanto: voor ‘IEDEREEN’ haalbaar wegens zijn eenvoud, voor IEDEREEN aanvaardbaar wegens zijn neutraliteit. Mogelijkheid tot dialoog voor IEDEREEN, dus! Wetenschappelijk onderzoek wees ook uit dat Esperanto als eerst geleerde taal de leertijd voor andere talen met 30% verkort, ook voor de klassieke talen! De elite blijft echter veroordelen omdat ze niet WIL begrijpen!
Ieder nieuw systeem kent aanloopproblemen. Laat ik dus niet te veel mopperen over het nieuwe uitleensysteem van de universiteitsbibliotheek van de Radboud Universiteit. Ze moeten een kans hebben zich te bewijzen. Toch wil ik één aspect wel alvast stevig ter discussie stellen: de keuze om het Engels tot voertaal van het systeem te maken. Als ik boeken zoek, als ik bericht krijg over mijn uitleningen, gebeurt dat sinds de invoering van het nieuwe systeem in het Engels. Volgens een vriendelijke baliemedewerker is dat een bewuste keuze geweest van het management van de UB en het projectteam. Wat een slechte keuze! Waarom benader je 95% van je gebruikers niet in hun moedertaal, niet in de taal die de officiële taal van de Universiteit is, van het onderwijs in Nederland?
Doen we dat voor die langzaam groeiende groep buitenlandse studenten en medewerkers die het Nederlands niet als moedertaal heeft? De mensen die vaak laten weten dat je in Nederland bijna niet de gelegenheid krijgt om je Nederlands te oefenen omdat wij meteen in een soort steenkolenengels overschakelen? Zouden zij niet begrijpen dat de catalogus van een Nederlandse universiteit in de eerste plaats het Nederlands als voertaal heeft?
Een slechte keuze dus, zoveel te meer omdat het een overbodige keuze is. Wanneer ik via computers communiceer kan ik altijd aangeven welke taalinstelling ik wens. Dat kan toch ook ingebouwd worden in het UB-systeem? Standaard in het Nederlands, en voor wie dat wil ook in het Engels.
Waarom ik zo hecht aan het Nederlands in dit geval? In de eerste plaats omdat het voor de meeste gebruikers makkelijker is, ook voor iedereen van buiten de academische wereld die de UB bestanden wil raadplegen. Maar ook omdat het opgeven van het Nederlands, ook leidt tot het verlies van het specifieke jargon in het Nederlands. Als het Nederlands als vaktaal en academische voertaal wordt afgeschaft, verliezen we het contact met de samenleving. Wie voor Engels kiest en zelfs niet meer overweegt Nederlands te gebruiken, timmert stevig verder aan de academie als ivoren toren.
En waarom niet de bij uitstek logische taal Esperanto als tweede taal gebruiken? Die taal is speciaal ontworpen om gemakkelijk geleerd te worden. Zevenhonderdduizend mensen hebben zich de laatste maanden ingeschreven op de (gratis) Esperantocursus van Duolingo. Weten ze daar niets van bij de Radboud universiteit? Of willen ze het niet weten?
De ‘ivoren toren’: op de knieën, kwijlend kwispelend voor de Angelsaksische taal- en cultuur, schaamteloos medeplichtig aan de realisatie van de Amerikaans-Britse droom!
1. De Amerikaanse droom. Uit: In Praise of Cultural Imperialism? Foreign Policy, Number 107, Summer 1997, pp. 38-53, van de Amerikaan David Rotkopf.
It is in the general interest of the United States to encourage the development of a world in which the fault lines separating nations are bridged by shared interests. And it is in the economic and political interests of the United States to ensure that if the world is moving toward a common language, it be English; that if the world is moving toward common telecommunications, safety, and quality standards, they be American; that if the world is becoming linked by television, radio, and music, the programming be American; and that if common values are being developed, they be values with which Americans are comfortable.
2/De Britse droom: Empires of the future are empires of the mind (Winston Churchill). De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, verwees in zijn toespraak op de conferentie van de Conservatieve Partij op 2 oktober 2016 naar het Engels als ‘soft power’:
And that is soft power – the vast and subtle and pervasive extension of British influence around the world that goes with having the language that was invented and perfected in this country and now has more speakers than any other language on Earth and up the creeks and inlets of every continent on Earth, there go the gentle kindly gunboats of British soft power captained by Jeremy Clarkson (…) or just the BBC – and no matter how infuriating and shamelessly anti-Brexit they can sometimes be, I think the Beeb is the single greatest and most effective ambassador for our culture and our values.
Dat de VS en Groot-Brittanie hun taal willen verbreiden is niets bijzonders, de Fransen bijv. deden precies hetzelfde in hun koloniën En in Frankrijk is het voor staatsscholen verboden om les te geven in een ander taal dan het Frans, ook in gebieden waar een andere taal dan het Frans gesproken wordt. In feite doet ieder land, wat een eigen taal heeft, precies hetzelfde. De VS en GB hebben er belang bij dat hun taal door zo veel mogelijk mensen wordt gesproken, dat kun je ze niet kwalijk nemen. Wat het onderwijs in Nederland betreft ben ik van mening dat dit altijd in het Nederlands te volgen moet zijn, met daarnaast de mogelijkheid om dit in het Engels te doen. Als het Nederlands in het hoger onderwijs wordt afgeschaft dan is dit op de langere termijn zeer schadelijk voor onze taal.
Vlaanderen heeft de vorige eeuw een lange en harde strijd moeten voeren voor de erkenning van het Nederlands als volwaardige taal, voor onderwijs in het Nederlands aan de eigen universiteiten waar het Frans de voertaal was. Nu staan ze elkaar te verdringen om die universiteiten te verengelsen. Ik verwijt de VS en GB hun taalkundig-cultureel imperialisme niet, wel de hypocriete houding van de ‘ivoren toren’: officieel pleit men voor een multiculturele samenleving, officieus erkent men de angloculturele samenleving (die bovendien een bedreiging is voor de taalkundig-culturele diversiteit). Officieel pleit men voor meertaligheid als norm (wat een EUtopie is), officieus erkent men het Engels als de lingua franca. De enig haalbare en aanvaardbare oplossing voor het Europees (en wereldwijd) communicatieprobleem: een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede (G.E.N.T.) taal, zoals het Esperanto, wordt hooghartig genegeerd, is niet bespreekbaar. Behoud meertaligheid voor wie daartoe gemotiveerd is op basis van interesse en/of (sociaal-economische) noodzaak. Een plantaal, zoals het Esperanto, is daartoe een didactisch uiterst nuttig opstapje!
Tieners lezen steeds vaker Engelse boeken, en beginnen daar steeds jonger mee. Dankzij hun internetaansluiting hebben ze contact met de hele wereld.
INGE SCHELSTRAETE
Het begon met Harry Potter en de vuurbeker, zegt Jan Feys van de Genkse boekhandel Malpertuis. De Engelse versie verscheen op 8 juli 2000, maar op de vertaling was het wachten tot 9 december van dat jaar. Zo lang wilden veel tieners niet wachten: ze kochten het origineel. ‘Je zag zelfs dertienjarigen dat boek in het Engels kopen, ik vond dat echt knap.’
Het viel blijkbaar mee, want van elk nieuw deel gingen meer Engelse boeken over de toog. Zestien jaar later, in tienerjaren is dat drie generaties, heeft de trend zich doorgezet. ‘Ik merk dat meer mensen boeken in andere talen komen vragen voor hun tieners’, zegt Feys. ‘De tieners zelf willen steeds vaker de originele versie lezen, wat bijna altijd de Engelse is. Het is echt een trend.’
Kinderen verbazen hun ouders geregeld door teksten van Engelse liedjes niet alleen te kennen maar ook te begrijpen, of door op musical.ly eigen filmpjes te posten in vrij behoorlijk Engels. De kijkers van Ketnet verkozen vorige week de dansbeweging dab tot ‘Kinderwoord van het Jaar’. Alle genomineerde woorden waren Engels, van bestie (beste vriend(in) tot prank (poets).
Een zeer interessant artikel, waarop ik graag reageer aan de hand van twee citaten.
1. De Amerikaanse droom. Uit: In Praise of Cultural Imperialism? Foreign Policy, Number 107, Summer 1997, pp. 38-53, van de Amerikaan David Rotkopf.
It is in the general interest of the United States to encourage the development of a world in which the fault lines separating nations are bridged by shared interests. And it is in the economic and political interests of the United States to ensure that if the world is moving toward a common language, it be English; that if the world is moving toward common telecommunications, safety, and quality standards, they be American; that if the world is becoming linked by television, radio, and music, the programming be American; and that if common values are being developed, they be values with which Americans are comfortable.
2/De Britse droom: Empires of the future are empires of the mind (Winston Churchill).
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, verwees in zijn toespraak op de conferentie van de Conservatieve Partij op 2 oktober 2016 naar het Engels als ‘soft power’:
And that is soft power – the vast and subtle and pervasive extension of British influence around the world that goes with having the language that was invented and perfected in this country and now has more speakers than any other language on Earth and up the creeks and inlets of every continent on Earth, there go the gentle kindly gunboats of British soft power captained by Jeremy Clarkson (…) or just the BBC – and no matter how infuriating and shamelessly anti-Brexit they can sometimes be, I think the Beeb is the single greatest and most effective ambassador for our culture and our values.
De multiculturele maatschappij is een leugen, de maatschappij is wel veelkleurig, maar anglocultureel. De jeugd wordt van kinds af geïndoctrineerd met de Engelse taal en cultuur, met de Angelsaksische waarden, onder het goedkeurend oog van pers, media (kritisch… als het past), de politieke-academische-artistieke milieus, en, uiteraard: Uncle Sam !
Voor het Frans: op de achterste poten, klauwend; voor het Engels: op de knieën, kwijlend kwispelend!
Desalniettemin wens ik u een innoverend en alternatief 2017 toe!
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Donderdag 22 december 2016 14:46:44 Onderwerp: RE: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Mijnheer Vanherpe,
bedankt voor uw reactie. Ik kan maar signaleren dat kinderen tegenwoordig spelenderwijs Engels leren, zoals we ook al stukken geschreven hebben over de teloorgang van de kennis van het Frans (in Vlaanderen toch). Van mij hebt u zeker geen 'klauwende' stukken tegen het Frans gelezen, en ik herinner me ook niet zulke stukken van mijn collega's sinds ik voor de krant ben beginnen te schrijven (2000). Wel boze lezersbrieven omdat we ooit redacteurs hebben uitgewisseld met Le Soir, en ook soms omdat we ook Franstalige columnisten hebben.
Dat het Engels alomtegenwoordig is en deel uitmaakt van de 'soft power' van VK en VS, is gewoon zo, daarom schrijven mensen van zo divers pluimage als Rotkopf en Johnson er natuurlijk over.
Wel fijn als er naar aanleiding van zo'n klein artikel over taal en zijn impact wordt nagedacht.
Van: dan.vanherpe@telenet.be [mailto:dan.vanherpe@telenet.be] Verzonden: donderdag 22 december 2016 17:05 Aan: Inge Schelstraete Onderwerp: Re: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Geachte mevrouw,
Van harte dank voor uw reactie.
De ‘klauwen’ verwijzen naar (toch een deel van) de Vlaamse intelligentsia die zich jarenlang verzet heeft tegen de overheersing van het Frans in Vlaanderen. Dat was toen ook zo, maar men legde zich daar niet (zeer) gewillig bij neer, zoals dat nu gebeurt met het allesoverheersende Engels. Vlaanderen is van het ene juk onder het andere gekropen. Uitwisseling van redacteurs en Franstalige columnisten kan ik slechts toejuichen. Ik lees dat met veel interesse. Waarom geen uitbreiding van dit initiatief naar de Duitstalige gemeenschap? Duits is toch de derde landstaal!
Zelden of nooit lees ik in de pers kritische bijdragen over het democratisch, sociaal, cultureel, ... deficit van het Engels (of gelijk welke etnische taal) als lingua franca. Een ex-collega van u, Geert van Istendael, deed dat wel in zijn boek: Het Belgisch Labyrint: Ik gruw telkens als mijn taalgenoten zich willoos en jankend van kosmopolitische opwinding in het stof wentelen voor de taal der Angelen en der Saksen. Ik ben dol op Engels, maar ik zie niet in waarom de taal van het geld ook de taal van Europa zou moeten worden. (p.133).
Ik zou het fijn vinden, geachte mevrouw, als daar nog wat meer, en kritischer, over nagedacht zou worden. Ik zou het ook fijn vinden als in de kranten eens wat aandacht zou zijn voor innoverende, alternatieve en (taalkundig-cultureel) niet-discriminerende ideeën...
Van: "inge schelstraete" <Inge.Schelstraete@standaard.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Donderdag 22 december 2016 17:30:20 Onderwerp: RE: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "inge schelstraete" <Inge.Schelstraete@standaard.be> Verzonden: Donderdag 22 december 2016 17:40:50 Onderwerp: Re: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Van meer Engels wordt je Nederlands beter - DS 06/12/2016
dinsdag 6 december 2016 - Opinies
Van meer Engels wordt je Nederlands beter
De verengelsing van het hoger onderwijs stimuleert niet alleen de meertaligheid, maar tilt ook het niveau van het Nederlands op, zegt Magaly Rodriguez Garcia.
Gita Deneckere, Bruno De Wever en Antoon Vrints schreven terecht dat hoger onderwijs gericht is op verdieping, ideeënuitwisseling op het hoogste niveau, op zelfstandig denken en werken (DS 1 december) . Maar dat je ‘dat het best kan leren in je moedertaal of ten minste de taal waarin je de middelbare school doorlopen hebt’, daarvan moet ik slikken. Mijn ervaring als migrant in België sinds mijn 21ste en als historica aan Belgische universiteiten sinds 2001 leverde me een heel andere visie op taal op. Ook mijn leven in meertalig Brussel met een tweetalig kind deed me het belang van het begrip ‘moedertaal’ relativeren. Niet dat ik het onbelangrijk vind dat mijn zoon Spaans kan, ik spreek het consequent met hem. Maar door de dominantie van het Nederlands thuis en op school is Spaans niet zijn sterkste taal. Daarom spreken studies over meertaligheid niet meer over moedertaal maar over eerste of tweede taal.
In de discussie over meertaligheid zou men het onderscheid moeten maken tussen Actieve (spreken, schrijven) en Passieve (luisteren, lezen) Talenkennis, AT en PT. Om als student anderstalige vakken te volgen, nieuw archiefmateriaal en nieuwe visies binnen de wetenschappelijke literatuur te ontdekken, volstaat PT. Dit biedt ook mogelijkheden om niet alleen Engelstalige (gast)professoren te laten doceren. Een goede PT is haalbaar voor vele studenten. Daarom dus in het secundair onderwijs meer aandacht voor een goede passieve kennis van meerdere talen. Waarom zou men daar de didactische troeven van het Esperanto (Eo) niet aanwenden? Experimenten wezen uit dat Eo als eerst geleerde vreemde taal de leertijd van de volgende taal met 30% verkort, tot een betere kennis van de moedertaal leidt, een beter inzicht geeft in het verschijnsel ‘taal’, de interesse voor andere talen stimuleert, het kritisch denken bevordert. Was men in het onderwijs niet op zoek naar innovatieve en alternatieve ideeën?
Reizen in de eigen klas dankzij verengelsing - DS 02/12/2016
vrijdag 2 december 2016 - Opinies
Foto
Reizen in de eigen klas dankzij verengelsing
Engels in het hoger onderwijs is wel waardevol, vindt Filip Vermeylen. Er wordt een internationaal publiek mee aangetrokken en dat is een grote verrijking.
Collega’s Gita Deneckere, Bruno De Wever en Antoon Vrints van de vakgroep geschiedenis van de UGent maken zich grote zorgen over de impact van de voortschrijdende verengelsing van het hoger onderwijs in Vlaanderen (DS 1 december). Tal van anderen, binnen en buiten de academische wereld, hebben al gefulmineerd tegen ‘de totalitaire manier waarop het Engels wordt doorgevoerd’, zoals Ad Verbrugge het in deze krant in juni 2015 verwoordde (DS 27 juni). Zij vrezen een verlies aan de kwaliteit van het onderwijs en een cultureel deficit als gevolg van de verengelsing. De Gentse collega’s wijzen expliciet naar de al opgelopen schade aan de Nederlandse universiteiten.
“Opleidingen in het Engels hebben nu eenmaal de potentie om extra studenten uit het buitenland aan te trekken.” Mag ik vragen die meerwaarde te omschrijven en te documenteren? “Opleidingen in het Engels laten toe om buitenlands talent aan te trekken, en dat geldt zowel voor proffen als studenten.” Waarom hebben wij buitenlands talent nodig in onze aula’s? En nogmaals: wat is de meerwaarde van buitenlands studenten? De meerwaarde van buitenlandse proffen? In welke studiejaren? In de bachelorjaren zie ik daar alleszins geen voordeel van. En hebben die professoren daar wel belangstelling voor? Ik heb er in menig Vlaamse universiteit zeer weinig van gemerkt.
3 Stemmen
vrijdag 2 december 2016 door Dan V.:
Is ‘het in breder perspectief plaatsen van de eigen leefwereld, het aanscherpen van de kritische geest, het leren omgaan met vreemde culturen in een meer diverse samenleving’ alleen voorbehouden aan studenten uit het hoger onderwijs? De internationale taal Esperanto bewijst al 129jaar dat dit mogelijk is voor IEDEREEN: van de intellectueel tot de arbeider. Geef het Engels wat het Engels toekomt: de status van belangrijk(st)e wereldtaal en geef het Esperanto wat het Esperanto toekomt: de status van lingua franca. Bovendien, Engels en Esperanto hoeven niet exclusief te zijn, ze kunnen/moeten complementair zijn. Een verrijking voor iedereen! In haikuvorm klinkt het in dit olympisch jaar zo: Engels is zilver, in veeltalig Europa, Esperanto goud!
(Foto) : In Nederland en Vlaanderen rukt de verengelsing op.
Verengelsing maakt onderwijs slechter
Aan de universiteit wordt steeds minder in het Nederlands gedoceerd en dat komt de kwaliteit van het onderwijs niet ten goede. Los daarvan is het ook maatschappelijk een slechte zaak, schrijven Gita Deneckere, Bruno De Wever en Antoon Vrints.
2. De Amerikaanse droom. Ook de Amerikaan David Rotkopf doet zijn duit in het zakje. Hij stelt in zijn boek , 'In Praise of Cultural Imperialism?' Foreign Policy, Number 107, Summer 1997, pp. 38-53: It is in the general interest of the United States to encourage the development of a world in which the fault lines separating nations are bridged by shared interests. And it is in the economic and political interests of the United States to ensure that if the world is moving toward a common language, it be English; that if the world is moving toward common telecommunications, safety, and quality standards, they be American; that if the world is becoming linked by television, radio, and music, the programming be American; and that if common values are being developed, they be values with which Americans are comfortable.
Het toenemende gebruik van het Engels aan de universiteiten leidt onvermijdelijk tot een verschraling en 'verengelsing' van het Nederlands. Het toppunt van onverschilligheid of misprijzen voor de eigen taal wordt wel bereikt wanneer Nederlandstalige hoogleraars in het Engels lesgeven aan Nederlandstalige studenten. Het kan niet anders of vaak is het aan de Vlaamse universiteiten gebruikte Engels van een bedenkelijke kwaliteit. Nog bedenkelijker dan het Nederlands dat nogal wat professoren hanteren. Het is wrang om vast te stellen dat de generaties die enorme inspanningen hebben geleverd om het Nederlands tot officiële taal te maken én om een vlot en accuraat Nederlands op alle niveaus en in alle sectoren mondgemeen te maken, eraan zijn voor de moeite. Op grote schaal verloochenen de Vlamingen hun eigen taal. Kardinaal Mercier zei ooit dat het Nederlands - eigenlijk bedoelde hij de Vlaamse dialecten- niet geschikt was als academische taal. Het Vlaanderen van nu geeft hem gelijk.
5 Stemmen
donderdag 1 december 2016 door Dan V.:
Het antwoord op Ghent University? G.E.N.T.: Een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede taal, zoals het Esperanto! Geen democratisch, cultureel, sociaal of welk deficit dan ook! Esperanto als G.E.N.T.-taal:
- waarborgt gelijke kansen-rechten-plichten voor elke E.U.-burger;
- vereist geen speciale skills en brains;
- dempt de kloof tussen hoog- en laagopgeleiden;
- realiseert een internationale société des esprits;
- brengt eenheid in de verscheidenheid, zonder talen of culturen in verdrukking te brengen;
- garandeert het behoud van de taalkundig-culturele diversiteit;
- bevordert interculturele contacten, voor iedereen.
Het is niet omdat dit niet onmiddellijk realiseerbaar is dat het niet het overwegen waard is. Elke intellectueel die naam waardig, is het zichzelf verplicht objectief te onderzoeken, onbevooroordeeld te oordelen, besluiten te trekken die zich opdringen en de moed op te brengen om ze te realiseren. Esperanto leren om Europeeër te worden!
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Maandag 28 november 2016 10:24:17 Onderwerp: Persmededeling: Esperanto in 12 lessen!
Persmededeling
Esperanto in 12 lessen!
Op 25 november 2016 werd op learn.esperanto.com het Sloveens als 14de taal toegevoegd om Esperanto te leren in 12 lessen, gratis en zonder registratieplicht! Het streefdoel is deze basiscursus aan te bieden in 20 talen.
De lessenreeks is gebaseerd op de 500 meest gebruikte morfemen die nodig zijn om een minimale woordenschat te vormen waarmee men zich in alledaagse situaties verstaanbaar kan uitdrukken (= de Zagrebmethode van de Kroaat Zlatko Tišljar). Deze basiskennis wordt bereikt in 1/10 van de tijd die gemiddeld nodig is om een andere vreemde taal op een vergelijkbaar niveau te beheersen.
Experimenten uit het verleden toonden bovendien aan dat het Esperanto als eerst geleerde vreemde taal niet alleen het leren van andere talen aanzienlijk vergemakkelijkt, maar ook de kennis van de moedertaal verbetert en het analytisch denken (wiskunde) bevordert. (http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm) Laat dit nu net de vakken zijn waarvoor de meeste bijlessen gevolgd worden… door leerlingen wier ouders kapitaalkrachtig genoeg zijn.
Redenen genoeg dus om invoering van Esperanto in het onderwijs ernstig te onderzoeken. Na het eindtermendebat op onsonderwijs.be blijkt alvast dat de houding van de Vlaamse Commissie voor Onderwijs en het GO! in dit verband voorzichtig positief is.
Een recent initiatief is Spreek je buurtaal – Sprich deine Nachbarsprache. In dit project staat het geven van kwalitatief hoogwaardig buurtaalonderwijs op basisscholen in de grensregio centraal. Begin 2017 gaan ongeveer veertig scholen met dit grensoverschrijdende project van start. Projectleider Tom Lamers (Gemeente Aalten) over de meerwaarde van het spreken van elkaars taal en de kansen die het wonen in een grensregio biedt.
Beter een goede buur dan een verre vriend.
Is dat zo? En, wie kies je als goede buur: een Duitser, een Fransman, een Engelsman? Is het niet beter veel ‘verre’ vrienden te hebben dan maar één goede buur? Trouwens, wat heet ‘ver’ tegenwoordig? Italianen, Spanjaarden, Grieken, …: het zijn in deze webwereld toch allemaal buren, niet? En ge hoeft echt niet naar het buitenland te gaan om ze te ontmoeten: de grote steden zijn een smeltkroes van talen en culturen. Tegenwoordig nog meer ten gevolge van de vele vluchtelingen.
‘Door de taal van je buur te spreken heb je meer inzicht in de cultuur, omgangsvormen en begrip en finesses van de taal.’
Hoeveel jaren moet ge een taal bestuderen (of in een land verblijven) om daar cultureel voordeel uit te halen? Hoeveel jaar hebt ge nodig om de finesses van een taal te beheersen, gesteld dat dit mogelijk is voor een niet-moedertaalspreker? Als we in buitenlandse musea gegidst worden, gebeurt dat toch dikwijls ook in onze eigen taal of in een andere dan de plaatselijke taal. Zou voor de modale burger een gemeenschappelijke taal niet volstaan om inzicht in de cultuur, de omgangsvormen van gelijk welk ander volk te krijgen, om zijn culturele horizon te verbreden? Wie zegt dat de belangrijkste wereldtaal, het Engels, die ‘lingua franca’ moet zijn? Is een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede (G.E.N.T.) taal, zoals het Esperanto, niet méér aangewezen om dat op een democratische (voor het grootst mogelijk aantal mensen), niet-discriminerende (iedereen moet een kleine inspanning doen) manier te verwezenlijken?
Ik ontken - zeker in grensgebieden - de (relatieve) meerwaarde van meertaligheid niet, noch het belang van kennis van het Engels als belangrijk(st)e wereldtaal, maar ik pleit wel voor meer erkenning van de waarde van het Esperanto als het gaat om intermenselijke contacten op grote schaal. Temeer gezien zijn didactische meerwaarde: studies wezen uit dat het aanleren van het Esperanto op jonge leeftijd als eerste vreemde taal het leren van andere talen betekenisvol vergemakkelijkt. En, laat het leren van (wat mij betreft: zoveel mogelijk) vreemde talen over aan wie daarvoor gemotiveerd is op basis van interesse of noodzaak.
Ik plaatste volgende reactie op de webstek van Taalunie:
Eén van de vele redenen om jonge kinderen een ‘eenvoudige’ taal die een minimale investering van tijd en energie vergt, zoals het Esperanto, als eerste vreemde taal te laten leren! En niet alleen als ” springboard to languages” (http://www.springboard2languages.org/) maar ook als springplank naar logisch en analytisch denken. (http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm)
“Empires of the future are empires of the mind" – Winston Churchill
In Eŭropa Bulteno van oktober 2016, Nummer 164, publiceerde Laszlo Tisljar als bijdrage: KIEL ESPERANTO POVUS GRAVE FORTIGI LA INFLUON DE EU EN ALIAJ MONDOPARTOJ – HOE ESPERANTO DE INVLOED VAN DE EU IN ANDERE WERELDDELEN FORS ZOU KUNNEN VERSTERKEN.
Uit deze tekst citeer ik volgende alinea:
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, besloot de conferentie van de Conservatieve Partij op 2 oktober 2016 met een citaat van WC : "Empires of the future are empires of the mind". Net voordien had hij het over de ’zachte macht’ – dit is: de niet-militaire invloed in de wereld – met in het centrum, zo zei hij, de Engelse taal. Hier de volledige weergave.
And that is soft power – the vast and subtle and pervasive extension of British influence around the world that goes with having the language that was invented and perfected in this country and now has more speakers than any other language on Earth and up the creeks and inlets of every continent on Earth, there go the gentle kindly gunboats of British soft power captained by Jeremy Clarkson – a prophet more honoured abroad, alas, than in his own country, or JK Rowling who is worshipped by young people in some Asian countries as a kind of divinity, or just the BBC – and no matter how infuriating and shamelessly anti-Brexit they can sometimes be, I think the Beeb is the single greatest and most effective ambassador for our culture and our values. And it was Sergei lavrov himself who told me that he had not only watched our version of War and Peace, but thought it was "very well done" and that, from the Kremlin, was praise.)
Bijlessen in het onderwijs (In pers en media op 2 november 2016)
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Stephanie Van Campenhout" <stephanie.vancampenhout@vlaamsparlement.be> Cc: "Leo Cooman" <leo.de.cooman@telenet.be>, "Pirlot Germain" <gepir.apro@telenet.be>, "Kristin Tytgat" <kristin.tytgat@skynet.be>, "Guy Tegenbos" <guy@tegenbos.be> Verzonden: Woensdag 2 november 2016 16:30:18 Onderwerp: Bijlessen in het onderwijs
Geachte mevrouw Helsen,
Geachte mevrouw Van Campenhout,
Pers en media berichtten vandaag, 2 november 2016, dat er nooit zoveel vraag was naar bijlessen in het onderwijs, vooral voor de vakken Nederlands, Frans en wiskunde.
Een reden te meer voor alle onderwijsspecialisten om de mogelijkheden van een project dat reeds in 1982 proefondervindelijk (http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm) heeft aangetoond dat het betere resultaten geeft dan de klassieke onderwijsmethodes wat betreft kennis van de moedertaal, het leren van vreemde talen en ook wiskunde, niet zo maar ter zijde te schuiven!
Voorkomen, via een innoverende en alternatieve methode voor iedereen, is beter (en democratischer) dan genezen via een dure methode voor een groepje gefortuneerden!
Pers en media berichtten vandaag dat er nooit zoveel vraag was naar bijlessen in het onderwijs, vooral voor talen en wiskunde.
Reeds in 1982 is proefondervindelijk vastgesteld dat taaloriënterend onderricht in de lagere school op basis van het Esperanto betere resultaten geeft wat betreft kennis van de moedertaal, het leren van vreemde talen en ook wiskunde (http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm).
Het zou misschien niet slecht zijn dat onderwijsspecialisten de mogelijkheden van dit project eens objectief zouden onderzoeken en beoordelen en dan de besluiten trekken die zich opdringen.
Voorkomen, via een innoverende en alternatieve methode voor iedereen, is beter (en democratischer) dan genezen via een dure methode voor een groepje gefortuneerden!
De tweede gaat over de Hongaarse Esperantolerares Katalin Kováts (http://www.mijndenhaag.org/entry/2298/koffer-vlag) (wij vermeldden haar in onze mail van 4 september 2016: Esperanto in het onderwijs?) die de tweejaarlijkse cultuurprijs van de stad Aalen kreeg. De met 3000 € gedoteerde prijs werd door FAME – een stichting ter bevordering van Internationale Communicatiemiddelen – en de stad Aalen overhandigd.
Met de Hongaarse Katalin Kováts werd, volgens laudator Ulrich Matthias, de wereldwijd waarschijnlijk meest gevraagde Esperantolerares bekroond met de tweejaarlijkse Aalense Cultuurprijs. De met 3000 € gedoteerde prijs werd door FAME – een stichting ter bevordering van Internationale Communicatiemiddelen – en de stad Aalen overhandigd. Het was de 15de toekenning van deze prijs in de grote provinciestad waar zich zo niet de grootste dan toch een van de grootste Esperanto-bibliotheken bevindt. De laureate leidt Esperanto-cursussen en seminaries in meer dan 30 landen. Behalve de plantaal Esperanto spreekt zij nog 8 andere talen.
Harpenist Tobias Southcott speelde Händel en ‘Improvisaties over Europa’ – de componist en de titel van Southcotts compositie pasten aldus perfect in deze feestelijke activiteit, die ook als matinee in de kleine raadzaal van het stadhuis en ook een beetje als verjaardagsfeestje doorging: de in Den Haag wonende pedagoge Kováts vierde namelijk zondag in Aalen haar 59ste verjaardag.
Voor burgemeester Thilo Rentschler is Esperanto niet alleen een plantaal voor internationale verstandhouding, maar ook een houding ten opzichte van interpersoonlijk begrip en een wereldbeeld dat landsgrenzen, religie en huidskleur moet overstijgen en verbinden. Rentschler herinnerde ook aan de 54.000 boeken en publicaties in de Esperanto-bibliotheek in Aalen en aan de ongeveer 1.400 arbeidsuren die vrijwilligers daar met veel toewijding in 2015 presteerden.
Kováts, zo lichtte Ulrich Matthias toe in zijn ‘laudatio’, werd vandaag 59 jaar geleden in Boedapest geboren in een stad, die met Aalen iets gemeen heeft, namelijk dat het een Esperanto-bolwerk is. Zij heeft aan heel veel Europese taalprojecten meegewerkt, geeft les op Esperanto-wereldcongressen, leidt lesgevers op, neemt examens af en leidt interlinguïstische onderzoeken. Ze heeft al veel prijzen en trofeeën gewonnen, maar toch is, volgens Matthias, de Aalense Cultuurprijs heel speciaal, in tweeërlei opzicht: ten eerste neemt een instelling buiten de Esperanto-beweging deel – de stad Aalen. Ten tweede is er het spreekwoord: Honoro ne donas, kion stomako bezonas, wat betekent: Eer stilt geen honger.
Van: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Maandag 17 oktober 2016 11:40:42 Onderwerp: RE: Strategie ter verbetering van het leren van talen
Geachte heer Van Herpe,
Dank voor deze bijkomende informatie.
Intussen kregen wij van het GO! de vraag of zij kunnen beschikken over verwijzingen naar wetenschappelijk onderzoek, dat dit alles onderbouwt. We kregen van u al heel wat info bezorgd (werkplan, applicatieformulier Erasmus+, verwijzingen naar bijdragen in tijdschriften,…) die we ook hebben doorgegeven met uw permissie, maar men lijkt dus wel op zoek naar iets meer dan dat, naar iets dat de voordelen van de implementering van Esperanto in ons onderwijs wetenschappelijk kan onderbouwen.
Bestaan er zulke studies? Kan u ons de eventuele verwijzingen bezorgen?
3/ In de vorige mail verwees ik reeds naar de tekst van professor Renato Corsetti in verband met het Springboard to Languages project. Ik voeg hem toe als bijlage 1.
4/ Op de webpagina http://ec.europa.eu/languages/information/documents/report-civil-society_en.pdf staat volgend rapport: Policy Recommendations for the Promotion of Multilingualism in the European Union van 09 juni 2011 van het Europees Civil Society Platform on Multilingualism. Ik voeg dit toe als Word-bestand. Bijlage 2.
De verwijzingen naar wetenschappelijk onderzoek dat de didactische (en andere) mogelijkheden van het Esperanto onderbouwt, bevinden zich in deze tekst.
De tekst bestaat uit twee delen:
1. Full Version pag. 1-67 2. Appendices pag. 3-75
De belangrijke passages i.v.m. Esperanto heb ik op een gekleurde achtergrond geplaatst. Ik lijst ze voor u op.
Deel 1: Full Version (pag.1-67) - pag. 26: In: 4.3 English as a ‘lingua franca’, approaches to fair linguistic communication : … and (5) the use of a planned language such as Esperanto.
- pag. 32: vermelding van EEU - Eŭropa Esperanto-Unio als lid van de Work group on Language Diversity and Social Inclusion;
- pag. 40: vermelding van EEU - European Esperanto Union - Seán Ó Riain, Jozef Reinvart als lid van de Work Group on Education;
- pag. 50: The Intercomprehension Approach met als onderdeel: The propaedeutic approach . Hier gaat het over Esperanto als Springboard to Languages;
- pag. 51: Onder: Additional recommendations for the support of multilingualism wordt als tweede voorbeeld van best practice example: Pasporta Servo vermeld.
Deel 2: Appendices 1-2 (pag. 3-75)
- pag. 4-5: een bijdrage van EEU over Linguistic rights for all EU languages; removing discrimination;
- pag. 6-7: Onder: (6.4) Challenges: English as a lingua franca komen bijdragen van EEU en van EFNIL (European Federation of National Institutions for Language) over o.a.: professor François Grin, MEP Gianfranco Dell’Alba en MEP Mauricio Turco;
- pag. 9: Vermelding van professor François Grin;
- pag. 9-11: Bibliografische gegevens; in het geel de auteurs die zeker tot het ‘Esperanto-kamp’ behoren of minstens over Esperanto schrijven;
- pag. 31: over het Grin-report;
- pag. 32: 3.2 Propaedeutic Approach met op
- pag. 33: - 4 Best practice examples; Hier gaat het over: - het Paderborn-experiment van professor Helmar Frank; - het Springboard to Languages/S2L-project dat onder supervisie van de University of Manchester staat; - Belangrijke bibliografie;
- pag 45: In: 6.4.6 Less-Widely Used Languages – spoken and taught gaat het over het toeristische Pasporta Servo;
- pag.69: Annex 6.5 BEST PRACTICE EXAMPLES handelt over: Springboard to Languages;
- pag. 72-74: WORKING GROUP ON TRANSLATION AND TERMINOLOGY - Group Members’ Position Papers - Contribution from EEU/European Esperanto Union: Traduttore, traditore?
Wij hopen, geachte mevrouw Helsen, geachte mevrouw Van Campenhout, dat deze gegevens de vraag van GO! voldoende beantwoorden. Uiteraard blijven wij steeds bereid om bijkomende informatie te verstrekken.
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Cc: "Leo Cooman" <leo.de.cooman@telenet.be>, "Pirlot Germain" <gepir.apro@telenet.be>, "Kristin Tytgat" <kristin.tytgat@skynet.be> guy@tegenbos.be Verzonden: Zaterdag 15 oktober 2016 21:25:30 Onderwerp: Strategie ter verbetering van het leren van talen
Beste mevrouw Helsen, Beste mevrouw Van Campenhout,
Er kwamen drie thema’s aan bod. Het derde thema lijkt ons interessant in verband met het lopend onderzoek in de Vlaamse Commissie voor Onderwijs naar de didactische mogelijkheden van het Esperanto in het talenonderwijs.
Wij sturen u deze bijkomende informatie (zie bijlage) in de hoop dat ze kan bijdragen aan het onderzoek.
Verklaring van de Internationale Conferentie over Taalpolitiek:
Perspectieven van talige communicatie in de EU
Nitra, Slowakije, 28-29 juli 2016
Thema 1: Betrokkenheid van de burger.
Maatregelen om te verzekeren dat de EU-instanties informatie over hun activiteiten en programma’s in een breed spectrum van Europese talen zouden verspreiden en dat toegang tot de instanties niet beperkt zou blijven tot 1 of 2 bevoorrechte talen. (Auteur: Seán Ó Riain et al.)
Thema 2: Meertaligheid in de economie en in de maatschappij.
Sociale uitsluiting vermijden en versterken van de interne markt. (Auteur: Michele Gazzola et al.)
Thema 3:Educatieve integratie
Maatregelen nemen om:
(a) het leren en het gebruik van kleine/naburige talen te bevorderen;
(b) de thuistalen van de leerlingen te ondersteunen, en
(c) het leren van talen sterker te verbinden met de evolutie van een Europese identiteit en solidariteit. (Auteur: Seán Ó Riain et al.)
Context
De Europese Raad van Barcelona heeft in 2002 aanbevolen dat alle EU-burgers tenminste drie talen zouden leren, de formule 1+2 (moedertaal + 2). Het Verslag aan de Europese Commissie van het ECSPM (European Civil Society Platform on Multilingualism) rapporteerde dat het Engels de eerste vreemde taal is die door de grote meerderheid van Europese burgers geleerd wordt. Het verslag identificeerde deze overheersing van het Engels als een kernfactor die de wens om de tweede en volgende vreemde taal te leren, verzwakt.
Het onderwijzen van vreemde talen levert niet de verwachte resultaten op. Hoewel velen geloven dat de kennis van het Engels als eerste vreemde taal zich uitbreidt, toont Eurobarometer aan dat in 2005-2011 in de hele EU het percentage van hen die beweren een vreemde taal te spreken, in feite afgenomen is van 28% 1 naar 25%2 . Volgens SurveyLang 20123 gebeurde het testen van de taalkennis slechts op het B2-niveau, omdat zij die het C1-niveau bereiken een kleine minderheid vormen, in de grootteorde van 1%.
Het is duidelijk dat er ruimte is om het leren van talen te verbeteren. Er is ook nood aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijk element in het onderwijs van Europese burgers om de bijdrage van de Europese integratie aan de vrede te illustreren.
Strategie ter verbetering van het leren van talen
De eerste aanbeveling van het ECSPM in de educatieve sectie is de volgende: het Platform beveelt een empirisch onderzoek aan in basisscholen van enkele lidstaten om vast te stellen welke vreemde taal het meest waarschijnlijk het leren van een volgende taal zal aanmoedigen en ook zal bijdragen tot de prioriteit van het strategisch plan ‘Europa 2020’: de 15 % vroege schoolverlaters te reduceren tot 10 %³
Het is de bedoeling de resultaten van het leren van de tweede taal te testen in die scholen waar de eerstonderwezen vreemde taal het Engels, het Frans, enz. is. Er wordt algemeen aangenomen dat eender welke tweede geleerde taal helpt bij het leren van een volgende taal. Dat is het propedeutisch effect.
Omdat de tijd voor onderwijs in scholen kort is, is het zinvol de tijd die men besteedt aan het leren van talen zo goed mogelijk te gebruiken. De taal op zich, gebruikt voor propedeutische doelen, is minder belangrijk dan het feit dat haar structuur moet aanzetten tot snel en gemakkelijk leren om zo de motivatie voor latere taalstudie te verhogen. Bijvoorbeeld: een taaloriëntatiecursus van 50-100 uur over de basisgrammatica van Esperanto en de 500 meest gebruikte stammen, hebben al interessante resultaten opgeleverd in Groot-Brittanië4 en elders, zoals professor Renato Corsetti5 beschreef. Een dergelijke cursus zou daarom moeten deel uitmaken van de hogervermelde testen die het ECSPM aanbeveelt.
Aanbeveling
De Conferentie van Nitra beveelt dus aan:
1/ de hogervermelde aanbeveling van het ECSPM in enkele basisscholen in deVisegrad-landen 4+ uit te werken om objectief uit te testen welke eerste vreemde taal op de efficiëntste wijze het latere leren van talen verbetert;
2/ te beginnen met de uitwerking van een voorgesteld gemeenschappelijk educatief element om de bijdrage van Europese integratie aan de vrede te illustreren.
Het 101ste Esperantowereldcongres ging dit jaar van 23 tot 30 juli door in de Slovaakse stad Nitra. Er waren 1253 aanwezigen uit 60 landen.
Bij de opening van de Conferentie over Taalpolitiek hield Europees Commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid, Vytenis Andriukaitis (Litouwen), volgende toespraak, in het Esperanto! Hij is daarmee de eerste EU-commissaris die officieel de internacia lingvo gebruikt. Noem dit gerust een historische gebeurtenis!
*****************
Ik ben heel verheugd hier te zijn in Nitra voor deze belangrijke conferentie over taalcommunicatie in de EU, en ik dank de organisatoren voor het geleverde werk in het voorbije jaar. De drie onderwerpen van de conferentie zijn bijzonder actueel in het huidige Europa. Te weten: burgerengagement en veeltaligheid, economische integratie en veeltaligheid en onderwijs en verbeterd taalonderricht.
Europese integratie werd soms bekritiseerd als zogezegd te ver van de burgers; dat het gaat over economie in plaats van over burgers; dat het mislukt is in het aanspreken van de burgers op het emotionele niveau. De groei van eurosceptische politieke bewegingen in de laatste jaren kan grotendeels een gevolg zijn van sterke nationale identiteiten tegenover de Europese identiteit, die zwak of onbestaande is.
Burgers beschouwen de veeltaligheidspolitiek van de EU als zwak omdat ze in het praktische leven vaak verplicht zijn in hun contacten met EU-instellingen slechts één of twee overheersende talen te gebruiken. Dit leidt tot toenemende vervreemding van de EU bij burgers, wier taal niet ruim gebruikt wordt door de EU-instellingen. Zo’n ongelijkheid zou niet mogen bestaan. Veeltaligheid is een kernwaarde van de EU omdat ze vertegenwoordigd wordt in het hart van het devies van de Europese Unie: eenheid in verscheidenheid.
De vier vrijheden, die van bij het begin centraal stonden in het Europese project – het vrij bewegen van goederen, personen, diensten en kapitalen – impliceren allemaal uitwisseling tussen sprekers van verschillende talen, hetzij rechtstreeks, hetzij met hulp van professionele vertalers en tolken. Feítelijk zijn we allemaal anders, maar eígenlijk zijn we allemaal gelijk. Elk land heeft zijn eigen culturele identiteit, verschillende culturele minderheden en vaak niet slechts één officiële taal, maar ook meerdere verschillende vreemde talen binnen zijn grondgebied. En die bontheid maakt ons verschillend, maar ook gelijk, tenminste indien het gaat over onze rechten en kansen.
Veeltaligheid is essentieel om non-discriminatie te verzekeren in de behandeling van EU-burgers, en om te verzekeren dat alle talen die binnen de EU gesproken worden, grote en kleine, nationale, regionale en minderheidstalen, op gelijke manier gerespecteerd en beschermd worden. Elke taal is een centraal element in de identiteit van zijn spreker. Ongeveer 18 % van de hele EU-bevolking heeft het Duits als moedertaal; minder dan 1 % spreekt Litouws, mijn moedertaal. Maar dat is niet belangrijk voor mij. Het Litouws is de taal en de manier van denken waarin ik opgegroeid ben; het is het eerste paar lenzen waardoor ik de wereld leerde bekijken.
Ik moet u eraan herinneren dat de Europese Unie een mooi vredesproject is. In 2012 kreeg de EU de Nobelprijs voor de vrede wegens het promoveren en het herstellen van de vrede, de democratie en de mensenrechten in Europa. De veeltaligheid in de EU zou een voorbeeld kúnnen en moéten zijn voor het streven naar leven in vrede en verscheidenheid. Er bestaan natuurlijk meerdere landen die twee of drie officiële talen hebben, zoals België, Finland of Ierland. Soms speelt elk van die talen een verschillende rol, maar het bestaan zelf van zulke veeltaligheid is een evidente uitdrukking van democratie. Overigens worden in het Europese Parlement en in de Europese Raad alle 24 talen ten volle gebruikt.
In de Europese Commissie hebben we drie werktalen, maar veel documenten worden ook in alle overige EU-talen vertaald. Om de taaldiversiteit in de EU te bewaren gebruiken wij in de Europese instellingen veel vertaling. Het is natuurlijk niet mogelijk elk document en elk nieuws dat de Europese Commissie publiceert, in 24 talen te vertalen. Nochtans is de meerderheid van de informatie die het algemene publiek aanbelangt, zoals het portaal van de Openbare Gezondheid, dat mijn eigen diensten beheert, beschikbaar in alle of het merendeel van de officiële talen.
Maar zelfs met de steeds toenemende kansen om gemakkelijk begrijpbare informatie te voorzien voor iedereen, moeten wij blijven onthouden dat kennis van andere talen in een concurrerend milieu een aanzienlijk voordeel geeft. Het is derhalve belangrijk dat meerdere talen onderwezen worden op school. Leerlingen moeten ook taalvaardigheden en een open houding tegenover talen verwerven, die het hun zullen mogelijk maken hun taalkennis levenslang verder te ontwikkelen.
De Europese Unie steunt het taalonderwijs financieel en zij erkent ook het belang van taalverscheidenheid door het onderwijs, zowel van grote als van kleine talen, te ondersteunen. Wij helpen de lidstaten via het ondersteunen van activiteiten van gezamenlijk leren, die de uitwisseling van goede leermethodes vergemakkelijken, zodat er initiatieven kunnen ontstaan zoals die, welke u hier ziet. Wij helpen ook via financiering door Erasmus+ en via meerdere andere middelen.
De samenwerking tussen lidstaten op het gebied van taalonderwijs en studie wordt zeer verwelkomd door de Europese Commissie. De vaardigheid te communiceren in meerdere talen is een deel van het sleutelproject Competence Framework for Lifelong Learning, dat de Commissie zal herzien en versterken als een onderdeel van de Agenda van Vaardigheden, die iets meer dan een maand geleden aangenomen werd.
Al deze vermelde maatregelen zijn essentieel, want ze komen niet alleen tegemoet aan de de noden van Europeanen die uit een veranderende maatschappij komen, maar ze kunnen ook bijdragen tot meer integratie. Bijvoorbeeld: het project MIME (Multlingvismo, Inkludo kaj Moviĝemo en Eŭropo - Veeltaligheid, Integratie en Mobiliteit in Europa), gecoördineerd door de Universiteit van Genève en door Professor Grin, stellen een wetenschappelijke ondersteuning ter beschikking met als doel aan te tonen dat integratie en migratie volledig samenvallen met het huidige, veeltalige Europa. We moeten dus gedurig de beste methodes van taalonderwijs overal in de EU bevorderen. We moeten ook alle beschikbare middelen overwegen om die doelen te bereiken.
Gelieve mij dan toe te staan mijn toespraak voort te zetten met mijn persoonlijke mening over een andere zaak, die al te vaak vergeten wordt, maar even belangrijk zou kunnen zijn: Esperanto.
Voor mij persoonlijk heeft Esperanto een duidelijk verband met de strijd tegen dwang. In de Sovjetperiode was het gebruik van Esperanto een verzet tegen de heersende Russische taal, die men ons dwong te gebruiken. In de dissidente beweging stelde ik voor in plaats daarvan Esperanto te spreken, als symbool van humanisme en democratie. Als jonge man leerde ik die taal omdat ik geïnspireerd was door de interne idee ervan: het ideaal van een wereld in vrede.
Het idealisme van Doctor Ludoviko Zamenhof, die het Esperanto ontwierp, wordt vaak verkeerd begrepen. Hij bedoelde: vrede, gebaseerd op gelijke rechten en rechtvaardigheid. Esperanto is maar een middel, zij het een zeer belangrijk middel, om dit ideaal te helpen bereiken. Dit ideaal past volledig in het doel van de Europese Unie, dat men wel eens beschrijft als het succesrijkste vredesproject ooit. Het bracht aan de 28 EU-landen de langste periode van vrede in de geschiedenis.
Zoals Umberto Eco ooit schreef, kan het leven van Zamenhof voor ons een inspiratie zijn. Hij sprak vloeiend vele talen en was zo een goed voorbeeld van veeltaligheid in de praktijk, een veeltaligheid die de EU nastreeft. Toch werd zijn hele leven beheerst door passie om de menselijke gelijkwaardigheid te verdedigen, door te vermijden dat de sterken hun taal opdringen aan de anderen. Hij begreep dat die wederkerige erkenning van gelijke mensenrechten voor alle burgers nodig is voor een duurzame vrede.
Een interessant boek van dr. Ulrich Lins, La danĝera lingvo [De gevaarlijke taal], beschrijft de pogingen van de regimes van Hitler en Stalin om het Esperanto uit te roeien. Hitler haatte die "kunstmatige taal, uitgedacht door een Jood", en schrijft dat zelfs letterlijk in Mein Kampf. Stalin begreep dat de rechtstreekse internationale communicatie, die mogelijk is door Esperanto, zijn eigen propaganda snel zou kunnen ondergraven. Beide regimes vermoordden vele Esperantisten en men kan zeggen dat een taal, waarvoor mensen gestorven zijn, wortelt in de menselijke geschiedenis en niet meer als "kunstmatig" beschouwd kan worden.
Ik zou graag enkele misverstanden over Esperanto rechtzetten. Sommigen zeggen: "Esperanto heeft geen cultuur." Wie zo denkt, is zozeer gebonden aan de idee van een nationale cultuur, aan een nationalistisch concept, dat hij niet in staat is zich een taal in te beelden, wier cultuur gemeenschappelijk zou zijn voor het hele mensdom. Nochtans heeft Esperanto alles wat de meest geëvolueerde nationale talen hebben: poëzie, theater, fictie en non-fictie, uitstekende vertalingen uit de beste wereldliteratuur, geschreven door moedertaalsprekers van die taal. Esperanto heeft gedurende zijn bijna 130-jarig bestaan en ontwikkeling zijn eigen rijke originele cultuur geschapen, waaraan alle gebruikers bijdragen uit verschillende naties en bevolkingsgroepen van de wereld: deze cultuur werd werelderfgoed.
Esperanto is op vele vlakken een bondgenoot van kleine talen. Het maakt communicatie mogelijk over de hele planeet. Zijn zeer efficiënte grammatica en woordenschat maken het mogelijk dat men het heel snel leert, in ongeveer een tiende van de tijd die nodig is om eender welke nationale taal te leren. Bovendien versnellen en verbeteren de propedeutische kwaliteiten van Esperanto, die dikwijls in de praktijk getest werden, de latere studie van andere talen. Zijn woordenschat is hoofdzakelijk Hindo-Europees en zijn syntaxis heeft veel gemeen met talen die zo verschillend zijn als het Fins, Hongaars, Turks en Mandarijn-Chinees. Zo is het een ideale springplank voor de studie van andere talen. Dit fenomeen zal meer in detail besproken worden in onze conferentie.
Het Engels is zeer nuttig en wereldwijd verspreid maar het kan nooit de gelijkheid verschaffen in de communicatie, die het Esperanto geeft: iedereen aanvaardt het leren van een gemakkelijke, neutrale taal en vermijdt op die manier het imperialisme van één nationale taal, dat levenslange, onverdiende privilegies geeft aan moedertaalsprekers en op onbillijke wijze de meerderheid van het mensdom voortdurend benadeelt. Zelfs de vurigste Esperantisten verlangen niet dat het andere talen zou vervangen. Zamenhof schreef poëzie in het Jiddisch, zijn moedertaal, en in het Russisch, de taal waarin hij studeerde. Hij vertaalde het hele Oude Testament uit het Hebreeuws naar het Esperanto. Als dichter was Zamenhof zich ten volle bewust van de onvervangbare waarde van elke menselijke taal. Door het Esperanto vonden de literaire meesterwerken van mijn Litouws, en andere kleine talen, zoals het Hongaars, het Kroatisch en het Slovaaks, hun weg naar het Chinees en het Japans, en droegen zo bij tot internationaal begrip, wat essentieel is voor vrede.
Binnen de EU zou een rol voor Esperanto kunnen helpen een Europese identiteit te versterken en zo de EU efficiënter te maken in haar rol van bewerker van vrede in Europa en in de hele wereld. De EU en Esperanto zetten zich beide in voor het realiseren van vrede, rechtvaardigheid en non-discriminatie. De EU is zich helemaal niet bewust van het ruime potentiaal dat Esperanto biedt om burgers meer tot elkaar te brengen en zodoende de Europese integratie te helpen bevorderen. Het verbeteren van de talige communicatie is een proces dat te vergelijken is met de algemene vooruitgang van de Europese integratie, gebaseerd op de ideeën van Robert Schuman en voor het eerst uitgedrukt op 9 mei 1950: "Europa zal niet plots gemaakt worden, of volgens één enkel plan. Het zal opgebouwd worden via concrete realisaties, die eerst een feitelijke solidariteit zullen scheppen."
Op een gelijkaardige manier zal Esperanto niet plots vooruitgaan, maar via de vrijwillige beslissingen van enkele lidstaten om het een plaats te geven in hun leerplannen, in het begin als hulpmiddel voor het leren van talen in het algemeen. De V4, [de Visegrádgroep, de 4 Visegrád landen] zitten in een ideale positie om deze eerste stap te zetten in het kader van hun reeds goed geëvolueerde samenwerking op andere vlakken.
Ik hoop dat de conferentie van Nitra, voortbouwend op de conferentie van Bratislava in 2006, een belangrijke rol zal spelen in de versterking van de veeltaligheid en het verzekeren van het praktisch gebruik van al onze talen. Laat ons het gemeenschappelijk doel van het Esperanto en van de Europese Unie nooit vergeten: VREDE.
Het heeft wat tijd gevergd om uw antwoord met enkele medewerkers te bespreken. Wat uw eerste vraag betreft: meer info over het Multlingva-akceliloproject (MAP), kan ik u het volgende meedelen.
De heer Zlatko Tišjlar, auteur van het MAP, heeft me laten weten dat zijn project op de tweede plaats gestrand is in de beoordeling door het Kroatisch EU-agentschap en bijgevolg niet in aanmerking komt voor subsidiëring. Er was maar financiering voor één project voorzien. Daarom zond hij me het dossier zoals hij het in maart 2016 in het kader van het door de E.U. gefinancierde Erasmus+ programma had ingediend (*). Hij gaf me nog mee dat Europees Commissaris Andriukaitis(**) bereid was/is het project te steunen.
Wij hebben ook nog enkele Esperanto-experten gecontacteerd die, desgewenst, meer informatie kunnen geven over bestaande leerplannen en opleidingen voor leraars.
Zsófia Kóródy (Hongarije)
- gaf gedurende 16 jaar Esperantoles in het Németh László Gimnazio van Budapest, waar Esperanto een keuzevak is;
- was gedurende een bepaalde tijd vakspecialiste voor Esperanto bij het Hongaars Ministerie voor Onderwijs;
- werkt in het Germana Esperanto-Centro van Herzberg am Harz met een Duits team aan een modulair opleidingssysteem voor leraren.
Márta Kovács (Hongarije):
- zeer competent wat betreft het officieel Esperanto-onderwijs in de Hongaarse scholen;
- lerares Frans.
Katalina Kováts (Polen)
- vice-redactrice van Internacia Pedagogia Revuo (IPR), het tijdschrift voor Esperantoleraren;
- beheert http://edukado.net/, het forum voor leraren, cursusbegeleiders en ‘zelfstudenten’; - het thema van haar doctoraatswerk was: "De propedeutische waarde van het Esperanto".
Wij hebben alle begrip voor het feit dat het nog niet duidelijk is in welke context u dit gegeven moet plaatsen en beseffen maar al te goed dat er nog een lange, moeilijke weg te gaan is.
Uw voorstel om contact op te nemen met de verschillende onderwijskoepels en de onderwijsinspectie deed me echter wel de wenkbrauwen fronsen en dit om verschillende redenen.
1/ De instanties die u vernoemt zijn mij (en ook de heer Leo De Cooman met wie ik in dezen nauw samenwerk) totaal onbekend terwijl ze bij wijze van spreken tot uw dagelijkse ‘biotoop’ horen. Ik weet dus in de verste verte niet wie ik moet contacteren, laat staan: hoe ik hen moet overtuigen om met ons in overleg te gaan. Hierover zou ik graag wat meer uitleg vernemen.
2/ Ik noch de heer De Cooman zijn voldoende onderlegd om op dit niveau een gesprek te hebben met vakmensen uit de onderwijswereld. Wij zijn geen onderwijsexperten. Met de hulp van de Vlaamse Esperantobond zijn we daarom op zoek gegaan naar iemand die hiertoe én bekwaam én bereid is. We kwamen terecht bij mevrouw Kristin Tytgat, docent vreemde talen aan de V.U.B. Gezien haar tijd beperkt is, stelt ze wel als voorwaarde dat wij het voorbereidend werk doen.
Geachte mevrouw Van Campenhout, mag ik hopen dat ik hiermee een afdoend antwoord gegeven heb op uw vragen? Uiteraard zijn wij steeds bereid tot het verstrekken van verdere informatie.
Vriendelijke groet,
Dan Van Herpe
Wouwerstraat 160
2300 Turnhout
(*) Zie bijlage: MAP
(**) Zie bijlage: Eŭropa Bulteno, p. 1-5 en bijlage: Historische toespraak, wat de vertaling is van de tekst in bijlage 1.
Ik heb uw opmerkingen bij ons voorstel voorgelegd aan mevrouw Helsen; we zullen zelf initiatief nemen om de koepels, pedagogische begeleidingsdiensten,… te contacteren met de vraag of ze bereid zijn tot een gesprek.
Wat ik even wilde polsen: mag ik hierbij ter info ook documenten bezorgen die u me reeds bezorgde of is het eerder wenselijk voor u dat dit materiaal niet verspreid wordt en ik me ‘beperk’ tot een korte situatieschets?
Ook van harte dank voor uw antwoord en het begrip voor ons standpunt wat het contacteren van de officiële instanties betreft.
Uiteraard mag u alle reeds verstrekte informatie gebruiken en verspreiden. Ik vind dit zelfs zeer wenselijk. Gezien slechts zeer weinig mensen objectief over het Esperanto geïnformeerd zijn, is het verstrekken van ruime informatie geen overbodige luxe: eerst kennis, dan wijsheid!
Intussen hebben we de door u bezorgde documentatie en informatie verder doorgenomen.
Het lijkt echter wenselijk om toch over verdere informatie te beschikken, onder meer ook over het Multlingva akcelilo-project, waarvan u ons reeds een beknopte beschrijving bezorgde. We hebben uiteraard alle begrip en respect voor het werk van de auteurs, die hier ongetwijfeld heel veel tijd en energie gestopt hebben, maar misschien is het mogelijk om hier dieper op in te gaan, eens dit project verder gevorderd is?
Voor ons is het op dit moment een beetje onduidelijk of we dit gegeven moeten plaatsen in een context van eindtermen of zelfs binnen het geheel van de hervorming van het secundair onderwijs. Dit is bovendien iets, waar mevrouw Helsen zeker niet in haar eentje – en ook niet vanuit het Vlaams Parlement – beslissingen kan nemen.
Zij wil jullie daarom voorstellen om contact op te nemen met de verschillende onderwijskoepels en de onderwijsinspectie en eventueel een overleg te plannen om dit verder door te spreken, mét deskundigen rond de tafel. Mevrouw Helsen is evenwel zeker bereid hierbij dan ook aanwezig te zijn en dit mee verder op te volgen.
Subject:Lerarenopleiding: waarom, hoe, waar? - prof. Ilona Koutny
Geachte mevrouw Helsen,
In mijn mail van 24/06/2016: Esperanto in het onderwijs?, gaven wij u, op uw vraag, onze visie op het implementeren van Esperanto in het onderwijs en het daarmee gepaard gaande lerarenprobleem.
De opleiding van leraren Esperanto is ook een zorg in het Esperanto-milieu. In het driemaandelijks tijdschrift Internacia Pedagogia Revuo (IPR) van de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj(ILEI) staat op pagina’s 4-9 een bijdrage van Dr.Ilona Koutny, professor Interlinguïstiek aan de Universitato Adam Mickiewicz (UAM) in Poznan (Polen): Instruista trejnado: kial, kiel, kie? - Lerarenopleiding: waarom, hoe, waar? (http://ilei.info/pdf/Ipr162rete_elibre_wehdwhnfuil.pdf)
In de tweede paragraaf op pag. 6 erkent zij het probleem.
Er is een tekort aan Esperanto-leraren die bevoegd zijn om in scholen Esperanto te onderwijzen. Als in een land het Ministerie van Onderwijs zou beslissen Esperanto in te voeren, al was het maar als experiment in enkele scholen, zou het een probleem zijn om voldoende gekwalificeerde leraren te vinden.
Professor Koutny omschrijft wat een Esperanto-leraar moet kennen, over welke vaardigheden hij moet beschikken en waar (in Polen) een universitair diploma/getuigschrift kan behaald worden. Het laatste jaar van de driejarige opleiding Interlinguïstiek aan de UAM is een taalpedagogisch specialisatiejaar, bedoeld als lerarenopleiding. Hieraan kunnen kandidaat-Esperanto-leraren, samen met de derdejaarsstudenten Interlinguïstiek, deelnemen. Na aflevering van een eindwerk over gramatiko, literaturo, movado kaj kulturo en deelname aan het eindexamen kunnen ze een ILEI-diploma behalen. Dit is het hoogst haalbare niveau wat een diploma van Esperanto-leraar betreft.
Professor Koutny meldt verder nog dat men in Polen ook via het internet (Edukado.net), onder degelijke begeleiding, een lerarenopleiding kan volgen. Hier is echter een lokale (in Poznan), vervolledigende, praktische opleiding nodig voor het behalen van een attest.
Ook in het Germana Esperanto-Centro van Herzberg am Harz kan men via een modulair systeem een diploma behalen dat voldoet aan de normen van het Germana Esperanto-Instituto.
Er zijn nog andere, minder hoogwaardige, opleidingssessies in het kader van ILEI-activiteiten. Professor Koutny stelt echter dat het nodig is de diverse programma’s op een hoog universitair niveau te harmoniseren zodat het ILEI-diploma kwalitatief verzekerd blijft.
Mogen wij hopen dat deze aanvullende informatie een bijkomende stimulans is voor uw onderzoek naar de algemeen vormende waarde en de didactische mogelijkheden van het Esperanto in het onderwijs?
Taaldemocratie 
Onderwijs in de eigen taal (hier dus het Nederlands) en daarnaast ook in een taal als het Esperanto zou inderdaad het beste zijn.