Seksuoloog en psychotherapeut Wilfried Van Craen schreef boek over gekke liefde en liefdevolle gekte
NVT - Liefde doet je hart sneller slaan en brengt je hoofd op hol. Maar soms doet liefde de stoppen ook echt doorslaan. Psychotherapeut en seksuoloog Wilfried Van Craen legde het gedrag van erotomanen, stalkers, geobsedeerde geliefden en love junkies onder de loep en schreef er een boek over. Eline Bergmans
Bloemblaadjes tellen of je geliefde wel echt van je houdt. Aan een sjaal ruiken om te controleren waar je partner geweest is. De mailbox van je lief nakijken. Wie verliefd is, doet dwaze dingen. Maar wanneer wordt het echt ongezond? Hoe ver mag je jezelf wegcijferen voor je een pathologische liefdesjunkie wordt? Psychotherapeut en seksuoloog Wilfried Van Craen schreef er een boek over. 'De grens tussen gezonde en ongezonde liefde is niet zo gemakkelijk te trekken. Verliefdheid is bijvoorbeeld altijd een beetje waanzin. Als je niet weet dat iemand verliefd is, zou je zeggen: Die mens draait door, bel een ziekenwagen!'
Hoe komt dat die gekte wel maatschappelijk aanvaard is?
Wilfried Van Craen: 'Verliefdheid is de enige aanvaarde toestand waarin emotie de rede mag overstijgen. Mensen die verliefd zijn, zijn zo gek als een achterdeur. Wie verliefd is, verliest contact met de realiteit en het enige wat de persoon nog interesseert, is of zijn geliefde evenveel van hem houdt. Maar verliefdheid wordt ook alleen maar als 'normaal' getolereerd als ze beperkt blijft in tijd, dominantie en wederzijdsheid. Dat is een belangrijk verschil met de echte liefdeszieken. De ziekelijke minnaar denkt het amper of nooit, maar bij de gezonde minnaar komt de gedachte wel eens op dat hij gek aan het worden is.'
Kan iedereen gek worden van de liefde?
'Liefdesgekte is des mensen. Het kan iedereen overkomen en dat trof me in het onderwerp. Al zijn er natuurlijk bepaalde factoren die mensen vatbaarder maken. De eventuele trauma's in de kindertijd spelen een belangrijke rol. Erotomanie of liefdeswaan is de meest pathologische vorm van liefdesgekte. Het is een psychotische toestand waarbij iemand zich heel sterk gaat inbeelden dat een andere persoon verliefd is. Het bizarre is dat de erotomaan niet in eerste instantie verliefd is op jou, maar ervan overtuigd is dat jij verliefd bent op hem of haar.'
'Die wanen blijven vaak een leven lang duren en zijn moeilijk te behandelen, omdat de zieke zijn waan zo sterk gelooft dat hij geen probleem ziet. Léa-Anna B., een patiënte van de Franse psychiater Gaëtan de Clérambault, is daar een beroemd voorbeeld van. Zij dacht in het begin van de vorige eeuw de koning van Engeland verliefd was op haar en reisde vaak naar Londen om aan de beweging van de gordijnen in Buckingham Palace zijn boodschappen te interpreteren. Ze was ervan overtuigd dat hij niet aan zijn liefde toegaf door zijn functie en omdat hij getrouwd was.'
Dat denken misschien wel meer mensen.
'Dat klopt en daarom vind ik het onderwerp ook zo interessant. Liefde en waanzin liggen niet zo ver uit elkaar. Alleen worden die redeneringen bij pathologisch zieken systematisch. Ze gaan je leven beheersen. En dat is ook zo bij de twee andere vormen van liefdesgekte die ik onderscheid: obsessie en verslaving. Obsessionele minnaars bevinden zich in een tunnel. Ze idealiseren hun geliefde. Of het zijn vaak narcistische persoonlijkheden die niet in staat zijn om te gaan met afwijzing. Om hun geliefde terug te krijgen, nemen ze vaak hun toevlucht tot stalking of agressie. De laatste groep liefdesgekken zijn de verslaafden, de zogenaamde junkies of love, die zo bang zijn de ander te verliezen dat ze die op allerlei manieren trachten te controleren.'
Hoe genees je liefdesgekken?
'Een behandeling bestaat - afhankelijk van de vorm - uit psychotherapie en medicijnen. Maar de erkenning van het probleem is essentieel. Zeker bij erotomanie is dat niet evident.'
Waarom worden zoveel meer vrouwen waanzinnig gek?
'Misschien hebben vrouwen meer een passionele roeping dan mannen. Ze kunnen soms een levenslange passie koesteren voor die ene, onbereikbare figuur. Mannen hebben eerder een roeping om kruisvaarder te worden, of vliegtuigpiloot. (lacht) Bij erotomanen en liefdesverslaafden vinden we meer vrouwen. Bij obsessionele minnaars is het aantal vrouwen en mannen ongeveer gelijk, maar er is wel een overwicht aan mannen als het om obsessionele minnaars gaat die eerst een relatie hadden. Vaak kunnen ze heel moeilijk verkroppen dat die wordt afgebroken en gaan dan aan het stalken.'
Bestaat er een remedie om gezond verliefd te blijven?
'Een boeiend leven leiden. Het is belangrijk om ook passies te ontwikkelen op andere gebieden dan de liefde. Want zoals ondertussen genoegzaam bekend is, is al die passie heel boeiend, maar ook erg vermoeiend. En vooral heel dominant. Het is fijn om een grote passie mee te maken, maar er vallen nog zoveel andere zaken te ontdekken.'
Wilfried Van Craen, Gek van liefde, Uitg. Van Halewyck, 19,95 euro, www.wilfriedvancraen.tk. Eline Bergmans
Beyonce was de grote winnares tijdens de 52ste uitreiking van de Grammy Awards, de jaarlijkse prijsuitreiking voor populaire Amerikaanse muziek. De R&B-zangeres won er in totaal zes, waaronder de Grammy voor 'Beste nummer van het jaar'. De 28-jarige zangeres-actrice was genomineerd voor 10 Grammys.
'Single Ladies' won de Grammy voor het beste nummer van het jaar en het beste R&B-nummer. Beyonce won ook beste hedendaagse R&B album, beste vrouw R&B, beste zangeres in de categorie pop en beste traditionele R&B performance voor At Last, dat ze zong op de inauguratie van president Obama.
Lady Gaga mocht de op televisie uitgezonden show openen met haar hit Poker Face, dat de award voor de beste dance-opname won. Haar album The Fame was het beste dance album.
De Kings of Leon kregen de Grammy voor het beste rocknummer en het beste groepsoptreden, waarmee ze Bruce Springsteen, U2, Pearl Jam en Green Day achter zich lieten.
De jonge countryzangeres Taylor Swift kreeg de prijs voor het beste album van het jaar voor 'Fearless'. Swift, 20 jaar, moest het opnemen tegen 'I Am... Sasha Fierce' van Beyonce, 'The E.N.D.' van Black Eyed Peas, 'The Fame' van Lady Gaga en 'Big Whiskey and the Groogrux King' van Dave Matthews Band.
Er is nog steeds geen akkoord over een sociaal plan bij de Tiense lampenfabrikant Havells Sylvania Lighting Belgium. Het aantal aangekondigde ontslagen (182) zou wel iets lager kunnen liggen.
Bijna vier maanden nadat de directie van de Tiense lampenfabricant Sylvania aankondigde dat 182 van de vierhonderd werknemers mogen uitkijken naar een andere job, verlopen de onderhandelingen bijzonder stroef. Dat zeggen de vakbonden. ‘Wij zijn vragende partij voor een brugpensioen op vijftig jaar, om het aantal gedwongen ontslagen zoveel mogelijk te beperken', zegt vakbondsafgevaardigde Patrick Schouters (ACV). ‘Maar de directie wil niet verder gaan dan de leeftijd van 54 of 55. Er is ook nog onenigheid over de premie voor wie vrijwillig wil vertrekken. De directie wil ook niet ingaan op de syndicale eis voor werkzekerheid tot eind 2011 voor het personeel dat blijft.'
Wel positief: er zullen wellicht minder mensen moeten afvloeien dan eerder was aangekondigd. De directie is op vraag van de vakbonden immers bereid werk maken van tewerkstellingsmaatregelen. Ook hierover wordt nog onderhandeld. ‘Wij pleiten voor uitbreiding van tijdskrediet en mogelijkheden tot arbeidsduurvermindering', zegt Schouters. ‘We willen ook een pool van tijdelijk werkloze werknemers vormen.' Donderdag gaan de onderhandelingen verder.
Onderhandelingen bij Sylvania verlopen stroef
Tienen - Vandaag 11 februari wordt er verder gepraat over de afvloeiingen bij Sylvania. Het gaat onder andere over alternatieven voor een aantal van de ontslagen.
Bijna vier maanden nadat de directie van de Tiense lampenfabricant Havells Sylvania Lighting Belgium aankondigde 182 van de circa 400 jobs te schrappen - 125 arbeiders en 57 bedienden - is er nog steeds geen akkoord over een sociaal plan voor dit collectief ontslag. De onderhandelingen verlopen volgens de vakbonden bijzonder stroef.
'Wij zijn vragende partij voor een brugpensioen op 50 om het aantal gedwongen ontslagen zoveel mogelijk te beperken, maar de directie wil niet verder gaan dan de leeftijd van 54 of 55. Er is ook nog onenigheid over de premie voor wie vrijwillig wil vertrekken. De directie wil vooralsnog ook niet ingaan op de syndicale eis voor werkzekerheid tot eind 2011 voor het personeel dat blijft', aldus vakbondsafgevaardigde Patrick Schouters (ACV).
Er zullen minder mensen moeten afvloeien dan eerder was aangekondigd. De directie is op vraag van de vakbonden immers bereid werk maken van tewerkstellingsmaatregelen maar ook hierover wordt nog onderhandeld. 'Wij pleiten voor uitbreiding van tijdskrediet en mogelijkheden tot arbeidsduurvermindering en voor de vorming van een pool van tijdelijk werkloze werknemers', aldus Schouters aan Belga. Raymond Billen
Het nieuwe vrachttoestel 747-8 van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing heeft maandag zijn eerste testvlucht gemaakt. Problemen deden zich niet voor. De start moest wel even worden uitgesteld als gevolg van zware bewolking en mist.
De 747-8 steeg op vanaf het vliegveld Paine Field nabij Seattle en maakte een vlucht van ongeveer vier uur. De komende weken volgen nog een aantal testvluchten.
De 747-8 is een uitgebouwde en gemoderniseerde versie van de 747-400 Jumbo Jet. Het vrachttoestel heeft een maximum startgewicht van 442 ton en een reikwijdte van meer dan 8100 kilometer. Het is het grootste toestel dat Boeing ooit heeft gebouwd. De ontwikkeling van de 747-8 duurde een jaar langer dan oorspronkelijk gepland, wat Boeing veel geld kostte.
De eerste vrachtvliegtuigen moeten vanaf eind dit jaar worden afgeleverd. De eerste leveringen van de passagiersversie (747-8 Intercontinental) staan gepland voor eind 2011. De catalogusprijs van het nieuwe vliegtuig bedraagt ongeveer 310 miljoen dollar (227 miljoen euro).
De passagiersversie kan 467 reizigers vervoeren over een afstand van 15.000 kilometer. De 747-8 wordt een concurrent van de Airbus A380. De Europese dubbeldeksjumbo kan meer dan vijfhonderd passagiers vervoeren en in bepaalde opstellingen zelfs achthonderd. jns (anp, dpa)
Bijna 40 Belgische wielerwedstrijden bedreigd door BTW-controles
De wortels van de Vlaamse wielersport zijn bedreigd. Organisatoren van kermiskoersen en criteriums kijken plots tegen een BTW-schuld van tienduizenden euro aan. 'Dit kan de doodsteek zijn.' Bert Heyvaert en Hugo Coorevits
Carlos Demeulemeester, secretaris van Gullegem Koerse, zit met de handen in het haar. Deze winter bleek plots dat hij ergens '20.000 euro of meer' tevoorschijn moet toveren. Niet omdat de vorige editie mislukte of omdat hij een knullig beleid voerde. Neen, de wet schrijft dat voor. Meer bepaald artikel 56 paragraaf 2 van het BTW-wetboek.
Daarin staat dat een kleine onderneming geen BTW moet betalen zolang de jaaromzet niet meer dan 5.580 euro bedraagt. Is die echter hoger, dan wil Vadertje Staat zijn deel. 'Die wet bestaat al lang, maar wij waren ons daar niet van bewust', zegt Demeulemeester. 'Het merendeel van de kermiskoersen is gegroeid uit het verenigingsleven. Dat begint klein, elk jaar komen daar wat coureurs bij en uiteindelijk denk je: Jawadde, we zijn goed bezig. Maar je bent je totaal niet bewust van die BTW-drempel. Tot we deze winter hoorden dat we al jaren niet in orde zijn.'
Het ministerie van Financiën besliste immers om - geheel volgens de wet - controles te gaan uitoefenen op wielerwedstrijden. Na overleg met de Belgische Wielrijdersbond KBWB werd beslist om enkel te focussen op wedstrijden waar profrenners aan de start staan. Maar zelfs dan bleek er nog een gigantisch probleem. Van de 84 organisaties bleken er maar liefst 37 niet in orde met de BTW-regel, hoofdzakelijk kermiskoersen en criteriums. En wat het allemaal nog erger maakt: de regel geldt met terugwerkende kracht van drie jaar. De totaalprijs van de schuld - boetes worden niet uitgeschreven - kan zo al snel oplopen tot 15 à 20.000 euro. Te betalen tegen 31 maart.
Bakkersboekhouding
Is er een oplossing? Ja. In theorie. De organisatoren kunnen teruggaan naar hun sponsors met nieuwe contracten, inclusief 21 procent BTW. In principe geen probleem voor de sponsor, want als zelfstandige kan hij dat aftrekken van de belastingen. Een nuloperatie dus. 'In de praktijk is dat echter niet haalbaar', zegt Demeulemeester. 'Stel je eens voor: een bakker die twee jaar geleden 100 euro gesponsord heeft, moet plots 121 euro betalen. Terwijl dat al ingeschreven staat in zijn boekhouding en volledig afgehandeld is. Die bakker zal mij de volgende keer graag zien komen. Neen, als we dat moeten doen, verliezen we 70 tot 80 procent van de sponsors.'
Heel wat organisatoren zien de toekomst dus heel somber in. Zelfs Willy Hamerlinck uit Heusden, nochtans het 'WK van de kermiskoersen'. 'Uren lag ik er al van wakker', zucht hij. 'Een heel jaar door werk je aan die koers. Dag in, dag uit. En dan hoor je zoiets. Pfff... Natuurlijk vrees je even dat de boeken toe moeten, maar ik reken erop dat wij het nog wel overleven. Voor kleinere koersen kan dit echter de doodsteek zijn.'
Veldrijden al aangepakt
Eén geluk: als er aan het Vlaamse patrimonium geraakt wordt, zijn er altijd redders in nood. Politici met name. Vorige week was er een parlementaire vraag van Ludo Van Campenhout (Open VLD) en Kristof Waterschoot (CD&V) in verband met de controles. Antwoord van minister van Financiën Didier Reynders (MR): 'Ik ben steeds bereid om een contact te organiseren met organisatoren om een oplossing te vinden en de toekomst van deze wedstrijden te verzekeren.'
Ideale oplossing voor de organisatoren is een 'retroactief gedoogbeleid'. 'Laat ons gerust voor het verleden, vanaf nu doen we alles om in orde te zijn', stelt Demeulemeester voor. Maar evident is dat niet. 'Ten eerste zijn er al enkele wedstrijden wél in orde', zegt Jos Smets van de KBWB. 'Waarom hebben die al jaren betaald als nu toch alle schuld zomaar kwijtgescholden wordt? Bovendien zijn net dezelfde BTW-controles vorig jaar al uitgevoerd in het veldrijden. Daar hebben ook heel wat organisatoren een schuld moeten ophoesten. Sommigen werden bovendien beboet. Toch is er geen enkele veldrit van de kalender verdwenen. Al vrees ik dat dat met de wegkoersen wel eens anders zou kunnen zijn.' Bert Heyvaert en Hugo Coorevits
BRUSSEL - Brussels Airlines biedt door het winterweer reizigers met een vliegtuigticket voor vandaag de mogelijkheid aan om hun ticket om te ruilen voor een andere datum of een latere vlucht. Die actie geldt bovendien ook voor reizigers die woensdag hun vlucht gemist hebben door problemen op de weg.
Dat meldt de luchtvaartmaatschappij woensdag in een persbericht. Brussels Airlines onderneemt naar eigen zeggen voor de vierde keer deze actie door de extreme weersomstandigheden deze winter in België.
Reiziger kunnen voor meer informatie terecht op het nummer 078/18.88.89.
Door de sneeuwval deze ochtend zat het verkeer helemaal in de knoop. Om 08.40 uur stond er een ongeziene file van 950 kilometer. Rond de middag stond er nog altijd 260 kilometer file. De federale politie meldt intussen dat in Wallonië vrachtwagens van meer dan 3,5 ton de snelwegen niet meer op mogen.
Het fileleed van deze ochtend was ongezien, meldt Touring. Het vorige filerecord is nog maar enkele weken oud, en bedraagt 520 kilometer. Het nieuwe record is dus bijna een verdubbeling. Volgens Marc Van Damme, verantwoordelijke verkeersinformatie bij de VAB is het fileleed te vergelijken met het ergste op de Franse wegen tijdens de zomer. 'Dit is vergelijkbaar met 1 augustus in Frankrijk.'
In de provincie Antwerpen raadt de politie vrachtwagenchauffeurs aan om de snelwegen te mijden. In Wallonië is er zelfs een verbod afgekondigd.
Alle records verbroken
De sneeuwval begon in het westen van het land en trok verder landinwaarts. Om 06.00 uur woensdagochtend stond er al 50 kilometer file, het dubbele van normaal. Vanaf 06.45 uur explodeerde de filelengte: om 07.00 uur werd de kaap van 300 kilometer overschreden, tegen 70 kilometer normaal.
Het fileleed vertaalde zich in files op de E314 en E40 naar Brussel, en de E313, E34 en E19 naar Antwerpen. De ring rond Antwerpen en Brussel zat potdicht. Vrachtwagens stonden vast in tunnels en op hellingen. Om 07.20 uur werd het vorige filerecord (520 kilometer) verbroken, om 8.40 uur werd een piek van 948 kilometer file genoteerd. Op een totale lengte van 3.170 kilometer snelweg betekent dit dat op bijna een derde van het snelwegennet file stond. Sommige bestuurders waren meer dan drie uur onderweg.
De top drie van fileleed bestaat nu uit ogenblikken waar het verkeer door onverwachte sneeuw werd lamgelegd. Volgens Touring was het fileleed nog erger geweest indien de sneeuw niet op een woensdag was gevallen. Op maandagen, dinsdagen en donderdagen staan er gemiddeld meer files.
Het Vlaams Verkeerscentrum raadt iedereen die niet echt de weg op moet aan om thuis te blijven. Verwacht wordt dat de problemen gans de voormiddag blijven duren. Wellicht zullen veel auto’s ook in panne raken op de weg.
Wat u moet weten wanneer u nog eens grijze garnalen eet
Het is een Vlaamse publiekslieveling: crangon crangon, de noordzeegarnaal of de grijze garnaal. De geirnoard of gryze geirnoard mocht u ze in haar moedertaal willen bestellen aan onze kust. De noordzeegarnaal is momenteel niet bedreigd. En Vlaamse vissers hebben de jongste jaren flinke inspanningen gedaan om dat zo te houden. Maar jammer genoeg is dat slechts het begin van een lang, complex, maar boeiend verhaal.
De grijze garnaal is zowat het veldrijden op het buffet van het zeerijk. Belgen en Nederlanders zijn er dol op. Duitsers, Engelsen, Noord-Fransen en Denen lusten ze ook nog wel en de rest van de wereld "does not give a fuck" zoals een Engelse trawlerman het ons schetste.
Het moet gezegd: de Vlaamse garnaalvissers doen de jongste jaren erg hard hun best om hun imago te verbeteren en een beter en duurzaam product af te leveren, zonder additieven. Zo is er de Purus-garnaal, gevangen in onze wateren.
Feit is dat als ze vier jaar geleden hun lot niet in eigen handen hadden genomen, de Vlaamse garnaalvissers waarschijnlijk niet meer zouden bestaan. Door het oprichten van een coöperatieve vloeien de opbrengsten terug naar de vissers, die gegarandeerd een minimumprijs krijgen voor hun garnalen, zelfs wanneer de marktprijs keldert.
De methode met de garnaalpulskor moet een alternatief vormen voor de traditionele garnaalvangst. Die levert immers een aanzienlijke bijvangst aan kleine visjes op en zorgt bovendien voor een gevoelig verlies aan tong en schol. De garnaalpulskor laat de garnaal door kleine elektrische prikjes opspringen, zodat die kunnen opgevangen worden door een net dat boven en niet op de bodem vist.
Niemand weet eigenlijk waarom de grijze garnalen begin 2008 plots verdwenen, net zo min als er een echt sluitend antwoord is op de vraag waarom er in het najaar van 2009 in overvloed waren. Volgens sommige wetenschappers is het water van de zee te warm geworden, waardoor de garnaal naar koelere, voedingsrijkere oorden verhuisd is. De vissers zagen het anders: de grijze garnalen waren opgegeten door de vissen die ze niet meer mogen vangen orakelden enkele onder hen in de krant. Het was dus eigenlijk de schuld van de wetenschappers.
De enige echte duurzame oplossing, zeker voor de Noordzee, is een moratorium op visvangst. Dat moratorium moet toelaten dat het evenwicht zich in de compleet leeggeplunderde en omgeploegde Noordzee herstelt. Om dat echt goed te doen, moet zo'n totaal visverbod minstens vier jaar duren. Zo'n moratorium klinkt onwaarschijnlijk nu. Maar als het er niet van komt, dan zullen dieren zoals garnalen straks het enige zijn dat nog uit onze zeeën wordt gehaald.
Waarom naar Marokko? Omdat volgens de sector de prijs van de grijze garnaal zou verdrievoudigen mocht ze in België of Nederland worden gepeld. Een geoefende hand doet ongeveer een uur over het pellen van een kilo grijze garnalen en houdt dan 300 gram over.
Elke week rijden tientallen vrachtwagens naar Marokko met pelgarnalen in de koeling. De trip duurt zes dagen, en in principe zijn de noordzeegarnalen dus al zeker tien dagen oud voor ze consument bereiken. Per jaar komt vanuit de pelstations ongeveer negen miljoen kilo noordzeegarnalen terug naar de verwerkende bedrijven in Nederland.
Om het bacteriële bederfproces tegen te gaan wordt voornamelijk benzoëzuur (E210) gebruikt. Benzoëzuur is als conserveermiddel omstreden, omdat het onder bepaalde omstandigheden in combinatie met ascorbinezuur (vitamine C) deels kan worden omgezet in het giftige benzeen. Benzeen is een carcinogene stof. Blootstelling aan hoge doses benzeen leidt tot chromosomale afwijkingen en schade aan de beenmergcellen, maar niet rechtstreeks tot leukemie.
Een aantal jaar geleden ontdekten journalisten van het Nederlandse blad Vrij Nederland dat "de handelaren erg ver gaan in het beschermen van de markt en er niet voor terugdeinzen om vissers en ambtenaren te intimideren". De groothandelaars sleurden Vrij Nederland voor de rechter. En verloren de zaak. Volgens de rechter mochten de journalisten schrijven dat "deze oligopolie-houders de prijzen voor de vissers kunstmatig laag en voor de consumenten hoog houden, het gebruik van pelmachines tegenhouden, de smaak verpesten en de gezondheid bedreigen
Er is geen enkel zeeproduct waar de Vlaming meer geld aan geeft. In 2004 was dat gemiddeld 10 euro per persoon per jaar voor gepelde grijze garnalen en nog eens drie euro aan ongepelde in de winkel. Wat we aan tomate-crevettes in restaurants spenderen zit daar niet eens in.
Op twee staan overigens mosselen, op drie gerookte zalm en op vier verse (nu ja) kabeljauw. Al bij al kochten we per persoon gemiddeld voor 121 euro aan vis, garnalen en mosselen in de winkel.
Noordzeegarnaal is als veldrijden "De Belgische grijze noordzeegarnaal is een onovertroffen lekkernij" pochen ze met recht en rede op de site van het VLAM, het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing, dat ons gisteren overigens opbelde wegens niet echt gelukkig met deze reeks op HLN.BE die "de visserij in een slecht daglicht stelt."
De grijze garnaal is zowat het veldrijden op het buffet van het zeerijk. Belgen en Nederlanders zijn er dol op. Duitsers, Engelsen, Noord-Fransen en Denen lusten ze ook nog wel en de rest van de wereld "does not give a fuck" zoals een Engelse trawlerman het ons schetste. Dat weerspiegelt zich dan ook in de cijfers. Met een jaarlijkse aanvoer van 25 tot 35.000 ton verbleekt de noordzeegarnaal in bij wat er wereldwijd aan andere garnalen wordt gevist: 3,4 miljoen ton.
Imago Op dit moment zijn er nog zo'n twintigtal Belgische kotters die op grijze garnalen vissen. Vijf jaar geleden telde de Vlaamse garnaalvloot nog meer dan 30 schepen. In totaal vissen 600 boten in Europa op noordzeegarnalen.
Het moet gezegd: de Vlaamse garnaalvissers doen de jongste jaren erg hard hun best om hun imago te verbeteren en een beter en duurzaam product af te leveren, zonder additieven. Zo is er de Purus-garnaal, gevangen in onze wateren.
Purus Een deel van de Vlaamse garnaalvissers koos er in 2006 voor om hun product als erkend streekproduct op de markt te brengen, onder de merknaam Purus. Van een Purus weet je zeker dat ze niet langer dan 24 uur aan boord van een schip geweest is, en dat ze 6 tot 8 dagen goed blijft zonder de toevoeging van kleur- en smaakstoffen of chemische bewaarmiddelen. Ze worden verpakt onder beschermende atmosfeer, wat er op neerkomt dat gewone lucht vervangen wordt door een mengsel van koolzuurgas en stikstofgas. Klinkt gevaarlijk, maar is het absoluut niet.
Lot Feit is dat als ze vier jaar geleden hun lot niet in eigen handen hadden genomen, de Vlaamse garnaalvissers waarschijnlijk niet meer zouden bestaan. Door het oprichten van een coöperatieve vloeien de opbrengsten terug naar de vissers, die gegarandeerd een minimumprijs krijgen voor hun garnalen, zelfs wanneer de marktprijs keldert.
85 procent komt uit buitenland Visserij in Vlaanderen is een kmo-activiteit. De sector is goed voor amper 0,04 procent van het bruto nationaal product. De zeevisserij telt hooguit 900 werknemers, van wie 700 erkende zeevissers. Het aandeel van Vlaanderen in het Europese visquotum bedraagt 2,3 procent, wat ons niet echt tot een grote 'player' maakt.
De Belgische vissers zijn gespecialiseerd in tong en schol, die ze vooral vangen in de Ierse Zee. Maar de aanvoer van verse vis in de havens van Zeebrugge, Oostende en voor een klein deel in Nieuwpoort (garnalen) betekent nog geen 15 procent van het totale visverbruik in België. Die consumptie bedroeg in 2007 nog 769 miljoen euro of acht keer meer dan de omzet van de Vlaamse visserij (90 miljoen euro). De Belg eet dan ook in hoofdzaak gekweekte en/of ingevoerde vis.
Per dag verbruikt een boot 4.000 liter diesel De Vlaamse vissers beschikken over een beperkte zone aan eigen territoriale wateren. Ze moeten dan ook naar de vrije visgronden uitwijken, onder meer de Ierse Zee. Dat kost twee dagen extra varen. Elke dag verbruikt een boot gemiddeld 4.000 liter diesel.
Het zal dus moeten komen van niche-producten, zoals de duurzame, dicht bij huis gevangen garnaal. De vissers zijn zich bewust van een nieuwe generatie consumenten die niet om het even wat in hun mond stoppen, en als ze iets eten willen weten dat ze daarmee de toekomst van hun kinderen niet torpederen. Een mooi initiatief is bijvoorbeeld het project 'pulskor'. De pulskor De methode met de garnaalpulskor moet een alternatief vormen voor de traditionele garnaalvangst. Die levert immers een aanzienlijke bijvangst aan kleine visjes op en zorgt bovendien voor een gevoelig verlies aan tong en schol. De garnaalpulskor laat de garnaal door kleine elektrische prikjes opspringen, zodat die kunnen opgevangen worden door een net dat boven en niet op de bodem vist.
De resultaten zijn bemoedigend, maar ver van ideaal. De bijvangst is met 35 procent afgenomen, maar ze is er nog wel. En het project is, in alle eerlijkheid, niet echt uit zorg voor het milieu ontstaan, maar uit een harde economische realiteit. Door het feit dat de garnaalvisserij zoveel bijvangst genereert, worden de quota voor platvissen naar beneden bijgesteld. In 2006 betekende dat bijvoorbeeld dat er 15 procent minder schol en 5 procent minder tong mocht worden opgehaald uit de Noordzee, net de twee favoriete 'targets' van de Vlaamse vloot.
Fijn, maar klein Een ander, wat ons betreft bijzonder lovenswaardig initiatief, is op ieder doosje garnalen zetten van welke boot en schipper ze komen en wanneer de garnalen gevangen werden. Dat is iets wat op elk zeeproduct moet komen. Technologisch een koud kunstje vandaag de dag.
De kleinschaligheid van de Vlaamse garnaalvisserij maakt ze wel erg kwetsbaar. Dat bleek begin 2008, toen de vangst gewoonweg stopgezet moest worden wegens geen garnalen. Niemand weet eigenlijk waarom de grijze garnalen plots verdwenen, net zo min als er een echt sluitend antwoord is op de vraag waarom er in het najaar van 2009 in overvloed waren.
Schuld van de wetenschappers Volgens sommige wetenschappers is het water van de zee te warm geworden, waardoor de garnaal naar koelere, voedingsrijkere oorden verhuisd is. De vissers zagen het anders: de grijze garnalen waren opgegeten door de vissen die ze niet meer mogen vangen orakelden enkele onder hen in de krant. Het was dus eigenlijk de schuld van de wetenschappers. U kunt er eens mee lachen, maar in feite is dit een griezelige filosofie, en eentje die we tegenkwamen in alle vissersgemeenschappen, de hele wereld rond.
Moratorium Het doet in ieder geval twijfelen aan de oprechtheid van de vissers voor een echt duurzame aanpak van hun beroep. De hierboven aangehaalde pogingen van de Vlaamse vissers kunnen we alleen maar aanmoedigen, maar het blijft zo dat elke vorm van commerciële bodemvisserij anno 2010 leidt tot de uitroeiing van volledige ecosystemen. De enige echte duurzame oplossing, zeker voor de Noordzee, is een moratorium op visvangst.
Oesters Dat moratorium moet toelaten dat het evenwicht zich in de compleet leeggeplunderde en omgeploegde Noordzee herstelt. Om dat echt goed te doen, moet zo'n totaal visverbod minstens vier jaar duren. Dat zou kunnen toelaten dat de wilde oesterbedden een kans hebben op terugkeren. Die 'vergeten' oesterbedden waren de basis waarop de rijkdom van de Noordzee ontstond. Op kaarten uit de 19de eeuw staan natuurlijke oesterbedden van 200 kilometer lang voor de kust van Nederland en Duitsland. De bodemvisserij had ze al compleet verwoest voor het begin van WO II.
Met de oesterbedden verloor de Noordzee voor een groot stuk de capaciteit om zichzelf te reinigen. Ze werd ook de troebele, modderige zee die we nu kennen. Doordat er minder zonlicht tot de bodem geraakte, verdween ook de rest van de bodemflora, en veel van de beesten die daar leefden. Vissersboten die met sleepnetten de bodem omploegden versterkten dat effect alleen maar. Ze bannen is dan ook vanzelfsprekend wil zo'n moratorium enig nut hebben. Anders begint alles gewoon opnieuw.
Zo'n moratorium klinkt onwaarschijnlijk nu. Maar als het er niet van komt, dan zullen dieren zoals garnalen straks het enige zijn dat nog uit onze zeeën wordt gehaald.
Hollanders De aanvoer van de relatief koosjere Vlaamse garnalen, 266 ton in 2008, 200 ton in 2007, dekt in de verste verte niet de vraag naar de lekkernij. Zeker 3.500 ton wordt ingevoerd, voornamelijk uit Nederland. Bij meer dan 90 procent dus van de door ons geconsumeerde grijze garnalen, kunnen flink wat vragen worden gesteld. Die garnalen liggen vaak al vier dagen op de boot voor ze gelost worden.
En dan gaan ze richting Marokko om gepeld te worden. Er zijn ondertussen pelmachines met redelijke resultaten, maar die zijn nog niet performant genoeg om die trip naar het lageloonland te vermijden.
Waarom Marokko? Waarom naar Marokko? Omdat volgens de sector de prijs van de grijze garnaal zou verdrievoudigen mocht ze in België of Nederland worden gepeld. Een geoefende hand doet ongeveer een uur over het pellen van een kilo grijze garnalen en houdt dan 300 gram over.
Uit en thuis in zes dagen Onder Nederlands management zijn inmiddels meer dan 4.000 pelsters in Marokkaanse ateliers aan de slag. Elke week rijden tientallen vrachtwagens naar Marokko met pelgarnalen in de koeling. De trip duurt zes dagen, en in principe zijn de noordzeegarnalen dus al zeker tien dagen oud voor ze consument bereiken. Per jaar komt vanuit de pelstations ongeveer negen miljoen kilo noordzeegarnalen terug naar de verwerkende bedrijven in Nederland.
Additieven à gogo Garnalen die gevangen zijn, krijgen zwarte vlekken. Om deze verkleuring tegen te gaan, wordt vaak natriummetabisulfiet (E223) toegevoegd. In américain, gehakt en andere vleeswaren is dat al sinds 1998 in België verboden. In 2005 ontdekte Test Aankoop overigens dat het nog steeds in één staal gehakt op zes sulfiet aanwezig was. Op schaaldieren mag het gek genoeg nog wel gebruikt worden.
E210 Om het bacteriële bederfproces tegen te gaan wordt voornamelijk benzoëzuur (E210) gebruikt. Benzoëzuur is als conserveermiddel omstreden, omdat het onder bepaalde omstandigheden in combinatie met ascorbinezuur (vitamine C) deels kan worden omgezet in het giftige benzeen. Benzeen is een carcinogene stof. Blootstelling aan hoge doses benzeen leidt tot chromosomale afwijkingen en schade aan de beenmergcellen, maar niet rechtstreeks tot leukemie.
E201, E211 & E223 Naast benzoëzuur wordt om bederf van grijze garnalen te voorkomen sorbinezuur (E200), de zouten kaliumsorbaat (E201, tegen schimmelvorming) en natriumbenzoaat (E211), en het eerder al aangehaalde E223 gebruikt. E211 is het natriumzout van benzoëzuur en evenzeer kankerverwekkend in combinatie met ascorbinezuur. Onderzoekers van de Sheffield Universiteit brengen het gebruik van natriumbenzoaat daarnaast in verband met celbeschadigingen en ADHD. Het wordt ook in België nog gebruikt in sommige frisdranken.
E330 en E621 E201, E211, E200 en E223 werken effectiever in een zuur milieu. Daarom voegt men ook citroenzuur (E330) toe aan gepelde garnalen. Ook E621, de smaakversterker mononatriumglutamaat, wordt al wel eens aan gepelde garnalen toegevoegd. E621 wordt in verband gebracht met hoofdpijn, tintelingen, versnelde hartslag en maag- en darmklachten.
Van mononatriumglutamaat wordt ook wel beweerd dat het slecht is voor de hersenen. Het zou mee verantwoordelijk zijn voor vele van de gevallen van ADH, ADHD, PDD-NOS en autisme. Wetenschappelijk is daar nog geen sluitend bewijs voor.
Antibiotica Er is zelfs al chlooramfenicol gevonden in grijze garnalen. Chlooramfenicol is een synthetisch antibioticum met ernstige bijwerkingen, en wordt daarom in de geneeskunde vooral gebruikt bij levensbedreigende infecties zoals cholera. Het kan leiden tot misvormde baby's en orgaanfalen.
Op het pakje De normen voor additieven in grijze garnaal worden afgesteld op een bewaartijd van 20 dagen onder gekoelde omstandigheden. Het gebruik van deze additieven moet steeds vermeld staan op het etiket van gepelde garnalen, maar bij niet gepelde garnaal die in bulk verkocht wordt, heeft men er als consument het raden naar.
Controle Bedrijven moeten door middel van geregelde zelfcontrole kunnen bewijzen dat ze zich aan de EU-verordeningen voor voedselveiligheid houden. Onaangekondigde controles worden uitgevoerd door het Federaal Voedselagentschap (FAVV) en de consumentenorganisatie Test Aankoop. Ze toetsen af op wat toegelaten is. Wat niemand echter weet, is wat al die additieven op lange termijn met je doen als ze zich opstapelen in je lichaam.
Intimidatie Een aantal jaar geleden ontdekten journalisten van het Nederlandse blad Vrij Nederland dat "de handelaren erg ver gaan in het beschermen van de markt en er niet voor terugdeinzen om vissers en ambtenaren te intimideren". De groothandelaars sleurden Vrij Nederland voor de rechter. En verloren de zaak. Volgens de rechter mochten de journalisten schrijven dat "deze oligopolie-houders de prijzen voor de vissers kunstmatig laag en voor de consumenten hoog houden, het gebruik van pelmachines tegenhouden, de smaak verpesten en de gezondheid bedreigen".
Prijsafspraken De Europese Unie heeft de noordzeegarnalenhandel ook in het vizier. Tot twee keer toe de afgelopen tien jaar beschuldigde ze een aantal garnalenproducenten ervan de garnaalprijs kunstmatig hoog te houden door afspraken daarover te maken. Ze liet invallen uitvoeren bij verschillende producenten in Nederland, Duitsland en Denemarken.
"Angst regeert bij vissers" "De garnalensector is net het Wilde Westen. De angst regeert. Vissers leveren aan vaste handelaren omdat ze bang zijn dat ze anders hun garnalen niet kwijt kunnen", getuigden betrokkenen in de Nederlandse pers. De Europese Commissie verdenkt een aantal garnalenhandelaren van het kunstmatig hoog houden van de prijs door het maken van afspraken. Volgens de kartelwaakhond werden de te vangen hoeveelheden van tevoren afgesproken en werd ook bepaald voor welke prijs de grijze garnalen zouden worden verkocht.
De prijs zakte daarna flink, waardoor veel garnalenvissers veel meer gingen aanvoeren. Dat drukte de prijs nog meer. "En toen kwamen de groothandelaren met contracten", vertelt een garnalenvisser. "Zij boden 30 tot 40 eurocent per kilo ongepelde garnalen meer voor de contractgarnalen dan voor de garnalen die via de veiling werden verhandeld."
"Ze willen het zelf" Volgens de betrokken groothandelaren is het juist de wens van de vissers zelf om op contract te vissen: "Ze stellen jaarlijks een visplan op waarbij een en ander wordt verdeeld. We bepalen samen met de vissers de prijs en hebben een garantieprijs waar we niet onder gaan. Als vissers niet gelukkig zijn met de gang van zaken, dan kunnen ze zo het contract opzeggen. We hebben dit systeem nu een jaar of vier en het werkt heel goed."
Op de garnalenboten klinkt dat enigszins anders: "De angst regeert. Veel vissers zijn bang dat ze hun garnalen niet kwijtraken als ze ze niet aan een van de grote spelers verkopen. Dus kiezen ze voor zekerheid." (mvl)
De vakbonden van de politie breiden de stakingsaanzegging die eerder werd ingediend voor de zes Brusselse politiekorpsen, uit naar het hele land. Dat deelde Jan Adam, secretaris van ACV Openbare Diensten, woensdag mee namens het gemeenschappelijk vakbondsfront.
"De huidige stakingsaanzegging wordt ingetrokken en er wordt een nieuwe stakingsaanzegging ingediend voor het hele grondgebied", zei Adam. "Dat wil zeggen dat we binnen de veertien dagen weer aan tafel moeten zitten om te onderhandelen. Als er dan geen resultaat is, komen er acties." "Concrete maatregelen zijn er niet" Adam zei dat er tijdens het onderhandelingscomité, waar naast de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken ook de politietop vertegenwoordigd was, naar het personeel toe enkel "op lange termijn" toezeggingen werden gedaan. "Maar concrete maatregelen zijn er niet."
Adam maakt zich vooral ongerust over de afbouw van het personeel, die zou verdergezet worden. Het is nog niet duidelijk wanneer het nieuwe onderhandelingscomité zal plaatsvinden.
De vakbonden van de politie hadden twee weken terug een stakingsaanzegging ingediend voor het personeel van de Brusselse politiekorpsen. Ze klaagden de veiligheidsproblematiek aan in Brusselse probleemwijken.
Philip Van Hamme van de politievakbond NSVP had eerder al verklaard dat de maatregelen om de onveiligheid in Brussel aan te pakken een "broekzak-vestzak-operatie" wordt. Hij noemde de maatregelen rond de aanwerving van Brusselse agenten "een maat voor niets". (belga/mvdb)
Politici dringen aan op heropening station Kumtich
Tienen - Volksvertegenwoordigers Katrien Partyka (CD&V) en Marcel Logist (SP.A) vragen aan de NMBS de heropening van de treinhalte te Kumtich.
Volgens een recente verklaring van de NMBS wordt op lijn 36 Tienen-Leuven enkel een nieuw station te Haasrode-researchpark gepland. Voor de heropening van andere haltes zoals Lovenjoel of Kumtich zou er volgens een studie van de NMBS onvoldoende reizigerspotentieel zijn.
Dat vernemen federaal volksvertegenwoordiger en eerste schepen Katrien Partyka en Vlaams volksvertegenwoordiger en burgemeester Marcel Logist . Zij zijn vragende partij voor de heropening van de halte in Kumtich. In opdracht van de Provincie en De Lijn Vlaams-Brabant werd in 2008 reeds een zeer grondige studie verricht naar trein-en-bus op de as Leuven-Tienen-Landen . De studie kwam tot de conclusie dat er een nieuw station moet komen te Haasrode en dat Lovenjoel en Kumtich heropend moeten worden omdat er voldoende reizigerspotentieel is.
'De Provincie en De Lijn werkten erg professioneel. Zo werd voor elk bestaand station onderzocht van waar de abonnees komen, en of eventuele nieuwe (of heropende) stations voldoende reizigerspotentieel hebben. Als uit zo een studie blijkt dat er een nieuw station moet komen te Haasrode Researchpark en dat Lovenjoel en Kumtich heropend moeten worden, kan je er wel van op aan dat de voorstellen echt wel haalbaar zijn', zegt Katrien Partyka.
'Kumtich werd in het Ruimtelijk Structuurplan Tienen geselecteerd als een belangrijke woonkern, reden waarom ook de heropening van de treinhalte er voorzien werd door de stad. Er is ongetwijfeld een belangrijk klantenpotentieel voor treinreizigers te Kumtich. De investeringskost is beperkt, er is bijvoorbeeld al een voetgangerstunnel onder de sporen', stelt Marcel Logist.Raymond Billen
Brussels Airlines richt nieuwe maatschappij op in Congo
Brussels Airlines gaat in de lente van volgend jaar een nieuwe luchtvaartmaatschappij oprichten in Congo. De werktitel van de nieuwe maatschappij is Korongo. Ze zal opereren vanuit Lubumbashi, de tweede stad van Congo en hoofdstad van de zuidelijke provincie Katanga. Marinus Sven, de verantwoordelijke van Brussels Airlines in Kinshasa, bevestigt het project, "dat wel nog in de studiefase zit", zo wordt benadrukt.
Betrouwbaar alternatief De maatschappij zou vanuit Lubumbashi vluchten inleggen naar verschillende steden in Centraal-Afrika met aansluitingen via Kinshasa naar Brussel. Lubumbashi is geografisch een belangrijke locatie om zaken te doen en als startpunt voor binnenlandse vluchten, volgens Marinus Sven. In een eerste fase zou de maatschappij over één Boeing 737 beschikken. Later komen er nog een aantal kleinere passagiersvliegtuigen bij. De bedoeling is een alternatief te bieden voor de lokale, vaak onbetrouwbare maatschappijen die op de zwarte lijst van de Europese Unie staan.
Volgens de plannen moet de maatschappij in het voorjaar van 2010 operationeel zijn. Het project zou kunnen rekenen op de medewerking van de overheden van België en Congo.
Stille dood Met Korongo is Brussels Airlines niet aan zijn proefstu. Een eerder soortgelijk project, AirDC, stierf anderhalf jaar geleden een stille dood nadat de investeerders, Brussels Airlines en de Congolese luchtvaartmaatschappij Hewa Bora Airlines, het niet eens raakten over de verdere plannen. (belga/vsv/eb)
NAVO waarschuwt taliban én Afghaanse burgers voor zwaar offensief
KABOEL - De NAVO heeft de taliban-strijders in Afghanistan dinsdag opgeroepen de wapens neer te leggen en burgers gewaarschuwd 'zich schuil te houden', nu Amerikaanse en Afghaanse troepen zich voorbereiden op een groot offensief in de provincie Helmand, in het zuiden van het land.
De burgerchef van de NAVO, Mark Sedwill, zei dat de autoriteiten voorbereid zijn op een grote toestroom van vluchtelingen uit Marjah, de grootste stad in Helmand waar nu nog de taliban de dienst uit maken.
Inmiddels zouden zeker 164 gezinnen het gebied hebben verlaten. Een Afghaans gezin bestaat gemiddeld uit zes personen. In het gebied wonen rond de tachtigduizend mensen. Volgens getuigen weerhouden de taliban mensen ervan te vluchten. Mensen die dinsdagochtend met wat bezittingen de stad wilden verlaten, kregen van de opstandelingen te horen dat ze beter naar huis konden terugkeren omdat op en langs de uitgaande wegen mijnen waren neergelegd.
Sedwill zei dat er voorbereidingen zijn getroffen om na de militaire operaties de openbare diensten in het gebied te verbeteren en het gezag van de Afghaanse regering te herstellen. Gedacht wordt dat de opstandelingen in dit gebied voet aan de grond konden krijgen wegens onvrede onder de burgerbevolking over corruptie in de regering van president Hamid Karzai en het falen van diezelfde regering om openbare voorzieningen aan te leggen na acht jaren van verwoestende oorlogvoering. loa (ap)
