Wat in feite geldt voor alle fotografie, gaat zeker ook op voor straatfotografie. Het belangrijkste is niet de camera of de lens, maar wat zich afspeelt in het hoofd van de fotograaf. Mensen op straat fotograferen is nu gemakkelijker dan enkele jaren geleden. Op ieder hoek van de straat hangt immers een bewakingscamera en iedereen onder de 25 loopt de hele dag te filmen of foto's te maken met zijn of haar mobieltje. Mensen zijn dus veel meer gewend dat ze in beeld komen dan vroeger.
Een goede start van straatfotografie is het fotograferen van mensen die ingespannen naar iets kijken of met iets bezig zijn. Ze hebben meestal absoluut niet in de gaten dat iemand anders intussen een foto maakt. Deze foto (niet gecropt) is gemaakt met een 85mm lens, hetgeen betekent dat de afstand heel kort was. Maar wie voorzichtiger wil beginnen, kan ook rustig gebruik maken van wat meer tele, zoals een 200mm lens.
Een zeer goede collega-fotograaf schreef naar aanleiding van "straatfotografie I" het volgende: "hoe zit het met de privésfeer van die mensen? ik heb het er moeilijk mee om mee te doen aan fotowedstrijden met foto's zonder toestemming"
Over de privésfeer kan ik kort zijn; het is in vrijwel alle landen momenteel zo dat je zonder enig probleem foto's mag maken van mensen in een openbare ruimte. Daar is geen enkele toestemming voor nodig. Wat nog niet wil zeggen dat het netjes zou zijn om mensen te fotograferen in een compromiterende situatie.
Het verhaal wordt anders als je met een gemaakte foto zomaar mee gaat doen aan een fotowedstrijd. Ik zal dat toelichten met een voorbeeld dat ik een jaar of twee geleden meemaakte. We hadden toen een lokale wedstrijd met een paar mooie prijzen. voor de drie winnaars. Een vriend van mij had ook meegedaan, was niet bij de winnaars, maar onverwacht werd zijn foto door de jury uitgekozen als niet passend in de vereiste onderwerpen, maar wel "opmerkelijk". Het gevolg was dat ook zijn foto in de kranten werd gepubliceerd bij de verslaggeving van de wedstrijd. Niet lang nadien kreeg hij te maken met een advokaat die namens de gefotografeerde man, iemand zonder werk maar wel geld rook, met een claim dreigde. Ook al had hij niets gewonnen, het feit dat hij mee had gedaan aan de wedstrijd en dus kans had gemaakt op een prijs, leek voldoende aanleiding tot een stevige claim. Uiteindelijk is het niet zover gekomen, maar het heeft wel heeft veel negatieve energie gekost, alsmede de kosten voor zijn eigen advokaat die hij had moeten inhuren om de claim af te wentelen. Zodra de gemaakte foto dus gekoppeld kan worden aan het maken van winst (bijv. fotowedstrijd, publiceren in een eigen fotoboek) is het zeer verstandig om dit vooraf goed te regelen met de betrokkene.
Straatfotografie is vooral een kwestie van durven en daadwerkelijk doen. Maar dat valt in het begin echt niet mee. Je bent bang dat mensen het zien en boos zullen worden. Misschien word je wel gedwongen om de foto's te wissen of nog erger: je camera raakt beschadigd in een handgemeen. Om maar niet te spreken van torenhoge claims aan je broek vanwege het schenden van de privacy. Het zijn de gebruikelijke gedachten van mensen die nog nooit de stap naar straatfotografie hebben durven zetten.
Dit keer geef ik een andere tip om eens voorzichtig wat uit te proberen. Daarvoor is het wel nodig om naar een toeristische plek te gaan. U weet wel, zo een selfie-spot. Mensen gaan daar voor een bekend gebouw of monument staan en nemen dan een foto van zichzelf of laten dat iemand uit de groep doen. Loop er naartoe en ga rustig min of meer achter of als u durft zelfs een beetje naast degene te staan die de foto neemt. En druk dan met een brede glimlach ook de knop van uw eigen camera in. Voor u het weet hebt u daarmee uw eerste foto gemaakt van wildvreemde mensen op straat. Mocht u dit niet kunnen lezen, dan bent u mogelijk onverhoopt toch het ziekenhuis in geslagen. Ik wens u dan heel veel succes met uw tweede poging tot straatfotografie.
De vorige keer gaf ik de tip om een foto te maken van mensen die toch al gefotografeerd worden. Ze zijn over het algemeen in een opperbeste stemming en vinden het absoluut niet erg dat ook nog iemand anders een foto van ze neemt. De tip van vandaag is een andere. Iedere stad kent wel zijn gelegenheidsmuzikanten. Mensen die met toestemming van de overheid muziek maken op een drukbezochte plaats om zo wat geld op te halen. Ze willen juist graag gehoord en gezien worden. Nu kun je er niet bij voorbaat vanuit gaan dat ze ook graag gefotografeerd willen worden. Lokaal kom ik bijvoorbeeld regelmatig iemand tegen die op een erbarmelijke manier met gitaar en gezang iets van reggae probeert na te bootsen, maar boos wordt als je zomaar een foto van hem zou maken. Hij wil echt geld zien. De meeste straatmuzikanten hebben er echter minder moeite mee. Als je twijfelt, kun je het beste eerst vanuit een heel wijde boog wat om de muzikant(en) heendribbbelen en af en toe de camera voor het gezicht houden voor een foto, maar niet noodzakelijk van de muzikanten zelf. Je merkt dan al snel of men het normaal vindt of minder prettig. Zo kun je al heen en weer lopend langzaam wat dichterbij komen tot de afstand voldoende dichtbij is voor een foto. De foto die ik hier laat zien, is genomen met een stevige tele van 420mm, hetgeen dus betekent dat ik op vele meters afstand ben gebleven. Rustig beginnen en zo langzaam meer zelfvertrouwen en ervaring opbouwen. Straatfotografie kun je vooral leren door het te gaan doen. Stap voor stap.
Het voordeel van het werken met een telelens is, dat je mensen van wat grotere afstand kunt fotograferen. Het nadeel is natuurlijk dat je meer opvalt met een grote lens voor je gezicht. Alhoewel ik schat dat in minstens 80% van de gevallen mensen niet eens gemerkt hebben dat er een foto van hen gemaakt is, komt het natuurlijk ook voor dat iemand het wel ziet. Nu hoeft het voor mij geen probleem te zijn dat iemand in de lens kijkt, maar je wilt toch ook niet al te opzichtig één enkel iemand gaan fotograferen, want dan komen er al snel vragen; voor wie fotografeert u, wat doet u met die foto, enz. Overigens is dat geen probleem. Ik geef mijn kaartje, leg uit dat ze de foto per e-mail kunnen ontvangen en vertel dat het puur hobbyisme is met hoogstens een plaatje op een site voor fotografen.
Ik heb echter nog een kleine truc ontdekt die goed blijkt te werken. De mevrouw in beeld ziet de camera op zich gericht. Ze weet echter op die afstand niet zeker of ik haar precies bedoel. (Ik kom daar een andere keer nader op terug). Als ik nu de foto neem en vervolgens op het schermpje van de camera ga kijken of de foto gelukt is, versterk ik haar indruk dat er een foto gemaakt is. Dus druk ik wel af, maar blijf door de camera kijken, net of ik sta te wachten op iemand die achter haar loopt, tot het moment dat ze mij voorbij gelopen is. Pas dan haal ik de camera van mijn gezicht vandaan. Hoe minder je opvalt, hoe gemakkelijker straatfotografie wordt.
Misschien denkt u dat straatfotografie slechts een kwestie van oefenen en veel ervaring is. Voor een deel is dat waar en er zijn foto’s die ik “zie” en binnen een halve seconde maak. Als je camera-instellingen vooraf goed zijn ingesteld, kan dat soms. Andere keren echter kost het mij heel wat meer moeite. Het begint allemaal met goed om je heen kijken op straat. Zoeken naar interessante situaties of mensen. De foto die ik hier laat zien, viel mij op vanwege de boeiende haardracht. Maar het was op een druk kruispunt van de stad, dichtbij een fietsenstalling waar voortdurend mensen door het beeld liepen. Toch wilde ik haar graag in beeld krijgen, liefst zonder dat ze mij in de gaten had. De camera bleef dus naar de grond gericht, maar ik begon wel voorbij een lantaarnpaal te lopen, klein straatje oversteken, weer terug en iedere keer lukte het me niet haar goed in beeld te krijgen. Dat heeft minutenlang geduurd. Of en toe vanuit de ooghoeken kijkend wat ze aan het doen was of waar ze naartoe liep. Daarbij vanuit gewoonte lettend op het licht en de achtergrond en met name dat laatste was rampzalig druk van “elementen”, zoals voetgangerslichten, reklameborden enz. Bij meer van mijn straatfoto’s speelt geduld een grote rol, wachtend op het geschikte moment. Hier heb ik uiteindelijk maar afgedrukt, ook al vond ik bijv. de zonnebril storend. Soms wordt zelfs je geduld niet beloond.
Tot nu tot blijf ik met straatfotografie op veilige afstand. Daarvoor is de telelens het meest geschikt. Met een 200 mm, maar meer mag natuurlijk ook, is al heel goed te werken. En veel uitproberen is niet alleen belangrijk voor de techniek, maar vooral ook voor het zelfvertrouwen. Over de techniek gesproken: ik werk meestal met AF-C, continue scherpstellen. Dat is een werkwijze die ik vooral geoefend heb met het fotograferen van vliegende vogels. Er is dan immers geen tijd om rustig scherp te stellen. Bij AF-C stelt de camera voortdurend scherp en maakt enkele keren per seconde een foto. Het nadeel is dat er ook een foto gemaakt kan worden als de scherpstelling nog niet goed is.
Het oefenen met AF-C kun je het beste beginnen met personen die vrij langzaam lopen. En omdat ik graag het gezicht zie: dus personen die min of meer naar je toelopen. Kijkend nu naar het voorbeeld, is te zien dat de persoon naar je kijkt. Of hij mij ook werkelijk gezien heeft, is nog de vraag. Ik ga proberen dat uit te leggen. Denk aan de situatie waar u aan de rand van de weg staat te wachten bij een oversteekplaats en aan de overkant van de weg ook een groep mensen staat te wachten om over te steken. Als nu aan de overkant iemand uw richting uit zwaait, kunt u zich afvragen of het voor u bedoeld is. Ik maakte het van de week nog mee, wist er geen raad mee omdat ik die andere persoon niet kende, maar toen ik omkeek, bleek het voor iemand schuin achter me te zijn.
Dat iemand in uw richting kijkt, hoeft dus nog niet te betekenen, dat de persoon echt naar u kijkt, laat staan dat die persoon u bewust heeft opgemerkt. Niet te snel ongerust worden dus. En anders de truc van de vorige keer toepassen: via de camera dezelfde richting op blijven kijken tot de persoon al gepasseerd is.
Als je mensen recht in hun gezicht fotografeert, komt het, zoals we eerder zagen, wel eens voor dat mensen je min of meer nietszeggend aankijken. Een andere keer echter toont de gefotografeerde een zekere verrassende blik. Zelden is dat negatief (ofschoon ik u dat een van de komende afleveringen ook zal laten zien). Als je te lang wacht, gaan mensen soms lachen en dat vind ik zelf juist niet aangenaam, want dan wordt het al snel een foto zoals duizenden andere. Maar een eerste reactie op het gezicht kan heel boeiend zijn.
Ook deze foto is met een flinke tele gemaakt, maar toch had hij mij opgemerkt. Dat komt, omdat hij op de fiets zat en er geen andere fietsers in de buurt waren. Tja, dan val je met een telelens langs het fietspad al snel op. Als nog nog wat aan vertrouwen moet winnen, is het handiger een wat drukkere plek op te zoeken, ook al kunnen er dan eerder mensen door je beeld lopen. En fietsende mensen bewegen duidelijk sneller dan lopende mensen en zijn dus lastiger goed te fotograferen. Het is aan u om te bepalen of uw vaardigheden voldoende op peil zijn. En anders meer oefenen. De foto kan hoogstens niet goed lukken. Nou en? Dat gebeurt mij zo vaak.
De vorige keer kwam al even de AF-C ter sprake. Straatfotografie is vooruitkijken. Letterlijk en figuurlijk. Letterlijk, omdat vooral bij gebruik van de telelens, het handig is om vele meters vooruit te kijken welke persoon in aanmerking komt voor een foto. Maar ook om te tijdig te zien waarom een bepaald beeld boeiend zou kunnen zijn. Bij portretten komt het er dan vooral op aan tijdig de knop in te drukken, want op het moment dat de betreffende persoon ook de fotograaf in beeld krijgt, kan de interactie veranderen en is in veel gevallen de spontaneïteit weg.
In het gegeven voorbeeld ziet u een Vlaamse schone op het moment dat nog niet echt tot haar is doorgedrongen dat een fotograaf haar richting op kijkt. Een fractie van een seconde later (vandaar de AF-C) is dat besef er wel, verandert de gelaatsuitdrukking en is de ernstige blik ingewisseld voor lichte verbazing. Nog langer wachten betekent soms, dat mensen gaan lachen naar de fotograaf. Voor mij is de “lol” er dan meestal af. Hiermee is niet gezegd dat lachende mensen geen goede foto’s op kunnen leveren, maar ook daar ligt de kracht van de afbeelding vaak in het spontane, niet geposeerde, zoals we een andere keer zullen zien.
Straatfotografie is vooruitzien. Vooral bij het werken met een telelens. Anders gezegd: een geslaagde foto, en dit geldt beslist niet alleen voor straatfotografie, moet in de meeste gevallen al in je hoofd zitten, nog vóór de knop van de camera is ingedrukt.
In aflevering IV had ik de tip gegeven om eens te oefenen met een straatmuzikant. Meestal is dat een gewillig onderwerp. Nu heb ik gemerkt, dat er in Vlaanderen nogal wat “animaties” plaatsvinden op pleinen en in straten. Omdat het hier vaak een grotere groep betreft die meestal bovendien vrij beweeglijk is, juist omdat men zo de aandacht wil trekken, is dit een stuk moeilijker dan een rustige muzikant. Maar om te oefenen in straatfotografie, het snel leren focussen en en proberen een leuke opname te maken, is dit heel geschikt. Problemen zul je nooit krijgen, want hoe meer mensen kijken naar de groep, hoe beter.
Mocht je het vaardigheidsniveau te hoog vinden, dan kun je natuurlijk de camera ook precies naar de andere kant richten: de mensen die net als jij naar de animatie kijken.
Eerlijk gezegd maak ik niet graag foto’s van mensen in een meer intieme situatie. Zeker als het alleen maar kan op de wijze van de paparazzi-fotograaf. Ik maak wel eens “jacht” op iemand met een bijzondere uitstraling, maar dat betreft dan een normale straatsituatie.
Als je echter midden op een groot plein op korte afstand van me vandaan, hier is gewerkt met een matige 120mm lens, op een weinig verborgen wijze de gevoelens aan elkaar kenbaar maakt, heb ik minder moeite met het maken van een foto. Het beeld sprak me eens temeer aan, omdat het hier juist de handen zijn die de tederheid uitstralen. De tederheid die evenzeer spreekt uit de neergeslagen ogen en de neuzen die elkaar net raken. Voor een kus was het (nog) te vroeg. En voor de foto allerminst nodig.
Tot nu toe heb ik vrij rondgelopen op pleinen en in straten, op zoek naar boeiende mensen. Een wat lastiger opzet is de lantaarnpaalmethode, althans zo noem ik dit. Je loopt dan niet rond, maar staat stil in een liefst wat drukke (winkel)straat. Net als een lantaarnpaal sta je wat aan de kant van de weg. Het is handig om bijv. te gaan staan achter een reklamebord dat winkeliers voor hun deur zetten. Het voorkomt dat mensen tegen je aan lopen.
Nu ga je met de tele kijken naar mensen die naar je toe komen lopen. De blik is gericht op degenen die een meter of 8-10 verwijderd zijn. Als daar iemand bij zit die je graag in beeld wil hebben, ga je die persoon in de drukte volgen, wachtend op een moment tot er niemand door het beeld loopt en je denkt een aardige foto te kunnen maken. Hier was dat iemand die van het roken af probeerde te komen door niet de sigaret, maar de aansteker in de mond te houden. (-; Natuurlijk pas je weer de eerder genoemde truc toe dat je, ook na het indrukken van de knop, door de lens blijft kijken tot de persoon je helemaal voorbij gewandeld is. Dat levert de minste argwaan op.
Dit is geen gemakkelijke methode en best vermoeiend. Doe dit dus maar korte tijd. De methode is wel een goede oefening in het zo goed mogelijk scherpe foto’s maken van mensen die naar je toelopen. En ook om die vaardigheid goed onder de knie te krijgen is geduld en veel proberen nodig.
Gaat het nu nooit mis als je zomaar foto’s van mensen op staat maakt? Nee, eigenlijk nooit. Eén keer een paar jaar geleden op een brug toen ik foto maakte van een meisje van een jaar of dertien. Haar (Engelse) moeder kwam verbolgen op me af met de vraag of ik met kinderporno bezig was! Tja, wat moet je met zoiets? Een kort gesprekje en het afgeven van mijn kaartje was voldoende om de lucht te klaren.
De tweede keer was dit jaar in Gent. Ik liep rond met de 85 mm lens, dus dan maak je foto’s van nogal dichtbij. Toen ik de zwerver in gesprek zag met een collega, drukte ik meteen af, want zijn hele “outfit” vond ik boeiend genoeg. Maar omdat ik zo dichtbij stond, zag hij dat en reageerde met een agressief gebaar. Dat moet je bij mij nooit doen, want dat is meteen de volgende foto. Ik ben wel in voor een beetje aktie. Hierna ben ik naar hem toegestapt, maar hij wilde niet maar me luisteren en bleef boos. Dan rest er niets anders dan te vertrekken naar “veiliger” oorden. In dit geval een winkel enkele meters vererop, want ik wist dat hij daar niet naar binnen zou gaan. Een volgende keer vertel ik over een precies tegenovergestelde ervaring.
Ook straatfotografie kent zo zijn verrassingen. Hier liep ik aan het einde van een lange dag rond in de hal van station St. Pieters te Gent. Op de camera zat, omdat het al donker begin te worden, de lichtgevoelige 50 mm. Dat is wel een mooie lens, maar minder geschikt om mensen van dichtbij onopvallend te benaderen. De camera hing op buikhoogte en om toch nog enige kans op scherpe foto’s te hebben, was het diafragma flink dichtgedraaid. Op deze manier liep ik naar een man aan de rand van de hal en maakte daar onopgemerkt de eerste opname van het groepje waarin hij zich bevond. Maar toen ik dichterbij kwam, zag de jongen naast hem me de foto maken. Hij reageerde meteen enthousiast en de oudere man een beetje verbaasd van ‘wat overkomt me nu?’ [foto 2]
Op dat moment was de situatie niet meer mogelijk problematisch, maar juist aangenaam. Ik heb toen tijdens de conversatie met de groep de 50mm lens gewisseld voor de groothoek, omdat deze meer geschikt is om mensen van heel dichtbij te fotograferen. [foto 3] En uiteindelijk nog een portretje gewaagd van de persoon om wie het me allemaal begonnen was. [foto4]
Bij het verlaten van de stationshal kwam ik weer een deel van de groep tegen die me zeer hartelijk uitzwaaiden. De spanning van de candid opname in het begin was een buitengewone prettige ontmoeting geworden.
Even een tussendoortje. Vooral om te laten zien hoe bedriegelijk foto’s kunnen zijn. Maar ook hoe eenvoudig straatfotografie kan zijn. Ik bevind me in een winkelgallerij. De afstand van de winkel waar ik sta tot de winkels aan de overkant is slechts enkele meters. Ongemerkt een foto nemen is er nauwelijks bij. Beter dus even vragen. Daarom toont de foto ook een beetje geposeerd, want dat doen mensen automatisch (je wil er toch goed opstaan?). De reden voor mij was vooral de manier waarop hij aan het genieten was van zijn sigaret.
Wat is er nu bedriegelijk aan deze foto? De man was gehandicapt en zat gekluisterd in zijn rolstoel, maar ik vond dat hier niet het meest boeiende om in beeld te brengen. Dus ziet u niet meer dan een gelukkige man. En dat was hij ook.
“Straat”fotografie op een treinstation heeft zo zijn voor en tegens. Het is bijvoorbeeld heel gemakkelijk om mensen te fotograferen op het naastliggende perron. Je hebt vrij zicht en als iemand al boos zouden reageren, duurt het gewoonlijk te lang voor men naar je toe zou kunnen komen om verhaal te halen. Daar hoef je dus niet bang voor te zijn.
Van de andere kant val je daar zelf ook erg op met een camera en bovendien is de achtergrond zelden interessant. Maar als je goed rondkijkt, kun je soms wel een interessant beeld ontdekken. Hier viel mijn oog op de verschillende houdingen waarmee mensen staan te wachten. In die zin is er veel te zien op de foto.
De opname is gemaakt met een 85mm lens. En niemand heeft gemerkt dat ik een foto nam. De truc om dat te doen met bepaalde camera’s, vertel ik een volgende keer. Dat wordt een foto van iemand op hetzelfde station, met dezelfde lens, maar nu op hetzelfde perron. Dus heel dichtbij.
Veel moderne camera's hebben een klapschermpje en die trend heeft zich inmiddels voortgezet tot de spiegelreflexen. Zo een klapschermpje is bijzonder handig bij macrofotografie. Je hoeft dan niet meer op de buik te gaan liggen om vanuit een aantrekkelijke invalshoek die mooie paddenstoel te fotograferen.
Datzelfde klapschermpje kunnen we ook gebruiken bij straatfotografie. Mensen zijn eraan gewend dat een foto genomen kan worden als iemand een camera voor zijn oog houdt. Maar iemand die een beetje onhandig naar beneden op zijn camera zit te turen, wordt niet gezien als iemand die een foto aan het nemen is.
Dit is dus de situatie van de foto. We zijn nog steeds op het mooie station van Luik (had u vast wel herkend, nietwaar). Een paar meter verderop zag ik een vrouw staan, lezend in een boek en met een bloem in haar hand. De camera op ooghoogte brengen was vermoedelijk te opvallend geweest. Daarom koos ik voor de klapschermmethode en liep al kijkend in het schermpje naar haar toe tot ik dicht genoeg bij haar was. Bijkomend voordeel in dit geval was ook het lagere standpunt. Ik ben vrij lang van postuur en kijk dan met de camera voor het gezicht al snel vanuit een hoog standpunt. Dat is leuk voor een overzicht, maar levert een beeld op dat minder betrokkenheid uitstraalt. In alle rust kon ik goed scherpstellen en met gebruik van de wijde lensopening f/2) de vrouw mooi los krijgen van de achtergrond. Van het fotograferen heeft ze niets gemerkt, en dat was niet alleen omdat ze verdiept was in haar boek.
We blijven nog even op hetzelfde station en met dezelfde 85mm lens op de camera. Dit meisje met haar twee vriendjes had ik eerder gezien en kort gesproken op de trappen van het station, maar vond dat ik niet het goede moment voor een foto. Toen ik haar een paar uur later, ja ik heb me uitstekend vermaakt te Guillemins, weer zag op een van de perrons, ben ik haar gaan volgen om te proberen een goed moment van haar gezicht te pakken. Dat volgen gebeurde uiteraard met de eerder beschreven klapschermmethode. In de praktijk is dat nog best een klus. Lopen met je blik naar beneden gericht op een klapschermpje kan voor heel wat ongemakken zorgen, want je ziet niet goed waar je loopt. Oppassen dus. Ik moest ook zien te vermijden dat zij of haar twee vriendjes in de gaten kregen dat ik probeerde een foto te maken, want dan zou alle spontaneïteit verdwenen zijn. Al met al ben ik daar minutenlang mee bezig geweest. Maar zoals wel meer gebeurt: het geluk is met de dommen. Op een bepaald moment was ze zo intens bezig met haar vriendjes dat ze me zelfs niet in de gaten kreeg terwijl ze me bijna recht in het gezicht keek. Ik had haar bijna de hand kunnen schudden bij het maken van deze foto. Straatfotografie kent heel verschillende afstanden.
Luik wordt verlaten en ingeruild voor het Vossenplein te Brussel. Ik kom graag op dergelijke markten. Misschien is het jeugdsentiment naar het Waterlooplein te Amsterdam waar ik als klein jongetje wel eens naar toe ging. Ik had het geluk dat ik zeer deskundige begeleiding kreeg van Zaika en haar man. En ik had het ongeluk dat iedere regel om niet op te vallen bij straatfotografie getart werd. En opvallen is niet zo handig als je foto's wilt maken op het Vossenplein.
Om te beginnen staken we alledrie ongeveer een flinke kop uit boven de gemiddelde bevolking van het plein. Bovendien droeg ik een zeer opvallend rood jack en een enorme rugzak. We hadden net zo goed met zwaailicht en loeiende sirene naar het plein kunnen gaan. Ik had al gehoord dat de mensen op het plein niet erg gesteld waren op fotografen en de kans om onopvallend foto's te maken was nu wel heel erg klein geworden.
Ik ging de markt op met de groothoeklens op de camera. Het waarom zal in het vervolg wel duidelijk worden. Mijn eerste opname was in een rustig hoekje van de markt. Ik gebruikte de eerder beschreven de truc van het opklapscherm. Met de groothoek was ik zogenaamd wat beeldjes aan het fotograferen. Maar door de groothoek kwam er natuurlijk veel meer op te staan, waaronder de mevrouw die de beeldjes verkocht. Maar zelfs het fotograferen van beeldjes wordt niet geapprecieerd en je ziet de hand van de mevrouw al omhoog gaan om mij duidelijk te maken weg te gaan met die camera. Helaas voor haar ben ik nogal onhandig met de camera en had de knop al ingedrukt. Dat was de eerste foto en als ik bij de eerste al gesnapt werd, zou dit ook wel eens mijn laatste foto van het Vossenplein kunnen zijn. Daarvoor was ik echter niet gekomen. Tijd om over te gaan naar plan B. Dat ziet u, als alles tenminste goed gaat, in de volgende aflevering.
De aanval is de beste verdediging. Als je het beste maar helemaal niet mag opvallen, kan het een idee zijn om juist heel erg op te vallen. Natuurlijk met een kleine variatie in de gebruikelijke werkwijze om mensen op een dwaalspoor te brengen.
Ten aanval dus. en die gelegenheid deed zich voor toen ik midden op de markt enkele donkere types een beetje lusteloos zag rondhangen. Maar, zoals je ziet, had iemand me bij de eerste foto van de mannen me al in de gaten. Niet getreurd, want het spel moest nog beginnen. Dit was een mooie gelegenheid om erop af te gaan met een hoop bombarie. De onwetende slachtoffers worden luidkeels begroet alsof het oude makkers van me zijn. Vooral ook de mannen een hand geven en consequent Nederlands blijven praten. Iedere andere taal mag natuurlijk ook, zolang het meeste niet begrepen wordt en de toon buitengewoon vriendelijk is. Met dezelfde poespas wijs ik dan op de camera en "vraag" met een hoofdknik of ik een kiekje mag nemen. Na zoveel overdonderende vriendelijkheid kunnen de heren natuurlijk geen nee meer zeggen. Dus breng ik omstandig de camera voor het oog, maak een eerste opname, kijk op mijn schermpje en zorg met het nodige gezucht dat het voor iedereen volkomen duidelijk is: van fotograferen heb ik echt geen kaas gegeten. Zo maak ik met veel onhandige bewegingen nog wat plaatjes tot ik ze vol trots eindelijk iets kan laten zien waar ze herkenbaar op staan. Dat mijn begeleiders van de gelegenheid dankbaar gebruik hebben gemaakt om ook enige foto's te nemen, zal u niet verbazen. Dat is dus een andere truc die ik toepas als ik samen met een maatje op fototocht ben: de een zorgt voor de nodige afleiding en de ander kan dan ongestoord foto's maken.
Nu we plan B hebben uitgevoerd, is de druk een beetje van de ketel, want zo een onhandige fotograaf hoeft echt niet in de gaten gehouden te worden. De tijd is rijp voor plan C. Want het is wel de bedoeling dat er nog wat foto's gemaakt worden van de markt.
Na de stampij die ik gemaakt had midden op de Vossenmarkt, was het niet verstandig om nog te proberen een foto te maken met de camera voor mijn oog. Er zijn echter nog andere manieren, ook zonder klapscherm. En dat lukt het beste met een groothoek. Waarom? Omdat je bij een groothoek al heel snel (bij voldoende korte sluitertijd en diafragma tot bijv. f/11) alles scherp in beeld krijgt. De werkwijze is nu om de camera in één hand te houden, liefst onder de gordel of zelfs kniehoogte. Met diezelfde ene hand ook via de wijsvingernog de knop indrukken vraagt enige oefening, maar is te doen. Wel is het nogal vermoeiend en wellicht minder uitvoerbaar als je kleine handen hebt en een zware camera hebt. De camera richt je richting naar wat je wil fotograferen. Zelf kun je eventueel rustig een beetje een andere kant op kijken. Dan is het voor de omstanders wel heel duidelijk dat je geen foto aan het maken bent.
Omdat je niet kunt zien wat je precies fotografeert, zijn nogal wat foto’s natuurlijk flink scheef. Maar in veel programma's is dat later zeer gemakkelijk te corrigeren. Deze vorm van fotograferen vraagt wel enige oefening. Hoe dichtbij kun je komen? Als je té dichtbij komt, kunnen mensen ook goed de klik van de camera horen. Bij mij is dat vaak het geval, omat ik letterlijk naast of voor iemand sta. Maar even hoesten op het moment van de opname is een oude truc die ik jaren geleden al toepaste in musea waar niet gefotografeerd mocht worden.
Op deze manier is straatfotografie mogelijk op zeer korte afstand van de situatie die je wil fotograferen. Maar ook hier is eens temeer van toepassing: de foto die je maakt, zit niet in de camera, maar tussen je oren.
Van Brussel gaat we terug naar Gent, dat tijdens de twee weken in Vlaanderen mijn uitvalsbasis was. Als het zonnetje maar een klein beetje doorbreekt, ook al is het nog redelijk koud, laten de eerste studenten zich zien aan de Graslei. En als er ergens een mooie plek is om te oefenen met straatfotografie, dan is het wel op plaatsen waar veel studenten van de zon zitten genieten. Als ervaren gebruikers van Iphones en Samsungs zijn ze gewend aan selfies en andere manieren van fotograferen of filmen. U hoeft over het algemeen absoluut niet bang te zijn van vervelende reacties. Zelfs als je met een groothoek vanaf straatniveau bijna onder de knieën door fotografeert, kijkt men niet op van de fotograaf. Onopvallend is anders, maar het hindert hen niet. In dit soort situaties laat ik vaak de foto even zien en maak een kort praatje. Dat is wel zo vriendelijk.
Straatfotografie gaat gepaard met zien en vol vertrouwen durven. Dat zien is natuurlijk van toepassing op iedere vorm van fotografie. Het is geen kunst om iets moois te fotograferen. Het indrukken van een knop is voldoende. Zo ontstaan duizenden herinneringen aan de mooiste vakantieplekjes, maar ook bloemen, bijtjes en zelfs grafiti.
Voor mij gaat fotografie verder, althans dat probeer ik. Fotografie is dan eerder het fotograferen van gewone dingen, maar dan op een mooie of boeiende manier vastgelegd. Straatfotografie leent zich daar overigens minder goed voor, omdat in veel gevallen de tijd of omstandigheden ontbreken om tot een uitgebalanceerd beeld te komen. Dat “zien” echter blijft. Hier kwam ik midden in de drukte van het stadsplein op dit beeld: een vrouw die zoveel mogelijk beschermd tegen de koud de ogen sluit voor alles om zich heen. Geen idee wat haar gedachten waren, maar juist daarom laat het zoveel ruimte aan de eigen fantasie. Voor mij een ietwat somber beeld dat ik middels een lichte desaturatie nog wat verder heb willen benadrukken. Achteraf was de foto mogelijk beter geweest als ik ook de drukte van de voorbijlopende mensen mee had genomen in het beeld. Maar dan had ik eerst van lens moeten wisselen, want de hier gebruikte 420mm leent zich daar allerminst voor. Het is het dilemma als je net de verkeerde lens op je camera hebt zitten: wisselen met het risico dat het moment dan weg is, of snel reagerend proberen er het beste van te maken. Mensen met een grote zoom zijn hier duidelijk in het voordeel.
Inmiddels heb ik u al een aantal tips kunnen geven van situaties die zich goed lenen tot het eerste voorzichtige begin van straatfotografie. Mocht u nog steeds twijfelen of u het aandurft om zomaar een vreemde persoon op straat te fotograferen, dan kunt u proberen een collega in beeld te nemen. Mensen die zelf fotograferen, zeker als het er wat “professioneler” uit ziet, vinden het over het algemeen niet erg als ze zelf ook gefotografeerd worden. Nu zijn foto’s van mensen met een camera voor hun gezicht niet altijd de meest interessante plaatjes. Maar wat houdt u tegen om even te wachten tot hij klaar is met de opname, de camera laat zakken en dan juist op dát moment een foto te maken? In dit geval was het oog dat we zien, dermate opvallend, dat ik daar niet op gewacht hebt. Overigens is dit niet het oog waarmee de foto bepaald wordt. Hij maakt immers een foto in staand formaat waarbij we aankijken tegen de onderkant van de camera. Het oculair zit dus voor zijn linkeroog (dat we niet zien). Maar voor de snelle kijker van deze foto is net of hij met dit zichtbare oog de foto maakt.
Hier hebt u nog een voorbeeld hoe gebruik te maken van een collegafotograaf om uw schroom te overwinnen bij het maken van foto's op de openbare weg van wildvreemde mensen. In het begin van de reeks heb ik u geattendeerd op het in beeld brengen van een groepje mensen door min of meer naast de fotograaf te gaan staan. Maar toen werkten we met een telelens. Hier echter zou dat heel storend werken vanwege de groothoek op de camera. Want om het groepje goed in beeld te brengen zou ik feitelijk vóór mijn collega moeten gaan staan en dat is buitengewoon onbeleefd. Daarom heb ik in dit geval de collega meegefotografeerd. Op deze manier ontstaat er een overzicht van het hele straatgebeuren.
Na deze eenvoudige vormen van straatfotografie, maken we de volgende keren even een klein uitstapje naar een vorm van straatfotografie die meer durf vraagt. Houd wel de groothoek bij de hand, want die blijft voorlopig nog even het meest geschikt. En haal vast diep adem als u mee gaat doen.
Met de groothoek op de camera gaan we de trein, bus of tram in. Deze foto heb ik even uit mijn prullenbak gevist, alleen omdat ik hier beter wat zaken kan uitleggen. Ik had juist Nederland per trein verlaten en zat in een volkomen lege coupé. Dat veranderde toen in Essen een complete school binnenstapte en het gedaan was met de rust. In de ontstane heksenketel durfde ik het wel aan om de camera te voorschijn te halen en voor het oog te plaatsen. Gewoon even een snel kiekje om de technische instellingen te testen. Ook helemaal niet stiekum of zo. Dat zou met de knieën tegen elkaar ook een beetje lastig geweest zijn, alhoewel . . .
De puber rechts doet nog een zwakke poging doet om buiten beeld te blijven. Zelfs de moderne jeugd heeft vaak weinig zicht op wat een camera en een bepaalde lens kan doen. Daarom was zijn moeite volkomen tevergeefs, want dankzij de groothoek kwam hij keurig in beeld.
Zo laat deze foto de eerste leerpunten zien voor het fotograferen in een beperkte openbare ruimte. Ongemerkt fotograferen is bijna ondoenlijk als je de camera voor je oog plaatst. Het werken met een groothoek verdient de voorkeur, omdat je meestal dicht bij elkaar zit. En ook hier geldt: probeer dingen uit bij de jeugd, want die zal het maken van foto's sneller accepteren. Op een verhitte discussie over een gemaakte foto in trein of tram zit immers niemand te wachten.
Hier zitten we in een voertuig van De Lijn. Na de vorige keer hebben we gezien dat de groothoek heel geschikt is voor een dergelijke beperkte ruimte, maar liever niet met de camera voor het oog. De dames tegenover me zijn niet druk in gesprek. Dat zou beter geweest zijn voor de fotograaf, want dan is hun aandacht vooral op elkaar gericht. In een situatie als deze is een klapscherm bijzonder handig, want dan kun je goed zien wat je in beeld hebt. Met gebruik van het klapscherm zou ik bijvoorbeeld de hand linksonder beter in beeld hebben geplaatst.
Het kan echter na enige oefening ook heel goed zonder, want de groothoek heeft een brede kijk op de zaak. Gewoon de camera aan de riem laten hangen. Als je zit, ligt de camera ongeveer op je schoot. De camera een beetje omhoog richten en vervolgens zo ongemerkt mogelijk de knop indrukken, al of niet ondersteund door een kuchje om het geluid te overstemmen. Maar bij de tram in een drukke straat is dat laatste zelden nodig.
Terwijl de dames pal tegenover me dus niets in de gaten hebben, zit de meneer op de volgende rij met beangstelling in de gaten te houden wat ik aan het doen ben. Dat hoeft geen enkel probleem te zijn, maar het is wel verstandig om wat breder rond te kijken, want iemand die met een camera in de tram zit te "prutsen", zeker als het niet zo een klein pocketcameraatje is, valt als snel op. Dat mijn beide fotomodellen voor me dit niet in de gaten hadden, is een kwestie van zelf net zo verveeld rondkijken als zij, terwijl de camera achteloos op de schoot ligt. Hoe minder je opvalt, hoe beter.
Op de manier zoals in de vorige keer beschreven, heb ik heel wat foto’s gemaakt. Maar om eerlijk te zijn: de eerste proefopnames waren van mensen die ik alleen op de rug keek terwijl ik veilig achterin de tram zat. Dat levert wel minder aardige foto’s op, maar is een goede oefening in het maken van foto’s zonder door het oculair te kjken. Bovendien kunnen meteen ook de technische instellingen van de camera nog eens extra gecontroleerd worden.
Soms zijn er in tram of bus minder geschikte zitplaatsen beschikbaar. Dat is geen probleem, want we kunnen ook staand ongezien foto’s maken. Dit keer stond ik bij de uitgang en terwijl de deuren nog geopend waren nam ik met de camera gewoon hangend aan de riem om de nek vanaf buikhoogte een kiekje van de mensen die buiten druk in gesprek waren. Met een opname als deze is de keuze van tijdstip en standpunt wel heel beperkt. Maar het moge duidelijk zijn dat we met straatfotografie vele kanten op kunnen.
Laat ik beginnen met een tweetal opmerkingen vooraf. Allereerst doet het me veel plezier dat een aantal mensen de moedige stap hebben gezet op het pad van de straat fotografie. Natuurlijk zijn de eerste pogingen soms moeizaam. Een kleine tip: probeer mensen liefst zó te fotograferen dat de eventuele emotie van het gezicht goed te zien is. En als dat niet meteen lukt: misschien een volgende keer wel. Oefening baart kunst. Ook kreeg ik vragen over portretrecht en privacy. Ik heb dat in de tweede aflevering al aangekaart, maar wil het nog wel eens heel kort en bondig herhalen: van vrijwel alle mensen die ik fotografeer heb ik geen flauw benul wie de persoon is. En echt wakker liggen van de m.i. achterhaalde privacywetgeving in België doe ik niet. Overigens heb ik ook al eerder vermeld dat ik mensen liever niet in een negatief beeld wil weergeven, maar juist recht probeer te doen aan wie ze op dat moment zijn.
De foto hier is gemaakt achterin de tram van De Lijn waar enkele dames in een uitermate goede bui verkeerden, maar in hun enthousiasme me bijna de tram uit duwden. Een foto maken van degene die naast me stond zou vanwege de "mood" waarin ze verkeerde geen enkel probleem zijn. Ik heb het al vaker aangegeven: jonge mensen doen in veel gevallen volstrekt niet moeilijk als ze gefotograferd worden. De omstandigheden achter waren moeilijk. Op de camera zat de 85 mm lens en die heeft als kortste mogelijkheid om een scherpe foto te maken een afstand van minimaal 85 cm. Bovendien waren de lichtomstandigheden buitengewoon ongunstig. Met een lensopening van f/2 zat ik al op ISO 9000 en minder dan 1/200ste seconde vond ik niet verstandig in de heen en weer schuddende tram. Gewoon een foto maken door de zoeker was niet mogelijk omdat ik te dichtbij stond. Daarom hier het uitklapscherm gebruikt om de afstand tussen de camera en haar gezicht wat groter te maken. Ook in de afwerking was nog het nodige te doen en aan de korrel kunt u zien dat het een lastige klus was. Maar ze gaf me een stralende glimlach bij het maken van de foto en dat maakte weer veel goed. Het is niet zo dat het nu iedere aflevering moeilijker wordt, maar de volgende keer betreft het wel een foto die met klamme handen gemaakt is.
Dit keer is de lokatie een treinwagon van de NMBS. Ik ben op weg naar huis na een dag foto's maken en wil eigenlijk niets meer dan een maaltijd en een bed. Maar dan komt er een vrouw tegenover me zitten. Op de een of andere manier boeide ze me en wilde ik graag een foto maken. Maar ze zat recht tegenover me en zelfs kijken door het klapscherm was geen optie ant dan had ik het tafeltje tussen ons vol in beeld gekregen.
Uiteindelijk wist ik niets beters te doen dan eerst de camera achteloos op het tafeltje tussen ons beiden neer te leggen. Vervolgens de nodige minuten gewacht en toen de camera "per ongeluk" meer haar kant op gedraaid. Omdat het in de coupé, in tegenstelling tot de tram, nogal stil was, zou ook het geluid van de sluiter al klinken als een kanonsschot. Wederom enkele minuten gewacht en wat achteloos uit het raam zitten staren, maar vanuit de ooghoeken haar wel in de gaten houdend. Me overigens realiserend dat zij hetzelfde kon doen. Je kunt immers veel zien zonder direct naar iets bepaalds te kijken. Tenslotte heb ik mij één keer met ondersteuning van een bescheiden hoestbui gewaagd aan het indrukken van de knop. Ze zat zó dichtbij, minder dan een liniaal lengte van de camera vandaan, dat ik het geen tweede keer aandurfde.
Waarom niet gewoon gevraagd? Dat had zeker gekund. Bij een nee was er niets aan de hand geweest en had ik gewoon geen foto gemaakt. Bij een ja natuurlijk wel een of meer foto's gemaakt, maar nooit met de uitdrukking die ze nu op haar gezicht had. Mensen in beeld brengen zoals ze werkelijk zijn op dat moment, is soms een hele klus. De volgende keer krijgt u een foto te zien waarvan ik gezegd heb ik dat liever niet te doen, omdat op die manier de emotie van het gezicht verborgen blijft. Alles heeft echter een bedoeling. Het gaat immers niet om de camera, maar om de 20 centimeter die daarachter zit.
Iemand fotograferen zonder dat het gezicht te zien is, kan nauwelijks leiden tot een boeiende foto. Hier heb ik dat echter wel gedaan om meerdere redenen. Allereerst uit respect. Hij had het zeker niet gewaardeerd als ik hem vol in het gezicht gefotografeerd zou heben. Bovendien had ik dan midden op de verkeersweg moeten gaan staan en dan was ik waarschijnlijk in de krant gekomen.
Er is ook nog een technische reden: het licht dat op deze manier mooi valt op de pijpekrullen die chassidische joden tonen, omdat ze (o.a.) het haar voor hun oren niet mogen afknippen. Een en ander is gebaseerd op Lev. 19:27: "Je zult de hoeken van je hoofd niet rondom afscheren” . Volgens een Duitse rabbi uit de 19e eeuw vormen deze haarlokken, of pejes zoals deze joden zelf zeggen, een afscheiding tussen de grote en kleine hersenen.
De laatste reden is een inhoudelijke, een interpretatie van het beeld. Op deze manier laat de foto voor mij het beste zien dat deze jood leeft in een wereld die wij nauwelijks kunnen zien en niet begrijpen wat zich daar allemaal afspeelt. Dat is ook de reden waarom ik gekozen heb voor een zeer smalle scherptediepte.
Het fotograferen van bedelende mensen in het straatbeeld behoort beslist niet tot de gemakkelijkste onderdelen van de straatfotografie. De persoon wil over het algemeen absoluut niet in beeld. Dat kan heel diverse redenen hebben tot en met het illegaal verblijven toe. Van de andere kant behoren deze mensen inmiddels tot het gebruikelijke straatbeeld in vele steden en daarmee tevens object van fotografie.
Hier treffen we een man met een hond, een zeer gebruikelijke combinatie in vele landen. Hij was absoluut niet agressief, integendeel van aktief bedelen was nauwelijks sprake. Een werkelijk slaapverwekkende vertoning waar geen droog brood mee te verdienen viel.
Als standpunt heb ik hier de overkant van de straat gekozen, omdat dit de meest rustige achtergrond gaf. Gewoon een kwestie van wachten tot zich een "gat" vormde in de stroom van voorbij wandelende mensen. Hier werd mijn wachten binnen een minuut beloond, maar in een andere stad (buiten België) ben ik in een dergelijke situatie wel eens met tussenpozen meer dag een dag bezig geweest, maar dat was dan ook een groepje 'allerte' (eufemistisch uitgedrukt) bedelaars.
Dit is een klassiek beeld van een bedelend persoon. Zittend in een hoekje voor een etalage van een winkel in een drukke straat. Net niet voor de ingang, want dan word je meteen weggestuurd. Ook het kartonnen bekertje in de hand is klassiek. En verder loopt vrijwel iedereen gewoon langs je heen alsof je lucht bent. De opname hier is gemaakt met met de 85 mm. Dat is ongeveer vergelijkbaar met een 50 mm lens op een crop camera zoals bijv. de Canon 7D of de Nikon D7100. Redelijk dichtbij dus.
De voorbijlopende mensen wilde ik erbij hebben. Volledig in beeld was niet nodig. Dat is vaak ook heel lastig in een straat vol mensen. De bedelende vrouw laat met haar gezicht zien dat er geen enkele interactie is. Mensen schenken haar geen aandacht. Voor hen is de vrouw even interessant als de fiets achter de bedelende vrouw. Voor mij was haar gezicht de reden van de foto. Een oplossing voor het bedelen heb ik niet. Zeker niet na alle opgedane ervaring in Midden en Latijns-Amerika.
In deze foto zien we een bedelaarster die op overtuigende wijze met haar vriendelijke gezicht contact probeert te maken met de voorbijgangers. Ze praat er zelfs bij. Het bekertje is licht vooruitgestoken, maar niet zó dat het irritant wordt voor de voorbijgangers..
Haar bede wordt beantwoord met een hand die in de broekzak blijft. Ook hier zijn gezichten van de voorbijgangers niet nodig. Op haar ooghoogte ziet ze broeken met een achteloze hand in de zak en "achterwerken" die daarna verdwijnen in de verte. Foto's kunnen sprekender worden door niet alles te willen laten zien in een totaaloverzicht, maar de aandacht te richten op de belangrijkste details. Hier is daarbij gebruik gemaakt van een lichte tele van 120 mm. Meestal is het lastig om ongezien dichtbij te komen en werkt een telelens dan handiger. Soms is voor een foto, hier wachtend langs de kant van de straat, bijna net zoveel geduld voor nodig als deze bedelende vrouw. Al is de situatie van de fotograaf met zijn dure camera heel wat comfortabeler.
Een voorlopig laatste voorbeeld van bedelende personen. We bevinden ons in een brede winkelstraat (u herkent De Meir) en het is er niet zo heel erg druk. Daardoor lopen voorbijgangers niet dicht achter elkaar langs te bedelaar en kan niet de indruk gegeven worden de bedelaar niet (op tijd) gezien te hebben. Wat de mensen nu gaan doen, is liefst in een zo wijd mogelijke boog om de bedelaar heenlopen.
Om dit ontwijkgedrag in beeld te kunnen brengen heb ik daarom gebruik gemaakt van de groothoek. Uiteraard niet door uitgebreid stil te gaan staan voor de opname, maar door tijdens het langslopen vanaf de heup de ontspanknop in te drukken. Het lagere standpunt zorgt ervoor dat de blikrichting tussen beide personen beter in beeld gebracht kan worden.
Straatfotografie kent vele "gezichten". Het belangrijkste gezicht is natuurlijk dat van u zelf. Goed rondkijken is daarbij eht belangrijkste uitgangspunt. De ene keer moet er minutenlang gewacht worden op het goede moment, een andere keer moet er bliksemsnel gereageerd worden.
De foto hier is genomen vanaf de straat, maar de man zat heerlijk binnen achter glas de krant te lezen in het café. Ook hier moest gewacht worden op het meest geschikte moment, terwijl ik ondertussen dichterbij liep om zo weinig mogelijk te hoeven croppen. Omdat ik met de telelens (420mm) werkte, was ik beperkt in de mogelijkheden om van standpunt te wisselen. Drie passen naar links of rechts zou nauwelijks een andere foto opleveren en een hoger of lager standpunt was al helemaal ondenkbaar en ook niet zinvol. Dat is dus het nadeel van een telelens. Bij een groothoek is het juist heel gemakkelijk om een totaal andere foto te krijgen door het standpunt aan te passen. Beide type lensen hebben dus ieder hun eigen sterke en zwakke punten. Ook voor straatfotografie.
Ze vielen me al op toen ik begon aan de lange oversteek van het immens grote plein bij de kerk. Ofschoon ik de tele bij me had, moest ik toch nog vele meters lopen voor ze voldoende vullend in beeld kwamen. Vervolgens wachten tot er geen fietsende of lopende mensen voor of achter hen voorbij kwamen. Tijdens dat wachten heb ik inspannend gekeken naar de kerk, terwijl mijn aandacht vanuit de ooghoeken ging naar de mannen op de bank.
Waarom maak ik nu zo een foto? In feite stelt het fotografisch bitter weinig voor. Toch houdt het mijn aandacht vast. Kennelijk zijn ze in gesprek met elkaar. Maar waarom ga je dan zover van elkaar op de punt van de bank zitten? Waren er misschien eerder mensen opgestapt op de bank waardoor de middenruimte vrij kwam? Waren de vrouwen mogelijk binnen in de winkel even wat boodschappen aan het doen? Ik heb geen idee. Het viel me gewoon op.
Straatfotografie heeft vaak geen concrete bedoeling vooraf. Je loopt rond door de stad en noteert in je hoofd dingen die je opvallen en je de moeite van een foto waard vindt. En dat kan van alles zijn, mits het maar met mensen te maken heeft. Kuieren met de camera noem ik het wel eens.
Langs de Leie in Gent heb je achteraan van die verhoogde tafels. Zelfs als je meer beneden langs het water loopt, kun je goed zien wie daar zitten. Terwijl man en vrouw gezellig keuvelend van een pintje genieten, kan de hond tussen hen beiden niet veel anders doen dan smachtend zijn bek aflikken. Ga me niet wijsmaken dat hij niet graag eens even zou willen proeven van dat heerlijke vocht. Maar nee hoor, de baasjes hebben alleen maar oog voor elkaar. Sommigen hebben echt een hondenleven!
Voor de fotograaf had dit alles tot voordeel dat geen van drieën mij ook maar een fractie van een seconde heeft opgemerkt. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik daarna zelf ook zin had in een pintje.
De afgelopen jaren heb ik heel wat keren moeten horen dat het fotograferen van boeiende portretten bij mij in de tropen heel wat gemakkelijker is dan in Vlaanderen of Nederland. Het tegendeel is waar. Ik heb in een paar weken tijd veel meer portretten kunnen fotograferen dan bij mij thuis in een paar maanden. Zeker als je weet dat ik een voorkeur heb voor oudere mensen. Een reden zou kunnen zijn dan oudere mensen in hun gezicht vaak een heel leven laten zien. Natuurlijk zijn er in mijn woonplaats ook oudere mensen. Maar als je weet dat je in de tropenzon alleen buiten rondloopt als het niet anders kan, dan zal het niet meer verbazen dat ik in de stad hier maar weinig oude mensen tegenkom. Die blijven lekker thuis in een schommelstoel zitten op de porch, een soort overdekt bordes voor het huis.
Toen ik deze man tegenkwam tijdens mijn vakantie, bedacht ik me geen moment. Zelfs al keek hij wat achterdochtig in de lens. Zulke prachtige “karakterkoppen” kom je niet elke dag tegen.
De vorige keer liet ik even de term “karakterkoppen”vallen. Alhoewel ik dacht een normaal Nederlands woord te gebruiken, komt het woord tot mijn grote verbazing in de Van Dale niet voor. Toch weten we allemaal wel zo een beetje wat ermee bedoeld wordt. Een karakterkop wordt geassocieerd met een sterke persoonlijkheid en dat denkt men af te kunnen lezen van het gezicht: wilskracht, geleden pijn, denkgroeven. Kortom, mensen die echt geleefd heben met alle (minder) prettige ervaringen. Veel roken en drinken schijnt trouwens ook te helpen bij de vorming van een dergelijk gezicht.
Laat ik maar aannemen dat we ook hier te maken hebben met een karakterkop. Ik kan in ieder geval echt genieten van zo een mooi doorleefd gezicht.
Ook deze foto is op afstand genomen met een 300mm telelens.
Straatjournaal is een maandkrant die wordt verkocht door dak- en thuislozen in met name Noord-Holland. Je vindt de verkopers bij supermarkten of warenhuizen. Een onafhankelijke redactie van parttime beroepskrachten maakt een professioneel blad om de straatverkopers volwaardige handelswaar te kunnen verstrekken. Daardoor kunnen de dak- en thuislozen zich manifesteren als verkoper. Het project is dus nadrukkelijk niet bedoeld als bedelproject, maar als middel om structuur, gevoel van eigenwaarde en sociale contacten buiten het daklozencircuit te herwinnen.
De man hier staat inderdaad voor een winkel, maar ik heb in de lange tijd, geduldig wachtend met de telelens binnen bereik, dat ik op enige afstand het winkelcentrum observeerde nauwelijks enige interaktie tussen hem en de voorbijgangers kunnen bespeuren. Het lage standpunt ontstond, omdat ik redelijk comfortabel op een laag bankje zat.
Overigens was de interaktie min of meer hetzelfde laken een pak bij studenten die enkele meters verderop mensen een voordeelabonnement van een landelijke krant probeerden te slijten. Slechts wanneer ze heel assertief mensen benaderden, was er enige kans op succes. In alle andere gevallen stonden ze ook ‘voor paal’.
Kon ik bij de vorige opname op mijn gemak een goed moment afwachten, hier moest ik in het voorbijlopen heel snel handelen. De camera met groothoek zat op buikhoogte en tijdens het passeren drukte ik af. Dat hij juist op dat moment een hoestbui kreeg, was alleen maar in mijn voordeel, want zo werd de klik van de camera overstemd door zijn gekuch. Bij een opname als deze valt er weinig te regelen aan de compositie. Het is proberen zo dicht mogelijk naderbij komen, de camera zo goed en zo kwaad als mogelijk een beetje recht houden en hopen dat je niet net een halve tel te vroeg of te laat hebt ingedrukt. Maar oefening baart kunst, ook hier. De rest is afwerking. Foto beter rechtzetten en nog wat verder bijschaven. Maar dat zijn voeten er niet opstaan kon ik ook achteraf niet meer corrigeren. Ik blijf nu eenmaal een beetje onhandig. Echt storend vond ik het niet. U wellicht wel.
We hebben al gezien dat het fotograferen van mensen in allerlei omstandigheden kan plaatsvinden. Buiten of binnen maakt niet uit, alhoewel voor foto’s binnen wat meer ervaring (en zenuwen) van pas kan komen. Uitgangspunt blijft de mensen zonder poseren zo natuurlijk mogelijk in beeld te brengen. Ook is voor het maken van een foto binnen feitelijk toestemming nodig, omdat het privéterrein betreft.
Ik bevind me na een dagje samen met enkele vriendelijke collega’s in de koude buitenlucht fotograferen nu in een Antwerps café om wat op te warmen en van een drankje te genieten. Omdat het vrijdag is, wipt er af en toe ook een arbeider binnen om de werkweek af te sluiten.
Hoe ga je hier nu foto's nemen? In ieder geval komt een lichtgevoelige lens in een ruimte als deze goed van pas om de ISO een beetje in toom te houden. De camera ligt op schoot met het schermpje uitgeklapt. rustig richten en scherpstellen zonder de aandacht op je vestigen. Omdat de foto genomen wordt vanaf een lager standpunt, ontstaat er zelfs bij een lichte tele als de 85 mm al een heel andere compositie dan wanneer de camera voor het oog gehouden zou worden. Voor het ontdekken van meer creatieve standpunten is het bekijken van films heel geschikt. Voor de rest is het geduldig afwachten tot zich een geschikt moment voordoet.
In hetzefde café en vanaf min of meer hetzelfde standpunt als de vorige keer. Omdat het even duurde voor de bestelde hapjes geserveerd werden, had ik voldoende tijd wat meer om me heen te kijken. Aan het tafeltje vlak bij me zat een man de krant te lezen. Zou ik het aandurven om een foto te nemen? En zoals meestal won de uitdaging het van de angst.
Aan het standpunt is te zien dat ook hier gebruik is gemaakt van het klapschermpje. Een aandachtspunt bij opnames dichtbij is altijd het geluid van de sluiter. Mijn Nikon is helaas niet de de meest stille camera, alhoewel de quiet mode meer in de goede richting komt. Alle beetjes helpen om onopvallend een foto te maken.
In de paar weken Vlaanderen heb ik vele uren in de rein gezeten. Hier was ik op weg naar naar Antwerpen, maar dat had u natuurlijk al gezien. Er werd hard gewerkt in de trein. Studenten met een laptop zijn een bekend verschijnsel. Maar een musicus die op zijn tablet zijn partij aan het doornemen was, had ik nog niet eerder gezien.
Het maken van de foto heeft vrij veel tijd gekost. Hij zat zo dichtbij dat ik hem gemakkelijk had kunnen aanraken. Niet dat ik bang was dat hij de cameraklik zou horen, want door de koptelefoon was die kans bijzonder gering. Maar ik wilde hem volstrekt niet storen in zijn werk en tegelijk zoeken naar een compositie waarbij ik de belangrijkste elementen goed in beeld zou kunnen krijgen. Omdat hij voortdurend een beetje ging verzitten was dat laatste best nog lastig. Uiteindelijk kon ik het plaatje maken zoals ik het graag wilde.
Zoals gezegd was ik op weg naar Antwerpen. En wat kun je als toerist beter doen dan de Meir af te lopen richting Schelde. Een brede straat waar altijd wel enig vertier is. Het vertier kwam dit keer vooral van een groepje kinderen dat druk aan het spelen was. Een uitgebalanceerde compositie met door elkaar lopende kidneren kun je wel vergeten. Het eerste is het bepalen van een zo gunstig mogelijk standpunt. De hoek van het gebouw op de achtergrond leek me wel wat. Vervolgens de camera laten zakken tot iets onder ooghoogte om de kinderen beter te laten uitkomen. En daarna is het wachten op een gunstig moment. Zelden zal de eerste foto meteen raak zijn. Er is altijd wel een handje of voetje dat over het hoofd gezien is bij de opname. Daarom is het bij dit soort beweeglijke situaties veiliger meerdere opnames te maken. Hier wilde ik iets van het plezier bij het spel tot uitdrukking brengen. Of dat gelukt is, laat ik aan uw beoordeling over, maar ik had in ieder geval plezier in het maken van de foto’s. En u weet dat kinderen graag even willen kijken of ze goed op de foto staan. “Meneer, mag ik even kijken?” Dat is hier niet gebeurd. Ze hadden me namelijk niet gezien, ofschoon ze me bijna omver liepen. Zij gingen volledig op in het spel. Ik in mijn hobby.
Mijn weg vervolgend in Antwerpen kwam ik uit bij de Groenplaats, een plek waar zich bij de bankjes ook graag wat volk ophoudt dat nu niet bepaald aan het uitrusten is van het boodschappen doen. Er wordt stevig gerookt, ook van een soort waarvan ik het merk niet echt ken, en gedronken. Op dit soort plekken moet je mensen niet zenuwachtig gaan maken. Dat begint door zelf niet zenuwachtig te worden. Als er een opmerking tegen je gemaakt wordt, vriendelijk dichterbij komen, een hand uitsteken en doen alsof je elkaar al langere tijd kent. Een paar vriendelijke vragen stellen helpt ook. Dat kan gaan over de smaak van het bier dat gedronken wordt of de opvallend mooie (het aksent ligt hier meestal meer op opvallend) kleding die gedragen wordt. Hoe dan ook, hoe normaler hoe beter.
Hier was ik al enkele markante figuren gepasseerd, maar niet altijd is het verstandig foto’s te gaan maken. Sommigen heb ik hier ‘overgeslagen’, omdat het groepje mij iets te opdringerig was. Dat blijft een kwestie van inschatting. Bij dit bankje durfde ik het wel. Tijdens het gesprekje met de dame nam ik wat foto’s vanaf de buik. Dat is een handige werkwijze met een groothoek. Nadeel is wel dat de mensen vaak omhoog kijken, omdat ik vrij lang ben. De volgende aflevering is een foto van de eerste van de ontmoetingen op de Groenplaats en daar heb ik een totaal andere werkwijze gevolgd.
Op de foto zie je de man vriendelijk kijken en zelfs de hond ligt er vrij rustig bij. Maar zo begon het niet. Toen ik aankwam op het plein, was hij de eerste die ik tegenkwam. Dichterbij komend begon de hond verwoed te blaffen. Niet echt het meest geschikte moment om ongezien een foto te kunnen nemen met de groothoek.
De tactiek die ik dan volg, heeft een aantal vaste patronen. Allereerst de mensen als mens met respect behandelen. Dus minstens een praatje maken, liefst ook een hand geven. Het gesprek kan over van alles gaan, maar als gespreksonderwerp lag hier de waakse hond voor de hand. In het vervolg van mijn grote belangstelling voor zijn hond (en welke hondeneigenaar voelt zich dan niet gevleid?) ben ik door de knieën gegaan, want ik wilde graag hond en eigenaar samen op de foto hebben. Dat kostte enkele opnames, omdat ik de belichtingscorrectie tegen de heldere lucht niet goed had ingesteld. In de tussentijd was ook de hond gekalmeerd. Ik ben niet zover gegaan om te hond proberen te aaien. Dat doe ik niet zomaar met vreemde honden. Maar vreemde mensen een vriendelijke hand geven, heb ik geen enkele moeite mee.
Op de foto zie je de man vriendelijk kijken en zelfs de hond ligt er vrij rustig bij. Maar zo begon het niet. Toen ik aankwam op het plein, was hij de eerste die ik tegenkwam. Dichterbij komend begon de hond verwoed te blaffen. Niet echt het meest geschikte moment om ongezien een foto te kunnen nemen met de groothoek.
De tactiek die ik dan volg, heeft een aantal vaste patronen. Allereerst de mensen als mens met respect behandelen. Dus minstens een praatje maken, liefst ook een hand geven. Het gesprek kan over van alles gaan, maar als gespreksonderwerp lag hier de waakse hond voor de hand. In het vervolg van mijn grote belangstelling voor zijn hond (en welke hondeneigenaar voelt zich dan niet gevleid?) ben ik door de knieën gegaan, want ik wilde graag hond en eigenaar samen op de foto hebben. Dat kostte enkele opnames, omdat ik de belichtingscorrectie tegen de heldere lucht niet goed had ingesteld. In de tussentijd was ook de hond gekalmeerd. Ik ben niet zover gegaan om te hond proberen te aaien. Dat doe ik niet zomaar met vreemde honden. Maar onbekende mensen een vriendelijke hand geven, heb ik geen enkele moeite mee.
Daags voor mijn vertek op Schiphol zat ik wederom in de trein, zij het dit keer eentje op Nederlandse bodem. Aan de andere kant van de coupé zat een man onverstoorbaar te luisteren naar muziek (?) op zijn ‘oortjes’. Hij keek niet naar links of naar rechts. Wellicht nam hij deze route dagelijks en kende hij iedere boom en grasspriet langs het spoor. De wereld om hem heen was niet meer van belang, zo leek het.
Het was deze naar binnen gekeerde blik die mij opviel en de reden was voor de opname. Vanwege de grotere afstand heb ik hier gebruik gemaakt van de kleine telelens. Die 85mm is ook lekker lichtsterk, waardoor de achtergrond niet onnodig veel aandacht zou krijgen., met als bijkomend voordeel dat de ISO beperkt kon blijven tot 500.
Tja, ik zal eens een keertje niet in de trein of op een station verblijven. Dit keer is het dus een opname op het treinperron. Het is een typische opname die ik zonder klapschermpje niet had kunnen nemen met de kleine telelens. Een alternatief zou de grotere tele zijn, maar dan wordt het standpunt heel anders. Veel meer op gelijke hoogte en daardoor mogelijk minder boeiend.
Hier staan we dus dicht bij elkaar. Het is overduidelijk dat de aankomende trein nauwlettend in de gaten gehouden wordt. De foto zou m.i. veel minder aantrekkelijk zijn wanneer de man in de lens gekeken had. Nu is de blik echt gefocust op iets in de verte. Ondanks de gebruikte lensopening van f/2 is helaas toch de rand van het dak duidelijk te zien in de achtergrond. Het contrast met de lucht is te groot om dat te vermijden. Wel is uiteraard belichtingscorrectie toegepast om geen silhouet te krijgen. Pet en kraag omkaderen netjes het gezicht. Dat ik het zelf (maart) ook koud had, kunt u gelukkig niet zien.
Op een warme zomerse dag gaat dit niet lukken, maar een bontkraag kan een goed attribuut zijn ter verfraaiing van een foto. Het is een verborgen opname, zoals heel vaak bij straatfotografie. Gewoon een charmant plaatje van een aantrekkelijk uitziende jonge dame. En u weet: oude bokken lusten wel een groen blaadje, al blijft het bij fotografie.
Bij terugkijken dacht ik aanvankelijk dat de foto gemaakt was met de 300mm, maar kijkend naar de exifs, blijkt het de 85mm te zijn. Ik stond dus behoorlijk dichtbij, maar het is wel ‘veiliger’ om bij dit soort foto’s te beginnen met een steviger tele. Een 200mm is al zeer bruikbaar. Zelf vind ik een waziger achtergrond een voordeel, omdat op deze manier alle aksent valt op het hoofdonderwerp. De gebruikte lensopening was hier f/3.3 en daar is prima mee te werken, omdat op deze manier nog net iets van het straatbeeld erachter te zien is. Overigens is een natuurlijke wazige achtergrond zelden goed te vervangen door het achteraf blurren van de achtergrond. Dat laatste is een noodgreep die over het algemeen beter vermeden kan worden.
Waarom maak ik nu een foto als deze? Enerzijds omdat ik ervan houd om mensen zo naturel mogelijk te fotograferen, anderszijds omdat dit in vroeger jaren wellicht ook mijn vader had kunnen zijn en ik blij zou zijn met zo een foto van hem.
Ik verblijf op de eerste etage van een bekende goedkope eetgelegenheid in het centrum van Gent. Goede waar behoeft geen krans dus namen zal ik niet noemen.
Genietend van een kopje koffie met een lekker stukje gebak kijk ik wat om me heen. Deze man, een tafeltje of 3-4 verderop, boeit me met zijn gezicht. Maar ik krijg hem niet in beeld met de 85mm en de 300mm te voorschijn halen vond ik op dit moment al te opvallend vanwege de dame aan mijn tafeltje (zie volgende aflevering). Iedere keer lopen er mensen door het beeld of beweegt iemand aan het volgende tafeltje telkens even met zijn hoofd. U kent het wel van de bioscoop waar je blijft zoeken naar het “gaatje” waar het hele scherm te zien is omdat de mensen voor je telkens heen en weer schuiven. Daarom geduldig, ach wat heet geduld als je met een heerlijk kopje koffie voor je een half uur doet over een foto, een moment afgewacht om de knop in te drukken. Uiteindelijk is dit het eindresultaat geworden.
Of ze bij bij aan het tafeltje mocht komen zitten? Natuurlijk mocht dat en ik schoof netjes mijn camera een beetje opzij. Veel belangstelling voor mijn spullen had ze niet, maar we hebben wel gezellig wat zitten babbelen. Oorspronkelijk was ze vanuit Duitsland in Gent terecht gekomen en haar aksent was dat nog steeds een klein beetje te horen.
Inmiddels was het u al lang opgevallen dat dit niet goed mogelijk is met een 85mm op deze korte afstand. De gemaakte opname betreft dan ook niet mijn Duitstalige tafeldame, maar een wat oudere schoonheid een tafeltje of wat verderop. De foto van mijn tafeldame heb ik ook, maar om er geen eeuwigdurende blog van te maken, zal ik u deze hier besparen. Die andere foto komt gewoon een keer terug als plaat van de straat. “Genoeg is genoeg”, zoals de slogan luidde op een verkiezingsposter van een Nederlandse politieke partij bij de provinciale verkiezingen van maart 2015 die drie dagen voor het maken van deze foto gehouden werden.
Laatst kreeg ik van iemand de vraag: "Kijk jij op straat soms naar links, rechts, boven en onder?" Het antwoord is eigenlijk een volmondig ja. Wel speelt natuurlijk de lens die op dat moment op de camera zit, een grote rol, want ik heb niet veel zin om ieder kwartier van lens te wisselen, zeker niet als het weer een beetje ongunstig is en van negatieve invloed kan zijn op bijv. de sensor. Bij de 300mm tele bijvoorbeeld kijk ik vaak vele meters vooruit om goed voorbereid te zijn als er iets interessants aankomt. Bij een groothoek heeft dat uiteraard weinig zin,maar dan let ik veel meer op alternatieve standpunten.
Hier was er iets te zien op straat. Niet zelden richt ik dan mijn bik niet op die aktiviteit, maar juist op de omstanders. De blik gaat dan inderdaad bliksemsnel van links naar rechts, van beneden naar boven. Zo kwam ik terecht bij de dame die op de trap stond te kijken. Uit haar blik spreekt niet bijzonder veel belangstelling, eerder bijna bijna een beetje afwezig. Ook de hand onder haar hoofd versterkt die indruk van geringe betrokkenheid. Of is dit alles deel van het spel? Als je niet zelf de foto gemaakt hebt, ben je daar nooit zeker van, want een beeld kan totaal verschillende geïnterpreteerd worden.
Hoe dan ook, ik vond de pose boeiend genoeg. Ik heb matig ingezoomd, omdat ik graag de schuine lijn van de trap prominent in beeld wilde hebben. Technisch valt er nog wel wat op te merken aan de foto. Zo is de sluitersnelheid van 1/4000ste seconde echt niet nodig. Ook de ISO had lager gekund van de gebruikte 450. De toegepaste belichtingscorrectie is ok, gezien de heldere lucht als achtergrond, maar diezelfde lucht maakte een bijna volledige lensopening weer niet echt nodig, omdat de achtergrond toch vaag zou zijn. Maar ach, wie kan dat allemaal wat schelen. De dame in ieder geval niet, zo te zien.
Het is heel ongepast om dit van je eigen werk te zeggen, maar dit is een foto die me op de een of andere manier blijft boeien.
Een man gestoken in een keurig krijtpak die eenzaam een sigaretje staat te roken bij een gesloten deur. Maar de wijze waarop hij de sigaret tussen de lippen geklemd houdt, is niet de manier waarop een directeur van een bedrijf zijn rokertje hanteert. Bovendien is de direkteur gewoonlijk in gezelschap van een compagnon of een afdelings-chef, danwel een bevallige secretaresse. De man in kwestie heeft de ene hand in de broekzak, de andere hand gestoken achter de revers. Zou het soms koud zijn? De deur ziet er nu niet bepaald uit als de voordeur van een chique woonhuis. Er zit zelfs geen klink op om deze open te maken. Ziet een gevangenispoortje er zo niet uit?
Het is wel eens leuk om de gedachten de vrije loop te laten bij een foto, ook al weet ik dat het hier de chauffeur van de trouwauto betreft die voor de bordesopgang van het stadhuis verkleumd staat te wachten tot het bruidspaar elkaar binnen eeuwige trouw beloofd heeft, maar die eeuwigheid duurt lang als je buiten in de kou staat te wachten.
Mensen in een kerk fotografeer ik niet zo graag, omdat ik hen volstrekt niet wil storen in hun bezigheden. En als ik het een keer doe, is het dus met de grootste omzichtigheid. Dat betekent onder andere liever niet rondlopen met een grote telelens, want dat kan mensen snel afschrikken. Ook is de nodige terughoudendheid gepast bij het innemen van een goed standpunt. Heel graag had ik hier de handen volledig op de foto willlen hebben, maar dan had ik nog veel dichterbij moeten komen. De neergeslagen blik van de man, intens bezig met zijn gedachten naar God, vond ik echter krachtig genoeg voor een poging tot een opname.
In het verlengde van deze foto doe ik er nog een andere bij. Geen straatfotografie omdat er geen menselijk gezicht te zien is. Wel een opname van een mens, genomen tijdens een rit in een bus van De Lijn. Hier heb ik geprobeerd zo goed en zo kwaad als mogelijk, de hand met het gebedssnoer via het doorkijkje van de hand op de broekspijp, in beeld te brengen. Niet altijd is er een gezicht met emotie nodig om iets uit te drukken van het binnenste van een mens.
De foto's van de vorige aflevering zijn na de nodige aarzeling en met omzichtigheid gemaakt. Dit in grote tegenstelling tot de lachebek van dit keer.
Als iemand op straat wat vreemd staat te doen, moet je niet verbaasd zijn dat ik er een foto van neem. Dat is gebeurd voor je het weet: richten en knop indrukken kost minder dan een halve seconde. De rest doet de camera voor je, mits de instellingen goed afgesteld waren uiteraard. Zelfs met een lensopening van f/2.4 kom je er gewoon haarscherp op te staan. Althans met een moderne reflex camera, want er zijn natuurlijk ook camera's die gewoon te traag reageren. Maar dat worden er steeds minder met de moderne technologie. Fotograferen is nog nooit zo leuk geweest.
Vrijwel de hele reeks van deze blog is tijdens een drietal weken vakantie gemaakt. Zo ook de foto van dit jongetje dat temidden van alle drukte langs de Graslei rustig en geconcentreerd bezig was met zijn tekening.
Een foto als deze heeft duidelijk zijn beperkingen. Zo kunt u bijvoorbeeld niets zien van de drukte om hem heen. Dan had ik gebruik moeten maken van een groothoek in plaats van de telelens. Maar wel met het risico dat ik hem gestoord zou hebben en dus geen foto had kunnen nemen. Om dezelfde reden kunt u niet zien wat hij precies aan het tekenen is. Dan had ik een hoger standpunt moeten innemen, maar het nadeel daarvan is dat het gezicht waarschijnlijk minder goed te zien zou zijn. Als fotograaf word je soms geplaatst voor Cruijffiaanse dilemma's.
Voor mij was dit een een lastige opname. Vanaf de overkant van de brede straat merkte ik dat een oudere dame moeite had om de straat over te steken. Rasechte Sinjoren kennen de situatie wel. Gelukkig werd zij te hulp geschoten, nou ja geschoten is een eufemistische bewoording voor het tempo waarmee de niet veel minder oudere heer haar kwam helpen.
Gelukkig zat de groothoek op de camera, want daardoor kon ik het gehele straatbeeld meenemen, precies datgene wat ik niet in beeld kon brengen bij het jongetje langs de Graslei. Beter was nog geweest als ik min of meer naast haar gestaan had, maar even snel de straat oversteken was ook voor mij teveel van het goede. Om nog maar niet te spreken van de zeer onbeleefde indruk wanneer een fotograaf niet naar je toekomt om je te helpen, maar om je lichamelijke ongemak eens extra goed in beeld te brengen. Dergelijke onbeschaamde figuren verdienen niet beter dan om met camera en al in de Brabofontein gesmeten te worden.
Omdat Gent mijn verblijfplaats was, is dit er nog eentje van de Graslei. Zelfs nog voor de lente begonnen is, komen de studenten bij de eerste zonnestralen naar buiten om langs de Graslei onder het genot van een drankje wat bij te kletsen. Een foto als deze is natuurlijk niet ongemerkt te maken. De camera heb ik letterlijk tussen hen in geschoven. Door de groothoek lijkt de studente in het midden ver weg te zitten, maar in werkelijkheid vormden ze samen een gezellig triootje. U begrijpt vast wel wat ik bedoel.
De lichtomstandigheden waren verre van ideaal. De laagstaande zon schijnt recht in de lens. Dat is ook een nadeel van een groothoek. Zelfs een zonnekap helpt maar matig. Daardoor was een stevige belichtingscorrectie nodig tijdens de opname om te voorkomen dat het richting silhouetten zou gaan. En ook in de nabewerking moest er nog het een en ander gecorrigeerd worden.
Een opname op een station. De precieze omstandigheden kan ik me niet meer herinneren, maar het meisje viel op door de manier waarop ze haar hand een beetje voor het gezicht hield. Haar ogen kijken op bijna schuchtere wijze naar iets dat ik niet kon zien. Een ongewilde boeiende pose vond ik het.
Het was vrij donker, maar met de lichtgevoelige 85 mm viel er nog wel iets van te maken, leek me. De foto is op redelijk korte afstand genomen vanuit een onopvallend standpunt. De wijde lensopening zorgde voor een rustige achtergrond met nog wat bokeh als extra.
Net als bij de vorige keer zijn er straatportretten die nauwelijks herkenaar zijn als een spontane opname in een openbare ruimte. Helemaal spontaan was dit overigens niet, want tijdens het richten zag de jongedame dat ik de camera op haar richtte.
Ze stond voor de ingang van een donkere fietsenstalling en meteen zag ik dat licht en achtergrond heel fraai haar gezicht naar voren bracht. Als u naar de exifs kijkt, met name voor beginnende fotografen kan dat buitengewoon leerzaam zijn, merkt u dat de omstandigheden minder gunstig waren. Bij de gebruikte 280 mm is een sluitertijd van 1/500ste seconde vrij normaal. De ISO 6400 duidt echter op weinig licht, ook bij de gebruikte f/7,1 als lensopening.
Het lichtpuntje in haar ogen zou u op een dwaalspoor kunnen brengen, maar er is niet geflitst. Dat doe ik al jaren niet meer, omdat ik natuurlijk licht prefereer, zelfs in lastige omstandigheden waar een flits best zinvol zou kunnen zijn. Ik vermijd het gewoon liever uit pure eigenwijsheid.
Doordat ze half in het donker stond, is het licht mooi zacht en trekt de achtergrond geen onnodige aandacht. Op deze wijze is het een opmerkelijk straatportret geworden.
Ook dit is een opname onder lastige lichtomstandigheden. ISO 4000 met een lensopening van f/2,8 duidt op weinig licht. Ik zoek graag de grenzen op. Vaak levert dat wat minder onopvallende foto's op.
Deze dame stond stil, klaar om te beginnen met een radioreportage. Daardoor was ik in de gelegenheid haar fraai te positioneren tegen de achtergrond van wat lampjes en kon ik de sluitertijd (en dus ook de ISO) binnen de perken houden. Uit ervaring weet ik dat de wijde lensopening daarbij zorgt voor een mooie bokeh. De foto vertoont veel ruis, maar ik heb vroeger veel gewerkt met TRI-X en daarom stoort het me niet zo. Het verwijderen van ruis heeft immers ook nadelen, zoals een mindere detaillering. Voor de bokeh is dat niet erg, voor de haren van de dame wel.
Deze heren die verbleven in de buurt van de Korenmarkt te Gent ben ik talloze keren tegengekomen. De eerste foto’s die ik ven hen maakte was op voorzichtige afstand met de telelens. Later volgden andere foto’s van dichterbij en heb ik ook enkele keren een praatje met hen gemaakt. Mijn argwaan voor enige agressiviteit bleek volkomen onterecht.
Mensen worden vaak als eerste op hun uiterlijk, bijvoorbeeld kleding of huidskleur, beoordeeld en helaas leidt dat nog steeds tot heel veel misverstanden. Voor mij zijn mensen wezens net als ik en boeiend in eindeloze variaties. Iets daarvan probeer ik vast te leggen in foto’s.
