Cultuur en natuur

Het bepaalt wie je bent

Elk mens is anders. Daar kijk je waarschijnlijk niet van op. Toch is het raar, want er zijn ontzettend veel mensen op aarde. Dan moeten er toch wel ergens een aantal dezelfde mensen zijn?

Stel je heet Jeroen. Dan ben je een van de velen. Waarschijnlijk heb je zelfs nog wel een Jeroen bij je in de familie . Maar toch ben je heel anders dan die Jeroen.

Natuur
Als je geboren wordt staat een aantal dingen vast. Denk maar aan je geslacht, de kleur van je ogen en je huidskleur. Hierdoor ontstaan er al een hoop verschillende mogelijkheden. Je kunt bijvoorbeeld een blanke jongen zijn met bruine ogen, maar het is ook mogelijk dat je een getint meisje met groene ogen bent. Hoe je bent noem je natuur (of etniciteit). Dat draag je je hele leven mee. Je natuur bepaalt wat je bent.

Cultuur
Maar natuur is niet het enige dat jou echt jezelf maakt. Vanaf het moment dat je geboren wordt, krijg je van alles mee van je omgeving. Je ouders voeden je op en geven je te eten. Eten dat ze zelf ook gewend zijn te eten. Ze leren je de taal die ze zelf ook spreken. En het geloof dat ze zelf ook belijden. Op school leer je over van alles dat in jouw land gebruikelijk is. En dat neem je grotendeels over. Je manier van leven gaat lijken op dat van de mensen om je heen. Nu weet je wie je bent. Dat is je cultuur.

Mix
Hierdoor is niemand gelijk. Doordat elk mens een andere mix van natuur en cultuur gekregen heeft, is iedereen anders.

Sneakers

Van sportschoen tot fashion statement

De schoenen waar je vroeger mee sportte, kun je tegenwoordig gewoon overdag aan. Ze heten geen sportschoenen meer, je noemt ze nu sneakers.

Sportschoenen dragen is eigenlijk niets nieuws, het is ontstaan uit noodzaak. In arme en zwarte wijken was er vroeger weinig geld. Zo weinig, dat sportschoenen het enige was dat de mensen konden betalen. De sneaker had vroeger een armoedig imago.

Fashion
Toen in de jaren ’70 de hiphop opkwam, werd de sneaker ineens een fashionitem. Met behulp van populaire hiphopgroepen als Run DMC steeg de populariteit van de witte Adidas-gymp tot een ongekende hoogte. Adidas pikte dit succes op en ondertekende een sponsorcontract. Hierdoor ontstond het eerste samenwerkingsverband tussen een sneakermerk en de muziekwereld.

Sponsoring
Tegenwoordig is er geen ster die niet wordt gesponsord door een van de grote merken. Ook DJ Tiësto loopt op gesponsorde schoenen. Hij krijgt zijn gympies van Reebok. De band Korn loopt zelfs van top tot teen in het merk Adidas. Als ‘goedmakertje’ schreven ze een nummer met de naam A.D.I.D.A.S. Toch had het volgens de band niets met het sportmerk te maken. De betekenis van de titel was: All Day I Dream About Sex.

Sneakers en design
Pasvorm en gebruikscomfort zijn voor de schoenen van Nike en Adidas het belangrijkst. De modellen van Puma daarentegen zijn vooral modieus. Dat blijkt wel uit het feit dat Puma geen topsporter sponsort, maar de nationale voetbalploeg van Kameroen. Ook weet Puma als geen ander merk de grenzen tussen mode en sport te vervagen. De een na de andere talentvolle modeontwerper maakt een exclusieve collectie voor het sportmerk.

Sneakers in Nederland
Naast de wereldwijd bekende merken heeft Nederland ook een eigen merk sneakers: Quick. De voetbalschoenen van Quick uit Hengelo waren van 1930 tot 1980 wereldwijd een begrip. Johan Cruyff speelde de sterren van de hemel met deze schoenen. Maar rond 1992 leek het merk te verdwijnen door een faillissement. Twee jonge ondernemers dit doodzonde en gaven het merk een doorstart. Dit bleek een gouden zet, want het merk kon zo meeliften op de retrorevival die de grote merken in gang hadden gezet. Jonge ontwerpers met ervaring bij merken als Diesel en G-Star zorgden voor de ontwerpen. De Quicks werden een groot succes.

Sneakerfacts

.

• De échte hiphoppers dragen hun sneakers nog altijd zonder veters. Deze trend is ontstaan door ex-gedetineerden, die in de gevangenis hun veters moesten verwijderen voor de veiligheid. Een andere modetrend die hierdoor ontstond is de afzakkende, lage broek. Inderdaad, omdat riemen ook not done waren in de bak.
• Adidas en Puma zijn opgericht door twee Duitse broers: Adidas door de een en Puma door de andere. Oorspronkelijk wilden ze samen één bedrijf oprichten, maar toen ze ruzie kregen besloten ze met elkaar te gaan concurreren.
• Schoenenfabrikant Vans maakte vroeger nogal suffe bootschoenen. Ze waren namelijk uitgerust met antislipzolen voor op het dek van de boot. De skaters ontdekten dat ze ook erg geschikt waren voor een goede grip op je skateboard! De fabrikant speelde hier handig op in door het saaie uiterlijk van de schoen snel aan te passen aan de wensen van de nieuwe doelgroep. Nu zijn de Vans één van de populairste sneakers in Amerika en organiseert het bedrijf ook een enorm succesvol muziekfestival

Veelzijdige stukjes vlees!

Zo smullen mensen in Cambodja van gefrituurde vogelspinnen en in Mexico loopt bij mensen het water in de mond als sprinkhanen op het menu staan. Ook in India, Zuid-Amerika, Australië en Thailand zijn mensen gek op insecten. Daar staan mieren op het menu. Nederlandse onderzoekers verwachten dat in 2020 insecten ook in Nederland gegeten gaan worden.

Er zijn ongeveer 1400 soorten insecten die voor de mens eetbaar zijn. Het populairste eetbare insect is de sprinkhaan. Verder zijn er rupsen, kevers, bijen, wespen, wantsen, termieten, mieren en muggen die goed te eten zijn. Van al die eetbare insecten leeft slechts 2% in Europa. In Amerika en in Azië wonen 24% van de eetbare beestjes en in Afrika is dat zelfs 38%.

Gefrituurde sprinkhanen

Insecten eten is heel gezond. Insecten bevatten eiwitten, vetten en mineralen. Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen die je lichaam gebruikt om nieuwe cellen aan te maken. Insecten bestaan wel voor dertig tot 70% uit eiwitten. Andere voedingsmiddelen waarin eiwitten zitten zijn: kip, vis, vlees, yoghurt, kaas, pindakaas, eieren en insecten dus.

Net als in veel andere landen zijn we in Nederland gewend veel vlees te eten. Maar voor al die miljarden vleeseters is er in de toekomst waarschijnlijk niet genoeg vlees meer. Daarom zijn we op zoek naar vleesvervangers. Insecten zijn goede vleesvervangers. Ze zijn rijk aan eiwitten, vet en vitamines. Een kilo sprinkhanen heeft evenveel calorieën als 5 hamburgers, 6 pizza's of 11 hotdogs. En sprinkhanen vind je overal. Daar komt nog bij dat een sprinkhaan maar 1 keer zijn gewicht aan voedsel nodig heeft om uit te groeien tot een volwassen dier. Een koe heeft wel 10 keer zijn eigen gewicht nodig aan voedsel.

In veel koek en snoep zijn insecten verwerkt.

Je denkt misschien dat je nog nooit een insect hebt gegeten, maar weet je dat wel zeker? In kant-en-klaar voedsel, zoals tomatensoep, pindakaas en appelmoes zitten soms insecten verwerkt . De Voedsel en Warenautoriteit bepaalt hoeveel insectendelen er maximaal in de producten mogen. Insecten worden gebruikt als kleurstof om bijvoorbeeld snoep en koek de rode of roze kleur te geven. Naar schatting eet je al zo’n 500 gram insecten per jaar zonder dat je het doorhebt.

In een aantal restaurants in Nederland worden insecten geserveerd. Ook de leerlingen van kokopleidingen leren hoe ze insecten moeten koken, bakken en wokken. Zo zijn ze voorbereid op de toekomst. De Minister van Landbouw zorgt er voor dat er insecten op de menukaart van de kantine van het ministerie staan. Ook trekt zij 1 miljoen euro uit om te laten onderzoeken op welke manieren insecten als voedsel kunnen dienen. Zullen insecten dan toch echt over een paar jaar gewoon in de supermarkt liggen?

De Inca's

Afstammelingen van de zon

 Van de 13e tot en met de 16de eeuw leefden er Inca’s in Peru. Inca’s waren heel slim. Ze bouwden hele ingewikkelde gebouwen en wisten veel van politiek, religie, sterrenkunde en kunst.

Kenmerken van de Inca's

Belangrijke kenmerken van de Incacultuur zijn haar eigen taal (Quechua) en het aanbidden van Moeder Aarde (‘Pachamama’ in het Quechua) en andere natuurgoden, zoals bergen, rivieren en de zon, maan en sterren. Een van de belangrijke goden die door de Inca’s wordt vereerd is de Zonnegod Inti.

Schrift van de Inca's

 De Inca’s hadden geen schrift zoals wij dat nu kennen. Om de boekhouding bij te houden gebruikten ze de quipu's. Een quipu was een horizontaal stuk touw waaraan verschillende verticale strengen van verschillende kleuren hingen, die op regelmatige afstanden waren geknoopt.

De conquistadores

In 1532 kwam de Spaanse ontdekker Francisco Pizarro met een leger naar Peru. Hij wilde er goud vandaan halen en de mensen bekeren tot het Katholicisme. De Spanjaarden vermoordden heel veel Inca´s. Ook brachten ze ziektes mee, waardoor veel mensen stierven. De Spanjaarden bleven lang aan de macht. Pas in 1821 werd Peru onafhankelijk.

Machu Picchu

.

 Machu Picchu was een belangrijke stad van de Inca's. De Spanjaarden hebben Machu Picchu nooit gevonden en daardoor is het niet vernietigd. Waarom de Inca´s Machu Picchu gebouwd hebben is niet bekend. Maar wetenschappers denken dat er belangrijke mensen hebben gewoond, zoals priesters of koningen. Waarschijnlijk hebben er tussen de 750 en 1000 mensen gewoond. In de stad is een woonzone met middenin een groot plein, een militaire zone en een godsdienstige zone. In de godsdienstige zone staan tempels voor de zonnegodin en de maangodin. Ook staat daar een zonnewijzer. De Inca´s wisten door de stand van de zon welke maand, dag en tijd het was. Pas in 1911 werd het ontdekt door de Amerikaan Hiram Bingham. In 2007 werd Machu Picchu tot een van de "zeven nieuwe wereldwonderen" gekozen

Conserveren

Hierdoor blijft voedsel goed

Het produceren van voedsel kan net zo goed tot techniek gerekend worden als het produceren van walkmans, bruggen of meubels. Naast het produceren, is het goedhouden ervan een kunst op zich.

Het bewaren van voedsel is eigenlijk niets nieuws. Aan het eind van de negentiende eeuw werden veel huishoudens gedwongen voedsel langer te bewaren. Dit kwam omdat er geen geld was om telkens nieuw eten te kopen.

Bewerkingen

Een scala aan bewerkingen kan worden gebruikt om voedsel te conserveren: drogen, roken, zouten, bewaren onder vet, zoeten, bewerken met zuur en met zwavel. Die methoden zijn al heel oud. Later werden de mogelijkheden nog uitgebreid (wecken, diepvriezen, steriliseren, bestralen). Zelfs binnen één methode zijn nog weer varianten ontwikkeld (drogen kan bijvoorbeeld met lucht, met vriezen, met vacuüm, met sproeien

Levend skelet

Van jong tot oud

Alle zoogdieren hebben een skelet. Mensen zijn ook zoogdieren. Jij hebt dus ook een skelet. Je skelet geeft stevigheid en vorm aan je lichaam. Het zorgt ervoor dat je kunt bewegen en beschermt je organen. Erg belangrijk en handig dus!

Net als de rest van je lichaam, leeft ook je skelet. Het groeit en verandert door de jaren heen.

Kraakbeen: buigzaam, maar niet stevig

Het skelet van een pasgeboren baby bestaat voor het grootste deel nog uit zachte botten: kraakbeen. Dit weefsel is goed buigzaam, wat erg handig is bij de geboorte. Maar na de geboorte van een baby moet je daar nog wel rekening mee houden. Kraakbeen is niet zo stevig. Waardoor de baby bijvoorbeeld makkelijk een hersenkneuzing kan krijgen. Daarom moet je een pasgeboren baby voorzichtig vasthouden. Mensen die in de kraamverzorging werken moeten hier natuurlijk goed op letten.

Beenweefsel

Als je ouder wordt, wordt je kraakbeen steeds meer vervangen door beenweefsel. Dit beenweefsel bestaat weer uit lijmstof en kalk. Lijmstof zorgt voor de buigzaamheid van het beenweefsel terwijl kalk ervoor zorgt dat het beenweefsel stevig is. Een ideale combinatie!

Kalk

In het beenweefsel van jonge kinderen zit veel lijmstof en weinig kalk. Ook dat is erg handig, want daardoor kunnen kinderen vaak vallen en gewoon weer opstaan. Je botten kunnen als je klein bent wel tegen een stootje.

Volgroeid

Ondertussen groeien je botten natuurlijk ook. De uiteinden van de botten maken steeds een stukje nieuw bot aan totdat je helemaal volgroeid bent.

Als je heel oud wordt veranderen je botten ook. Beenweefsel van bejaarden bestaan uit weinig lijmstof en veel kalk. Dat betekent dat als oudere mensen vallen, ze makkelijk een bot kunnen breken. Het beenweefsel is gewoon niet meer zo buigzaam. Daardoor breken ouderen snel een heup of been als ze vallen.

Vrouwenbesnijdenis

Reinheid of mishandeling?

In veel Afrikaanse landen wordt het nog steeds uitgevoerd: vrouwenbesnijdenis. Dit is een ingreep aan de uitwendige geslachtsorganen van de vrouw. Omdat de operatie hier als mishandeling wordt gezien, is het in West-Europa verboden.

Vrouwenbesnijdenis kan in verschillende vormen worden voorkomen. De meest milde vorm is een prik of sneetje in de voorhuid van de clitoris. Maar het kan ook verder gaan. Zo kan de gehele clitoris en de kleine schaamlippen worden weggehaald. In Somalië gaat vrouwenbesnijdenis nog verder. Daar worden de gehele clitoris, de kleine schaamlippen en een gedeelte van de grote schaamlippen verwijderd. De resterende schaamlippen worden aan elkaar genaaid, zodat er precies ruimte overblijft om te kunnen plassen.

Cultuur
Hoe raar het ook klinkt: ouders laten hun dochters besnijden uit liefde. Ze doen het om het kind te beschermen en haar toekomst veilig te stellen. De volgende argumenten worden ook gebruikt:

Het besnijden bepaalt mede de vrouwelijke identiteit van het meisje. Dit heeft te maken met opvattingen, waarden en normen rond zaken als maagdelijkheid, kuisheid en reinheid.

* Het beschermt de maagdelijkheid van het meisje.
* Het vergroot haar huwelijkskansen.
* Het geeft haar status in de gemeenschap (het omgekeerde geldt nog sterker: een onbesneden meisje loopt het risico uitgestoten te worden).
* Een besneden vrouw is mooier.
* Het is een teken van een goede opvoeding.
* Voorkomen dat de vrouw plezier beleeft aan seksualiteit, zodat ze geen reden heeft om vreemd te gaan.
* Het is een islamitisch voorschrift voor reinheid.

Alleen voor mannen
In de Koran komt het begrip vrouwenbesnijdenis niet voor. Op 22 november 2006 veroordeelden Islamitische leiders uit de wereld op een conferentie in Caïro vrouwenbesnijdenis. De sjeik al-Azhar, Mohammed Seyed Tantawi, zei op de conferentie dat in de islam besnijdenis alleen voor mannen is. De groot-mufti, Ali Gomaa, wees erop dat de profeet Mohammed zijn dochters niet liet besnijden.

Risico´s
Omdat de ‘operatie’ vaak met een scheermesje wordt uitgevoerd, ontstaan er vaak ernstige ontstekingen. Scheermesjes worden meerdere keren gebruikt, waardoor de kans groot is dat de besneden meisjes besmet worden met het Hiv-virus. Maar ook het psychologische aspect speelt mee. Besneden vrouwen hebben vaak niet het gevoel een echte vrouw te zijn.

Buitenland
Dat vrouwenbesnijdenis in West- Europa verboden is, hoeft niet te betekenen dat geen enkel meisje hier besneden is. Vaak gebeurt dit tijdens vakanties in het land van herkomst.