Een Brugse priester kreeg vorig jaar drie telefoontjes en enkele sms-berichten van een depressieve man die over zijn zelfmoordplannen vertelde. Diezelfde nacht beroofde de man zich van het leven door zich te verstikken in zijn wagen. Omdat de priester de hulpdiensten niet verwittigde, moest hij zich voor de rechter verantwoorden voor schuldig verzuim bij zelfdoding. Volgens de priester ging het om een biechtgeheim dat hij niet kon schenden. Nu krijgt de priester een maand gevangenisstraf met uitstel voor schuldig verzuim bij een zelfdoding.

Er klopt iets niet met de hele berichtgeving rond de priester die beschuldigd werd van verzuim bij zelfdoding. De debatten over dit onderwerp laten uitschijnen dat potentiële zelfmoordenaars  nog te overreden zijn, nog op andere gedachten gebracht kunnen worden... Een zelfmoord voorkomen kan lang niet altijd. Met een ongelooflijke wilskracht willen sommige mensen echt niet meer bestaan, en niets kan hen dan weerhouden van de uitvoering van hun zelfvernietigingsplannen. 

En deze vastberadenheid en ijzersterke wil om niet meer te leven wil ik nu graag illusteren met een case uit de realiteit. Het Geval Anja.

De Zelfmoord van Anja

Vroeger kende ik Anja als laatstejaarsleerling in het lyceum. Elke dag verscheen ze op school met extravagante kleding en provocerende haarsnit. De leerkrachten zaten verveeld met haar gedurfde outlook, maar Anja bleef elke dag haar show opvoeren. Apathisch en geconcentreerd op zichzelf, uitsluitend op zichzelf alleen. Je moet er karakter voor hebben.

Anja wilde opvallen, wilde zich onderscheiden van haar medeleerlingen en stelde alles in het werk om de aandacht van haar omgeving te trekken. Met haar imago sméékte ze om aandacht. Zonder woorden. Zonder vriendinnen. Tijdens een gesprekje met haar viel me haar enorme doorzettingsvermogen op om een einde aan haar leven te willen maken. Praten was zinloos. Ze wilde niet praten. Ze wilde niets kwijt over zichzelf, alleen dat ze er niet meer wilde 'zijn'. Vastbesloten en vastberaden. Alsof ze geen raad wist met haar lichaam dat een last werd, dat geen zin meer had, dat teveel was. Een overbodig lichaam.

Als 18-jarige wist Anja al precies wat ze wilde: niet meer leven! Ze was al een poos vertrouwd met de gedachte aan zelfdoding en daarom kon ze soms 'uitspreken' wat ze van plan was. De signalen die ze uitzond werden aanvankelijk door niemand in school opgevangen. Ook niet toen ze begon te spijbelen. De directeur noemde het heel deftig 'suïcidale' neigingen. Leerkrachten begonnen zich te moeien met Anja. Te laat. Haar zelfmoordplannen zaten al in een te ver gevorderd stadium. Spijbelen, opvallende kleding en extravagant kapsel... Die symptomen waren al veel eerder zichtbaar. De fase van signalen uitzenden, hulp roepen en smeken om aandacht was voorbij voor Anja.

En precies nú haar vastberadenheid het grootst was, werd ze bestookt met gesprekjes, met vragen, met suggesties en met adviezen. Veel en veel te laat. Alle acties schampten af op Anja. Flegmatisch onderging ze de bemoeienissen van haar omgeving. Niets kon haar nog raken. Gelaten en gevoelloos liet ze iedereen aan het woord die dacht haar leven nog te kunnen redden.

Anja had geen dromen meer, geen toekomstplannen, niets. 'Toekomst' had ze al lang geleden uit haar leven geschrapt. Waarom dan nog ontvankelijk zijn voor anderen? Voor Anja was het genoeg geweest, en niets of niemand kon dat afwenden. Alle pogingen van buitenaf versterkten alleen maar haar fatale voornemens.

Tot de laatste dag op school bleef Anja haar uiterlijk dat extravagante accent geven. Bijzonder moedig... Of waren het de allerlaatste pogingen om uit de toon te vallen, om zich verheven te voelen boven de grauwe massa waarbij ze niet meer wilde horen?...