Het jaïnisme en de ziel

India is de bakermat van drie oeroude religies: het hindoeïsme, het boeddhisme en het jainisme. Deze religies zijn alle drie gebaseerd op het geloof in de wedergeboorte. Na je dood wordt je geest herboren in een ander lichaam en de kwaliteit van je leven wordt bepaald door je daden in vorige levens (karma). Men beschouwt dit als een natuurwet, er is geen god of rechter die oordeelt, iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen daden. Het hoogste doel is de verlossing (moksha), het ontsnappen uit de eeuwige kringloop van sterven en geboren worden.
Naast vele gelijkenissen vertonen deze religies ook fundamentele verschillen, vooral in hun metafysische verklaringen voor wedergeboorte en het morele pad dat men moet volgen om de verlossing te bereiken.

Het jainisme is een minder gekende religie die hier relevant geworden is omdat het de godsdienst is waartoe de meeste Indiase diamantairs in Antwerpen behoren. Zij bouwden er ook een indrukwekkende witmarmeren tempel. Jains geloven niet in een god-schepper en hun belangrijkste principe is de geweldloosheid, het letterlijk niet doden van alles wat leeft, tot de kleinste micro-organismen toe. Jains volgen een leer verkondigd door een reeks van 24 Tirthankara's, spirituele leraars. Door het beoefenen van ascese en meditatie bereikten zij de hoogste vorm van bewustzijn: de alwetendheid. Wie hun voorbeeld volgt, kan door eigen inspanning en inzicht na de dood "jina" (overwinnaar) worden en een toestand van eeuwige gelukzaligheid bereiken.

De jain-doctrine is gebaseerd op een dualisme: het universum bestaat uit enerzijds het bezielde, opgesplitst in een oneindig aantal zielsatomen en anderzijds uit het onbezielde, de materie, opgesplitst in stofatomen. Bij handelen, denken of spreken ontstaan trillingen waardoor de ziel stof aantrekt. Dit stof of karma beïnvloedt en bezoedelt de ziel, zonder haar inherente structuur en zuiverheid aan te tasten. Wie erin slaagt zijn ziel te zuiveren van alle aanklevend stof, bereikt de verlossing en wordt niet meer herboren. Dit principe en het daarmee samenhangend wereldbeeld is zeer concreet, systematisch en gedetailleerd uitgewerkt in de jainistische canonieke literatuur.

Informatie over spreker / artiest(en)

Chris De Lauwer (Kanpur, 1955) groeide op in India waar haar vader werkzaam was als ingenieur.
Na haar opleiding indologie en een loopbaan aan de vakgroep Talen en Culturen van Zuid-Azië van de universiteit Gent, leidde ze 10 jaar lang de Publiekswerking van het Etnografisch Museum Antwerpen, nu opgenomen in het MAS.
In het MAS is zij werkzaam als conservator van de collectie Azië en als curator van de thema-afdeling "Leven en Dood" (op de 7e en 8e verdieping)
Als indologe is zij gespecialiseerd in het jainisme, de religie van de Indiase diamantairs in Antwerpen. Zij doceert jainisme aan de Faculteit voor Vergelijkende Godsdienstwetenschappen in Wilrijk en Indiase religies aan het Centrum Pieter Gillis (UA). Als medewerker van het Jain Cultural Center Antwerp (JCCA) geeft zij ook rondleidingen in de Indiase Jain tempel in Wilrijk.
Belangrijkste publicaties:
-"Leven en rituelen van de jain gemeenschap" " in: De Trap naar de verlossing. 2500 jaar kunst en religie van het jainisme, catalogus bij gelijknamige tentoonstelling, Etnografisch Museum 2000.
-"Jainisme, religie van geweldloosheid" in: "The Shri Parsvanath temple in Wilrijk", Jain Cultural Centre Antwerp, 2010.
-"Hindoeïsme" in: Van Kerckhove, C. (red), Overgangsrituelen. Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 2010.

26-02-2012, 12:30 Geschreven door 't Bolleke