De dagen voor Kerstmis zijn donker en grijs Maar als je naar buiten kijkt merk je dat niet Omdat je haast overal lichtjes ziet Mooie versierde bomen Een slee met flikkerende lichtjes Een ster voor het raam Het is niet zo donker en koud meer Als je al die gezellige lichtjes ziet
Ik had een droom, een vergezicht Gericht op wat komen gaat Een droom waarin deze wereld Is bevrijd van alle haat Ik had een droom van tederheid Van vrede overal Een droom waarin elk mensenkind In vrede leven zal.
In Polen wordt Kerstmis gezien als het belangrijkste feest van het jaar, een echt familiefeest. In Polen begint kerst op de avond van 24 december, deze avond heet Wigilia. Op deze avond wil iedereen thuis zijn met familie. Vanaf de ochtend wordt in vrijwel ieder huishouden gekookt en gebakken voor deze avond. Tijdens het diner, dat traditioneel uit 12 of 13 gerechten moet bestaan, wordt er vaak barszcz, pierogi, verschillende soorten vis en een compote van gedroogde vruchten gegeten. Vlees en alles wat onder de categorie "vette en zoete happen" valt, wordt de hele dag buiten beschouwing gelaten. Dit stamt af uit de tijd dat vlees een van de duurste broodbeleggen was en wordt dus, samen met vette en zoete happen, gezien als "te luxe" voor die dag. Onder het tafelkleed is het gebruikelijk om wat stro te leggen, als symbool voor de kribbe van Jezus. Zeer belangrijk is voor aanvang van het diner het uitdelen van opłatek, flinterdunne wafelbrood (vergelijkbaar met de hostie), waarvan iedereen een deel van elkaars opłatek opeet en het allerbeste wenst. Gebruikelijk is ook een extra plek met bord aan de tafel voor een onvoorziene gast, als symbool van gastvrijheid en als plek voor eventueel overleden familieleden.
Na het diner worden cadeaus uitgedeeld en gaan de meeste mensen naar de nachtmis (pasterka).
Één keer per jaar mogen ze stout zijn in de hemel wat is dat daar dan een gewemel engelen bengelen als ballen aan de denneboom en elf van de apostelen zijn alles aan het borstelen één van hen moest naar de hel het zal er warmer zijn dan hier dat wel en de witte hemelpluisjes dwarrelen dan naar beneden zachtjes rond de huisjes Jozef en Maria zijn ook van de partij die hebben klokjes lampjes en slierten slingers bij om alles te versieren en binnenkort het grote feest dat kerstmis heet te vieren
Ik stuur deze kerstkaart met fijne wensen naar heel bijzondere mensen wensen met bergen van geluk een goede gezondheid veel gezelligheid een heel jaar aan een stuk
O kleine boom, jouw sparrenbos Is hier zo ver vandaan Jij wist niet dat je op een dag Bij ons in huis zou staan Jij dacht alleen aan sparrenappels En aan heldere zonneschijn Maar het licht dat hier gaat branden Zal enkel dat van lampjes zijn.
Kerstmis is de familie bijeen kloppen op de deur vriendelijke gezichten mooie pakjes kaarten van iedereen van wie je houdt gelach, een beetje gekheid knuffels en kussen gelukkige herinneringen
Witte wereld waar het wonder werd geboren in de nacht En een boodschap voor de mensen naar de aarde werd gebracht Witte wereld, vol van vragen Vol van zorgen en van pijn Waar het wonder van de Kerstnacht Telkens weer een troost kan zijn.
Kerst is voor de meeste mensen een feest maar als je alleen en eenzaam bent in de kou dan mis je het meeste dat mensen niet aan je denken
Met Kerst hoor je toch blij te zijn als je alleen bent wil je toch geen pijn zelfs niet een heel klein beetje
Maar als je alleen bent in de donkere nacht en niemand die je ziet of aan je denkt dan denk je toch dat je de enige bent die niet lacht maar er zijn met Kerstmis veel eenzame mensen met verdriet.
Met Kerst zou iedereen blij horen te zijn Groot en klein
De Kerstman is heel lief en en echte hartendief. Hij heeft steeds plezier. Wonen op de noordpool, lekker koud, En voor de open haard veel hout. Het is Kerstmis, En hij krijgt alle cadeautjes gratis. Iedereen voor de open haard, Met voor de Kerstman een mooie kaart.
De Finse Lappen hebben geluk. Zij wonen namelijk vlak bij de kerstmanelfje met rendier (denken ze!). Hun kinderen zijn opgegroeid met bezoeken aan de goede oude man met de witte baard. Eerder werd gezegd dat de kerstman op de noordpool woonde maar in 1925 brachten de kranten groot nieuws. De grasetende rendieren konden helemaal niet leven op de Noordpool. Vandaar dat de goede oude man in Fins Lapland woonde, in de 'orenberg' om precies te zijn. De oren die uit de berg staken, waren die van de kerstman, zodat bij naar alle kinderen in de wereld kon luisteren. Hij hoorde het dus als er iemand niet zoet was. Binnen in de berg woonden ook zijn helpers, de drukke elven. Zij waren zeer verstandig en hielpen de kerstman, die in Finland "Joulupukki" heet, speelgoed te ontwerpen dat kinderen en volwassenen bestellen per email of sneeuw-mail.
Niet kerstdag zelf, maar kerstavond is de belangrijkste feestdag. Gezinnen komen dan samen en kinderen die al uit huis zijn, trachten kerstavond met hun ouders door te brengen. 24 december is in feite nog gedeeltelijk een werkdag: de winkels zijn 's ochtends open. Zo kunnen de mensen op de valreep nog cadeautjes en gerief voor de kersttafel kopen.
Stipt om twaalf uur 's middags wordt in Turku, de vroegere hoofdstad van Finland, de "kerstvrede" afgekondigd, samen met aanmaningen en wensen die nog uit de Middeleeuwen stammen. De meeste Finnen volgen deze plechtigheid, die het begin van het feest inluidt, via radio of televisie. Op dat tijdstip komen bij de meeste gezinnen de eerste kerstgerechten op tafel.
Tegen zonsondergang begeven de Finnen zich naar het kerkhof, waar vaak rond 5 uur 's avonds een dienst wordt gehouden. Op de graven van dierbare overledenen zetten ze kaarsjes, soms met een bloemenkrans of een dennentakje. Een Fins kerkhof op kerstavond is adembenemend: duizenden kaarsjes die de sneeuw doen oplichten, een beeld dat buitenlandse toeristen nooit vergeten.
'Joulupukki": de Finse kerstman
Eens weer thuis, wachten de gezinnen vol spanning op de komst van de kerstman. De Finse kerstman is een meer aardse tegenhanger van Sinterklaas en woont op de "Korvatunturi", een ronde berg in Oost-Lapland. (De Finse radio heeft hem daar in 1927 neergezet en sindsdien heeft hij er zijn hoofdkwartier.) In tegenstelling tot de meeste andere landen, komt de kerstman op kerstavond persoonlijk op bezoek. Meestal verkleedt de vader zich als kerstman, maar het kan ook een buurman of familielid zijn. De kinderen verkleden zich als kaboutertjes, de kleine helpertjes van de kerstman, met rode kousen, een lange rode cape, een rode puntmuts en een grijs katoenen pakje, ook weer met rood versierd. De kerstman brengt gewoonlijk een grote mand vol cadeautjes mee en vraagt bij zijn komst: "Zijn hier brave kinderen?", en de kinderen roepen dan luid in koor "ja!".
Daarna zingen ze liedjes en maken soms zelfs een rondedansje met hem. De kerstman vertelt over zijn lange reis, helemaal uit Lapland. Hij heeft geen tijd om lang te blijven. Zodra de kinderen en volwassenen hun laatste liedje hebben gezongen, neemt hij zijn stok en schuifelt weg in zijn vilten laarzen en pelsmantel. Zijn helpertjes blijven achter om de geschenkjes uit te delen. De kerstcadeautjes, een gebruik ontstaan aan het begin van de negentiende eeuw, werden vaak gemaakt door de schenkers zelf en waren meestal kleding of voedingsmiddelen. Aan het begin van de twintigste eeuw werden commerciële cadeautjes populair in heel het land. De laatste jaren hebben zelfgemaakte geschenkjes weer de bovenhand genomen.
Pas na dit hoogtepunt van het kerstprogramma wordt de hoofdmaaltijd opgediend. Op tafel verschijnen dan de fijnste gerechten uit moeders keuken.
De kerstster is rechtstreeks terug te voeren op het kerstverhaal, zoals dat in het evangelie van Mattheus wordt beschreven. De Ster van Bethlehem gaf de plaats aan waar de Koning der Joden geboren zou zijn. De drie wijzen zouden volgens Mattheus deze ster volgen om via koning Herodes het kindje Jezus te bezoeken om deze geboorteplaats vervolgens te openbaren aan Herodes zodat het kindje gedood kon worden. De wijzen gingen niet terug naar Herodes dus hij gaf de opdracht tot de Kindermoord van Bethlehem opdat de geprofeteerde Messias hierbij zou omkomen. Hiermee is de kwaadschikse herkomst van deze ster theologisch bepaald.
Een directe verbeelding van het kerstverhaal vormen de kerststallen die met name in katholieke landen worden vervaardigd. Deze zijn van uiteenlopende materialen en grootte. Ook kerststallen met levende personen en dieren komen voor. De aanwezigheid van de os en de ezel in de stal heeft geen bijbelse oorsprong. Ze werden erbij geplaatst omwille van de zin uit het Oude Testament waar de profeet Jesaja zegt: De os en de ezel kennen beter hun Meester dan Israël. Die van de herders met hun schapen is wel op het evangelie gebaseerd, evenals als die van de drie Wijzen uit het oosten (zie ook Driekoningen & Mat. 2:1-18) . Het decor van het kerstverhaal is dikwijls aangepast aan de plaatselijke omstandigheden. In Nederland en België betekent dat een winterse, barre omgeving. Overigens kan het in het Heilige Land ook sneeuwen en vriezen, hoewel het eerder zeldaam is.
Waarom draagt de kerstman een rood pak? De kerstman droeg voor het eerst een rood pak toen een cartoonist zich in 1869 baseerde op de satire van Irving. Maar het is dankzij Coca-Cola dat de kerstman consequent een rood pak draagt. Gedurende meer dan 30 jaar werd de figuur in een reclamecampagne van het frisdrankenconcern in het rood gekleed.
Rond deze tijd van het jaar duiken overal ter wereld de kerstbomen op. Terwijl de ene een echte kerstboom kiest, plaatst de andere een artificiële kerstboom in de huiskamer. Maar waarmee doen we het milieu het grootste plezier?
Het klinkt misschien vreemd, maar in dit geval is het kappen van echte kerstbomen de beste keuze. Veel bomen worden in de buurt op een speciale oppervlakte gekweekt en hoeven op weg naar hun nieuwe eigenaar dus meestal niet zo ver te reizen. Tijdens hun groeiproces helpen de bomen bovendien net als hun soortgenoten zuurstof te produceren. In de Verenigde Staten zouden alle kerstbomen samen zo negen miljoen mensen per dag van zuurstof voorzien. Bomen vangen CO2 op uit de atmosfeer en aangezien jonge kerstbomen gestimuleerd worden om snel te groeien, vangen ze meer CO2 op dan andere bossen.
Toch staat in veel huiskamers een artificiële kerstboom. De eerste 'valse' kerstboom werd in de jaren 30 gemaakt door een bedrijf dat toiletborstels produceert. Zo'n boom heeft natuurlijk veel voordelen: ze gaan meerdere jaren mee en we kunnen ze al veel vroeger in de huiskamer zetten. Maar artificiële kerstbomen worden van schadelijk materiaal gemaakt en meestal moeten ze een lange afstand naar de winkel afleggen. Ongeveer 85 procent van alle valse kerstbomen zou in China geproduceerd worden.
Na kerstmis moeten de bomen zo snel mogelijk de deur uit. Een valse kerstboom verdwijnt een jaartje op zolder en wordt na een tijdje gewoon weggesmeten. Een echte kerstboom kan nadien nog voor andere doelen gebruikt worden. In Canada bestaat zelfs een farmaceutisch bedrijf dat de naalden van de bomen gebruikt als preventiemiddel tegen griep.
Een kerstbal is een ornament dat in de kerstboom wordt gehangen.
In een kerstboom hangen vaak tientallen kerstballen. Kerstballen zijn oorspronkelijk van geblazen glas, maar worden, vanwege de breekbaarheid, ook van kunststof gemaakt.Met name de rage om kerstverlichting en bomen in de tuin te plaatsen heeft hiermee te maken.
De oorspronkelijke kerstbal is van glas en aan de binnenzijde voorzien van een laagje metaal (meestal zilver). Meestal is een kerstbal dan ook spiegelend. De oorsprong van de kerstbal lijkt de heksenbal te zijn, die vroeger in huis aan de lamp hingen of in de tuin in de borders lag. Doordat men geloofde dat heksen geen spiegelbeeld hadden, kon men via de spiegelende bal makkelijk een heks herkennen als die zich in huis bevond. De zilveren ballen in de tuin hadden voornamelijk een decoratief doel.
De oorsprong van de bal als versiering in de kerstboom heeft te maken met de opkomst van de glasblazerij in Oost-Europa. Men ging toen steeds vaker glazen ballen gebruiken in plaats van vergulde noten, rode appeltjes en koek. Voordat de kerstbal in de negentiende eeuw bij rijke mensen in de kerstboom kwam, werd de kerstboom versierd met papieren slingers en geknipte papieren figuren.De piek was onbekend. Meestal werd de boom bekroond met een ster. De oudste kerstballen hebben een glazen oogje.
Het zetten van een kerstboom was vóór de negentiende eeuw bij ons een zeldzaamheid. Het gebruik is eigenlijk Duits en waarschijnlijk via middenstanders
Een kerstboom uit mijn pen getoverd met kerstballen er onder aan nog wat slingers en kaarsen daar onder nog wat pakjes die wil ik jullie allen schenken met de beste wensen
De piek maakt onderdeel uit van de versiering van de kerstboom. Zij wordt altijd bovenaan de boom geplaatst, waardoor haar spitse vorm de lucht in wijst en daarmee het hoogste punt van de kerstboom is. Soms ziet men ook pieken in de vorm van een ster.
Het is niet precies duidelijk wat de herkomst van de piek is. Volgens sommige bronnen verwijst de piek naar de Ster der Wijzen of een geabstraheerde weergave daarvan. Volgens een andere theorie zou de piek een gespieste appel zijn (vergelijk de vorm van de piek), daar appels van oudsher een versiering waren van de Germaanse boom op het Joelfeest, het Germaanse Zonnewendefeest.
