Het is bij wat afremmen gebleven want we hebben de benedenverdieping weer eens aangepakt en al wat er dit half jaar toch nog is binnen gekomen gedigitaliseerd.
Het is altijd weer even boeiend. De devotie van de mens is een van de vindingrijkste activiteiten uit de menselijke samenleving. Dat zal zeker niet alleen bij onze voorouders geweest zijn. In alle culturen is gezocht naar omgaan met het tremendum en het fascinosum, én bang én bewonderend....
We zijn weer eens verrast door het compacte én toch veelomvattende in de minuscule verering via het fenomeen van de vuistheilige. Zo laten we even het beeldje van Onze Lieve Vrouw van Salette zien in dito verschijningsvorm. Zo heb je er ook een duopakket..... We nodigen je uit even in de website jouw account aan te maken....
In het miniverhaal kregen we ook twee engeltjes die dan de propaganda voeren rond Onze Liev Vrouw van Banneux.
Het is ook treffend hoe het fascinosum de bewonderaar zover brengt dat het de grenzen van het verhaal niet enkel figuurlijk overtreft maar de logica verder doortrekt. Zo zie je Sint Christoffel Zijn Goddelijke vracht als het ware op zijn handpalm de lucht in hijsen...
Tentoonstelling in de marge van de beeldenstorm: O.-L.-Vrouwekerk Poperinge
't Komt allemaal samen. Dat hebben we ons zelf aangedaan. We willen kost wat kost de 15de keer meedoen met erfgoeddag en we wilden onze kasten in de Onze Lieve Vrouwekerk stofferen met een nieuwe tentoonstelling.
We signaleerden reeds de aandacht voor de beeldenstorm.
Het hoofdaccent hebben we aan de stad gelaten die komen op de proppen in augustus. Nu hebben we voor de rest van 2016 onze vitrinekasten in de Onze Lieve Vrouwekerk volgezet met zoals aangekondigd drie themata in de marge van de beeldenstorm.
Bij deze wilen we de storm der beelden postea hernemen. Het beeld dat vaak opgeroepen wordt door de bestorming van heiligenbeelden is onheus tegenover de causa non passio (er is een oorzaak aan de beeldenstorm en het is geen blinde passie) zoals Verheyden het op zijn Brugs martelarenboek schrijft.
en aan de keerzijde het is ook niet zo. De inquisitie is een barbarie van Titelmans en alle katholieken waren beulen van Titelmans.
We weigeren deel te nemen aan een algemene secularisatie. De box in the box van de ontwijde Onze Lieve Vrouwekerk mag geen super-secularisatie zijn die de erfgoedwaarde van de religieuze kunst back stage zet.
We zien het zwalpen van de schepen van de reformatie en de contrareformatie. Postmodernisme is als beeld aan het vervagen. Straks met de storm van het post-postmodernisme is alle schroom, alle religiositeit, alle ontzag in de nevelen van de geschiedenis. Religiositeit met of zonder verlichting wordt wrakstuk (rari nantes in gurgite vasto).
We ontkennen niet de waarde van de verlichting die met Erasmus begon en elk op hun manier door de anabaptisten, Zwingli, Luther en Calvijn is doorgedrongen op de godsdienstige ideeën. We vergeten ook niet hoe de Catechismussen in het zog van het Concilie van Trente gepoogd hebben om althans de morele ontsporingen tegen te gaan en mede door onze stadsgenoot Lodewijk Makeblijde vaak - spijtig - te polemisch in het verweer/geweer kwamen.
In dezelfde kristische geest doorzochten we de schoolhandboeken waar de gehele historische aanpak geen aandacht had voor de complexiteit van sociale factoren (lage adel en hogere adel, ondernemer en werklui), waarden van de reformatie (allemaal ketters, vernielers, heethoofden..), en maar al te vaak de politieke problematiek, de scheiding der Nederlanden, Spanje tegen Oranje (Keizer Karel, en Willem, Alva, Margareta...), het vorstelijk absolutisme als best te kennen leerstof presenteerden.
We hopen dat de gehele viering beter onszelf doet kennen: fas est ab hoste doceri, er is altijd iets goed bij de vijand te leren.
over de beeldenstorm zelf komt binnenkort een artikel op arch-poperinge.be
We kregen DE erfgoedcel op bezoek. Onzen Heertje heeft de onweerstaanbare ritus om in een archaïsche geplogendheid zijn naasthogere instanties hoffelijk (danckelick gheautoriseert) uit te nodigen. Het was hoogtijd wilden we hen onze netwerk armatuur nog binnen het internetabonnement kunnen tonen.
Sorry voor de politieke uitspraak. Maar we leefden eigenlijk boven onze stand en we hebben in nederigheid besloten ons internet af te sluiten. Niet verkeerd begrijpen. We blijven online. Maar we geven geen website, facebook of internetsessies meer in de depotruimte. Je kunt ons altijd de informatie opvragen en die sturen we dan per mail.
Het was een leuke bedoening. Hilde en Jolien, nieuwsgierig, geïnteresseerd en en blijkbaar zich thuis voelend in het wellicht toch wat archi-devotioneel erfgoed. We schrijven niet dat ze als de heiligen in de achtergrond de heiligheid evenaarden. Er is druk gefotografeerd en genoteerd. We voelden onszelf de schoolmeester die leerlingen voor ons had die koste wat het kost wilden slagen.
We hopen stilletjes op de vruchtbaarheid van de les.
We zijn fier om de 15de keer mee te doen met de erfgoeddag (vroeger erfgoedweekend).
We kunnen weer eens wat materiaal ter beschikking stellen. De clawierders van het stadsarchief zullen ons amateurswerk (zes pps-sjes) deskundig onder handen nemen. Ja, noblesse oblige!
Het is onze bedoeling om de iconografie van de bidprentjes als ritueel te belichten. We geven een specifiek overzicht van wat er aan ideeën rond de dood leefden in de catholieke weg om met de dood om te gaan in onze zuid-westhoek anno 19de en begin 20ste eeuw.
Het spreekt voor zich dat ons erfgoeddepot in belangrijke mate kon meehelpen om de tentoonstelling in de gasthuiskapel te stofferen. Even de sfeer opsnuiven kan door deze muziekjes te beluisteren
Sinds hun ontstaan verzorgt de erfgoedvereniging Onze Heertje tentoonstellingen. De laatste jaren is er een permanente tentoonstelling in de Onze Lieve Vrouwekerk telkens met een ander thema.
Dit jaar is heel toepasselijk gekozen om in de marge van de herdenking van de beeldenstorm - als niet verkeerd te verstaan signaal - te herinneren aan de beeldenstorm 1566.
We kozen dit thema: opdat men niet opnieuw martelaren zou motiveren, opdat men de andere niet langer zou etiketteren als ketters, die de hemel eigengereid de hemel worden ontzegd, opdat we van de geschiedenis zouden leren en stil zouden staan bij iets wat we - als catechismus - ondoordacht hebben van buiten geleerd, opdat we de beeldenstorm niet zouden herhalen door wat er aan kunstwerk ons patrimonium groot maakte in de coulissen te verbergen.
Hierboven de catechismus van 1921
De tentoonstelling is alle dagen te bezichtigen omdat de Onze Lieve Vrouwekerk voorlopig nog altijd open is van smorgens 9u00 tot savonds 17u00.
In de vitrine: de martelarenboeken van de nieuwgezinden, geschienishandboeken uit het middelbaar en catechismussen.
In de derde week van mei ergens willen we weer eens samenzitten met gidsen. Het is telekns een intense babbel geweest om met d egidsen samen te zitten.
Je hoeft geen gids te zijn om met ons mee te komen babbelen.
Onze schatbewaarder is een serieuze verzamelaar van postkaarten van Poperinge. Via Poperingeverbeeldt is bekend als dé kenner van Poperinge. Aan d ehand van zijn verzameling wil hij met ons een sessie kennsi delen opzetten.
Ben je ook zo'n fan van recente en minder recente geschiedenis en geïnteresseerd kom dan maar af. Het wordt alvast even boeiend als de vorige beurten.
Onze scanneer begingt te hakkelen. Af en toe blauwe strepen, de wolken die door het licht gaan...
Ja, aan het kwart van honderd duizend OH-prentjes, en al de scans die niet in de prentjes thuis horen!
Gelukkig is er dan af en toe een onverwachtte ontdekking.
We scanden vandaag een authentieke litanie van de H. Cornelius. Wacht! Het speciale eraan is dat het een exemplaar betreft van de bedreigde Onze Lieve Vrouwekerk. Toen we uistudeerden of er een verering geweest is vonden we de documenten ertoe niet. Er staat een beeld, maar een bron op papier daar hadden we geen weet van. En toch! Zo kan je je zelf ervan vergewissen..
In dezelfde scanbeurt troffen we de Notre-Dame de Grace aan. Dit is het Mariabeeld uit Frans Vlaanderen dat zoals de Onze Lieve Vrouw van Sint Jan vereerd wordt omwille van de enfants de répit - kinderen die uiteindelijk in gewijde grond mochten begraven worden zoals het verhaal van Onze Lieve Vrouw van Sint Jan het vertelt. Deze Maria wordt vereerd in Caëstre.
Ze wordt hier door bisschop Liénard uit Rijsel voorzichtig Notre-Dame de grâce genoemd. Vol van genade (is de oude term) - begenadigd is de rijke vertaling. Merk op dat hij de oude naam Notre-Dame du miracle ontwijkt. Maria heeft die gave als genade, gegeven door Haar Zoon.
Met de vieringen rond de beeldenstorm in het verchiet goed even door te geven dat we als kathollieken ondertussen ook wel weten dat er een verschil is tussen de werken en de genade.
De tafel sober gedekt. Niet alleen omdat het nog vasten is, maar om de karige centjes niet te verkwanselen.
Het was een boeiend jaar.
Met alle klassiekers: een permanente tentoonstelling in de Onze Lieve vrouwekerk, een aangroeiende digitale bank online, studie op meerdere platforms (studiereizen naar de parochiekerken in het rond, info aan onze correspondenten C07, inventarisatie parochiekerken, universiteitsthesis....)
En het dagdagelijkse kommerverhaal van financiën en digi-geklungel. We moesten onze server vernieuwen en het zijn onze companen van het online verhaal dankbaar dat we virtueel een haalbaar imago kunnen houden.
De award van onze vereniging gaat naar onze op en top vrijwilliger DE ICT-er van ONZEN HEERTJE.
Bij de gelegenheid van onze Algemene vergadering ging onze gedachte ook naar de drie overleden broeders uit ons 15 jarig bestaan: Albert DECROCK, Joel GODUESEUNE en Henri LEFEVER.
NA de 300ste scan ongeveer vonden we in onze prentjes opnieuw iets waar we niet direct kennis van hadden.
Een schets van een kapelletje in Vlamertinge we laten je mee genieten van de scan.
Ondertussen was mijn bedrijvige secretaresse... mijn vzeer verdienstige vrouw medailles aan het sorteren en... de vondst van het jaar: een penning van Onze Lieve vrouw van Sint Jan, die we nog niet hadden.
Ik vermoed dat het de oudste moet zijn van degene die we in onze verzameling hebben.
De term Onze Lieve Vrouw van mirakel wijst ons daarop en de schrijfwijze van de stad POPERINGHE...
Het digiatliseren is weer op kruissnelhied gekomen omdat we ons hebben laten griepen... en dus knusjes thuis kunnen digi-foefelen.
Leerzaam, bijzonder instructief. We namen een pakje doopkaartjes door.
Uit de vier exemplaren die we hier reproduceren kan je makkelijk de tijdsgeest afeiden
We zien in 1950 nog iets van de katholieke doopouders in een kars, een Mariabeeld, kerktorens ... en de clichés van moeder aan de spinrok het doopkleedje spinnend, de kruik en de duif... de schommelwieg..
Wij zien er de authentieke Anton PIECK.
Dat het om een doopkaartje gaat kunnen we in de rand nog aflezen, de ooievaar die verklapt dat het om een geboorte gaat...
Van doop of opname in de kerk amper in een woordje in de tekst. Het prentje van 1935 is er onmiddellijk uit te halen. nog een twintigtal jaren en dan zijn we helemaal weg van wat er in de symboliek van die doopkaartjes zat. Het water, de drie vissen (geloof, hoop en liefde) en het Latijnse PAX (vrede). [Kunst adelt - Maaseik.]
Sommige vragen worden wel eens zo plost gesteld dat je er even moet naar zoeken. Vooral als het dan in de branche gaat waar wij mee te maken hebben. Zo ondervinden we vaker dat bij quiz of vragenspel de ondervraagde zich tegen het hoofd slaat en .. 'k weet het! Zie het zo voor de ogen. Of als de bel rinkelt en de vraagsteller begint met een letter .. Ja, dat is 't. Zie je wel 'k wist het.
Zo is d evraag naar de priesterkledij en de oorspronkelijke vorm genoeg bestudeerd. Maar weinigen kunnen de geschiedenis traceren van de soutane, de priestercol, en...
Maar we konden er ook niet onmiddellijk op antwoorden toen we de sepcifieke vraag kregen. Hoe noemde die priesterhoed ten tijde van Napoleon?
Onlangs konden met plezier collegae helepen met de opgebouwde wetenschap.
Uit de schat aan religieuze voorwerpen in de parochiekerk van Vlamertinge diepten ze een oliedoos of chrismatorium op.
Hierin werden de drie olieën bewaard die dienden én bij het doopsel, én bij het Vormsel, én bij de "berechting" (De H. Oliesel). Het olielampje symboliseert de olie die staat voor de H. Geest.
Die olie wordt op Witte Donderdag gewijd door de bisschop en naar de parochies gebracht.
INF = infirmorum = zieken
Gewijde Olie dient om gebruiksvoorwerpen e/of personen, te zalven. Liturgisch gaat het meestal om sterken tot een bepaalde opdracht of toewijding. Christus is de Gezalfde, de prefeet, de Koning, de priester van de Eindtijd. Zalven, Gr. Chrino, is de stam van het woord chrisma. Dat chrisma wordt bewaard in het chrismatorium = oliedoos.
We zijn van oordeel dat het recipient dat is afgebeeld verwijst naar én het olielampje (vlammetje) en een ampul met olie (druppel olie).
Het olielampje is in de symboliek ook een verwijzing naar waakzaamheid. Denk maar aan de tien maagden.
Om de erfgoeddag voor te bereiden hadden we vandaag MAZEL....
Op de rug van een oud boek uit 1589 toen we de geuzen aan het opsporen waren troffen we deze teksten.
Parce mihi Domine: nihil enim sunt dies mei. Quid est homo, quia magnificas eum: aut quid apponis erga eum cor tuum? Visitas eum diluculo, et subito probas illum. Usquequo non parcis mihi, nec dimittis me, ut glutiam salivam meam? Peccavi. Quid faciam tibi, o custos hominum; Quare me posuisti contrarium tibi, et factus sum mihimetipsi gravis; Cur non tolles peccatum meum; Et quare non aufers iniquitatem meam? Ecce nunc in pulvere dormiam, et si mane me quaesieris, non subsistam.
Zo luidt de tekst van Job 7 in het Latijn. Bij de begrafenis zong met getijden zoals in het klooster. De Metten ter gelegenheid van een begrafenis lazen uit dat boek Job. De aflijvige zong in de geest van de liturgie mee: God waarom zou je mijn foute dingen niet verdragen, God. Zie, hoe ik nu in stof slaap. Als je me zoekt dan zal ik U niet weerstaan....
Dat is de eerste tekst op de afbeelding.
Het onderlijnde einde van de zin: Incipiendum est matutinum geeft aan hoe het kleine officie begon met de klassieke zin:
Domine, labia mea aperies, et os meum annuntiabit laudem tuam. R. Domine ad adiuvandum me festina. Gloria Patri et filio et Spiritu Sancti. Sicut erat in principio et nunc et semper.
En dan volgt het Wees Gegroet:
Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum. Benedicta tu in mulieribus, et benedictus fructus ventris tui, Iesus. Sancta Maria, Mater Dei, ora pro nobis peccatoribus, nunc, et in hora mortis nostrae. Amen.
Let wel: in het Latijn heb je heel veel afkortingen.
De heilige Job (toch een van die figuren uit het eerste Verbond die bij de nederdaling ter hellen meegesmokkeld werd ?) is niet onbedeeld in onze contreien. Hij wordt o.a. vereerd in Vlamertinge.
Het is voor ons uitgerekend. 449 jaar geleden: de beeldenstorm.
We doen mee aan het verhaal over de beeldenstorm.
Het is de gelegenheid om hierover wat dieper na te denken.
De mens is het knooppunt tussen verleden en heden. Nu en toen maken MORGEN. Ons eindig bestaan is een voortdurend gevecht. Foei een GEVECHT zou het niet mogen zijn.
Diep nadenkend surften we op de beeldvorming.
Toen we jonger waren - ook weer een perceptie - dachten we dat we het allemaal zouden veranderen. De beeldenstorm was zo'n typisch gevecht om het idee van de nieuwgezinden gestalte te geven: om een ander beeld te scheppen.
Gans anders is het schoolvoorbeeld van onze consumptiemaatschappij waarin men het zelf met de andere brilcultuur wil doordrukken.
De beeldenstorm was via het gevecht, de storm, met de clocke (een van de predicanten) en met de trommel het andere idee: de schrift en de genade te verkondigen.
Hopelijk versterkt de viering van die storm niet enkel het beeld van knuppel, touw en ladder om beelden van verwrongen geweldloos verzet te bestendigen. Titelmans was echt niet de remedie tegen de enkele bos- en watergeuzen die in de onmacht de predicatie orchestreerden met hak- en slagwerk.
Wij pleiten voor een gans andere beeldenstorm waar we beseffen dat de beeldvorming de kritische catarsis moet doorstaan. Onze American way of life, onze economische ecologievernietigende kijk, onze Godvergeten welnessjacht en onze bekrompen wij-zij karikatuur: er zijn zovele beeldenstormen mogelijk. We moeten o.i. alleen opletten dat we er weer niet extreem mee omgaan want dan wordt het weer een andere oorlog.
Waar zijn de wereldverbeteraars: NOOIT MEER OORLOG.
De beeldenstorm is mede door de iconografie (beeldtaal) in samenspraak met de contrareformatie en de catechisatie beantwoord.
De catechismus van Lodewijk Makeblyde is een Poperings product.
We hebben al enkele kerken bezocht. Haringe is zeker van de betere soort. Met een rondgang met pater Vanacker is dat zeker een meerwaarde. Dat het Romaanse kerkje gesloten is daar zijn we na het bezoek allen mee eens. Het kerkelijk erfgoed dat hier is bewaard EN onderhouden is een schat aan antiek en op zich stuk voor stuk zijn het "relieken"....
Met de begeleider op de meest autentieke missietoer leerden we dat Haringe de oudste parochie is van het bisdom. Eén voor één weet hij van de stukken uit zijn kerk hoe oud ze zijn... Stilletjes hoopten onze bestuursleden om aan die gezegende leeftijd ook nog zomaar data en namen te kunnen noemen. En niet uit wikipedia p-of één of andere #-pad..
Leuk ook om de kennis te upgraden. Weet je hoe die Onze Lieve Vrouw noemt. Snel dachten we de nagel op de kop te tikken: Sint Anna-ten-drieën. Sorry! Sint Anna-ten-halvendrieën!
Het was een studiebezoek dat we iedereen kunnen aanprijzen: info-tainment!
Vooral de antependia nodigen tot bewondering voor en de kunstzin en het geduld van de makers.
Onze kilos penningen zijn doorgenomen en we hebben meer oogst dan we dachten. De bestelde hoes is vol en tegen de volgende sorteerbeurt gaan we weer moeten bestellen... Onwaarschijnlijksucces: onze penningen verzamelingen staat nu op 4499 enkevoudige exemplaren!!
Ondertussen staat er spijts ons afremmen toch ook weer driedimentionneel materiaal op inventarisatie te wachten. Als er iemand meer weet over de ingekomen monikken en kerkelijke notabelen dan zijn we graag op de hoogte gebracht waar we ze moeten onder klasseren.
Voor de rest wordt bvolgend jaar cruciaal. We hopen op de goodwill van de stad.
Als je de rondrit aan het doen bent dan kan je in de zoveelste kerk voor je binnengaat het idee hebben het wordt daar weer van 't zelfde. Dezelfde streek, de zelfde heiligen, de zelfde verzameling interbellum artefacten....
Dat was het hier niet.
Proven heeft een kerk die de zorg over het erfgoed met extra kommer heeft bedacht.
De oudste stukken (Christus op de koude steen 1601), Sebastiaan (1741) en Maria's opvoeding (1741) verwonderen iedere bezoeker. Alles is sober geplaatst tegen de catacomben-ruimte... Een concluderende vastselling de ontwerper wou weg van het triomfalisme van de voorbije tijd. De gewijde ruimte ademt rust en authenticiteit uit. De heiligen zijn niet buitengezet, ze staan er niet groots met een kaarsenweide....
Een frisse kijk. We kunnen wel begrijpen dat niet iedereen de wijding op die manier aanvoelt. Het nodigt echter wel tot ontstijgen aan de franjes van schietgebeden en miraculeuse veiligheid. In Proven werd dit letterlijk toegepast. De voorganger staat niet boven het volk (op de preektstoel). Het getuigenis komt vanuit het tabernakel, het altaar en de lezenaar. Het woord is de oproep, de boodschap: Christus centraal. Dat is ook het PX-verhaal dat op de voet van de doopvont werd aangebracht in plaats van de oude vontvoet.
Een andere kerk dat was de zin waarmee we het gebouw hebben verlaten.
Even naar de grot ... en finir en beauté: het gehele politieke bestel afwegen in de "bascule".
We kunnen het moeilijk ploegen noemen. Als tweespan zijn we .. ook snachts in onze dromen bezig met de digitalisering van onze penningen.
We blijven er ook toegstuurd krijgen van onze grand ami de Bruxelles. Wij met onze boven de vier duizend kunenn er niet aan tippen: Vijfendertig duizend verschillende penningen (médialles) !
En komen we af en toe van die vondsten tegen die we niet hadden gedroomd. Het zijn dus geen nachtelijke dromen waarin we dee medaille van 1914-1918 hebben ingescand.
En de medaille van Paus Pius IX. die regeerde van 1848 en stierf 7 February 1878.
Voor de facebook fans geen onbekende vraag. Wat we nu aan het doen zijn is een zeer tijdrovende bezigheid
We hebben zo'n slordige anderhalve kilo penningen (medailles) te sorteren en die we nog niet hebben moeten we er uit te halen. We hebben ze nu gepreselecteerd in omslagen op de naam van de minst bekende (duur: twee weken en half). Ja, medailles hebben een keerzijde!
Sorteren en inventariseren heeft ook zijn keerzijde. Wil je een hapje ter onderbreking.. was dan eerst je handen want die medailles die zijn even proper als de toetsen van een toestsenbord... en aan de veiligheidspelden zijn er zeker bij die telkens van het zaterdag-wasdag onderlijfje naar het verse verhuisden.....
Na de eerste zifting moeten ze nog de websitescanner in. Voor het ogenblik moeten er 3885 stukcontrolles passeren (per penning). Zo hebben we er een 400 kunnen ter digitalisering aan de kant zetten.
We zijn op drie kwart van het eerst genoemde parcours. Na dat laatste kwart kunnen we aan de digitalisering beginnen.
Ondertussen zit onze voorzitter ons kwartaalschrift over de studiereis in Watou door te nemen en kan hij straks weer de grote foto's verder invenatriseren.
Wilfried DETURCK heeft Kerk en Leven gestoffeerd met de antwoorden van de heiligen-wedstrijd van Sint Bertinusparochie. Voor wat die heiligen allemaal werden aanroepen dat hadden ze bij de organisatoren wat minimaal ingeschat en moesten daarom de derde vraag laten vallen... Wilfried hield zich aan DE boeken.
We hebben een kwartaalschrift met wat meer duiding rond de vrome legenden en de bronnen. Wie van de bomen het bos niet meer ziet die kan het bos intrekken met ons kwartaalschrift: De prijskamp. We behandelen daarin negen heiligen die in de prijskamp voorkomen. Het werd een anlytische lezing. Bestellen bij info@onzenheertje.be.
We noteren de HH. Anna, Christoffel, Antonius van Padua, Cripiaan en Crispinianus, Livinus, Rochus van Monpellier, Apollonia, Stefanus en Cornelius.
Ter illustratie een doorkijk van de bezigheden van de Heilige Apollonia
En hoe Stefanus met de orde van de trinitariërs is verbonden te Poperinge (cf. kwartaalschrift).
