GEBRUIKSAANWIJZING: daal in de linkse kolom neer tot helemaal onderaan,en klik met de muis op een hoofdstuk dat U interesseert.
Op de groene bladzijde die dan verschijnt,klik met de muis op de afbeelding bovenaan links.Dan kunt U een groot aantal schilderijen bekijken.Indien U niet zoudt uitkomen bij Uw keuze in de linkse kolom,daal dan in de hoofdkolom in het midden van de bladzijde naar beneden met de pijltjes uiterst rechts van het scherm,tot het gezochte gevonden is.
HOW TO USE THIS SITE : choose a chapter in the left column by clicking on it with the mouse.On the green page which appears.click with the mouse on the image in the left corner above.You will be able to view a great number of paintings.If you would not find immediately the chosen item,then scroll down on the main page until you encounter your preference.
23-04-2005
22 Paarden
Klik op de afbeelding om meer dan 250 schilderijen van paarden te bekijken . Indien de Link niet onmiddellijk opent , klikt U dan dan op de volgende , daar staan er ook 192 schilderijen van paarden op : http://share.shutterfly.com/osi.jsp?i=EeANnLRqzcOHDpY
In 1930 bestond er in elke gemeente slechts 1 auto . Alle vervoer gebeurde met paarden , en voor die tijd natuurlijk ook . Een paard trok een karrestel , waarop een reservoir lag , waaruit de man die er mee rond kwam , petroleum tankte voor de huisvrouwen die hem in de (gekasseide) straat , met een metalen kannetje stonden op te wachten voor de petroleum-lampen en het petroleum-vuurtje . De schepen werden langs de vaart getrokken door 1 of 2 paarden , die op een speciale wegel liepen die daarvoor op de weg langs het kanaal aangelegd was . Ook de paarden-koersen zijn toen ontstaan op de hippodroom in Oostende , alsook het wedden op deze paarden ,bereden door bekwame jockey's .
Paarden zijn prachtige dieren , en dankbare onderwerpen om te schilderen . In de hierbijgaande folder die U kunt bekijken door op de afbeelding te klikken ,staan paarden , geschilderd door een groot aantal auteurs . Soms kan men de naam of de handtekening lezen op het schilderij, soms niet , of er wordt verwezen naar een site .
Bij uitzondering staan tussen de schilderijen een gering aantal foto's . Er is een foto bij , genomen in Bobbejaanland , waar ik ook eens zelf opsta , met een lichtgroene trui en daarboven een grasgroene jas,in gezelschap van een Chinese vriendin (Xiao),en waarbij ik een paard met wit-grijze schimmel- kleur streel. In Bobbejaanland , nu blijkbaar overgekocht door een spaans bedrijf , waren toen de familieleden van Bobbejaan Schouppe , verwoede paarden-liefhebbers , met een stal en weiden met een aantal prachtige raspaarden en veulens .Er staat nog een andere foto op ,van een andere Chinese vriendin , Mei Wu , in een trui met oranje motieven en een lange beige broek aan , die eveneens een paard streelt . Deze foto is genomen in Wallonie , op de weide van een kasteel .Hier in Antwerpen wonen in de Chinese wijk rond het centraal station , 7000 Chinese families .
Maar Xiao en Mei Wu waren Chinese jonge vrouwen , die hier vanuit China met een studiebeurs kwamen studeren aan de universiteit RUCA ( nu opgeslorpt in U.A ) . Beiden hadden reeds een diploma , behaald in China , en beiden hebben hier nog twee jaren doorgebracht met te studeren voor een aanvullend diploma , de ene P.A.M. , de andere dierengeneeskunde . Beiden zijn geslaagd . De Chinezen zijn goede en toegewijde studenten .
In tal van films , hebben we ook paarden zien optreden als echte intelligente acteurs of in de cowboy-films met Gary Grant of de latere president Ronald Reagan op hun rug .In de film " My fair lady " met onder meer Audrey Hepburn , zien we een scene , waarbij paarden voorbij het selecte publiek voorbijrennen in Wimbledon,Engeland .
In de folder staan ook een paar ezels , die we daarbij plaatsten wegens de oorspronkelijkheid van de schilderijen .
In de hierbijgaande folder , staan geen schilderijen , enkel foto's . Ik heb ze genomen in een tentoonstellingszaal in een straat achter de Arenbergschouwburg , waarschijnlijk in 2002.Noch van de straat ,noch van de tentoonstel-lingsruimte , herinner ik mij de naam..
Schelpen, kristallen en fossielen verzamelen is zonder twijfel een boeiende hobby . Men vindt er ook talloze boeken over , met boeiende beschrijvingen en prachtige kleurenfoto's , onder meer in de bibliotheek van het kultureel centrum De Luchtbal , in het Antwerpse.
Vroeger was er een gebouw dichtbij het kasteel van Schoten , met een werkruimte , waar men kon leren kristallen te herkennen en te polijsten . Ik heb er onder meer prachtige blauwe robijnen gezien .Spijtig genoeg ging men dat gebouw verlaten omdat de gemeente er een andere be- stemming wou aan geven , en sedertdien ben ik deze vereniging ,die ook een tijdschrift uitgaf ,uit het oog verloren.
Ook in Wallonie zijn er jaarlijks tentoonstellingen van schelpen , kristallen en fossielen . Men moet echter normaal gezien , zo ver niet lopen , om ook zeer merkwaardige fossielen uit lang vervlogen tijden te bekijken . Op de hierbovenvermelde tentoonstelling heb ik zowel vissen als vogels in steen afgedrukt gezien , alsook de voorloper van een trilobiet van 55000 jaar geleden ,zo'n 40 centimeter lang , en met evenveel poten als de trilobiet kevers van vandaag , 1 centimeter groot , die we onder hout in onze tuinen aantreffen. Spijtig genoeg zetten ze alle hout om tot houtpulver , en zijn dus even schadelijk als houtmijten . Het zijn " opruimers " in de natuur , en dat is niet zo prettig als men bedenkt dat er ook zulke opruimers zijn van kadavers van dieren , vogels en van gestorven menselijke lichamen .
In de Vlaamse Jeugdherberg , dichtbij het Bouwcentrum in Antwerpen ,en naast de autoweg gelegen , waren er vroeger bijna wekelijkse bijeenkomsten van clubleden die schelpen en kristallen verzamelden , alsook kleine fossielen.
Dergelijke clubs bestaan er ook van vlinderverzamelaars , noch zo'n interes- sante hobby , met vlinders in houten kastjes achter glas , waar men niet uitge- keken geraakt op de prachtige kleuren van de motieven op hun vleugels .
De prijzen van schelpen en kristallen varieren vanaf 20 franken tot enkele honderden euro 's . Natuurlijk kan men zelf proberen vlinders te vangen , schelpen en kristallen te zoeken , vooral wanneer men in het buitenland op reis is . Kristallen vindt men bijvoorbeeld in rivieren in Brazilie . Maar het kan natuurlijk ook dichter bij huis , aan de Belgische kust of in het Nederlandse Kadzand of Scheveningen ........
In deze folder komen achthonderd (800)
geschilderde portretten voor , geschilderd door verschillende artisten
in verschillende perioden . Ze kunnen dienen als voorbeeld en
inspiratie , voor degenen onder ons die zich voor dit luik van
de schilderkunst interesseren , en graag zelf een of meerdere
portretten schilderen . En waarom geen zelfportret ? Als voorbeeld
kunnen we Rembrandt nemen , die 83 zelfportretten schilderde en etste .
Nu dat de lente er is , en de zomer
in aantocht is ,kunnen we ons aan mooie zonsondergangen en
zons-opgangen verwachten . De hierbijgaande folder geeft een aantal
voorbeelden , die kunnen gebruikt worden om zo'n toestand te schilderen
.
We hebben natuurlijk de verwijzingen naar auteurs en websites , op de afbeeldingen laten staan .
Jugendstil
,ontmoeten we als kunststijl in de jaren tussen 1880 en 1914 , niet
alleen in de schilderkunst ,maar ook in de architectuur , bouwstijlen
en dagelijks leven , bv. in gebruiksvoorwerpen voor binnenhuisinrichting
De Jugendstil of Art nouveau is een kunststroming die tussen 1880 en 1914 op verschillende plaatsen in Europa opkwam, na ,of parallel met het impressionisme. De beweging stond onder verschillende andere namen bekend: de Franse variant als art nouveau van Alphonse Mucha, de Oostenrijkse als Sezession van Gustav Klimt, of de Engelse modern style. Gemeen hebben ze de golvende lijnen, veelal in de vorm van gestyleerde planten.
In januari 1896 gaf Georg Hirth, in München, het satirische weekblad Jugenduit. Al in het eerste editoriaal brak Hirth een lans voor de kunstvernieuwing. De term Jugendstil verscheen in een tekst van de revue Insel van Rudolf Schröder, in hetzelfde jaar. In de volksmond werd Jugendstil ook spaghettistijl of style nouille (vanwege de lijnen) of nog style Horta (naar de Belgische architect) genoemd. In 1894 al maakte de style Mucha ophef, naar aanleiding van de expositie van zijn Sarah Bernhardt-affiches, in Parijs.In datzelfde 1896 opende Siegfried Bing zijn Parijse galerij L'Art Nouveau, in de Rue de Provence. De stroming is in Frankrijk ,naar zijn galerie genoemd.
In 1897 werd Gustav Klimt de eerste voorzitter van de pas te Wenen gestichte Sezession.
Ondanks de opvallende regionale verschillen zijn er
een aantal kenmerken die deze stromingen verenigen: een optimistisch
wereldbeeld en geloof in de toekomst, een voorliefde voor het gebruik
van nieuwe, moderne technieken (in de architectuur bijvoorbeeld grote
glasoppervlakken), een afkeer van symmetrie , en een voorkeur voor
bloem- en vogelmotieven .
De stroming kende een korte maar hevige bloeitijd. In
West-Europa was de stijl ruim voor 1910 al verleden tijd, in het Oosten
kon ze wat langer overleven.
De Jugendstil manifesteerde zich vooral in gebruiksvoorwerpen : glaskunst, sieraden, meubels , architectuur en de schilderkunst.
Jugendstil
is in vrijwel alle Europese hoofdsteden en ook in de provinciesteden te
vinden ,alsook in de Nieuwe Wereld, bijvoorbeeld in Chicago.
Wenen, Praag, Brussel en Riga mogen de hoofdsteden van de Jugendstil worden genoemd.
Schilderkunst
Schilders die zich lieten inspireren door de Jugendstil waren:
in Frankrijk: Henri de Toulouse-Lautrec, Alphons Mucha
in Oostenrijk: Gustav Klimt
in Nederland: Jan Toorop
in België: Henry Van de Velde
in Duitsland: Otto Eckman, Franz von Stuck
http://www.flickr.com/photos/88317826@N00/
Door op de hierbovenstaande URL te klikken , kunt U tussen de
schilderijen welke zichtbaar worden ,zelf eens uitzoeken of daar ook
nog Jugendstil bijzit.
Klik met de muis op de afbeelding voor een snel doornemen van schilderijen van boten en schepen.
Mijn schippersfamilie lag ,wanneer we niet aan de
vaart waren , in de Strassburger dock te Antwerpen . Meestal kregen we
op de beurs , voor onze twee rijnkassen , den Bob IV en den Bob V , een
kolenlading ,zwavellading , ijzererts ,oud ijzer , enz. mee naar de
verbrande brug in Hasselt of naar een bestemming in Frankrijk ,
Nederland of het ruhrgebied in Duitsland.. Van de kolen mocht
volgens de wet en volgens een overeenkomst met de
opdrachtgever 1 procent verloren gaan , en dat was voldoende om
er dag en nacht mee te stoken in ons Kupperbusch stoofje ,dat in de
keuken stond , net naast de ingang voor de achteronder ,waarin we
sliepen in ingebouwde alkoof-bedden . Er lagen ook veel geillustreerde
tijdschriften ,waarin we voor het inslapen ,lagen te lezen.
Het waren toen koude winters , waarbij het soms min
40 graden vroor en alle kanalen dichtvroren , ook het kanaal
Gent-Terneuzen in Zelzate , waar we soms lagen ,en met de slede en de
schaatsen op het ijs gingen spelen dat 10 tot 20 centimeter dik was .
Die koude toestanden bestaan al tientallen jaren niet meer . Spijtig
,want alle muggen vroren dood .
In Antwerpen kapten we met een bijl , de in het ijs
vastgevroren eenden en ganzen los , niet om ze op te eten , maar om ze
te verzorgen ,want de beesten waren uitgeput van de honger .
In het begin werd het schip getrokken door een
of twee paarden . Later installeerden we een dieselmotor .De
verlichting werd gedeeltelijk,verzorgd door nikkel-cadmium batterijen
,die Walter , een van mijn kozens soms overboord smeet als ze uitgeput
waren . Dat vond ik een verspilling en een watervervuiling. De oom van
Alida , de echtgenote van Walter , had een graanzuiger in de haven
van Antwerpen. De laatste keer dat ik dat reuzenschip met
al zijn installaties bezocht ,lag hij ziek te bed met
een stoflong van al dat overgepompt graan. Hij is daaraan gestorven.
We kochten toen ook onze eerste radio ,op een dikke
,platte " pil " , die naast de radio lag , en later natuurlijk op de
nikkel-cadmium batterijen De verlichting werd
aanvullend verzorgd door gezellige petroleumlampen , ook vooraan
, in de woonst van de zetschipper die we als hulp in dienst hadden
.
In Antwerpen gingen we alle weken ,samen met de
familie van de zetschipper , minstens twee keren naar de cinema . Toen
was er overvloed van keuze in de vele cinema's in de stad.
Iedereen aan boord kon goed zwemmen ,want we beseften dat dit nodig kon zijn in noodgevallen . Toen ik nog zeer klein was , had mijn moeder mij over- boord gesmeten , zeggend " hij moet zo snel mogelijk leren zwemmen zoals zijn broers". Ik was toen bijna verzopen. Dat dit alles nuttig was , is achteraf gebleken , toen bij het laden van ijzererts , de kraanman niet oplette , en het midden van het schip , met alle luiken open , had
volgestouwd . Het schip is toen in het midden doorgebroken en gezonken
. Weken lang heeft het toen in de droogdok in Antwerpen gelegen , om de
twee helften terug aaneen te lassen en te riveteren . De verzekeringen
hebben bijna alles betaald , en alhoewel dit jaarlijks een zeer kostelijke grap was , is geble- ken dat het geen luxe was , bij meerdere verzekeringen een polis te betalen . Het is inderdaad zo,dat geen enkele verzekering het risiko wil nemen , een schip volledig te verzekeren .
Als klein manneken stond ik op de achterplecht , toen
mijn nonkel Raymond , de broer van ons ma riep " Willy ,laat eens het
anker neer " . Terwijl de ankerketting afrolde , kreeg ik de kapstan
waaraan het hele geval vasthing , door wegslaan , op het hoofd tegen de
slaap . Ik ben toen als een steen tegen het achterdek gevallen en kwam
een kwartier later weer bij . Toen ik de ogen opende stond heel de
familie met angstig doodsbleek gezicht over mij gebogen , met de
uitroep " oef , hij leeft nog ".
Sedert die klop op mijn hoofd , ben ik beginnen
schilderen ,eerst olie , dan acryl , dan aquarel en pastel . Het aantal
afgewerkte tekeningen en schilderijen bedraagt op dit ogenblik meer dan
200.
Willy /Schoten.
<>P.S. de voorbije 15 jaren schilderde ik aan 7 kunstacademies in het Antwerpse en stelde tentoon in het Kasteel van Schoten , de Abdij van Hemiksem , te Brussel ,het OCMW te Merksem en in diverse kulturele centra en kastelen van de randgemeenten rond Antwerpen . Zowel olieverf , acryl ,aquarel , als pastel .
Wie de bekende amusements-films en musicals gezien heeft met Fred Astaire en Gene Kelly ,heeft daarin onder de vele getalenteerde danseressen , Cyd Charisse zien optreden.
In de hierbijgaande folder , die U kunt bekijken door met de muis op de foto te klikken ,zitten behalve een aantal schilderijen over dansen,ook foto's en een paar affiches van Cyd Charisse in speelfilms ,vooral met Fred Astaire en Gene Kelly,zoals we die zien uithangen op de voorgevel van de bioscopen die zo'n film vertonen , en aan de ingang bij het loket en binnen in de zaal .
Dat is ook artistenwerk en in Antwerpen kennen we zelfs verzamelaars van dergelijke affiches , en we kunnen ze ook bewonderen in de inkomsthal van cinema Metropolis .
Danskunst gaat samen met schilderkunst en met muziek , het is een goed bijeen-passend trio.
Bij het verdwijnen van filmsterren zoals Fred Astaire ,Gene Kelly en hun vrouwelijke partners ,hebben we naar mijn gevoel , veel verloren.
Willy / mei 2005 __________________________________
16 Een gering aantal schilderijen van grote meesters
Enkele schilderijen van Laermans ,Marc Eemann , Kees van Dongen (83) , Derain (88) ,Fauvist , blue ,Fernand Leger (schilderde ook "de accordeon" ), nacht ,Pissarro.
Klik met de linker muisknop op de afbeelding , links van deze tekst hiernaast . Dan zult U met de pijl onderaan rechts, zes schilderijen van 20-eeuwse schilders kunnen overlopen en bekijken.
Vooraleer te klikken op de afbeelding ,a.U.b. ,leest U de hieronderstaande inleiding :
Geachte lezer / lezeres ,
Wanneer U vroeger door Uw ouders of één of andere
godsdienstleraar zoudt ingeprent zijn , dat naakt "
verkeerd , slecht en vulgair is " , dan vraag ik Umet aandrang de hierondervolgende tekst en vooral de daarbijgaande afbeeldingen van schilderijen over te slaan . Er staan andere hoofdstukken genoeg op deze site , die ,naar onze bescheiden mening , het lezen en bekijken waard zijn .
Wij menen , dat de belg en de Vlaming
gematigd genoeg is ,en vooral rijp en volwassen genoeg is ,om het
begrip "naakt en erotiek" op een objektieve en evenwichtige wijze te
benaderen . Het is alleen voor deze laatste kategorie van personen dat
dit hoofdstuk met zijn twee delen aan tekst en afbeeldingen bedoeld en
bestemd is .
Het aanbod Naakt in de schilderkunst
: vanwege de uitgebreidheid van het onderwerp , is het gesplitst in
twee delen , zowel wat de tekst als de schilderijen betreft . Als de
auteur (hij/zij) het schilderij gesigneerd had ,hebben we dat
natuurlijk laten staan,zoals ook eventuele referenties naar een website
. Als U klikt op de afbeelding ,kunt U om te beginnen 275 schilderijen bekijken.
Het aanbod van schilderijen over het
onderwerp " naakt en erotiek " is zo groot ,dat het moeilijk is een
keuze te maken uit de duizenden schilderijen ,zowel geschilderd door
mannen als vrouwen in de loop der voorbije eeuwen ,en dan vooral vanaf
het impressionisme , zonder enkele honderden megabytes opslagruimte op
de PC te overschrijden.
Bedenken we bijvoorbeeld , dat
Modigliani , om maar één schilder te noemen ,meer dan 1000 olieverf -
naakten schilderde en meer dan 400 aquarel-naakten . Sommigen doen
niets anders,ook vandaag . Zonder namen te noemen ,kan men
schilderessen en schilders aantreffen ,die bijvoorbeeld slechts twee
onderwerpen schilderen : bloemen en naakt . Als men vraagt waarom , dan
is het antwoord : " omdat dit
onderwerpen zijn die altijd verkopen ..... " . Een andere reden dat er
in de loop der tijden zoveel naakt is geschilderd , is natuurlijk dat
men in elke kunst-academie met een vijfjarige opleidings-cyclus ,vanaf
het derde jaar tot en met het vijfde jaar voortdurend (verplicht...)
naakt schildert ,naar levende modellen die meerdere dagen/avonden van
de week komen poseren . Zo verzamelt elke schilder-in-spe ,in feite een
ganse reeks naakt-schilderijen en tekeningen ,van deze laatste soms
drie tot vijf per sessie ,in de verschillende houdingen van het model
,dat geen uren ononderbroken kan stilzitten en verschillende poses
aanneemt .
Het is duidelijk dat ,wat onszelf op deze site
betreft , het hier gaat over aanvaardbaar naakt en erotiek , in de aard
van wat men aan de academie doet ,die niet aanstootgevend zijn en als kunst voor iedereen acceptabel zijn . En eventueel ook in de aard van hetgeen de Kamasutra toont , de Indische naakt-bijbel
met erotische tekeningen en schilderijen , evenals de Japanse
voorstellingen in dezelfde zin , en de muur-en wandschilderingen in het
na de verwoesting , terug zo goed mogelijk gerestaureerd en terug opgebouwd Pompei in Italie. Voegen we hier nog de mooie voorstellingen aan toe , op teruggevonden Egyptische vazen en ceramiek van meer dan 3000 jaar geleden . In deze vier vernoemde gevallen , wordt de "gemeenschap" tussen man en vrouw voorgesteld in verschillende houdingen ,>>>>> dit als verwittiging voor alle duidelijkheid .... ___________________
Naakt en erotiek in de schilderkunst . Deel I .
Naakt , ( en dan vooral naakte vrouwen ) is zonder de
minste twijfel ,het onderwerp dat het meest geschilderd is in de loop
van de kunst-geschiedenis.
Men heeft allerlei voorwendselen gezocht om de
vrouw zo naakt mogelijk voor te stellen : eerst de godinnen uit de oude
mythologieën ,vaak in gezelschap van een of andere god ,vervolgens de
heilige maagden , dan de vrouwen in de oosterse harems ,vrouwen die
een bad aan het nemen waren ,vervolgens de drie gratieën ,of
venussen ; vroeger zelfs drie naakte heksen ; de twee oude
mannen die de jonge (naakte ) vrouw begeren en lastig vallen , en ga zo
maar door. Een mozaïek , opgegraven in Volubilis , een vroegere
Romeinse stad in hetgeen nu centraal Marokko is , stelde een naakte
vorstin voor in een boot , geroeid door drie naakte meisjes , terwijl
rondom de boot 4 naakte nimfen dartelden.(vondst overgebracht naar
Tanger) . Zo zijn er tal van andere mozaïeken gevonden in Sicilië
,Andalusia , Cordoba , de Griekse eilanden...
Het klikken op de volgende Link geeft toegang
tot nog eens 325 of 600 schilderijen volgens de keuze die U
maakt op de bladzijde die verschijnt . Klik na een der twee
afgebeelde mogelijkheden gekozen te hebben,op "view",en daarna op een
icon van een schilderij op de bovenste lijn die zichtbaar wordt .Daarna
kunt U met de pijltjes werken:rechts om naar de volgende
schilderij te gaan en links naar de voorgaande.Indien U een snelle
browser heeft ,kunt U op de tweede lijn hieronder klikken , die
de 600 schilderijen opent ,maar dat zal enkel goed lukken met een
recente PC met zeer snelle processor.
Wanneer U op de volgende Link klikt , kunt U nog eens 398 andere schilderijen bekijken : (eerst
zal U rechts gevraagd worden naam en e-mail in te vullen,maar als U
geen interesse heeft in de desbetreffende site, kunt U daar elke lijn
willekeurig invullen met een willekeurig email adres met bv. als
paswoord blablabla en dan zult U op een werkelijk interessant
aantal schilderijen terechtkomen,nochtans ook soms vrij expliciet
zoals sommige afbeeldingen uit de "kamasutra-indische sex-bijbel ".
De mens verschilt slechts 2% of minder ,van sommige aapsoorten . Deze en andere dieren lopen altijd naakt , of althans beschermd door een pels ,een beharing , een vacht ,een gevederte , een pantserplaat , enz . Maar elk dier loopt met de geslachts-organen bloot , door iedereen te bekijken .
De mens loopt bijna altijd gekleed . Godsdiensten
hebben ons ingeprent dat naakt lopen verkeerd is. Ze hebben ons
opgezadeld met allerlei onterechte vooroordelen , daarbij gesteund door
moralisten . In het bijbelverhaal over Adam en Eva ,moesten deze na het
eten van de verboden appel ,hun naaktheid bedekken en er zich over
schamen .
Miljarden mensen heeft men op deze wijze gestresseerd
en psychisch mishandeld door hen onnodige schuld-gevoelens in te
prenten ,als ze iets " verkeerd" deden , doordat er naaktheid aan te
pas kwam.Aan naakt is men de betekenis gaan toekennen van " verleiding
", reden waarom bijvoorbeeld in de islam,de vrouwen hun gelaat moeten
bedekken , of nog veel verdergaand , met de " burka " hun ganse lichaam
,en zich nooit in badpak mogen vertonen , terwijl de mannen met deze
zelfde religie volop het vrouwelijk (bikini-) naakt kunnen
en mogen bekijken ,dat in onze zwembaden elke zomer aan hen
vertoond wordt . Omdat ze daar blijkbaar niet tegen opgewassen
zijn ,werd het zwembad van Brasschaat daarvoor gesloten.Dus het
naaktbegrip heeft ook nog de discriminatie van de vrouw opgeleverd .
De
bijbel redeneert ook zo , want als Bathseba een bad neemt in de harem ,
dan gluurt de koning met een begerig oog , door een spleet in het
gordijn,naar haar bekoorlijk lichaam , en dat zal verstrekkende
gevolgen hebben .
Gaan we nochtans verder in de geschiedenis terug ,
naar de vôôrbijbelse perioden ,dan zien we " schaamteloze "
voorstellingen van vrouwenlijven ,met althans naar onze smaak ,
overdreven vormen ,zoals wanstaltelijk gezwollen buiken , borsten en
billen,hetgeen er op wijst dat het hier niet te doen was om de
voorstelling van schoonheid , maar van het voortplantings-
en-vruchtbaarheids- ideaal , zoals trouwens ook de reuzenpenissen , die
in allerlei gebruiksvoorwerpen zoals keramische potten en houten
versieringen verwerkt waren . De betekenis was : " laten we ons
voortplanten , laten we baren en laten we daardoor werkkrachten
voortbrengen om voedsel te ontginnen en te oogsten , anders verhongeren
we " . Het ging dus over het voortbestaan van het ras , de clan , de
stam , het volk . De reden hiervoor was ook dat men in die tijd niet
lang leefde , door allerlei ziekten waarvoor geen geneesmiddelen
bestonden , en geen dokters om ze voor te schrijven en toe te
dienen.Iedereen stierf rond 20-jarige leeftijd , denken we bijvoorbeeld
in een latere periode aan de Egyptische Farao Toutenchamon , op nog
vroegere leeftijd gestorven, 19 jaar,alhoewel nu schijnt bewezen te
zijn door scanning van de beenderen van zijn mummie ,dat hij vermoord
werd door een rivaal , die zijn echtgenote wou , hetgeen ook nog gelukt
is . Hij trouwde met Toets weduwe en werd zelf Farao.
Men is een schoonheidsbeginsel beginnen vastknopen
aan naakt , in de Griekse en Romeinse tijd , waarbij men geen
onderscheid maakte tussen mannen-en vrouwen-lichamen .Bij de ene
(wand-) schilder ( in Pompei ) wordt Andromeda keurig gekleed en
Perseus geheel naakt voorgesteld , en bij de andere ( in het Palazzo
Vecchio te Florence) Andromeda geheel naakt en Perseus gekleed. De man
werd kompleet met zijn geslachtsdelen voorgesteld en schaamtegevoel
daarover was geen onderwerp waar drukte werd over gemaakt
Later werd Napoleon als naakte held afgebeeld en
Goethe , Beethoven en Victor Hugo , prijken op een voetstuk buiten ,
als naakte standbeelden .De illustere figuren hebben geslachtsdelen van
beperkt formaat , in tegenstelling tot goden en veldheren uit de
Griekse periode met een mannelijkheid in erectie , die soms vanonder
een tuniek uitkomt en een hengst jaloers zou maken .In die
Grieks-Romeinse tijd kon een heer van stand , ook zijn vermaak zoeken
bij slavinnen , en het is misschien daardoor ,dat gaandeweg de
artistieke smaak , de vrouw mooier is gaan vinden dan de man .Homerus
sprak bij herhaling over de godin van de liefde Aphrodite " met haar
mooie billen " . Mooie en grote borsten komen pas later in de mode .
De Romeinen hebben het ook heel gewoon gevonden , net
zoals de Indiërs ,om " de
geslachtsdaad " af te beelden op allerlei keramische
vazen en op olie-lampjes ,op medailles ,en op huishoudelijke
voorwerpen. Vaak komen taferelen voor ,waarin de naakte vrouw
voorgesteld wordt ,begeerd door een vriend van haar echtgenoot , die
juist afwezig of op reis is.Het gevolg is dat hier en daar ( niet
alleen door de koningen van onze huidige landen) onechte
dochters "geproduceerd werden" . In feite werden in
de Arabische Moslim-landen dergelijke toestanden vermeden door de man
toe te laten , officieel met meerdere (4?) vrouwen te huwen .Dat lijkt
ons zeer positief om " onechte " verhoudingen te vermijden. Het
belgisch Personen-en Familie-Recht , onderwezen in de Faculteit van de
Rechten aan onze universiteiten , heeft ook trachten tegemoet te
komen aan de sukkelaars , jongens en meisjes , die als "bastaard" uit
zo een "onechte" relatie geboren worden , door hun meer rechten
te geven .Sociaal en menselijk , zeer verdedigbaar .En waarom moet een
weerloos kind in sommige gevallen opgroeien , zonder zijn/haar vader te
kennen ?
Ook het naakt samenzijn van lesbische vrouwen werd
meermaals geschilderd .Kan men aan dit alles aanstoot nemen wanneer het
de dagelijkse realiteit is , waarvoor sommigen vroeger de ogen sloten ,
en anderen deze toestanden dan weer openbaarden ?
In de christelijke kunst ,maken de traditionele naakten ,plaats voor naakte "
martelaars" . Opeens is naakt onzedig , een "zonde des vlezes " en dus
verderfelijk .Een lichaam kan niet " zuiver " zijn ,tenzij door
volledige "kuisheid ". Voor het overschilderen van voorstellingen ,
bestemd voor kerken,werden schilders aangesteld , die naakte
geslachtsdelen moesten wegwerken ,door er bedekkingen over te
schilderen .Teruggevonden kopieën van de oorspronkelijke werken , tonen
deze onzin aan .
Het psychisch onheil dat de katholieke kerk door haar
"naakt is onkuis ,slecht en verderfelijk " bij jong en oud heeft
aangericht , kent geen weerga , door het opwekken van
gezondheidsschadende schuldgevoelens . De kruistochten
grepen deze motieven aan ,om inboorlingen in andere
ontdekte landen en continenten uit te roeien als " naakte goddelozen
en zondaars " . Deze overweging geldt ook vooral
voor de spanjaarden ,die na de ontdekkingsreizen van
Christophorus Columbus , ganse kulturen in Zuid-Amerika vernietigd
hebben. Per dag werden soms 2000 inboorlingen vanop het paard
(paarden bestonden niet in Latijns Amerika , ze werden ingevoerd) met
het zwaard afgeslacht. Hun vrouwen waren " dankbare
naakte oorlogstrofeeën" , en al de prachtige gouden kunstvoorwerpen die
de Spanjaarden buit maakten , werden tot goudstaven hersmolten voor de
toenmalige heerseres , de koningin van Spanje. Op die manier is
prachtig kultureel mondiaal kunst-erfgoed ,voor eeuwig verloren gaan .
Naakt moest bedekt worden , eerst door een vijgenblad
, daarna door lendendoeken of andere verzinsels in tekstiel . Of de
naakten moesten achter één of andere struik in de natuur staan , anders
riskeerden ze " de hel".
Gelukkig zijn er kunstenaars die zich in de loop der
tijden aan al deze zinloze conventies niet gestoord hebben, beginnend
met Michelangelo , Leonardo da Vinci en vele anderen na hen , die
realistisch ,weergavegetrouw en ongeremd wilden schilderen en
beeldhouwen . De vele kulturele revoluties , hebben de mens
gaandeweg bevrijd van het juk van kerk en moraal-predikers . Er zijn
nochtans nog genoeg personen die in de kerkelijke
regels-voorschrijvers- en heersers blijven geloven , dat hebben we
gezien bij de begrafenis van de paus in Rome en alles wat daar rond
draaide .De vrijdenker laat zich niet meer onderdrukken door al degenen
die door al hun opgelegde beperkingen , in feite alleen uit zijn op het
uitoefenen van macht . " Gehoorzaam aan de door mij
opgelegde regels ,anders zult ge " boeten " . De juist gestorven paus
bezocht zes keren Mexico. Waarom? Nog niet zolang geleden moesten de
Mexicanen bij het luiden van een of andere kerkklok , op hun
knieën geknield in de straat gaan zitten , en een kruis slaan.Deden ze
dat niet , dan werden ze door kontrolerende politie en soldaten met de
kolf van het geweer tegen de grond geslagen. Dit zijn geen verzinsels ,
ik verbleef onder meer in Mexico , Cuba en Bolivië . Men heeft aan de
bevolkingen in alle Zuid-Amerikaanse landen , met bruut geweld
, doding , foltering en uitroeiing , de zogezegde " christelijke
moraal en waarden " opgedrongen , met al de daarbij horende
schuldgevoelens ten aanzien van "naakt".
De heksenvervolgingen in de jaren 1600 tot 1800 zijn een ander goed voorbeeld van hoe godsdiensten de oorspronkelijke menselijke waardigheid kunnen
vernietigen , in dit geval door het vermoorden door verbranding en
verdrinking ,van een ontieglijk aantal onschuldige vrouwen , soms naakt
geschilderd op een bezemsteel vliegend ,of in gezelschap van een duivel '.
De hooggeplaatste vertegenwoordigers van de kerkelijke inquisitie woonden met sadistisch genoegen de zelf-uitgedachte procedures bij ,waarbij spiernaakte vrouwen in diepe onder-grondse kelders gemarteld werden , tot ze "bekenden",met de vuurdood tot gevolg .Ook daar bestaan schilderijen over , niet alleen van de verbrandings-of verdrinkings-dood ,maar van vrouwen die aan koorden onderste boven ,naakt aan balken opgehangen werden en tegelijkertijd gegeseld, of naakt op houten tafels liggend , aan handen en voeten gebonden, met draaiwielen ,de ledematen uitgerokken werden tot de spieren scheurden, terwijl via een grote trechter in hun mond, water uit een grote kruik gegoten werd , tot hun maag barstte .Er werd trouwens voldoende hard op de gezwollen buik geslagen , om dit proces te bespoedigen en te doen slagen . Over deze wreedheden,begaan door "christenen", bestaan er voldoende gedetailleerde getuigenissen en beschrijvingen in oude geschriften , die deze toestanden voor waar gebeurd , staven .
Gaandeweg hebben de schilders , naakten in alle
mogelijke omgevingen voorgesteld , niet alleen tussen bloemen , of in
een bad , of voor een spiegel ,of gedeeltelijk gekleed zoals " naakt in
een pels " door Rubens , viool of piano spelend ,naakten op een fiets
of op de rug van een paard , en bv. door Delvaux , in een
spoorwegstation. Waarom niet ? De tijd is voorbij dat naakt een
"mysterie" was , ergens verborgen in een kamer achter gordijnen.
Klik met de muis op de hiernaast staande afbeelding om een aantal Dadaisme-schilderijen te bekijken. Indien de oplading te traag zou verlopen, klik dan op de alternatieve Link : http://www.shutterbook.com/albums/willyacke/8953//
Dadaisme of de absolute onzin , vertrekkend van tabula rasa. (na 1917)
Sommigen wilden komaf maken met de voorgespiegelde ideale toestanden van vaderlandsliefde , moed , opoffering , godvruchtigheid ,nationalisme , kapitalisme,die allen in diskrediet vielen , door een revolte tegen deze gevestigde waarden.
Dada is de revolte van de ongelovigen die menen dat ze helemaal aan niemand een "staatsburgerlijk goed gedrag " verschuldigd zijn .Het is een protestbeweging zonder een bepaald programma,zonder discipline en moraal ,waarbij men de burgerlijke facade met de konventionele maskers wil doen vallen .De mensen zijn skeptisch geworden ,en niet meer geneigd in oorlogen ,waarvan ze er al genoeg gezien hebben , te gaan vechten en te sneuvelen voor idealen waarmee ze niets te maken hebben,en waar ze toch de zin niet van verstaan.
Ze houden onder meer in 1921 een internationale expositie ,het "salon Dada " in Parijs en Zürich , waar voor het eerst ook collages te zien zijn , een soort bijeengeplakte ,gemonteerde totaalkunst van onder meer Max Ernst .Men kan aan sommige dada -artisten sensatielust en twijfel verwijten ,en een primitieve verhouding tot de omringende werkelijkheid .Er is wel een sociaal en ideologisch engagement ,een revolutionair subjectivisme ,een metafysische greep naar het irrationele .
Duchamp is waarschijnlijk de meest bekende schilder uit het dadaisme ,samen met Picabia .
Abstract betekent het verlies van de stoffelijkheid .Abstractie kan alleen nog maar een produkt zijn van de geest , geen voorstelling meer van een werkelijk tafereel .De abstracte schilderkunst begint in 1910 en hecht meer waarde aan een innerlijke belevenis dan aan de omringende wereld .De abstracte schilderkunst toont een uitgesproken neiging tot reductie en vereenvoudiging .Gecompliceerde ensembles zijn verdwenen . In sommige gevallen doet de voorstelling denken aan de uitvergroting van een detail uit een schilderij of uit een of andere struktuur .Het is geen toeval dat abstracte kunst opgekomen is na de psycho-analyse en het onderzoeken door de psychologie , van het onderbewuste als recentere tak van de wetenschap , het irrationele boven het instinctieve .
Vasili Kardinski had in Moskou rechten en economie gestudeerd en vluchtte uit Rusland voor het Stalinisme,vervolgens uit Duitsland voor Hitler.Kardinsky wordt in Frankrijk genaturaliseerd ,en weigert nog menselijke scenes af te beelden. Hij schrijft een boek " Über das Geistige in der Kunst " ,waarin hij stelt dat de mensen dusdanige positivisten zijn , dat ze enkel erkennen wat meet-en weegbaar is ,en de rest voor gevaarlijke onzin houden .Als ze de wereldse-tafereel-titel van een schilderij niet in het werk herkennen ,doordat het zeer "onduidelijk " is ,zijn ze pijnlijk teleurgesteld .
129 Mondriaan Boomstudie 1913 130 131
Voor Kardinsky was de muziek ,zoals deze van Igor Strawinsky ,een voortdurende bron van inspiratie .Aan de hand daarvan kultiveerde hij in zichzelf het spirituele , de verinnerlijking .In 1912 publiceert hij te München het boek " Improvisaties " waarin hij schrijft " dat hij tot het inzicht gekomen is dat de schilder moet emanciperen van de rechtstreekse afhankelijkheid van de natuur , en zijn geest moet kultiveren , onafhankelijk van het ontvangen van uiterlijke en uitwendige indrukken .Weten en kunnen zitten reeds binnenin ons ". Hij gaat , eveneens te München, naar de ten-toonstellingen van der blaue Reiter met onder meer schilderijen van Arnold Schönberg , die daarna alleen nog muziek zal componeren en spelen .In 1914 komt het tot een scheiding tussen hem en Gabriele ,een schilderes die in der blauwe Reiter exposeerde ; hij keert terug naar Rusland en huwt er de generaalsdochter Nina Andrejevskaja.Hij geeft les , richt 32 musea op in gans Rusland,wordt vice-president van het College voor Schone Kunsten , en hoogleraar aan de universiteit van Moskou. In deze stad leefde toen ook Kasimir Malevitsj die enkel schilderde met de grondelementen cirkel , vierkant,driehoek en kruis ,en schreef " dat hij zich daarbij innerlijk losmaakte van elke sociale en materialistische tendens , want elk sociaal gevoel komt voort uit honger.Gewone kunst wordt dus voortgebracht door de maag, terwijl abstracte kunst wordt voortgebracht door het verstand " .Malevitsj werd in 1919 professor aan de academie voor beeldende kunsten te Moskou .
132 133
Gemeenschappelijk aan alle abstracten , zoals ook Mondriaan , is dus ,dat ze in feite een wereld wensen zonder natuur , dat is in lijnrechte tegenstelling met de impres-sionisten , die ze ,zoals Kardinsky, beschouwden als vijanden.Ze geven wel benamingen als "boom" , "landschap" ,enz. aan hun schilderijen , maar men ziet enkel driehoeken,rechthoeken,cirkels,streepjes ...geschilderd met een beperkt kleurenpalet ,fundamentele kleuren , praktisch zonder mengingen.
In het Musée d Art Moderne te Parijs vindt men abstracte schilderijen van de Tchecoslovaak Kupka (1958) en van de fransman Delaunay ,van Pollock en Gorky.
De klassieke kunst is gehecht aan de vorm , de romantische kunst aan expressie en sterke kontrasten zoals de moord op Marat , door Louis David (1748 -1825) . Zijn schilderijen zijn nauw verbonden met het toenmalig maatschappelijk leven .Antoine-Jean Gros schildert kleurrijk na spontane hartstochtelijke opwellingen ,met composities die een dramatische indruk nalaten . Zijn onevenwichtig gevoelsleven speelt hem trouwens dermate parten ,dat hij in 1835 zelfmoord pleegt . Ingres (1780-1867) is ook inpasbaar in deze periode , door het introduceren van " deftig naakt " , zoals zijn baadster van 1808 en het Turkse bad van 1863 .
184 185 186 187
De Romantiek valt in feite samen met gebeurtenissen in de 18e eeuw ,met schilders zoals Prudhon (1758-1823) , die sterk beïnvloed wordt door de ideeën van zijn tijd , namelijk gevoel ,emotie en de expressie daarvan ,d.w.z. menselijke gevoelens vertolkend , daarbij echter de zoetigheid vermijdend. Zelfs als hij dramatische themas behandelt ,doet hij dit nog met een ondertoon van melancholie, zachtheid , zelfs sentimentaliteit ,in tegenstelling tot de smakeloze voorstellingen uit andere vorige tijdsperioden.
De schilders David (Fr) en Goya (Sp) behoren tot dezelfde groep als Prudhon. Goya,geboren 1746 , buigt zich over een lijdende mensheid , gekwetst in ziel en lichaam. Hijzelf wordt in 1792 doof .In zijn schilderijen legt hij zijn angsten , tragiek en nachtmerries neer ,na de mystieke ,zowel geklede als naakte Maja geschilderd te hebben .De esoterische schilderijen van William Blake (1757 -1827) zijn uitvindingen van de geest .
188 189 190 191 192
Eugéne Delacroix schildert met hartstocht natuurgetrouwe taferelen ,zoals " de dood van Sardanapal " en " de sultan van Marokko " . De felheid van indrukken , soms tot het overdrevene toe , wordt gangbaar .Deze buitensporigheid vindt men ook in de literatuur en in het toneel terug van Victor Hugo en Shakespeare , die er niet meer voor terugdeinzen gevechten en zelfs misdaden op het toneel voor te stellen , maar dan wel op een dergelijk spectaculaire manier als in vorige eeuwen ondenkbaar was .
De zintuigen worden geprikkeld en de fantasie aangewakkerd.De beeldspraak en de symboliek van de vorige eeuwen worden vervangen door het gebeuren zelf,bijvoorbeeld bij het uitbeelden van moordpartijen of , het met behagen voorstellen van het doodschieten van mensen,een gevolg van negatieve sociale toestanden. ( onder andere :Goya).Er wordt op een vurige manier geput uit onbarmhartige bronnen van inspiratie.De tragiek van deze gespannenheid , waarin de schilders zichzelf met passie storten ,is,dat een aantal van hen ,en niet alleen de hierbovenvermelde Gros , op jonge leeftijd sterven , door zelfmoord te plegen. De spontane , hartstochtelijke krachten die ze in zichzelf voelen opwellen en die ze met scheppingsdrang en ongekunsteldheid vertolken in hun schilderijen , worden hun eigen ondergang .Ze beelden hartverscheurende tonelen af , waarin schipbreukelingen op een vlot elkaar opeten .( " la méduse " door Géricault ).Ze hebben zich gewaagd aan improvisaties die uit de hand gelopen zijn . Door reizen naar landen zoals Marokko , Turkije ,Algerije ,e.a. , wordt ook het " oriientalisme " geboren , waarin de exotische romantiek van taferelen in zonnige straten en rijke interieurs van de moslim-landen , en toestanden in harems , wordt voorgesteld . De sultan die slechts te kiezen heeft uit zijn 250 vrouwen en hen bekijkt terwijl ze aan het baden zijn in zijn luxueuse paleizen,doet de verbeeldingen op hol slaan .
193 194 195 196 197 198 199 200
Als een gevolg van het slechts aanwezig zijn van 1 enkele man in een dergelijk gezelschap ,schildert Gustave Courbet in 1866 , twee lesbische vrouwen , goed " lijfelijk " aanwezig , en tederheid suggererend als gevolg van eenzaamheid en het ontbreken van een natuurlijke partner . Courbetvoert daardoor ook oppositie tegen de zeden-prekerij van de bourgeoisie onder Louis-Philippe. Millet revolteert ook tegen deze hogere klasse door de gewone werker voor te stellen , bv. in zijn "drie vrouwen op het veld" . Millet is zelf in 1814 uit boerenouders geboren . Daumier ,van arme afkomst ( zijn vader was glasbewerker ) ,schildert in 1857 " de prentenverzamelaar " ,en kan door zijn spontane techniek reeds beschouwd worden als een voorloper van de moderne kunst .Hij maakte ook gravures .
Deze eeuw kenmerkt zich door rationalisme onder Lodewijk XIV in Frankrijk . Daarna weet dit land zich onder het imperialisme van Napoleon ,als kulturele macht in Europa te handhaven .Boucher schildert allegorieën en Watteau (1684-1721) , pastorales .
Fragonard (1732-1806) schildert " galante " onderwerpen ,die door sommigen als decadent ervaren worden , zoals " de twee vriendinnen " .Maar zowel Fragonard als Boucher(1703-1770) , zeggen dat ze schilderen volgens " de essentie van de latijnse geest en opvattingen " .
Jean-Etienne Liotard (1702-1789) schildert portretten. Chardin (1699-1779) schildert huishoudelijke taferelen. In de letterkunde gaan Voltaire (romantisch) , Diderot (dramatisch), - Kant- , de meer materialistische weg op in hun schrijven .
115 116 117 118 119
Engeland , is de gezworen vijand van Frankrijk maar heeft schilders zoals Thomas Gainsborough (1727-1788) [die schilderde in de stijl van Rubens die hij bewon-derde], die ook in Frankrijk gegeerd zijn .In het engelse karakter steekt door de humor , ook een sterk kritische zin , die soms in de schilderijen tot uiting komt .
Duitsland en Oostenrijk hebben juist een dertigjarige oorlog en een Turkse invasie achter de rug. In Italië hebben Canaletto (1697-1768)s schilderijen over Venetië opgang gemaakt.Sommigen verwijten hem ,dat hij teveel details weergeeft in zijn stadsgezichten .Guiseppe Crespi (1665-1747) schildert met een diep menselijke realistische stijl ,zoals "de vrouw aan de afwas ".
De bescheiden Piero Longhi (1702-1785) schildert met glans en kleur,sober maar nooit hoogdravend .
120 121 122 123
In Engeland verdient William Hogarth , van eenvoudige afkomst ,geld met portret-schilderen met een goede clair-obscur techniek. Reynolds (1723-1792) schilderde 2000 portretten ,de meesten in een voortgezette-barok-stijl . Dat Reynolds zo produktief was , verklaart men door de grote reislust van deze schilder die verbleef in Portugal , Gibraltar,de Balearen , Rome (-> 2jaar) ,Florence,Parma.... In de Italiaanse steden behield hij een onuitwisbare herinnering aan het coloriet van Veronese , Titiaan en Coreggio.
In de meeste andere landen sluimert de kunst of staat ze ,zoals in Rusland en Skandinavië nog in haar kinderschoenen of wordt er te sterk beïnvloed door het buitenland , zodat iedere eigen nationale kunst-ambitie verlamd wordt .
03 Muziekinstrumenten in de schilderkunst. ---------------------------------------------------- Klik met de muis op de afbeelding om 100 schilderijen te bekijken .
De muziekgeschiedenis verloopt parallel met de geschiedenis van de schilderkunst ,met juist dezelfde jaartallen en dezelfde perioden , zoals de Renaissance , de Barok ,de Romantiek , enz .
Sommige schilders waren verslaafd aan muziek , en in die eeuwen dan vooral aan klassieke muziek ,en dat is goed te zien aan de schilderijen in de bijgaande foto-map met dezelfde naam . De schilderijen zijn niet genummerd en ook de perioden zijn niet vermeld . Muziekinstrumenten zijn reeds voorgesteld geweest in bijna archeologische tijden , zoals bijvoorbeeld bij de Egyptenaren .
In de moderne tijden hebben kubisten zoals Braque en Picasso ook muziek-instrumenten geschilderd . Braque bijvoorbeeld : de viool , de guitaar , de klarinet , het orkest (met 3 man) ,en enkele instrumenten samen . Picasso schilderde onder meer de viool . Muziekinstrumenten vinden we bijgevolg voorgesteld in alle tijdsperioden en in alle stijlen .
Muziek verzacht de zeden ! ( Willy Acke )
P.S.
Jarenlang heb ik de Jazz-bands en hun concerten geschilderd in Antwerpen : tientallen: In :
1)Café Hopper , DeWaelplaats ( schuin tegenover het Koninklijk Museum)
2)in de cafetaria (CAMU) van het hierbovenvermeld museum. Daar werden sommige van de door mij gemaakte schilderijen gedrukt en aan de wand uitgehangen of gegeven aan gegadigden en liefhebbers.
3)Café De Muze , dichtbij de Grote Markt
4)Café Buster op een hoek van een straat die uitkomt op de Grote Markt
5)Pianobar , Grote Markt
6) Arenberg Schouwburg
7)Dockx Hotel , Noorderlaan , schuin tegenover cine-complex Metropolis
8)Rataplan in Borgerhout
9) Hotel De Roos (nu:Jachthotel?) niet ver van de grote markt ,waar op de eerste verdieping de Spaans-Belgische vereniging vergaderde en voordrachten gaf.
10)enkele andere , in randgemeenten rond Antwerpen,waar concerten in open lucht gegeven werden op pleinen in Wilrijk ,Hoboken,Deurne,Stuyvenberg,om er maar enkele te noemen .In Deurne bijvoorbeeld schilderde ik mijn muzikale vriend ( ik speel zelf piano als beginneling) , de Argentijnse guitarist Carlos Diaz ,die toen begeleid werd door Mieke , die dwarsfluit speelde . (onder meer Braziliaanse samba's van Jobim ,prachtig ).
Ik schilderde steeds in gemengde techniek , dit is vooral met acrylverf omdat die snel droogt , gekombineerd met aquarelverf , gouache , en in water oplosbare olieverf . Het komt er namelijk op aan snel te werken ,want de orkesten spelen ( op de meest diverse uren beginnend , soms 10u30 's morgens , 13u of 16u 's middags , 20 u of 22u 's avonds .Het aantal uren dat ik soms tot 2 uur 's nachts geschilderd heb , is niet meer te tellen ....) slechts twee uren ,met een onderbreking van 20 minuten . De afgewerkte schilderijen gaf ik in praktisch alle gevallen gratis weg aan de orkestleider , en ze werden dan op de website van het orkest gezet , of gedrukt op de cover van hun CD's. Ik heb van hen ook een massa CD's gratis gekregen : tientallen . Die orkesten waren duo's , trio's ,quattuors , quintetten ,sextetten. Deze laatste , soms nog met een zangeres erbij ,was het maksimum dat ik aankon ,om er nog een afgewerkt schilderij van te kunnen maken op die beperkte tijd . Vergeten we niet dat ik alle personen eerst in snelle potloodschets teken , samen met hun instrumenten , en aan elk een bepaalde plaats toeken op het schilderij , zodat ze er nog allen goed uitkomen. Dan wordt het moeilijk vanaf 4 personen en meer,om het schilderij nog behoorlijk af te werken.
Tot slot is nog te vermelden , dat het niet evident is , te schilderen in een drankgelegenheid. Er is wat goede wil nodig vanwege de uitbater , om dit te dulden,verdraagzaamheid vanwege het aanwezig publiek ,alsook een portie aanpassingsvermogen vanwege de schilder . Alhoewel ....sommigen mij aanspreken in de straten , in supermarkten , in café 's ,personen die ik mij nauwelijks herinner ,die zeggen " Ah Willy , ik heb u weer zien schilderen ,in ...... en het was de moeite van het bekijken waard " . Zo ziet men maar ....
Door de wegenwerken ,niet alleen op de Antwerpse ring ,maar overal tegelijk ,ook in alle randgemeenten , zijn deze aktiviteiten de voorbije maanden stil gevallen . Ik schilder voorlopig nergens meer , omdat ik er niet meer geraak , tenzij met veel moeite ,tijdsverlies , gevaar op de weg , en als men ergens aankomt is er nergens parkeerplaats en mijn krijgt er nog een boete bovenop , als men zijn auto ergens probeert te zetten. Het wordt hoog tijd , dat we al de gemeenteraden en stadsraden die voor deze chaos zorgen , er bij de volgende verkiezingen buiten stemmen en eruit schoppen. En door al dat gedoe , verliezen de uitbaters en kleine zelfstandigen , klanten die niet meer tot bij hen geraken . Zo is het hierboven vermelde café Buster op de grote markt , nu gesloten en bestaat niet meer.
In de jaren 1930 kende de mensheid een krisis door de grote werkloosheid .
Deze toestand verbeterde er niet op , door de
uitvinding van een ganse reeks machines , die weliswaar het
arbeidsproces lichter maakten , maar deze mechanisering veroorzaakte
nog meer werklozen.De angst voor de machine en de vertechnisering
groeide alom .In het dagelijks leven werd iedereen ermee geconfronteerd
: telefoon , elektrisering der spoorwegen , ontstaan van voorheen niet
bestaande telecommunicatie-middelen , radio en televisie , renwagens ,
autos (vóór 1930 was er 1 auto per gemeente ...) ,vervanging van de
paarden.De vooruitgang in de natuurwetenschappen ,verdrong in de
geesten , het vroegere religieus en meta-fysisch denken door een strikt
positivistisch denken en gedragspatroon , en een materialistisch
wereldbeeld .Deze veranderingen grepen ook in op de privacy van de
gezinnen thuis ; het gehele dagelijkse leefpatroon werd anders . De
oorlog van 1914-1918 , de Russische revolutie van 1917 hadden nog diepe
sporen nagelaten , met toestanden die geschilderd werden door post
-expressionisten zoals Otto Dix , George Grosz
en Käte Kollwitz . Op de kunst-scene uitte het wegvallen van het
geestelijke , het menselijke ,zich door een reaktie die een nieuw
bewustzijn trachtte in het leven te roepen ,een symbolisme ,een ersatz
als vervanging van het onmenselijk geworden puur
realistisch-plat-materialistisch leven ( Karl Marx ), namelijk , het
sur-realisme ,waarvan gezegd werd , dat ook het onderbewustzijn
betrokken werd bij het voortbrengen van kunst .Men wil de
psycho-analyse , op kreatieve wijze beoefenen zoals beschreven door
André Breton en anders dan dat Sigmund Freud dit doet in de periode
1918-1921 .
Men kan stellen dat het surrealisme zijn bloei
gekend heeft in de periode tussen 1920 en 1940 ,met als wens ,het leven
na de eerste wereldoorlog te veranderen. Breton,die in 1916
werkte in een ziekenhuis ,(en daarna nog medische studies deed en arts
werd),wordt beïnvloed door de ideeën van een psychiater-neuroloog , en
schrijft in 1928 een boek over de poëtische kracht van de waanzin
,nadat hij gewonde frontsoldaten gezien en verpleegd had , die gek
werden , of een leven lang getraumatiseerd bleven ,verscheurd door
hetgeen ze meegemaakt hadden.Breton schrijft poëzie en gedichten over
hetgeen hijzelf en de verpleegden in hun dromen hebben gezien
,afschuwelijke , verwarde beelden , die hij begint te schilderen .In
1975 wordt hierover een boek gepubliceerd : "la naissance de laventure
surrealiste ". Daarin verheerlijkt Breton ook de communistische ideeën
van Trotsky , zonder twijfel als reaktie op de rol van de
duitsers in wereldoorlog I .
Hij was lid van het comité des "Antifascistes "zodat
sommigen het surrealisme ook zien als "Art Révolutionnaire ". Als
voorlopers en wegbereiders van het surrealisme , vermeldt men Gustav
Klimt , Kardinsky , Pablo Picasso , Paul Klee , Marc Chagall en Giorgio
de Chirico .
Zoals de benaming het zegt ,drukt de kunstenaar zich
in deze kunstvorm uit onder druk ( ex-pressie = naar buiten brengen
onder pressie ) , d.w.z.op een krachtige manier , dus niet noodzakelijk
op de gebruikelijke evenwichtige wijze. Harmonie kan dus vervormd
worden tot wanordelijk verstoorde harmonie met vloekende kleuren
,eventueel hallucinante voorstellingen , met een dosis benadrukkingen
van situaties die aan de gewone schilderkunst vreemd zijn , zoals
in het schilderij de schreeuw van de Noor Edvard Munch.
In Duitsland laat Nolde zich opmerken , en in Oostenrijk Oskar Kokoschka. Bij
ons deed de Oostendenaar James Ensor , zijn duit in het zakje ,net
zoals te Gent ( St. Maartens Lathem), Constant Permeke .
101 de
schreeuw
102 Ensor : de
maskers
103 Ensor Pierrot
104 Pierette door Beckmann
1925
105 Beckmann Papegaai
Grillig realisme kan voorgesteld worden , met een
aangrijpende uitdrukkingsvorm. Parallele stromingen die samen met het
expressionisme opkwamen , waren het kubisme , het fauvisme en het
futurisme , die allen hun bakermat in Frankrijk en Italië hadden. Het
expressionisme daarentegen vindt zijn oorsprong in Noord- en
Centraal-Europa: de Scandinavische landen , Duitsland en Oostenrijk
.Vandaar komt ook het erotisch expressionisme met Klimt , Schiele en
Beckmann. De kring van de schilders , die men de expressionisten
heeft genoemd was voornamelijk samengesteld uit de groep van de "
Brücke " en enkele schilders uit de kring van
de " Blauwe Reiter " .Daar ontstaat in
München een duitse reaktie op franse opvattingen,waarbij een optische
beleving van bv. Een landschap , verandert in een lyrische. De
romantische naam der blauwe Reiter is ontleend aan de titel van een
almanak voor eigentijdse kunst ,waarmee Kardinski en Klee in 1911
begonnen waren . Het expressionisme is het tegendeel van het afgeronde.
Het is stekelig , venijnig , gebeten , onconventioneel ,wild ,
asymmetrisch, boosaardig . Themas zijn : rebellie ,geweld ,
meedogenloze zelfanalyse ,waanzin , primitieve wildheid , verschrikking
, schaamteloosheid , uitbarstingen , grimassen , erotiek .De bedoeling
was , verstikkende regels te doorbreken en het vermoeide en het
vermoeiende dagelijks gebeuren , nieuw leven in te blazen , door de
levende werkelijkheid te verrijken met fantasie .
Als voorlopers van het expressionisme ,kan men Goya
vermelden , ook Dürer en Jeroen Bosch en er is verwantschap met hetgeen
we Felicien Rops hebben zien presteren . ( museum Rops te Namen ) .
106
Rops
107
108
109 110
Het expressionisme is vooral een noodkreet van jonge
mensen in de ellende van hun bestaan , verscheurd door verlangens ,
angst en door de te enge moraal die hun door een maatschappij van
bovenuit voorgehouden en opgedrongen wordt . Het is de kreet van de
eenzamen , in sommige gevallen bijna krankzinnigen , in de periode 1905
(Rouault) tot 1930, waartoe ook Chagall en Modigliani in Parijs mogen
gerekend worden .
De " Jugendstil " ,benaming afgeleid van het
Münchense weekblad "Jugend " , had invloed op impressionistische werken
van Kokoschka en Kardinski.
111 Munch : straat in
Noorwegen
112 naakt met hemd door Modigliani 1919
113 boerenvrouw met kind : Alfaro Siqueros
1924
114 Macke Meer
Matisse
was twee jaar ouder dan de schilder Georges Rouault , die hij in een
schildersatelier leerde kennen .Matisse is beginnen schilderen toen hij
,ziek , bij een oom logeerde .Deze bezocht met hem de musea te Arras ,
Rijsel en Cambrai . In 1952 werd te Cateau-Cambrésis , een Matisse
museum geopend .. De slogan van Matisse was : " hoe eenvoudiger ,hoe
duidelijker " .
79 80
Men noemt Matisse in verband met het fauvisme
, met als kenmerken ,de accen-tuering van de zuivere kleur en de
vereenvoudiging van de tekening.De indeling van de ruimte op een
schilderij , stoort zich niet meer aan de perspektivische regels , waaraan
we gewend zijn.Het wezenlijk bestanddeel is de kleur , maar dan wel op
een speciale manier ,met stippeltjes aangebracht.Men tekent
beeldvlakken " ont-sprongen uit inspiratie " ,met daarop verstrooide
voorwerpen .Kleuren verspringen van oranje naar blauw , van groen naar
rood , op een wilde manier. (-> les
fauves ).De bedoeling is , taferelen een spontane uitdrukking te
geven , waarbij zoveel mogelijk zuivere kleuren gebruikt worden.
Rouault
(1871-1958) voelde zich verwant met zwervers ,
boeren,weggemaaiden in een opstand,lichtekooien en
verschoppelingen , en hij " wierp zijn gevoelens daar-omtrent ,op het
doek " .Hij had zijn vakmanschap geleerd in scholen voor Schone en
Decoratieve kunsten .
81 82
Kees Van Dongen had een voorliefde voor feesten en mondaine gelegenheden , misschien
omdat hij een ellendige jeugd achter de rug had.Rond 1920 schilderde
hij een groot aantal portretten van politieke figuren , toneelspelers
,academici ,personen uit de mondaine wereld ,en uit de rosse buurt in
Rotterdam, en hij maakte daarover soms grappen. Geboren te Delfshaven
in Nederland ,had hij grote moeilijkheden toen hij te Parijs eens wou
schilderen , omdat hij geen woord frans verstond noch sprak. Meisjes en
zeelieden interesseerden hem meer dan machines . In nacht-kroegen
maakte hij schetsen, die hij voor 5 franse francs aan liefhebbers
verkocht , alsook aan humoristische bladen die verschenen in
Montmartre. Picasso " leende " hem een van zijn vriendinnen , Fernande
Olivier ,als naaktmodel (geschilderd met groenachtige tinten),omdat hij
wist dat Van Dongen geen geld had om modellen te betalen .Zijn andere
geschilderde vrouwen hebben roodgelakte nagels ,geverfde ogen
,fonkelende juwelen ,glinsterende japonnen .Oorspronkelijk was hij
landschap-schilder in Nederland ,maar in Frankrijk schakelde hij over
naar cirkus-en music-hall taferelen met uitzinnige kleuren.Na een reis
naar Egypte,schilderde hij opnieuw landschappen .Hij schilderde ook in
Cannes , Deauville en Venetië .
83 84
Dufy
,geboren in le Havre ,uit een muzikale familie , is zijn leven lang
door muziek beïnvloed tijdens het schilderen .Hij schilderde orkesten
en stillevens met muziek-instrumenten en partituren.In 1905
installeerde hij zich in Montmartre . Als groot kolorist kon hij met
scherpzinnig gezette lijnen een onthullend schouwspel tevoor-schijn
toveren , zowel in olieverf als in aquarel .Hij maakte ook kartons voor
een tapijtweverij , en hield zich ambachtelijk met keramiek en
lithografie bezig .In 1963 kreeg hij een galerie in het Louvre ,nadat
hij ook reeds in de Verenigde Staten , na wereldoorlog II (1940-1945) ,
tentoongesteld had .Hij overleed in 1953 .Zijn werken zijn verspreid
over musea te Parijs , Nice en Le Havre
.
85
André Derain
studeerde voor ingenieur , toen een medestudent (Linaret) hem meenam
naar het Louvre om er enkele kopieën te maken .Hij ontmoette er De
Vlaminck en Matisse , en begon zelf te schilderen ,waardoor zijn
studies in het water vielen.Hij gebruikte op een systematische manier
,zuivere kleuren , dus verschillend van de onstuimige manier ,die hij De Vlaminck
deze had zien gebruiken . Roden en gelen overwegen bij Derain , sober
en matig .De oorlog 1914-1918 liet een diepe indruk op hem na .Hij
zonderde zich af ,maakte gekleurde etsen , schilderde decors voor Les
Ballets Russes,maakte gipsmodellen en in brons gegoten mooie meisjes en
renwagens .Op 10 september 1954 stierf hij door een ongeval .
86 87 88
Fernand Léger
bezit vaste esthetische en sociale overtuigingen ,die hij uitdrukt in
zijn schilderijen ,mozaïken ,gebrandschilderde ramen en polychrome
beeldhouw-werken .Hij maakt aanplakbiljetten en muurversieringen .Zeer
jong nog ,sterft zijn vader ,zodat hij opgevoed wordt door zijn moeder
en oom. Hij studeert voor architekt.Na zijn militaire dienst wordt hij
zo ziek ,dat zijn oom hem ter genezing naar het zonnige Corsica
stuurt,en daar begint hij te schilderen , brekend met ver-ouderde
methoden.In 1911 exposeert hij op het Salon des Indépendants. Als de
oorlog in 1914 uitbreekt ,verlaat hij Parijs en maakt als nieuwe
vrienden : mijnwerkers ,polderwerkers , timmerlui en smeden. Hij
schildert de lichtinval op de koperen loop van een kanon en maakt
kennis met allerlei nieuwe machines die in die jaren opduiken. Na de
eerste wereldoorlog ontmoet hij de bouwmeester Le Corbusier ,werkt mee
aan een blad Lesprit moderne , maakt decors voor de opera ,componeert
het Ballet Mécanique , en ontwerpt muurcomposities voor de
tentoonstellingen in 1925 en 1937.Hij versiert de grote zaal van de UNO
in New York , en maakt wandtapijten en keramieken.
Hij sterft in 1955,waarna zijn weduwe een museum liet bouwen te Gif-sur-Yvette.
89 90
Picasso
heeft een beslissende invloed op de schilderkunst uitgeoefend
,verwarring gezaaid , nieuwe wegen geopend , verrast en daarna
gerustgesteld.Hij was een bezieler , die tegen Jean Cocteau zei :
" ik zoek niet , ik vind " . Het woord fantasie is een te zwakke
uitdrukking om zijn talent te verklaren . Picasso is in 1881 te Malaga
(Sp) geboren uit een vader van gemengde Andalusische en Castiliaanse
afkomst,en een moeder , wiens naam hij heeft aangenomen van een uit
Italië afkomstige familie.Zijn vader was tekenleraar in Barcelona ,de
hoofdstad van Catalonië .In 1904 vestigt hij zich definitief in
Montmartre.Hij schildert eerst vrij klassiek ,zoals " de moeder en het
kind ", daarna kent hij tot 1915 een blauwe, roze,groene
kubistische en expressionistische periode .De spaanse burgeroorlog
grijpt hem diep aan ,en hij schildert Guernica,tentoongesteld op de
wereldexpositie van 1937 in Parijs .
91
92
93
De grote variëteit van de werken die hij geschilderd
heeft , ook op keramische vazen , wordt door de kunstkritici verklaard
door zijn wispelturigheid van geest , zijn liefdeservaringen met
minstens 8 vrouwen , zijn politieke opstelling , en een intens kontakt
met de toestanden in de wereld van die tijd . De data van zijn werken
vallen samen met perioden van vervoering voor een bepaald onderwerp,met
de daarmee gelijklopende scheppende aktiviteit.Die afwisseling
resulteert telkens in een andere uitdrukkingswijze .Hij is zowel
virtuoos als opstandig uitdagend origineel .
Georges Braque
schildert volgens de uitspraak van Apollinaire in 1913 , volgens een
volledig nieuwe kunstopvatting .Bracke zegt dat hij wel naar de natuur
schildert, maar dat hij " zich daarbij van het model heeft
losgemaakt ". De ontmoetingen tussen Bracke en Picasso
vanaf 1908 heeft Bracke in de richting van de kubistische
voorstellingen geduwd . Hij kende ook Dufy uit Le
Havre , en het fauvisme van Derain na diens ontmoeting met De Vlaminck
.Bracke voelde ook wel voor het impressionisme ,dat hij net zoals het
fauvisme liet vallen na een reis naar Antwerpen in 1907 , toen hij "
Les demoiselles d ' Avignon " van Picasso gezien had . Hij
schilderde van toen afaan met geometrische vormen ,waarin Matisse die
zijn doeken zag "kubussen ontdekte".Met Picasso bracht hij de zomer van
1911 en 1912 door te Céret , waar zich nu nog een uitgebreid Picasso
museum bevindt .In 1914 breekt hij met Picasso nadat ze samen
stillevens hebben geschilderd en collages gemaakt met vierkante en
ronde blokjes .In 1938 schildert hij nog een stilleven met mandoline
, in 1950 ruimetelijke schilderingen .Hij overlijdt in 1963.
94
Maurice Utrillo
s moeder ,Marie Valadon ,was schilderes .Ze was nog opgetreden als
cirkus-acrobate , en ze poseerde bij voorkeur naakt voor zo jong
mogelijke schilders omdat dit haar een kick gaf .Ze hing rond in de
café s en ateliers van Montmartre ,leerde er Degas kennen , en poseerde ook nog voor Renoir . Ze veranderde haar naam in Suzanne Valadon .
Utrillos vader was een dronkaard ,aan alcohol
verslaafd.Misschien daardoor voelde Utrillo zich als 14 jarig kind niet
thuis in de hem omringende omgeving.Hij had geen vrienden en droomde
enkel, om zich af te schermen tegen een voor hem vijandige
wereld.Daarom ook , schilderde hij het rustige landschap .
95 96
De dromerige Utrillo mislukte in zijn studies aan het
Lyceum ,en hij werd ,omdat hij niets meer te doen had ,en enkel nog
door de straten slenterde , door zijn moeder gedwongen om te gaan
tekenen en schilderen .Zijn troosteloosheid verdronk hij , want
hij werd zoals zijn vader , alcoholieker en op 17-jarige leeftijd
onderging hij een ontwenningskuur in een ziekenhuis.Ondertussen
ontmoette hij de schilders Modigliani , Sisley en Pissarro
, en tot 1908 schilderde hij met dikke verf , landschappen ,min of meer
door de twee laatst vermelde impressionisten beïnvloed . Er zijn
serene landschappen bij ,maar ook tragische ,waarin hij zijn wanhoop
uit-drukt .Voorbijgangers in de straten zijn slechts figuranten met
karikaturale vormen . Hij schilderde ook naar gewone
prentbriefkaarten .Tussen 1911 en 1914 reisde hij naar Bretagne en
Corsica , om daar te schilderen. Suzanne Valadon scheidde van haar
echtgenoot en hertrouwde met een schilder die even oud was als haar
zoon Utrillo ,waarna hevige twisten tussen beide mannen uitbraken
.Suzanne kocht een vervallen kasteel in Beaujolais en arrangeerde in
1935 nog een huwelijk tussen haar zoon Utrillo en een van haar
vriendinnen.Van dan afaan schilderde Utrillo nog enkel kathedralen en
kapellen in een " mystieke" bui.
Modigliani Amadeo werd te Livorno (It.) geboren in 1884 uit een rijke familie , waarvan de grootvader , bankier van de paus was . Hij was een zwak kind , waardoor
hij zijn studies moest afbreken ,en hij begon te tekenen en te
schilderen als vrije tijdsbesteding .Zijn familie liet hem lesgeven
door een landschapsschilder uit Livorno.Vanaf 1902 verbleef hij te
Florence waar hij aan de School voor Schone Kunsten studeerde .Daarna
vindt men hem terug in Rome ,Veneti en Frankrijk .In Montmartre zocht
hij vertier bij drinkebroers , hetgeen hem aanspoorde om portretten te
schilderen,met een zekere melancholie ,onder invloed van de drank .Hij
had nog enkel belangstelling voor het vrouwelijk lichaam.Hij vestigde
zich in Mont-parnasse onder invloed van Picasso en Van Dongen ,en
schilderde in vijf tot tien jaren tijd vierhonderd schilderijen en
duizend aquarellen.
Sommigen die hij achteloos op papieren tafellakens in
restaurants maakte ,werden aan zeer lage prijzen verkocht. Met
virtuositeit , schilderde hij de portretten van zijn vrienden .Zijn
enorme werklust dankt hij aan een overmatig aantal vrouwen ,en drank
,waarbij een engelse dichteres (Hastings) hem zelfs hasjiesj leerde
roken .Men vraagt zich af , hoe hij midden van wanorde , de tijd heeft
gevonden om zoveel naakte vrouwen ,maitresses , en portretten (onder
meer van Picasso ,Jean Cocteau , De Vlaminck ,Kisling),in soepele
harmonie ,met stijl ,te schilderen .In 1917 werd hij verliefd op een
zeer jong meisje Jeanne Hébuterne ,die hij zwanger maakte ,terwijl ze
thuis bleef wonen bij haar ouders ,die zich sterk verzetten tegen de
verhouding met een oude dronkaard.Ondanks die tegenkanting werd in 1918
een dochter geboren.De schilder zette zijn nachtelijke uitspattingen in
kroegen voort en maakte Jeanne opnieuw zwanger . Hij stierf aan
tuberculosis in 1920 .Twee dagen na zijn overlijden ,sprong Jeanne met
haar ongeboren tweede kind uit het raam op de hoogste verdieping van
het ouderlijk huis .
97 98
Chagall Marc
s werken worden beheerst door zijn kinderjaren ,waarin hij als het
ware leefde in een ghetto ,namelijk zijn vaders winkel , waar enge
tradities hem door zijn familie werden opgedrongen,in Vitebsk,zijn
geboorteplaats in Rusland .Op zijn twintigste had hij aan de School van
Schone Kunsten niet de middelen om zich het nodige materiaal aan te
schaffen.Hij schilderde met aardkleuren naar het beeld van het grauwe
milieu waarin hij leefde.Dat veranderde toen een afgevaardigde van de
Doema hem naar Sint Petersburg zond,waar hij reprodukties zag van
Gaugain , Cézanne en Van Gogh en hij zijn eerste naakt schilderde
,namelijk Bella , zijn verloofde.In 1910 ging hij naar Parijs waar hij
in 1911 exposeerde .Zijn composities , opgedragen aan mijn
verloofde en aan Rusland getuigen van zijn gehechtheid aan zijn
geboorteland en aan zijn joodse jeugd aldaar . Enkele weken voor
het begin van de oorlog van 1914 verlaat hij Parijs terug naar zijn
geboortestad om daar te trouwen , na zijn eerste grote tentoonstelling
in Berlijn georganiseerd te hebben .In 1937 schildert hij " de
(Russische) revolutie ".Hij vestigt zich in Moskou, daarna Berlijn
en dan terug naar Parijs ,waar hij in Montparnasse woonde .Vanaf 1922
tot 1940 schildert hij een groot aantal doeken en in 1941 vertrekt hij
naar de VSA tot 1946 , maar vergeet Parijs niet ,waar hij tot 1966
verder schildert .
99
Gromaire Marcel had een voorliefde voor eenzaamheid.Hij schildert met doffe kleuren zoals Permeke
.Hij schildert kermessen en de vlooienmarkt ,boeren , bierbrouwers
,schippersvrouwen.Al jong tekent hij , en kan zich pas aan een academie
inschrijven na tegenstand geboden te hebben aan zijn vader die hem
rechten wilde laten studeren.Geboren in Frankrijk , reisde hij naar
Duitsland , Engeland , België en Nederland.Hij geeft les aan de Ecole
Nationale des Arts Décoratifs , schildert eerst kubistisch,later
honderden tekeningen naakt met het vrouwelijk lichaam als
onuitputtelijke bron .Voordat hij een doek schildert ,maakt hij
daarover voorafgaandelijk 20 pentekeningen.Niets wordt aan het toeval
overgelaten , en alles gebeurt ernstig zonder
improvisatie,doorwrocht . Hij is zowel portretschilder als
landschapsschilder , zowel met olieverf als met aquarel
In de jaren 1800 begon de bevolking in verschillende landen , en onder meer , toonaangevend in Frankrijk , zich bewust te worden dat wantoestanden en de slechte omstandigheden waarin de lagere klasse leefde en werkte , ook aan de kaak konden gesteld worden , niet alleen verbaal ,maar ook door tekeningen en schilderijen die aan het publiek konden getoond worden . Een en ander voerde tot een strijd tussen troepen van de regering en communards , waaronder arbeiders-vrouwen die een bittere klassenstrijd voerden .Honoré Daumier is een van de Franse schilders , die met zijn schilderijen daarop gewezen heeft .
(treincoupe 3e klasse) (46) en (46a) (47) strijd
Ambitieuze schilders zoals hij ,hoopten hun werken te mogen exposeren in het jaarlijks Parijse Salon ,maar de jury die de doeken daarvoor uitkoos bestond uit leden van de Académie des Beaux Arts,die enkel schilders met naam toelieten en geen plaats gunden aan andersdenkenden die een afwijkende stijl beoefenden. Onder de daartegen rebellerende groepen , bevonden zich de " impressionisten " met Claude Monet , Auguste Renoir , Paul Gaugain ,Van Gogh , die zich verstikt voelden door het intolerante fanatisme van de heersers die de touwtjes in handen hadden van het kultureel gebeuren.
Bekijkt U een dia-reeks van schilderijen van vooral Renoir , door op de volgende link te klikken:
Zowel in de kunst als in de literatuur bestond de voorliefde uit moraliserende taferelen , enkel leuke en deftige situaties , plezierige afbeeldingen met deftige sentimenten .Seksualiteit en de minder plezierige kanten van het leven , het uitbeelden van wantoestanden ,armoede en uitbuiting ,werden zorgvuldig vermeden .Maar in een reaktie , werd het deftige , serieus en respectabel klassiek schilderij ,ontleend aan de geschiedenis van Griekenland , Rome en de Oudheid ,vervangen door een zoutloos genre ,waarin andere inspiratiebronnen de schilders beïnvloedden , onder meer de gedurende eeuwen onderdrukte erotiek .Nu nam de artistieke vrijheid de bovenhand in een ongenuanceerde kunstenaarswereld , waarin de kunstenaar kon provoceren , om een reaktie uit te lokken .
Vroeger hadden naakte mannen en vrouwen geen schaamhaar , erotische lichaams-delen werden met de hand , een kledingstuk of een blad van een boom bedekt , hun tepels werden nauwelijks voorgesteld ,en ze hadden een bleke huidskleur die alle details verdoezelde . Daar kwam verandering in met mannen ,maar vooral vrouwen met weelderige vormen en huidskleuren van alle lichaamsdelen .In de literatuur werd deze trend gevolgd door de schrijvers Victor Hugo en Emile Zola , die daarvoor zelfs in de gevangenis had gezeten , beschuldigd van de overschrijding van de deftige seksuele normen. De vroegere geliefde onderwerpen van de respectabele academische kunst ,waren ook schilderijen met rozen , huisdieren ,vooral honden en katten ,elegante mooi geklede dames ,steeds vergezeld van kinderen of boven hun hoofd zwevende engelen ,en soms half ontkleed ,hetgeen in feite veel erotischer was dan hetgeen de impressionisten met spiernaakt begonnen af te beelden . Rubens had ook spiernaakt geschilderd naar dan wel nog op een deftige manier .als deel van een of ander historisch verhaal ,of zoals dat bij andere naakt-schilders uit vorige eeuwen het geval was , als deel van een bijbel-verhaal .
(48) Cezanne nudes- landscape
De leidende figuur van de academische school in Frankrijk ,was Jean Auguste Domique Ingres (1780-1867) die ideoloog en jurylid van het Salon was ,en zich op steriele manier verzette tegen de opkomst van nieuwe talenten zoals Eugéne Delacroix (1798-1863) die met passie , spontaneiteit en liefde voor de natuur en de prikkelende erotiek schilderde. Met zijn heldere kleuren en warme romantische elementen in zijn schilderijen ,bevrijdde hij zich uit het keurslijf van de zogezegde klassieke academische schilderkunst .Deze nieuwe beweging werd ook gevolgd door de sympathieke Gustave Courbet (1819-1877),die poneerde dat de schilderkunst zich uitsluitend met concrete en waarneembare zaken diende bezig te houden zoals het stadsleven , café-taferelen ,e.a. Zijn schilderijen waren daarom niet te modern of te proletarisch of in strijd met de menselijke waardigheid en de goede zeden .
De groeiende ontevredenheid tegen de principes van Ingres en andere conservatieven bereikte een hoogtepunt toen in 1863 , 3000 van de 5000 ingezonden doeken op het Salon geweigerd werden . Dit leidde tot dusdanige uitbarstingen en rellen dat de keizer Napoleon III , in persoon , vroeg de geweigerde doeken te mogen zien ,en besliste dat alle afgewezen kunstenaars hun doeken mochten exposeren in het " Salon des Refusés " in een ander deel van het gebouw , met schilderijen zoals " le déjeuner sur lherbe " van Edouard Manet die natuurgetrouw , een duidelijk niet klassiek naakte vrouw toonde die zich ontspande op de grasmat , in het gezelschap van twee geklede mannen .
het schildersatelier van Courbet (49) dejeuner sur l'herbe door Manet (50)
Het model is Victorine Meurent ,de linkse man haar familielid en de rechtse man is de broer van Manet
bellen blazen (51) door Manet De fluitspeler door Manet (52)
(53) Renoir : Portret van Frédéric Bazille 1867 Renoir Baadster (54) 1870
Renoir : les parapluies 1884 (55) , en jonge baadster (56)
Renoir : de lunch van de roeiers (57) , (57a) en (57b) pianoles
Constable (58) Bazille : het atelier van de schilder (59)
Pissarro : Norwood in de sneeuw 1870 (60) Toulouse Lautrec (60a)
In de periode na het Salon des Refusés , begonnen de impressionisten bijeenkomsten te houden , met als leidende figuren Claude Monet , Auguste Renoir , Alfred Sisley , Camille Pissarro ,Paul Cézanne . Hun voornaamste belangstelling ging in die periode uit naar landschapsschilderkunst , stukken die ter plekke , buiten werden geschilderd ,waarbij men het licht , de kleuren en de atmosfeer zoals die op dat ogenblik waren , zo natuurgetrouw probeerde weer te geven . Dit ging in tegen de academische opvatting van de donkere kleuren met een tijdloze indruk , gedetailleerd afgewerkt in een atelier ,en waarbij een landschap enkel als achtergrond diende . De impressionisten werden vervoegd door Edgar Degas , die balletdanseressen schilderde .
(61) koets bij het rennen Edgar Degas 1870 de dansklas door Degas 1874 (62)
Omdat alle vergaderingen plaatsvonden in Parijse cafés bestaan over danspartijen in cafés ook schilderijen van die groep en van andere schilders die zich bij hen aansloten . Tussen 1875 en 1886 organiseerden de impressionisten 7 eigen tentoonstellingen waardoor het publiek langzamerhand aan de nieuwe stijl begon gewoon te geraken , omdat het impressionisme als beweging geen uniform beeld opleverde ,maar talloze facetten van diversiteit vertoonde ,een brede scala van facetten en stijlen .Daaronder speelde Cézanne de voorloper van het kubisme en andere 20-eeuwse stromingen. Cézanne werd gesteund door Pissarro en Renoir ,hij was een beetje jaloers op de nieuwkomer Paul Gaugain en had als jeugdvriend , de schrijver Emile Zola
Gaugain was in 1848 geboren in Parijs ,maar zijn vader , journalist bij La Nation emigreerde voor 5 jaar naar Peru en stierf tijdens de reis .Toen hij 17 j was voer Gaugain als tweede stuurman op een koopvaardijschip tussen Frankrijk en Zuid-Amerika. In 1871 verliet hij , na zijn militaire dienst , de marine en werd effecten-makelaar met de steun van zijn oom . Met het daarmee verdiende geld kon hij trouwen met Mette Sophie , een Deens meisje dat als gouvernante in Parijs werkte , en hem de volgende 10 jaren , 5 kinderen schonk. Aan boord van de schepen had hij veel getekend , en de ontmoeting met Pissarro en de ontmoeting met de impressionisten zoals Corot van 1884 ,betekende een keerpunt waarbij Gaugain begon te schilderen Dégas kocht van hem zelfs enkele schilderijen. In 1884 ging hij met vrouw en kinderen naar Kopenhagen,waar de Deense familie van zijn echtgenote hem zeer vijandig bejegende. Met zijn tweede zoon Clovis keerde hij terug naar Parijs en liet Mette achter met de andere kinderen.Hij zou ze nooit meer terugzien. In 1887 vertrok hij naar Panama , dan naar het eiland Martinique en in 1891 naar Haiti .Terug in Parijs van 1893 tot 1895 , kon hij zich niet meer met het europese leven verzoenen en in 1895 verliet hij europa voorgoed om zich definitief in Haiti te vestigen. Hij trouwde er nog tweemaal met zeer jonge meisjes (13 jaar),waarvan ene nog een baby van hem ter wereld bracht, en hij stierf in 1903 aan exczema en een hartaanval .
Meer nog dan Gaugain , heeft Van Gogh zijn leven ,zijn sociaal engagement en zijn ellende op het doek gebracht. Dat sociaal engagement had hij van zijn vader , die dominee was te Zundert , Noord Brabant , waar zijn ooms kunsthandelaars waren. Werkend voor hun firma , ging Van Gogh van 1873-1874 naar Londen werken , waar hij verliefd werd op de dochter van zijn hospita , die reeds bleek verloofd te zijn .Deze teleurstelling stortte Van Gogh in een diepe religieuze krisis , en hij liep drie maanden stage aan evangelische school te Brussel.Daarna probeerde hij te werken in de mijnstreek van de Borinage in Wallonië ,maar na zijn pogingen om iedereen daar te bekeren tot het leiden van een christelijk leven , werd hij ontslagen. Hij vestigde zich weer in Brussel , waar hij lesgaf in anatomie en perspectief ,want hij had in zijn jeugd veel getekend.Van 1880 tot 1885 bestudeerde hij standaard-werken over kunst , en dat is dan zijn enige artistieke opleiding geweest. Hij werd hevig verliefd op zijn nicht Kee Vos , een weduwe met een zoontje,maar deze relatie liep op niets uit .In den Haag wonend , werd hij geholpen door zijn neef , Anton Mauve,maakte daar tenslotte ruzie mee ,en ging samenwonen met een prostitué , Sien die reeds een baby had en er een tweede verwachtte.Na twee jaar vluchtte hij weg ,naar de pastorij van zijn vader , die kort daarna stierf. Van Gogh kon zich van toen afaan nog enkel op zijn broer Theo verlaten . Al zijn relaties waren heftig , emotioneel , onstabiel, na met moeite aangeknoopte kontakten. Hij kleedde zich als landbouwer en ging toen de boeren schilderen te Nuenen in Nederland . Hij ontmoette Paul Gaugain ,waarna ze in 1888 gingen samenwonen te Arles in Frankrijk,in een gemeenschappelijke atelier-kamer ,maar maakte met deze alweer ruzie na korte tijd.
Op 23 december 1888 , viel Van Gogh ,Gaugain aan , en sneed zich die avond na een zenuwinzinking , een oor af . Van Gogh was lichtgeraakt en veeleisend ,en toen zijn broer Theo , die hem geldelijk onderhield , in 1890 trouwde en zijn echtgenote al het geld opeiste voor het huishouden , zag Van Gogh geen uitweg meer, liep het veld in , en schoot zich op 27 juli 1890 een kogel door het hoofd .
Cezanne de kaartspelers 1891 (63) Gaugain Hina Te Fa 1893 (64)
Gaugain drie Haitianen 1898 (65)
Gaugain (65a) , (65b),( 65c) en Van Gina Te Fatou 1893 (66)
Van Gogh de aardappeleters 1885 (67) Degas orkest van de opera (68)
Camille Corot (1776-1875) was een gewaardeerd landschapsschilder .De invloed van de engelse landschapsschilders , hield verband met het feit dat Pissarro en Monet tijdens de Frans-Duitse oorlog , een tijdlang in Londen hadden gewoond waar ze de schilderijen van John Constable ( 1776-1837) en William Turner (1775-1851) hadden gezien.
Constable: de hooiwagen (69 ) (won een gouden medaille op het Parijse Salon)
engelse stijl (70)
Tegen 1900 , waren er navolgers van het impressionisme in verschillende landen ,tot en met de dood van Claude Monet,de laatste grote exponent van deze kunst , in 1926 .
Wanneer een schilder een curve voorstelt op een klassiek , ofwel bijvoorbeeld abstract schilderij , is dat dan een dramatische werveling , die een gevoel uitdrukt , of een dynamische uiting van opgekropte energie, vertolkt door ingehouden spanning .of drukt de curve daarentegen een zekere (s-)loomheid uit , of zelfs een levensmoeheid ? Zovele vragen met evenveel antwoorden , afhankelijk van de ingesteldheid en de inspiratie van het moment waarop de waarnemer het schilderij bekijkt . De tegenhanger van een kromme , is in compositorisch opzicht , een scherpe hoek tussen twee lijnen ,die elkaar spanningsvol ontmoeten met een doordringende kracht .De lijnen kunnen bijvoorbeeld naar elkaar overhellende bomen voorstellen ,maar ook de hoek tussen het groeiende armpje en het lichaampje van een baby in de moederschoot , of een herder die steunt op zijn stok bij het leiden van een kudde schapen.Ze kunnen de geknakte mast uitbeelden van een vergaan schip t.o.v. het dek ,nadat het tegen een ijsschots te pletter is gelopen.De hierbovenstaande bedenkingen hebben vooral betrekking op vrij recente werken van kunstenaars die op hun schilderijen voorstellingen bedenken ,gebaseerd op composities met lijnen , krommen ,spiralen ,rechthoeken ,cirkels ,e.d.,kort samen-gevat : schilderijen uit " het modernisme " .
Bekijken we nu een eerste ander voorbeeld : "de slaap van de rede ,brengt gedrochten voort " ,geschilderd door de Spanjaard Goya . Het is een symbolisch werk ,waarin Goya duidelijk maakt , dat bewustwording , het proces van de fantasie tegenwerkt .
71 Ets in aquatint 1797 72
De menselijke figuur ,die de rede verpersoonlijkt ,slaapt , en Goya heeft deze toestand weergegeven in een ovale vorm , die passiviteit en berusting uitdrukt .
Boven deze curve ,heeft hij fladderende vleermuizen en uilen geschilderd , opgebouwd uit scherpe , hoekige vormen ,als verdierlijkte hoedanigheid van- en gestaltegeving aan- het geestelijk element in de mens. Zo zijn twee van elkaar gescheiden gevoelsgebieden aangesneden ,enerzijds het ronde menselijk kwetsbare en emotionele , anderzijds de hoekige vormen van het materiële . Dit is de dualiteit van licht en duisternis ,van de gekende wereld van het daglicht en de onbekende wereld van de diepe slaap en de droom ,zelfs het ocultisme ,de opwaartse en de neerwaartse beweging .
Een andere schilder ,William Blake ,is op dit thema ingegaan met zijn schilderij "de oude man " .
73 De bovenste helft van het schilderij stelt een cirkel voor , een uit de ruimte losgemaakte zon ,omgeven door roodachtig-oranje bestraalde wolken ,allen voorgesteld door krommen ,zoals de menselijke gedaante van de man zelf .
In het duistere gebied onderaan het schilderij , onderscheidt men enkel een grote donkere driehoek , die de compositorische tegengesteldheid uitbeeldt tussen de geestelijke wereld bovenaan , en de stoffelijke wereld onderaan .
Men zou dit kunnen vergelijken met de tegenstellingen vuur en water of lucht en zandige aarde . De naar omhoog gerichte punt van de donkere driehoek kenmerkt daarbij de opwaartse beweging , die in al ons streven aanwezig is ,maar ook het groeien van alle planten naar het licht toe . De zon is daarbij de centrale schijf van de compositie , onze schepper en levens- instandhouder volgens de aloude traditie van de indianen in Zuid-Amerika. De rol van de lucht als verspreider van de zaden van planten , wordt weergegeven door de wind die met kracht tegen de baard van de man blaast .
Als derde voorbeeld bekijken we "de schreeuw " door E. Munch ,waarin een krachtig kontrast tussen ovale vormen en rechte lijnen ,een bijna ondraaglijke spanning veroorzaakt .
74 Munch De Schreeuw 74a
Op en naast de brug domineren de rechte lijnen ,en in de zee en de lucht overheersen gebogen lijnen die onder vertikale of scherpe hoeken staan t.o.v. de rechte lijnen .De lijnen zijn nadrukkelijk ruw voorgesteld ,zodat ze de zintuigen bijna pijn doen.Dit kan ook gezegd worden over de ovaal-achtige vorm van het gezicht met een door pijn , angst of overdreven luid lawaai , verwrongen gelaatsuitdrukking en wijd geopende mond .De vertikaal geplaatste handen schieten naar omhoog uit het gebogen lichaam ,en schermen ofwel de oren af , of ondersteunen een gekweld hoofd .Alleen de twee figuurtjes aan de linkerkant van het schilderij , brengen enige rust teweeg in kontrast met de gepijnigde hoofdfiguur ,die met haar stille schreeuw de omgeving doet sidderen .Dit is een disharmonie ,omdat er geen binding is tussen de figuur op de voorgrond en de twee op de achtergrond.Daardoor ontstaat een druk , een pressie , de ex-pressie van de op dat ogenblik tegenstrijdige gevoelens .
75 Watteau
Bekijken we als vierde voorbeeld "de liefdestoonladder " van Watteau , waarvan de compositie zich op het eerste gezicht baseert op een eenvoudige driehoekige vorm.Deze verleent stabiliteit aan het schilderij met een stevige horizontale basis.Binnen de grenzen van de driehoek heeft Watteau een spanning tussen de twee hoofdfiguren geschapen door ze naar elkaar te laten toebuigen. Wanneer men de middellijn door de guitaar van de man begint te volgen ,kan men het schilderij ook op een andere basis-wijze bekijken ,namelijk met de driehoek verstoord tot een diagonaal die de guitaar volgt en een andere diagonaal , getrokken van de linker bovenhoek naar de rechter onderhoek , tussen de twee figuren door . Zo kan men verder gaan ontleden ,waarbij men tot de vaststelling komt ,dat het schilderij kan beschouwd worden als geometrisch opgebouwd uit een reeks ruiten en driehoeken ,waarbinnen de verschillende elementen van de afbeelding geplaatst zijn .
76 Watteau en hoedenmaakster : ontleding 77 Hoedenmaakster
Vijfde voorbeeld : " de hoedenmaakster " door Dégas .een schilderij dat zich-herhalende vormen toont , vormpatronen met contouren .De meest voorkomende aflijning , is deze van de cirkelvormige hoeden.Maar de afbeelding zit ook vol met andere rondingen : de boezem van de vrouw , haar rok ,de afgeronde hoek van de kist waarop de paarse hoed rust ,enz.Bovendien munthet schilderij uit door de plasticiteit van de licht- en schaduw-werking .
Als zesde en laatste voorbeeld , onderzoeken we de invloed van het gebruik van kleuren in een schilderij van Van Gogh : " Café-terras bij avond " .
78 Van Gogh Café-terras
Kleur spreekt ons gevoel aan , zoals de warme kleuren rood ,geel , die maken dat we ons opgewekt voelen , terwijl de koude kleuren blauw ,paars , groen ,grijs , ons deprimeren en emotioneel afremmen .
Rood is een opdringerige kleur ,die een gevoel kan doen ontstaan van opwinding, drama,agressiviteit,opwaarts gerichte spanning.De rode kleur zal de plaats waar ze geschilderd is ,meestal een voorgrond , naar voor trekken , terwijl blauw ,paars en groen ,zwart , het tafereel naar achter doen bewegen ,naar achter doen wijken . Claude Monet heeft deze techniek herhaaldelijk toegepast in al zijn bloemen-schilderijen ,waaronder bijvoorbeeld "het klaprozenveld". Daarin laat hij ook alle kleuren kontrasteren met hun komplementaire kleur: rood met groen, blauwmet oranje en geel met paars. Van Gogh heeft met roodachtige tinten zijn café-terras met stoelen ,naar voor getrokken , terwijl hij met een zeer donkerblauwe achtergrond , de sterrenhemel en verafgelegen gebouwen in de straat ,praktisch zwart geschilderd , heeft doen terugwijken .Merk daarbij het perspektief op ,dat vakkundig niet alleen toegepast is op de gebouwen ,maar ook op de menselijke figuren .
De twee gestalten rechts ,die de straat oversteken ,zijn groter voorgesteld dan de twee figuurtjes achteraan in het midden .
178 ,179 De Emmaüsgangers .
------------------------------------------
Caravaggio schildert een verhaal uit de bijbelse geschiedenis , waarin na zijn herrijzenis , Jezus op de weg van Jerusalem naar Emmaüs , twee van zijn discipelen ontmoet . Het schilderij toont het ogenblik waarop diezelfde avond hij zich aan hen openbaart tijdens het diner , door het breken van het brood . Het wordt de twee mannen plots duidelijk dat hun dode leermeester is teruggekomen . Hun verbazing is adembenemend weergegeven , terwijl de herbergier verbijsterd , en niet begrijpend , toekijkt . De rechts gestilderde discipel reageert het theatraalst . Zijn uitgestrekte armen herinneren aan de kruisiging . Deze houding kontrasteert met de even plotse ,maar minder heftige reaktie van de links geschilderde discipel.
Caravaggio schildert in het midden een jeugdige , baardloze Christus ,omdat hij afstand genomen heeft van de angsten en het lijden tijdens de kruisiging en volgens het evangelie zou verschijnen in een andere gedaante . Te midden van rijke , donkere kleurtonen en de omringende schaduwen , baadt zijn gezicht in het licht , dat van links komt , de gebruikelijke positie van de lichtbron in de schilderijen van Caravaggio .
De naar voor gebogen herbergier staat in de lichtstraal ,maar zijn schaduw valt niet op de centrale hoofdfiguur ,maar op de muur ,samen met de schaduw van de linkse discipel , waarmee Caravaggio bedoelt dat niets of niemand zijn hoofdfiguur in de schaduw kan stellen .
250 , 251 : Goya : de derde mei 1808
---------------------------------------------
De derde mei 1808 is een schilderij dat gewijd is aan de gewelddadige onderdrukking en de daaropvolgende massa - executies van Spaanse burgers , die op 2 mei 1808 in opstand waren gekomen tegen de Franse bezetters .
In het vuurpeleton zijn de soldaten afgebeeld als bijna gezichtloze automaten Hun lichamen zijn met elkaar verbonden als een of andere vernietigings-machine.Ze staan bijna onmogelijk dichtbij hun slachtoffers , hetgeen de gewelddadige en tragische aard van het tafereel benadrukt . De aandacht wordt speciaal gericht op de man die met uitgestrekte armen op zijn knieën zit en op het punt staat doodgeschoten te worden.De gezichten van de lotgenoten rondom hem drukken wanhoop en doodsangst uit.Goya schept hier het wrede beeld van een slachthuis ,waarin het bleke hemd van de geknielde man weinige ogenblikken later zal doordrenkt zijn met rood bloed .Op de voorgrond ligt reeds een dode man met gezicht in een plas bloed . Hij is in perspectief getekend met zichtbare verminkingen in het gezicht en zijn uitgestrekte armen duiden op een laatste smeekbede , zoals de armen van het nog levende slachtoffer dat weldra deel zal uitmaken van de stapel dode lichamen op de grond .
Toen koning Ferdinand VII in 1813 weer aan de macht kwam ,stuurde Goya hem een verzoek tot " het herdenken van deze belangrijke en heldhaftige akties en taferelen van onze opstand tegen de tiran van Europa " .
62 Het ontstaan van de melkweg 1580 door Jacopo Tintoretto
Gaius Julius Hygienus , een bibliothecaris van keizer Augustus in de eerste eeuw voor Christus , verklaarde het ontstaan van de melkweg als volgt :
" de oppergod Jupiter had een voorliefde voor sterfelijke vrouwen .Eén van hen ,Alcmene , schonk hem een zoon met de naam Hercules . Toen zijn eigen echtgenote , de godin Juno , eens een dutje aan het doen was , drukte hij de baby Hercules tegen haar borst om hem van de melk van de onsterfelijkheid-wording te laten drinken . De godin werd wakker en sprong verschrikt op .Bij die beweging spoten de melkdruppels in het firmament ,waar ze meteen in sterren veranderden . Juno beval daarop aan twee slangen de geadopteerde baby te vermoorden ,maar het jongetje was inmiddels al onsterfelijk geworden en zeer krachtig door het drinken van de melk , en hij wurgde de slangen ".
De Venetiaanse kunstschilder Jacopo Rubusti , beter gekend als Tintoretto , had een voorliefde voor theatrale effekten . Toen Tintoretto , in Venetië , tussen 1578 en 1580 , de melkweg schilderde , had hij het erg druk met het uitvoeren van allerlei schilderijen in staatsopdracht .Alleen met behulp van assistenten ,kon hij aan de grote vraag naar zijn werken voldoen . De melkweg heeft hij echter helemaal alleen geschilderd , en wel twee keer.Toen de National Gallery in Londen het olieverfschilderij in 1972 restaureerde, bleek dat zich onder het verfoppervlak een eerste versie bevond ,met dezelfde voorstelling maar snel en impulsief geschilderd , dus niet zo mooi uitgewerkt.Waarschijnlijk is de reden voor de overschildering van deze oorspronkelijke versie te zoeken in het feit , dat nog vóór de voltooiing van dit eerste schilderij , als potentiele koper , keizer Rudolf II ten tonele verscheen , die besloten had kunst te gaan verzamelen .Deze koper stelde toen de hoogste kwaliteitseisen aan het "fabeltjes-schilderij ,waarbij Jupiter een kleine Bacchus tegen de boezem van Juno houdt " .Hercules werd dus hier Bacchus (de drinker ) genoemd , en het schilderij kreeg een plaats in het keizerlijk paleis te Praag .
Praag werd in 1648 door Zweedse troepen veroverd , en de soldaten namen de schilderijen van Rudolf II mee als oorlogsbuit . Hierdoor werd het schilderij over een derde van zijn oppervlakte beschadigd . Een schets die de keizerlijke hofschilder Jacob Hoefnagel te Praag van Tintorettos schilderij maakte ,laat zien hoe het doek er oorspronkelijk uitzag .Op die schets is onderaan ook een tweede naakte vrouw te zien , die waarschijn-lijk Jupiters geheime minnares Alcmene voorstelt , want ze is geschilderd in een aardse omgeving .Ze ligt op de grond tussen lelies , die zouden ontstaan zijn door verloren gegane, niet ten hemel gerichte , maar naar de aarde neervallende melkdruppels . Deze variant op de legende ,komt voor in een Byzantyns traktaat over plantkunde dat in 1538 in Venetië gepubliceerd werd , dus nog vóór Tintoretto zijn schilderij maakte , maar waarin hij het motief voor zijn inspiratie zou gevonden hebben , en hij schilderde de climax van deze legende, namelijk het moment dat de naakte Juno ligt te slapen op een wolken-bed , hoog in de hemel ,en een verschrikte beweging maakt op het ogenblik dat Jupiter de baby met zijn mond tegen haar borst duwt . De schilder kende ook een dokter , die in het bezit was van een medaille , waarop het wapenschild van zijn familie stond , en waarop Hercules aan de borst van Juno afgebeeld was ,inclusief sterren en lelies.Deze dokter had ook natuurkunde en sterrekunde ge-studeerd .Hij was steenrijk geworden door de verkoop van allerlei drankjes , en had Tintoretto verschillende schilderijen laten vervaardigen , zoals gebleken is uit meerdere teruggevonden kwitanties .Daarop is de ijdele dokter , die ook een borstbeeld had laten vervaardigen op de facade van een kerk ,waarvoor hij duur betaalde ,vereeuwigd met zijn door Tinto-retto voorgestelde kop op een aantal schilderijen over de heilige Marcus
De eerst geschilderde versie van de Melkweg ,was klaarblijkelijk ook besteld door deze dokter , tot de in 1576 gekroonde keizer Rudolf II op-dook , die zich op staatsieportretten graag liet afbeelden met leeuwenvel en knots , de attributen van Hercules . Het kostte de keizer dus niet veel moeite als heerser en overheerser, het schilderij van de oorspronkelijke besteller , de dokter , af te snoepen . In 1583 verliet hij Wenen ,en trok zich in Praag terug in het koninklijk paleis , als rooms-duitse keizer , die behalve drie Tintorettos ,ook schilderijen verzamelde van Dürer en Titiaan .De keizer is nooit getrouwd en had geen nakomelingen . Hij hield van het "visueel genot bij het bekijken van schilderijen " .Hij liet ook een sterrenwacht bouwen , vlakbij Praag , voor het bekijken van de sterren -hemel ,nadat hij de theorie van Johan Kepler (eveneens te Praag ) over de telescoop had bestudeerd .Rudolf II werd aldus bekend als bevorderaar van kunsten en wetenschappen .
69 Caravaggio schildert Judith en Holofernes : de onthoofding van Holofernes
De ware naam van Caravaggio was Michelangelo Merisi ,geboren in 1571. Bij een siciliaanse kunsthandelaar moest hij oorspronkelijk drie koppen van mensen ,per dag schilderen , in ruil voor wat eten ,vooral rauwe groente , in een Lombardisch dorp ,bij Bergamo .In 1590 vertrok hij naar Rome.
Aan het einde van de 16e eeuw , de periode waarin Caravaggio zijn schilderij in Rome maakte , stonden in deze hoofdstad veel aktiviteiten in het teken van de gewelddadige strijd tegen ketters .Het was de tijd van de contra-reformatie. De katholieke kerk probeerde de gebieden terug te veroveren ,die in de eerste helft van de 16e eeuw,afvallig waren geworden. Engeland ,Zweden en delen van de Nederlanden ,Frankrijk , Duitsland en Zwitserland ,hadden de ideeën van Luther en Calvijn overgenomen .Ze erkenden de pauselijke autoriteit niet langer en betaalden ook geen be-lastingen meer aan Rome . De verzamelde kerkvertegenwoodigers , slaagden er in geestelijke vernieuwingen door te voeren , en van de kerk een slagvaardige organisatie te maken .Het bestuur van de kerk werd in Rome gecentraliseerd en de religieuze orden kregen meer macht,vooral de jezuïten die op militaire wijze , ketters simpelweg uitroeiden .Dit gebeurde ook in Parijs waar in 1572 duizenden hugenoten werden vermoord omdat ze het geloof van hun koning niet aannamen .De protestantse vorsten moesten er ook aan geloven , ze werden vogelvrij verklaard , en katholieke religieuze fanaten brachten hen om het leven , waaronder Willem van Oranje , en Hendrik IV van Frankrijk . Elizabeth I van Engeland overleefde een aantal aanslagen .
Een bekoorlijke , rijke weduwe , had haar rouw afgelegd .Judith was voor veel godsdienstfanaten , het lichtend voorbeeld van de moordenares op ketters,waarbij ze gevoelloos en vastberaden te werk ging. Eén van haar slachtoffers , Holofernes , moest stervan , omdat hij " heiden " was ,die de joden wilde dwingen een Assyrische koning , in plaats van Jehova , te aanbidden . Op het ogenblik dat ze wist dat Holofernes zich bedronken had en weerloos op zijn bed lag uitgestrekt , drong ze zijn woonst (waarschijnlijk een tent) binnen , en met de woorden van " god van Israël , geef mij de kracht " , greep ze zijn zwaard en sneed hem de keel over . Daarna liet ze het zwaard nog tweemaal op zijn nek neerkomen tot ze het afge-slagen hoofd in haar handen hield en het overhandigde aan haar kamenier , zeggend " steek hem maar in de levensmiddelentas " .
Toen Caravaggio deze gebeurtenis in 1599 schilderde ,hield hij zich aan de beschrijving uit de bijbel , maar hij liet de kamenier niet buiten wachten,maar beeldde haar naast haar bazin af , omdat de gerimpelde huid van de helpster een welkom kontrast vormde met de perzikhuid van de executeerster .Caravaggio heeft als model voor deze laatste , zijn geliefde Lena gekozen , het meisje dat volgens een politieverslag uit 1605 ook wel als prostitué werkte op de Piazza Navona . Het is geweten dat veel geestelijken en pelgrims , met deze armoedige vrouwen het bed deelden in ruil voor wat " liefdadigheid " .In het heilige jaar 1600 telde Rome meer dan een miljoen bezoekers , waardoor de meisjes uiteindelijk toch een behoorlijk inkomen hadden ,overwegend dat er weinig andere mogelijkheden waren om geld te verdienen , want Rome kende geen handel of nijverheid.
Andere kunstenaars ,beeldden Judith af met het hoofd van Holofernes in de hand.Caravaggio toont echter het wrede ogenblik van de onthoofding zelf. Dit is niet ongewoon in die periode, waar elke kunstenaar op de markt hoofden kon kopen die vastgespijkerd tegen een houten wand , als souvenir aangeboden werden door de kerkelijke staat , die alle " bandieten " uitroeide , zon 27000 per jaar .Elke dag werden " verse " hoofden van pas onthoofden aangevoerd . Toen de 22-jarige Beatrice Cenci in 1599 onthoofd werd , wegens de moord op haar vader , stond Caravaggio erbij te kijken .Het hoofd werd daarna eerst voor het groot publiek tentoongesteld , liggend op een zwarte doek , en s avonds verlicht door twee fakkels , vooraleer het te koop aangeboden werd . Dit verklaart waarom Caravaggio gefascineerd raakte door onthoofdingen , waarvan hij er nog talrijke schilderde , onder meer in 1603 en 1608 . Waarschijnlijk is de geschilderde Holofernes een zelfportret,waarin hij zich op masochistische wijze identificeert met een slachtoffer van bruut geweld . Sommigen zeggen dat Caravaggio een sadist was . Hij weigerde te schilderen naar het schoonheids-ideaal van de Renaissance . De maagd Maria schilderde hij als een opgezwollen lijk , opgevist uit een rivier.
Vrouwen werden met gerimpeld gezicht en verweerde handen geschilderd . Hij heeft nooit een mooi naakt model geschilderd ,enkel geweld , behalve dan als uitzondering de Emmaüsgangers ".
Hij bracht twee personen om het leven door messteken en was steeds bereid om te duelleren en te vechten . Daardoor moest hij ,achtervolgd door de politie , Rome ontvluchten . Van toen af ,leed hij aan vervolgingswaanzin . In 1610 stierf hij in miserabele omstandigheden in ballingschap .
129 De dood van Marat 1793 door Jaques-Louis David
De Parijse journalist Jean-Paul Marat lag in zijn bad , waar hij verlichting probeerde te vinden voor een huidaandoening , en tegelijkertijd drukproeven van zijn krant verbeterde . Charlotte Corday , een jonge aristocratische vrouw uit de provincie , was op aanwijzing van Marat zelf , nadat ze aangebeld had , het huis binnengedrongen tot in de badkamer ,en ze bracht de man om het leven met een messteek . Dit gebeurde op 13 juli 1793.
Daarmee had de Franse revolutie er een martelaar bij , want Jean-Paul Marat was een van de populairste revolutionairen en hij werd vereerd door de armen voor wie hij het in zijn blad " LAmi du Peuple " = de Volksvriend , steeds weer opnam . De royalisten haatten hem echter , en iedereen wist dat hij verantwoordelijk was voor de septembermoorden , waarbij de gevangen tegenstanders van de revolutie massaal afgeslacht werden . In januari 1793 had hij ook een beslissende medestem uitgebracht over de executie van de koning . Jacques-Louis David had ook voor de executie van de koning gestemd . David was ook de regisseur van het feest van de revolutie , een groot propagandistisch spektakel waarbij de pracht en praal van de Renaissance tentoon gespreid werd . Al degenen die echter vroeger daartoe bijgedragen hadden ,waren er niet meer .De vorsten waren afgezet en onthoofd , de priesters waren verjaagd en alle kerken gesloten. David kreeg de officiële opdracht om van de moord op Marat een propaganda-schilderij te maken . Het werk van 165 cm x 128 cm is te bekijken in het Koninklijk Museum voor schone Kunsten te Brussel . De vermoorde journalist werd in een voormalige kerk opgebaard met ontbloot bovenlichaam , zodat iedereen de dodelijke wonde goed kon zien . De badkuip stond er , samen met de houten kist ,die hij als tafel gebruikt had , inclusief inktpot en ganzenpen. De voorwerpen werden als relikwieën behandeld en tijdens de rouwstoet weerklonk elke vijf minuten een kanonschot .
Veel schilderijen van David zijn bewaard gebleven . Hij werd zowel beïnvloed door de Renaissance als door de antieke kunst van de Romeinse oudheid .David had een voorkeur voor grote formaten en grootste gebaren.De compositie was monumentaal maar bijzaken liet hij weg .Door de grote afmetingen van zijn schilderijen kon het publiek ze ook van op afstand bekijken , en dat was in die periode ook wel de bedoeling om de volksmens artistiek gevoel bij te brengen en tegelijkertijd ,de propaganda - machine te dienen .
De moeder van de jonge Marat was een Zwitserse , en zijn vader was een monnik. Hijzelf studeerde medicijnen en natuurkunde ,en hij schreef een verhandeling over kleuren . Hij bleef ondanks hard werken , arm , en in 1774 , vijftien jaar vóór het uitbreken van de Franse revolutie , publiceerde hij in Engeland " de ketenen van de slavernij : over de gewetenloze uitbuiting van het volk door de vorsten " . In 1789 ,het eerste jaar van de revolutie , richtte hij de hierbovenvermelde Volkskrant op .Hierin schreef hij onder meer zeshonderd afgehakte hoofden zullen onze vrijheid en ons geluk garanderen , gericht tegen royalisten , profiteurs, bourgeoisie ,adel, en de rijken . Alhoewel Marat dus in de grond een fanatieke demagoog was geweest , schilderde David hem in de dood met de verheven gelaatstrekken van een deugdzame held .David had Marat de dag voor de moord nog bezocht en hij had het papier en de inkt op de provisorische tafel , de kist die voor de badkuip stond , nog goed in het geheugen . In werkelijkheid stond de badkuip voor een muur waarop zuilen geschilderd waren , maar David heeft in plaats daarvan gekozen voor een sobere , donkere achtergrond , zijn stijl huldigend om details weg te laten , en vooral om de aandacht van de kijker te concentreren op de hoofdfiguur.
Op de kist ligt een bankbiljet en een brief ,waarop te lezen is : " geef dit biljet aan de moeder van vijf kinderen , van wie de echtgenoot voor de revolutie gestorven is ". David heeft met opzet de houding waarin Marat met bengelende arm op een wit laken over de badkuip naar beneden overhelt , vergeleken met die van Christus , zoals deze laatste door sommigen bij de kruisafdoening geschilderd werd , alhoewel David zelf een ongelovige was , die eraan meegeholpen had , priesters te helpen executeren .
Het geschilderde mes , vooraan links op het schilderij , werd door de 24-jarige moordenares Charlotte de Corday , de dag daarvoor gekocht . Ze stamde uit een verarmd adellijk geslacht ,en was afgestudeerd aan een van de duurste kloosterscholen van het land. Haar vader en oom die priester was ,waren het land uitgevlucht , en haar verloofde en zijn broer waren door de revolutionnairen terechtgesteld . Ze hekelde de huichelachtige demagogen die zich met geweld de macht over de Republiek hadden toegeëigend . Hiermee bedoelde ze onder meer Marat " die ze reeds vier jaren beu was ". Vier dagen na haar arrestatie , werd Charlotte op het schavot onthoofd .De beul wilde haar het aanzicht van de executie besparen door een zwart doek over haar ogen te leggen , maar ze duwde hem opzij , en legde zelf haar hoofd in het gat onder de valbijl van de guillotine .
147 148 151 Eugéne Delacroix (1798-1863) : 1827 : de dood van Sardanapalus .
De Assyrische koning Sardanapalus had zijn hoofdstad drie jaar lang tegen de Aziatische vijand verdedigd , vertelt de Griekse schrijver Diodorus in de eerste eeuw voor Christus . Maar toen de Eufraat buiten haar oevers trad en de stadsmuur vernielde , gaf hij zich gewonnen .Hij liet in zijn paleis een reusachtige brandstapel oprichten , met de bedoeling al zijn goud en zilver te verbranden , alsook de complete koninklijke garderobe . Vervolgens sloot hij zijn concubines , eunuchen en zichzelf op in de ruimte die in het midden van de brandstapel was uitgespaard en leverde zichzelf en zijn paleis over aan de vlammen . Alles ,waaraan hij plezier had beleefd , moest verdwijnen . Hij was een onverantwoordelijke egoïst , die als übermensch besliste over het in de dood jagen van tientallen vrouwen en concubines , samen met hun kinderen , en op zijn grafsteen stond : " ik heb gegeten , gedronken , en mij met de vele vrouwen altijd goed vermaakt " . Hij overtrof al zijn voorgangers in luxe en luiheid , en smeerde zich dagelijks van kop tot teen in met cosmetica die zijn huidskleur lichter maakten. ( cfr . Michael Jackson ) .
De toen bijna 30-jarige Eugéne Delacroix , schilderde hem op een groot doek , 3,95 meter bij 4,95 meter , uitgestrekt op een reusachtig rood bed , dat van de linkerbovenhoek tot de rechter onderhoek van het schilderij loopt . Helemaal bovenaan links ligt Sardanapalus ,lui uitgestrekt op het bed , terwijl hij zich door een meisje met Indische of Turkse tulband laat bedienen , die op een schaal een karaf wijn draagt met bijbehorend glas waarin een vergiftigd poeder gestrooid is "om hem het sterven te verzachten " . Het draagtafeltje is versierd met de Egyptische gevleugelde zon .Het meisje weet dat ze in de vlammen zal tenonder gaan . Het schilderij werd gemaakt voor het Parijse Salon van 1827/1828 , met de kenmerken van de Romantiek , hier een combinatie van erotiek en dood . Een doodsorgie wordt afgebeeld , waarin een donkere Nubiër zijn zwaard tot aan het handvat ramt in het paard van een aanvaller . De naakte vrouwen zijn al dood of staan op het punt doodgestoken te worden . Rechts bovenaan brandt het aangestoken vuur en brengt grote rookpluimen voort . Sardanapalus kijkt ongeïnteresseerd naar het spektakel , wel beseffend dat het zijn laatste momenten zijn . Hij toont hiermee opnieuw een totaal gebrek aan sociale en ethische normen , als voormalig absoluut heerser .Men weet ook dat deze aristocraat zich overgaf aan incestueuze relaties met de vele meisjes onder zijn groot aantal kinderen "met onrembare wellust en zinnelijkheid ,ziek van genotzucht " .
Eugene Delacroix heeft als typische romantische schilder gevochten tegen een bekrompen en materialistische maatschappij ,van mensen die de roemrijke veldtochten van Napoleon hadden meegemaakt , en die zich tevreden stelden met het tellen van hun geld , maar die zich daarbuiten verveelden .Delacroix zelf was een emotioneel , en hij heeft deze nuchteren door elkaar geschud met zijn hartstochtelijke taferelen ,en zijn hernieuwde belangstelling voor het exotische Oosten , de Oriënt : een niet - Europees fabel-en dromenrijk . In deze gedachtengang , heeft zonder twijfel de veldtocht of expeditie van Napoleon naar Egypte , een rol gespeeld , waar deze in 1798 een zege behaalde , vlakbij de pyramiden van Cheops . Dit leidde tot een belangstelling van vele kunstenaars , niet alleen Delacroix , voor dit nauwelijks gekende deel van de wereld . Ze schilderden ook de wreedheden , begaan tijdens de oorlog van de Grieken tegen de Turken , als verlangen naar verandering , om te ontsnappen aan het verstikkend maatschappelijk klimaat in Europa . Delacroix had reeds als schooljongen , tekeningen van Turken en hun harems gemaakt. In 1832 reisde hij , als begeleider van een Frans diplomaat , naar Marokko en Algerije. Hij schreef : " door hetgeen ik gezien heb , ben ik overweldigd en gefascineerd ". Delacroix hield ook van paarden .Hij tekende ze al vanin zijn jeugd en beelde ze af in zijn schilderijen , zoals onderaan links in het Sardanapolis schilderij : het paard is met zijn in staartjes gevlochten manen en zijn gouden versieringen bijna zo mooi gemaakt als een vrouw . Hiermee wordt ook verwezen naar het feit dat Sardanapolis zich soms verkleedde en optuigde zoals een vrouw , met kostbare sieraden en in vrouwengewaden . Het geschilderde paard symboliseert ook de onstuimigheid van de Arabische volbloed .
153 156 Adolph Menzel : Het fluitconcert van Frederik de Grote in Sanssouci 1850
Frederik de Grote , of Frederik II van Pruisen , was tussen 1844 en 1852 , erg geliefd als muzikant . Als fluitspeler , werd hij zelfs het middelpunt van een opera , getiteld : een legerkamp in Silezië .Het stuk ging in 1844 in premiere ter gelegenheid van de opening van het nieuwe konink-lijke operagebouw in Berlijn .Toen hij nog niet zo lang koning was , bracht Federik II eens incognito een bezoek aan Nederland. Omdat hij niet herkend wilde worden , deed hij zich voor als rondreizende fluitist. In een Amsterdamse herberg bestelde hij pastijtjes .maar de eigenares twijfelde of hij wel in staat zou zijn te betalen . Zijn metgezellen verzekerden haar , dat hun vriend een vertreffelijk muzikant was , en hij in 1 uur spelen , het geld voor het bestelde , kon betalen .De herbergierster vroeg Frederik toen iets te spelen ,wat hij ook deed . Ze raakte helemaal in vervoering door het spel , en begon meteen het gevraagde te bakken...
In 1850 begon Menzel het fluitconcert te schilderen . In 1852 was het voltooid en het hangt nu in de National Gallerie te Berlijn .De plaats van de handeling is het paleis Sanssouci te Potsdam , maar dan wel een honderdtal jaren vroeger ,rond 1750 . Om het schilderij te kunnen maken , heeft Menzel opzoekingswerk verricht in geschriften van adellijken , die Frederik II goed gekend hadden . Zolang de koning recht staat , mogen de gasten niet gaan zitten . Enkel de pianist zit neer aan de cembalo , een voorloper van de piano ,(zoals het clavecimbel ),en degene die de bladen van de partituur omkeert , of een quatre-main pianospeler . Alle anderen staan recht ,behalve enkele adellijke dames .Het zijn degenen die het geluk hadden , uitgenodigd te worden . Het was inderdaad een eer , voor een avondconcert in Sanssouci , uitgenodigd te worden . Iedereen kwam dan , ook degenen die zich niet voor muziek interesseerden , zoals de uiterst rechts geschilderde man ,die Pierre Louis Moreau de Maupertuis is, een wiskundige en geograaf die als eerste bewezen heeft , dat de polen van de aarde afgeplat zijn . Voltaire ( Frederik II sprak beter frans dan duits ! ) werd vroeger ook uitgenodigd , maar hij had de koning eens beledigd , en sedertdien mocht hij niet meer komen . Graaf Gustav Adolf von Gotter , die Pruisisch gezant te Wenen was , en daarna hofmaarschalk aan Frederik s hof ,staat met een pruik afgebeeld .Hij was vaak op reis om bijzondere missies te volbrengen .Frederik nodigde geen ministers of officieren uit op zijn muziekavonden , maar oude bekenden en vrienden , die overconversatietalent beschikten . Van zijn drie broers , met wie hij in geen goede verstandhouding leefde , is er ook geen spoor te bekennen. Ook zijn echtgenote ontbreekt , met wie hij gedwongen werd in het huwelijk te treden , door zijn vader Frederik Willem I . In feite leefden ze gescheiden , hij te Potsdam en zij in Berlijn ,en ze hadden dan ook geen nakomelingen . De vrouw onder de kroonluchter , is Frederiks zuster Wilhelmina die getrouwd was met de markgraaf van Bayreuth . In haar jeugd was ze een grote steun geweest voor haar drie jaar jongere broer , die erg leed onder de barbaarse strengheid van hun vader en de gevoelloze opleiding aan de militaire academie . Ze is de enige vrouw in zijn leven geweest voor wie hij een blijvende genegenheid koesterde . Wilhelmina had nog een zuster , Amalia die ongetrouwd bleef en overste werd van een protestants vrouwenklooster , dit door toedoen van Frederik II , die ze daardoor in feite van het hof verwijderde . Mendel schildert vier vrouwen ,waardoor de indruk ontstaat dat Frederik II op vrouwen gesteld was . Dit is onterecht , want de koning moest niet veel van hen hebben ,en had in tegenstelling tot de meeste vorsten in zijn tijd , geen minnaressen . Hij omringde zich bij voorkeur met intellektuele mannen. Over zijn hofdames sprak hij als over " akelige wijven die men van ver kon ruiken en waarvan de mooisten binnen de kortste tijd verdwenen door te trouwen " .
Tijdens het bespelen van de dwarsfluit , beheerste Frederik het instrument tot in de perfectie op gebied van toonvorming ,vingertechniek en voordracht . Hij componeerde zelf verschillende sonates . Zijn fluitleraar was Johann Joachim Quantz ,voor wie hij veel waardering had , en die voor hem driehonderd werken componeerde . Hetzelfde kon niet gezegd worden van Carl Philipp Emanuel Bach ,( één van zonen van Johan Sebastian Bach , in 1750 overleden) die hem begeleidde op de cembalo , een voorloper van de piano. Op het eerste zicht lijkt deze zich op de koninklijke solist te concentreren , maar de aandachtige toeschouwer kan zien dat zijn gelaatsuitdrukking afwijzend en neerbuigend is . Dit ligt aan de aard van Bach zelf , die in muzikaal opzicht geen andere mensen boven zich duldde , en dat ook liet merken . Alhoewel hij de koning 28 jaar begeleidde , werd hij veel minder betaald dan Quantz , of bijvoorbeeld een Italiaanse zangeres . Door een clausule in het kontrakt , verhinderde Frederik , dat Bach in een ander land een beter betaalde job zou zoeken. In 1767 lukte dat wel , en Bach mocht naar Hamburg reizen om daar Georg Philipp Telemann als muziekdirekteur op te volgen .
Jugendstil
is in vrijwel alle Europese hoofdsteden en ook in de provinciesteden te
vinden ,alsook in de Nieuwe Wereld, bijvoorbeeld in Chicago. 
