A. Houtepen, Uit aarde, naar Gods beeld, 2006, beweert, op p. 383 dat de mens : « sterft omdat er geen medische hulp meer mogelijk is. » Dat is naar mijn aanvoelen een averechtse benadering van het fenomeen. De dood lijkt dan geen voltooiing van het leven meer te zijn, maar een mislukking van de mens, van de helpers; het gevolg van een onvermogen, van onwetendheid of onbekwaamheid van de mensen die voor de stervende moeten zorgen.

Niemand vindt sterven normaal. Niemand juicht om de dood. Alles wat leeft, wil blijven leven. Leven is meer dan gewoon er zijn, zelfs voor een plant : ook die moet kleurrijk, fris en mooi zijn. Voor de mens is leven het Zijn humaan doen renderen. Het Zijn humaniteit doen uitstralen. Willen leven en niet willen sterven haken normaal klemvast in elkaar, als de twee zijden van een rits : door te leven , door ons Zijn humaan te doen renderen houden we de dood op afstand, houden we onszelf buiten het bereik van de dood. Omdat we niet willen dood gaan, bestendigen we het leven. Zo belicht de dood het leven. Leven is actief verwikkeld zijn in de complexe en door ons gestuurde, gecoördineerde en gecentraliseerde interacties met de dingen van de wereld. Bij de dood breken de interacties met de dingen van de wereld af. Bij de dood verliest het Zelf zijn sturende, coördinerende en centraliserend rol : de ont-binding van het lichaam is het gevolg.

Naar aanleiding van een citaat van de eigenzinnige Levinas, uit God, de dood en de tijd, 1996, duk ik weer in day boek. Pagina 18 ontgoochelt me echt! Sterven is geen droogzwemmen. Er bestaat geen dood überhaupt, geen sterven an sich. Net zoals je noch van tijd, noch van ruimte überhaupt of an sich kunt spreken. Elke dood is concreet, zit verworteld in het netwerk van de dingen van de wereld. Elke dood is de dood van een concreet, gesitueerd iemand : van een geliefde, van een moeder of vader, van een dochter of zoon, een zus of broer, een vriend, buur, collega of werkmakker. Van iemand die vooraf intens met de mensen en de dingen van de wereld interageerde en wiens bestaan er onontwarbaar mee verweven is. Bij het sterven treedt iemand uit de intense om-gang met de ‘Umkreis’. In onze dood speelt tastbaar, en dus wél ervaarbaar ( Epicurus ! ) onze contingentie, ons fundamenteel zijnstekort. Ze is de onverbiddelijke tol voor het feit dat we hebben mogen bestaan en leven, en al levend het Zijn een humaan aangezicht mochten geven.

Je mag de dood dan ook niet los zien van de kenosis van het Absolute Zijn. Als het Absolute Zijn niet zichzelf ontledigt van zijn verzengende Zijnsgloed, zich niet zelf vleugellam maakt en zich niet zelf zijns-inefficiënt terugtrekt achter het ons beschermende hitteschild van tijd en ruimte, van contingentie en begrensdheid, van veelheid en verscheidenheid, dan konden we gewoon niet bestaan. De Exuberante loopt echter het grote risico van de kenosis : zich te ontledigen en zich terug te trekken, opdat wij de ruimte tot bestaan zouden hebben. Hij gunt ons de tijd en de ruimte om te bestaan en om zo de overvloedige diversiteit van zijn weeld te etaleren en de exuberante overvloed van zijn zijns-rijkdom mede te delen. Door te leven voltrekken wij de Zijnsgeschiedenis, de uiteindelijke apotheose van de Exuberante.

Pas in het grootse kader van onze Graaltocht van de kenosis naar de apotheose krijgt ons efemere bestaan zijn volle zin : als fase , als inbreng in de Aufbau van de apotheose. Elk leven is een stap in de queeste naar deze apotheose. Wie tijdens een voetbalmatch alleen de bal over het veld ziet heen en weer schieten, wie alleen het tennisballetje volgt en niet het geheel in beeld krijgt, die ziet noch voetbal noch tennis. Die wordt duizelig van het heen en weer draaien van zijn hoofd ! Zo is het ook bij het je exclusief focussen op het actuele leven en op de dood. Als we ons bestaan, ons er-zijn beschouwen binnen de enge ‘termini’ van geboorte en sterven, dan valt alle zin van het leven weg met de dood. Dan zijn we enkel schuim, zonder dragende golf. Zonder oceaan.