Laat me het eenvoudig houden. Nemen we een hamer, een handvol spijkers en enkele planken. Dat volstaat om een boekenkast in elkaar te timmeren. Met een klauwhamer, spijkers en planken afzonderlijk heb je geen boekenkast. Noch de hamer, noch de spijkers, noch de planken afzonderlijk weten van een boekenkast. Iemand buiten deze losse stukken gereedschap moet voorbij die losse stukken zien, moet in die losse stukken méér zien, moet ze samen zien, in verband zien, als een geheel. En hij ziet in hun samengaan een toegevoegde waarde en kan daarom wensen die toegevoegde waarde te realiseren : b.v. een boekenkast. Hij ziet méér in de afzonderlijke stukken gereedschap of materieel, hij ziet ze in hun samenhang . Hij ziet hun gerichtheid op elkaar, de dynamiek die tussen hen hangt en vraagt om realisatie: de hamer kan zijn slagkracht inbrengen, de spijkers hun vermogen om planken hecht en blijvend te verbinden, en planken kunnen in een bepaald stevig en blijvend verband tot een boekenkast verbonden worden. Los van elkaar komen hamer , spijkers en hout nooit tot een kast. In geen van hen is een boekenkast te bespeuren. De dynamische gerichtheid van hamer en spijkers en planken moet daarvoor tot interactie gebracht worden en in dat interageren moeten ze gecoördineerd worden. Pas in dat interageren tonen ze de mogelijke dynamiek die ze in zich dragen. Pas in dat interageren demonstreren ze die nieuwe, vooraf onbestaande mogelijkheden : o.a. die boekenkast. Ze creëren samen voor elk van hen een toegevoegde waarde: het bloot leggen van eigen beperkingen en mogelijkheden. En realiseren ook een toegevoegde waarde, die buiten hen een eigen gestalte krijgt: de boekenkast. In het slaan toont de hamer de veerkracht en stevigheid van het metaal ; in het hechten de stevigheid en veerkracht van spijkers ; in de boekenkast tonen de planken hun duurzaamheid en hun draagvermogen. En die kast spreidt een eigen vormschoonheid ten toon.

Let op : hamer , spijker en planken, zijn op zich reeds ‘préparékes’ ! Kaar gestoomd om te … ; gericht op … . Iemand keek verder dan het brute element, dan puur metaal, dan puur hout. Dat verder kijken dan wat gegeven is, dat méér zien dan wat door de gewaarwording aan de natte ogen getoond wordt, doet de mens, dat doet het Ego van de mens. Alleen de mens kan zo zien. Dat Ego dat zoveel waarnemingen van vroeger en nu verstrengelt tot één ervaring. Dat is verstaan ! Dat is ervaren !

In de mens vindt dat zien voorbij wat bruut, los gegeven is, plaats. In de ervaring. Ervaren , dat is reiken tot bij de verborgen mogelijkheden die in het Zijn opgeborgen en verborgen bleven. « Alles Reale ist individuell, aber nur als Ganze.’ ( N. Hartmann, in T. Shytaka, Logos und Zeit … ) Dat ‘Ganze’ zien , dat gebeurt in de menselijke ervaring. Dat is putten uit de onuitputtelijke weelde van het Zijn.

Verstaan is toegevoegde waardes zien, zien wat niet onmiddellijk aan de gewaarwording gegeven is, wat niet aanwezig is, wat enkel kan zijn. Verstaan is de werkelijkheid dromen. Niet gegeven, niet aanwezige mogelijkheden toch zien. Is het Nu als een viersprong ervaren. Het Nu als een overal inzetbare joker. De jokerwaarde van de begrensde dingen zien. De dingen wel zien als begrensd, maar tevens hun ont-grenzingsmoglijkheden ontwaren of bevroeden . De boekenkast in de hamer, de spijkers en de planken.

Verstaan is je vrijmaken van het gewaarworden en is uitstijgen boven wat bruut gegeven is in de gewaarwording. Is je losmaken van geïsoleerde zijnden en zien hoe ze in een groter, creatief, overkoepelend verband dynamisch op elkaar betrokken zijn. In dat verband, in die spanning tussen verschillende samengebrachte dingen openen zich, tonen zich nieuwe mogelijkheden, ontstaan dynamische gerichtheden waarvoor de geïsoleerde dingen niet garant kunnen staan . Mogelijkheden die vooraf niet bestonden, niet konden bestaan, en die niet opgesloten lagen in de geïsoleerde dingen. Noch in een hamer, noch in spijkers, noch in hout is de mogelijkheid van een kast te bespeuren. En toch ontdekt het verstaan in de dingen gerichte, dynamische gerichtheden en mogelijkheden, en geeft daaraan een concrete gestalte in een betekenisgeheel. Dat is de toegevoegde waarde die het verstaan op de viersprong ziet en waartoe het vrij beslist en die het toevoegt aan wat reeds is. Verstaan ziet de eindigheid van de dingen. Maar ziet eroverheen. Ziet in de grens van de dingen de ont-grenzingsmogelijkheden, de dynamische gerichtheid, de gespannen openheid naar andere zijnden.

Verstaan is voortdurend op een viersprong staan en vandaaruit ongetoonde, onbestaande mogelijkheden en dynamische gerichtheden ontwaren ; is voortdurend de jokerwaarde van de dingen zien. Is wakker dromen.