Gisteren schafte ik me Gerard Bodifées laatste boek aan, God en het gesteente.  Ik las de eerste bladzijden en wil nu al reageren..

Hij steekt in de eerste paginae de loftrompet van de universaliteit van de elementen. En terecht. Toch heb ik een bedenking: is dat niet te eenzijdig? Wat zou onze wereld zijn, als er alleen die universele eigenschappen in hun eentje in aanwezig waren?

Moeten we niet veel meer en veel eerder de loftrompet steken over de onoverzienbare verscheidenheid van wat onze Aarde te zien geeft? Over de complexiteit van de dingen?  Over de nauwelijks te achterhalen coördinaties van deze universeel identieke elementen?

Met de realisatie van deze zuivere elementen was Big Bang vrij vlug klaar! Het is pas de complexificatie en de coördinatie van deze elementen waarvoor onze Aarde die miljarden jaren nodig had! Het is pas met deze complexiteit en deze coördinatie dat de natuurwetenschappen hun handen vol hebben! En waarin ze moeizaam, gaande de eeuwen hun weg zoeken. De universele identiteit is een staande, vaste verovering.

Elementen, die zijn universeel. Universeel identiek aan zichzelf.  Is die universele identiteit met zichzelf een rijkdom of een armoede? Waarom zijn ze universeel identiek aan zichzelf? Omdat ze elementen zijn? Omdat ze atomen zijn. Ik bedoel: omdat ze geen wereld hebben. Een beetje zoals Heidegger dieren als wereld-arm afschildert: arm aan innoverende contacten met de wereld. Universeel in hun geïsoleerdheid. In hun in-zichzelf-gesloten bestaan. Met andere woorden omdat ze niet uitgedaagd worden tot zelfverkenning, tot avonturen in het onbekende, in de eigen verborgen rijkdommen, en in de rijkdommen van hun buren,  door hun contacten met andere elementen. Omdat ze niet uitgedaagd worden tot wervelende pas de deux met andere elementen? Zandkorrels in een stuifduin in de woestijn, die niet eens elkaar kennen, niet eens voor elkaar openstaan. Die enkel door de wind opge- en verjaagd worden.  Universeel wereld- en interactie-arm.  Arm in zichzelf. Pas in confrontatie met elkaar, pas in vrij geassumeerde intense interacties met elkaar  krijgen de elementen een eigen Zelf, en verliezen ze ook deels dat Zelf.  Pas dan vallen ze uit de gesloten zelfvoldaanheid, uit de afsluitende zelfgenoegzaamheid, uit de isolerende universele identiteit met zichzelf. Pas in de confronterende interacties met elkaar  krijgen de elementen de kans hun Zelf te affirmeren. Maar ontdekken ze ook ook hun verborgen eigenschappen en juwelen, en kunnen ze die royaal ten toon te spreiden en te laten renderen.

Vooral in een levend lichaam komen die verborgen eigenschappen van de atomen tot hun volle ontplooiing. En vergeet men de atomen en hun universele identiteit. Wie besteedt enige aandacht aan de universaliteit van de elementen als hij geniet van een heerlijke teug wijn, of van een hap uit een sappige perzik? Wie is begaan met serotonine als hij een gedicht leest? En toch komen pas in dat genieten die elementen tot hun volle ontplooiing. Tot hun volle wasdom.  Tot hun ‘hemel’!  In De Nachtwacht glorieert het gebouw, met al wat het bevat, glorieert het doek en de lijst, glorieert de verf en het zonlicht, en het samenspel van dat alles. Een complexe coördinatie.

In feite verliezen we, De Nachtwacht bewonderend,  die twee uitersten uit het oog: de universaliteit van de elementen en de complexe coördinatie van een onoverzienbare verscheidenheid van interacties.  In feite danken wij onze bewondering aan de nederigheid, bescheidenheid, verborgenheid van de elementen, en van de overkoepelende coördinatie ervan. Toch genieten we van die complexiteit, van die coördinatie.

We genieten van wat ver buiten het bereik van elk element apart ligt. Van wat in se geen zijnde is. Van wat een mysterie is.  Voor mij is die complexiteit, is die coördinatie, is die interactie een mysterie. Het is geen aan te wijzen, te fixeren entiteit. Het blijft een apeiron! Een niet in kaart te brengen gebeuren. Hier genaken we de godheid. Ik durf het nauwelijks te zeggen.

Heidegger probeert het te vatten in zijn beschrijving van die boerenschoenen, van de Griekse tempel, in de beschouwing van een brug of een kruik. In  het ‘Geviert’.

Ik kijk met veel verwachtingen uit naar de verdere lectuur van zijn laatste boek!

Laatst werd ik nogal ontgoocheld door A. Vergote, Humanité de l’homme,  divinité de Dieu. Dat sluit niet aan bij het modern bestaansgevoel. En staat mijlen ver van L.M. Chauvet, Symbole et Sacrement, in het Nederlandstalige gebied een blijkbaar onbekende theoloog.  Chauvet spreekt me ten zeerste aan!  Hij raakt gevoelige snaren! En hij opent poorten, wijde poorten op aanpassing aan het modern bestaansaanvoelen.