SCHERPENHEUVEL

Na de fusie van 1977 koos de gemeente voor een gedeeld wapenschild van

1. Zichem en 2. Messelbroek, geplaatst voor een Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel.

Onder het Ancien régime ressorteerden Zichem, Scherpenheuvel en een deel van Averbode onder de stad Zichem. Messelbroek, Testelt en een ander deel van Averbode vielen onder het Land (later hertogdom) van Aarschot.

Zichem maakte samen met het Land van Aarschot deel uit van het apanagium dat hertog Jan I van Brabant in 1284 schonk aan zijn broer Godfried van Vierzon. In 1302 ontving Zichem het stadsrecht van Leuven.

In 1845 werd aan Zichem een wapenschild van zilver met 3 kepers van sabel toegekend. De kleur van de 3 kepers is fout. De stad Zichem voerde immers in zilver 3 kepers van lazuur.

Dit verbeterde wapen vormt de rechterhelft van het huidige gemeentewapen. De linkerhelft is het wapen dat in 1967 aan de voormalige gemeente Messelbroek werd toegekend. Het gaat om het wapenschild van de Arenbergs, laatste feodale heren van het hertogdom Aarschot.

Aangezien de gemeente in haar wapen een verwijzing wenste naar haar bekende bedevaartsoord, werd het schild geplaatst voor de beeltenis van Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel.

Gedeeld 1. in zilver 3 kepers van lazuur

2. in keel 3 vijfbladen van goud doorboord van het veld. Het schild geplaatst voor een Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel van natuurlijke kleur.

OVERIJSE

Hier fout gespelt " Overuse" ipv Overijse

OVERIJSE

In 1234 kregen de bewoners van Overijsse van de hertogen van Brabant dezelfde vrijheden als de Leuvenaars. In de loop van de 14de eeuw werden deze voordelen echter geleidelijk aan afgezwakt door zekere rechten die de heren van Witthem van de hertogen ontvingen in de Vrijheid van Oversijsse. In 1558 namen de Witthems de hertogelijke juridictie en rechten in pand. Het hertogelijk domein kocht deze rechten in 1613 terug en verpandde ze in 1626 opnieuw, ditmaal aan het huis van Hornes. Overijsse en Evere werden in 1677 verheven tot het prinsdom Hornes. Het huis van Salm-Kirbourg volgde de familie de Hornes op en kreeg in 1770 Overijsse definitief in handen.

Latere zegels van de Vrijheid vertonen in het veld een Sint-Maarten te paard met een kreupele bedelaar, geplaatst achter een klein schild met een dwarsbalk, in het schildhoofd vergezeld van 3 lelies en in de schildvoet van een leeuw.

De kleuren van dit kleine schild, eigenlijk het wapen van de Franchise Overysche, zijn bekend: in keel een dwarsbalk, vergezeld in het schildhoofd van 3 lelies en in de schildvoet van een leeuw, alles van zilver.

Toen de koning der Nederlanden in 1819 het wapen van Yssche bevestigde, verving hij keel door lazuur en zilver door goud, m.a.w. door de kleuren van Nassau. Zoals op de oude zegels werd het schild geplaatst voor een Sint-Maarten te paard met een kreupele bedelaar, staande op een grond, het geheel van goud.

Het K.B. uit 1840 bekrachtigde dit wapen, Overijsse behield de kleuren van Nassau en het grote schild uit 1840.

Een blaeuw veld, met het gulden beeld van St. Martyn, {zijn mantel delend met een arme}, beneden een blaeuw schildeken met eenen gulden band, vergezeld op het opperste veld, van dry lelie-bloemen op hare orde gesteld, en, op het onderste veld, van eenen gulden leeuw.

OPWIJK

Sinds de 9de eeuw bestond te Opwijk een parochie, en in de 12de-13de eeuw kwam het oude dorp door de handel opnieuw tot ontwikkeling.

Het kasteel van Opwijk behoorde eest aan de heren van Dendermonde. Rond het midden van de 13de eeuw werd het Land van Dendermonde door het huwelijk van Mathilde van Béthune met Gwijde van Dampierre rechtstreeks bezit van de graven van Vlaanderen. Vanaf dan tot op het einde van het Ancien Régime maakte het deel uit van het vorstelijk domein. Te Opwijk werd de vorst vertegenwoordigd door een meier, voor het eerst vernoemd in 1296. In 1334 worden te Opwijk 4 schepenen vermeld. In de 17de eeuw gebruikte de schepenbank van Opwijk een zegel met een afbeelding van Sint-Paulus, patroon van de parochiekerk. Het wapen uit 1819, dat de kleuren van Nassau kreeg, gaat terug op dit zegel en geldt nog steeds voor de huidige gemeente Opwijk.

In lazuur een Sint-Paulus, houdende in de rechterhand een zwaard en in de linkerhand een boek, het geheel van goud.

MERCHTEM

In 1251 werd een gedeelte van het grondgebied van Merchtem door hertog Hendrik III van Brabant verheven tot Vrijheid en ontving het de voorrechten warvan Leuven genoot. Vanaf dan oefenden de hertogelijke schepenen er de rechtsmacht uit. Een andere schepenbank, die het recht van Ukkel toepaste, had juridictie over het deel van het dorp Merchtem buiten de Vrijheid. In 1336 hadden deze schepenen van buiten een zegel waarop een schild met een (Brabantse ?) leeuw prijkte.Het zegel van de schepenen van de Vrijheid van Merchtem, waarvan een afdruk uit 1355 bekend is, stelt een open poort voor, geflankeerd door gekanteelde muren en getopt met een omgewende banier van Brabant. Dit zegel ligt aan de basis van het huidge gemeentewapen.

In goud een uitkomende gekanteelde poort van keel, geopend van het veld, met een aangebouwde gekanteelde weermuur van keel die de schildranden raak, beide gemetseld van het veld, de poort getopt met een omgewende banier van sabel met stok van goud en beladen met een leeuw van hetzelfde, geklauwd en getongd van keel.

MEISE

Na de fusie koos de gemeente voor het wapen van het voormalige Meise met weglating van de schildhouder en met in het schildhoofd de rovende wolf uit het zegel van Wolvertem.

Meise vormde samen met Strombeek en Grimbergen de kern van het oude Land van Grimbergen. Tot in 1128-1132 vormden deze 3 dorpen ook één kerkelijke parochie. Het grootste deel van het grondgebied van Meise was in handen van de heren van Grimbergen. Enkel het kasteel van Boechout werd gehouden van de hertogen van Brabant. Op schepenzegels van Meise uit de periode 1423-1775, verschijnt het wapen van het oude huis van Grimbergen. Op deze zegels is het wapen gebaseerd dat in 1966 aan Meise werd verleend.

Het zegel dat in 1909 aan Wolvertem werd toegekend, vindt zijn oorsprong bij zegels van de schepenbank die rechtsmacht had over Wolvertem, Impde, Meusegem en Rossem.

De schildhouder uit het vroegere wapen van Meise - een gouden Sint-Maarten met de bedelaar - onderscheidde dit wapen van dat van Brussegem (thans Merchtem), Grimbergen en Londerzeel. In het huidige wapen wordt dit onderscheid gemaakt door de wolf in het schilhoofd.

In goud een dwarsbalk van lazuur, met 2 gekruiste schuinstaken van keel over alles heen, in het schildhoofd vergezeld van een rovende wolf van sabel met in de muil een lam van zilver.

MACHELEN

A - voor de fusie (de 3 witte borstkentekens)

Doorsneden: het schildhoofd van zilver met een klaverblad van keel, doorboord met het veld; de schildvoet van zilver met een schip met 3 masten versierd met hun wimpel van keel, voerende de keizerlijke vlag, varende in volle zee, alles in natuurlijke kleuren - het schild geplaatst voor een Sint-Gertrudis van goud.

B -Na de fusie (met Diegem) - (de 2 zilvere borstkentekens)

opteerde de gemeente voor het wapen van het voormalige Machelen met in een schildhoek het wapen van Diegem.

In 1956 werd aan Machelen het wapenschild verleend van Frederik Romberg, laatste feodale heer van het dorp. Romberg was een reder van Duitse afkomst, die ondanks zijn lutherse achtergrond was opgenomen in de Brusselse burgerij. Het beroep van Romberg spreekt duidelijk uit zijn wapenschild.

Een groot gedeelte van Diegem was blijkbaar vanaf de 9de eeuw in handen van de abdij van Kornelimünster bij Aken. De hertogen van Brabant eigenden zich een deel van deze goederen toe en bezaten er ten laatste vanaf het begin van de 14de eeuw ook overheids-,leen- en cijnsrechten. Ze hadden er een latenbank, bevoegd voor hun cijnshouders en onderworpen aan de hoofdschepenbank van Erps. Pas in 1507 kreeg dit laathof een eigen zegel met de Brabantse leeuw. Dit wapen werd in 1902 bevestigd ten gunste van Diegem.

Doorsneden 1. in zilver een drieblad van keel van het veld en een schildhoek van sabel met een leeuw van goud
2. in zilver een dobberende driemaster van natuurlijke kleur, met wimpels van keel, voerende de Oostenrijkse

LUBBEEK

Dit wapen gaat terug op zegels van de schepenbank van Lubbeek. Het daarop afgebeelde schild is beladen met een klimmende leeuw. Het gaat om het wapen van de hertogen van Brabant. Lubbeek zegelde terecht met dit wapen, aangezien de volledige rechtsmacht er in het bezit was van de hertog. De Brabantse leeuw geldt ook voor de 3 andere deelgemeenten. Linden en Pellenberg maakten immers onder het Ancien Régime deel uit van de meierij van Lubbeek, terwijl de hertog ook te Binkom de hoge justitie bezat.

In sabel een leeuw van goud, geklauwd en getongd van keel.

LONDERZEEL

Dit wapen gaat terug op dat van de oude heren van Grimbergen. De heerlijkheid Londerzeel maakte deel uit van het Land van Grimbergen en was een belangrijk steunpunt in de strijd van de plaatselijke heren tegen de hertogen van Brabant. Later ging Londerzeel over op de tak Grimbergen-Nassau en in de 18de eeuw op het huis de Croÿ, prinsen van Berg.

Bij de toekenning van het wapen in 1927 ging men uit van het zegel dat de schepenen van Londerzeel gebruikten van de 14de tot de 16de eeuw. Op het afgebeelde schild prijkt een dwarsbalk met een smal schuinkruis over alles heen.

Het randschrift luidt + S SCABINORVM DE LONDERSEL. Blijkbaar had de zegelsnijder zich misrekend en bleef er geen plaats meer open voor de laatste letter E van LONDERSELE. Hij plaatste ze dan maar in het veld van het zegel, bovenop het schild. In latere tijden aanzag men deze gothische letter E als een gesp, want in 1927 kreeg Londerzeel een wapen, getopt met een gouden gesp. Deze schildekking bleef behouden. Ze onderescheidt het wapen van Londerzeel immers van dat van andere gemeenten die eveneens Grimbergen voeren.

In goud een dwarsbalk van lazuur, 2 staven van keel, kruiselings geplaatst over alles heen. Het schild getopt met een gesp van goud.

LINTER

Na de laatste fusie koos de nieuwe entiteit Linter voor het wapen van haar deelgemeente Neerhespen, die in 1970 bij Orsmaal was gevoegd. Overigens bezat geen enkele andere deelgemeente een wapen.

Neerhespen voerde het wapen van de familie (de) Stappers, afkomstig uit Eersel bij ‘s-Hertogenbos. Pieter Stappers kocht in 1750 Meensel, Neerhespen, Overhespen en Gussenhoven. Zijn kleinzoon Willem de Stappers was de laatste feodale heer van deze plaatsen.

Gevierendeeld 1. en 4. in zilver een leeuw van keel, gekroond van goud

2. en 3. in lazuur een gesporde laars van zilver. Het schild getopt met een helm van zilver gekroond, getralied, gehaslband en omboord van goud, gevoerd en gehecht van keel, met dekkleden van zilver en van lazuur

LIEDEKERKE

De gemeente voert nog steeds het wapen van haar middeleeuwse heren.

Liedekerke en Denderleeuw, aan de overkant van de Dender, vormden aanvankelijk samen één heerlijkheid, later baronie, gehouden van het hof ten Steene te Aalst. Er bestaat ook een traditie dat Liedekerke-Denderleeuw in het bezit van de familie van Gavere zou zijn geraakt doot het huwelijk van Raas IV, heer van Gavere en Chièvres, met ene Mathilde (van Liedekerke). Het patrimonium van het huis van Gavere werd verdeeld onder de 2 kleinzonen, zo werd Raas (VII)(1231-1291) heer van Liedekerke-Denderleeuw. Deze laatste heerlijkheid bleef in het bezit van het huis van Gavere-Liedekerke tot zij in 1477 overging naar de familie Vilain van Gent. De schepenen van Liedekerke-Denderleeuw gingen ten hoofde naar Aalst. Van het zegel van deze schepenbank zijn afdrukken uit 1326 en 1660 bekend waarop een schild met 3 leeuwen voorkomt.

Dit wapen werd sinds het midden van de 13de eeuw gevoerd door de heren van Liedekerke uit het huis van Gavere: in keel 3 leeuwen van goud, later geklauwd en getongd van lazuur.

In keel 3 leeuwen van goud, geklauwd en getongd van lazuur

LEUVEN MOTORRIJDER

NB. de belgische vlaggen zijn wel...verkeerd

LEUVEN

In keel een dwarsbalk van zilver. Het schild getopt met een aanziende helm van zilver, getralied, gehalsband, omboord en gekroond met een stedekroon met 4 torens van goud, gevoerd en gehecht van keel, met dekkleden van zilver en van keel. Helmteken: een zittende aanziende leeuw van zilver, houdend een schild van sabel, beladen met een leeuw van goud, geklauwd en getongd van keel, te weten, het wapenschild van Brabant. Het schild getooid met het Franse oorlogskruis met palm, het lint uitgaande van de schildvoet.

LEUVEN

Lambrecht met de Baard, 1ste graaf van Leuven (1003-+1015) bouwde in het begin van de 11de eeuw een kasteel op een eiland in de Dijle. In een bestaande Sint-Pieterskerk, beschouwd als de moederkerk van heel het grafelijk domein, stichtte hij een kapittel waarvan het gezag zich uitstrekte over de grafelijke vazallen, de(Sint)--Petermannen. Het voordelig juridisch statuut van de Petermannen zorgde ervoor dat Leuven in de 12de eeuw een echte stad werd. Ze kreeg een stenen ringmuur, een commerciële infractructuur en verscheidene nieuwe kerken. In 1252 werd de primitieve parochie in 4 gesplitst.

Het wapen van Leuven, in keel een dwarsbalk van zilver, zou teruggaan op de graven van Leuven, voorgangers van de hertogen van Neder-Lotharingen en Brabant. Luidens een volksverhaal verwijzen de kleuren naar de overwinning die Arnulf van Karinthië in 891 bij Leuven op de Noormannen behaalde. De Dijle zag zo rood van het vinkingbloed dat in het midden slechts een smalle streep helder water overbleef….

Pas in 1845 ontving de stad de bevestiging van haar oude wapen, ditmaal getopt met een aanziende open helm en een ander helmteken. Vanaf 1926 mocht Leuven haar wapen sieren met het Franse Oorlogskruis.
Na de fusie van 1977 koos Leuven ditzelfde wapen, maar liet in het schild de zilveren dwarsbalk vergezeld gaan van 3 torens van hetzelfde, als symbool van de overige 3 deelgemeentes. In 1996 verdwenen deze 3 torens weer uit het wapenschild. In de plaats kwam een gouden stedenkroon op de helm die met haar 4 torens de 4 deelgemeenten symboliseert

LANDEN

In zilver een dubbelstaartige leeuw van sabel, geklauwd en getongd van keel. Het schild getopt met een geklede voorarm houdende een oorkonde, alles van goud en begeleid van 2 bomen van natuurlijke kleur, het geheel op een grasgrond geplaatst

LANDEN

Landen werd in de loop van de 14de en 15de eeuw verscheidene keren ingenomen en verwoest door de Luikenaars. Zo ging in 1482 het oude zegel verloren. De stad werd heropgebouwd onder Maximiliaan van Oostenrijk, die haar opnieuw in het bezit stelde van haar oude vrijheden. Het nieuwe afgebeelde schild vertoont een dubbelstaartige leeuw, is getopt met een geklede voorarm die als symbool van de herworven vrijheden een oorkonde vasthoudt en is begeleid door 2 bomen. De oudst bekende kleurafbeeldingen van het wapenschild van Landen dateren uit de 16de eeuw.

KRAAINEM

De gemeente voert het wapen van de familie Kieffelt, 17de eeuwse pandheren van Kraainem.

Kraainem, dat oorspronkelijk toebehoorde aan de Gentse Sint-Baafsabdij, was op het einde van de 11de eeuw in het bezit van de machtige familie van Kraainem.

Door het huwelijk van erfgenaam van Berchem met de erfgename van Kieffelt kwamen Kraainem , Sint-Lambrechts-Woluwe en Stockel in het bezit van de familie Hinnisdael. Keizerin Maria-Theresia verhief dit domein tot een graafschap met de naam Hinnisdael.

Wellicht tot aan de verpanding in 1626 was te Kraainem de hertogelijke schepenbank van Watermaal bevoegd.

Vanaf de verpanding had Kraainem een eigen schepenbank. Op haar zegel prijkt een schild met een dwarsbalk, beladen met 3 pottten. Dit was het wapen van de familie Kieffelt, pandheren sinds 1626. Zij voerden in goud een dwarsbalk van lazuur, beladen met 3 potten van het veld.

In 1924 werd dit wapen aan de gemeente Kraainem toegekend met toevoging van de schildhouders van het wapen Kieffelt, namelijk een man en een vrouw in Romeinse klederdracht, beiden met een boog in de hand.

In goud een dwarsbalk van lazuur, beladen met 3 potten van het veld, schildhouders: rechts een man, links een vrouw, beiden van natuurlijke kleur, op romeinse wijze gekleed van zilver en houdend een boog van goud.

KORTENBERG

De gemeente koos na de fusie voor een gevierendeeld schild van

1. Kortenberg 2. Everberg 3. Meeerbeek en 4. Erps-Kwerps, geplaatst voor een gouden hertog Jan II van Brabant met in de rechterhand het bekende Charter van Kortenberg dat hij in 1312 uitvaardigde.

Het wapen van Kortenberg is dat van de plaatselijke abdij. De stam van de eik kreeg zijn natuurlijke kleur, bruin, en een bruine vos die tegen de stam klimt. Dat het oorspronkelijk wel degelijk over een vos ging en niet om een eekhoorn, kan men opmaken uit een zegel uit 1612. Het afgebeelde dier staat op de achterpoten, heeft een pluimstaart en vrij grote oren. In de heraldiek wordt een eekhoorn gewoonlijk zittend afgebeeld en heeft hij lang niet zo’n grote oren als de vos.

Op het schild van het wapen van Everberg, staan 3 lelies, bij de oudste zegel op een driehoekige voet, bij de jongste volledig. Dit is het wapen van de heren van Rotselaar, die te Everberg de hoge rechtspraak deelden met de hertogen van Brabant.

Meerbeek had geen officieel gemeentewapen. De heren van Rotselaar hadden belangrijke rechten in Meerbeek, dus 3 staande lelies van keel op een veld van zilver schijnen gerechtvaardigd voor Meerbeek.

Het wapen van Erps-Kwerps stelt het wapen voor van de familie van Booischot, in goud 3 molenijzers van lazuur. Erps werd in, 1644 te zijnen gunste tot graafschap verheven.

Gevierendeeld 1. in goud een eik van natuurlijke kleur op een grasgrond waartegen rechts een vos van natuurlijke kleur

2. In zilver 3 lelies met afgesneden voet van keel

3. in zilver 3 staande lelies van keel

4. in goud 3 molenijzers van lazuur. Het schild geplaatst voor een hertog Jan II van Brabant, houdend in de rechterhand het bezegeld charter van Kortenberg, het geheel van goud.

KORTENAKEN

De gemeente opteerde na de fusie (1977) voor een gevierendeeld wapen waarin de deelgemeenten zoveel mogelijk aan bod komen : 1. Kortenaken, 2. Miskom en Waanrode, 3. Kersbeek en 4. Hoeleden.

Van de schepenbank van Kortenaken zijn zegelafdrukken uit 1696 en 1698 bekend. Het schild op die zegels vertoont 3 bollen, schuin boven elkaar geplaatst. Het gaat om het wapen van de familie van Hulsberg gezegd Schaloen, die sedert 1635 de heerlijkheid Kortenaken in pand hield. Zij voerde in zilver 3 bollen van keel, schuin boven elkaar geplaatst.

Miskom en Waanrode komen aan bod in het 2de kwartier. Al hun zegels vertonen een schild waarop een klimmende leeuw prijkt met een barensteel met 5 hangers eroverheen. Het gaat hier om het wapen van Brabant, gebroken door een barensteel van lazuur, als herinnering aan het feit dat Miskom en Waanrode behoorden tot de dotatie die hertog Jan I van Brabant in 1824 schonk aan zijn jongere broer Godfried, heer van Aarschot en Vierzon.

Het 3de kwartier symboliseert Kersbeek en gaat terug op een zegel uit 1660. Dit zegel vertoont een schild van vair met een vrijkwartier waarop 3 hellende klophamers. Dit is het wapen van de familie van Houthem,, één van de tienheffers van de parochie Kersbeek, zoals het bvb werd gevoerd door Willem van Houtem in de 1ste helft van de 15de eeuw.

Hoeleden vind men terug in het 4de kwartier.

Het schildje op de zegels vertoont 2 dwarsbalken. Dit wapen werd ontleend aan de heren van Diest die in 1399 de heerlijkheid Hoeleden in handen kregen. Zij voerden in goud 2 dwarsbalken van sabel.

Gevierendeeld 1. in zilver 3 bollen van keel, schuin boven elkaar geplaatst

2. in sabel een leeuw van goud, geklauwd en getongd van keel, en een barensteel met 5 hangers van lazuur over alles heen

3. in vair een vrijkwartier van keel met 3 hellende klophamers van goud

4. in goud 2 dwarsbalken van sabel.

KEERBERGEN

Keerbergen voert het wapen Berthout-Berlaar, geplaatst voor de lokale patroonheilige.

In 1036 schonken ene Rodolf en zijn echtegneote Gisla, Keerbergen en andere goederen aan de kerk van Luik. Een deel hiervan,waaronder Keerbergen, werd in 1079 door bisschop Hendrik van Verdun aan de Sint-Laurentiusabdij van Luik gegeven. Als voogden van de Luikse kerkbezittingen in het Mechelse maakten de Berthouts zich meester van de rechtsmacht over Keerbergen. Ze werden er opgevolgd door de tak Berthout-Berlaar en andere families.

De schepenen van Keerbergen schijnen vanaf de 14de eeuw tot op het einde van het Ancien Régime een zegel gebruikt te hebben waarop een schild met 3 palen, het wapen van hun heren uit het huis Berthout-Berlaar.

Ook de kleuren van het wapen Berthout-Berlaar zijn al te vroeg bekend: in zilver 3 palen van keel. Om het te onderscheiden van het wapen van andere gemeenten die eveneens Berthout-Berlaar voeren, werd het geplaatst voor een Sint-Michiel, patroonheilige van de parochiekerk.

In zilver 3 palen van keel. Het schild geplaatst voor een Sint-Michiel, met opgeheven zwaard van goud, die een duivel van sabel neervelt.