Het Kruis en het Onze Vaderxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Mijn zondagse lectuur in L.-M. Chauvet, Symbol and Sacrament, 1995, was, zoals altijd,  inspirerend. Zo inspirerend dat ik me genoopt voel anderen daarin te doen delen. In de slipstream van Moltmann en Jüngel denkt Chauvet na over de Gekruisigde God. Hij heeft daarover beschouwingen neergeschreven waar je soms koud van wordt.

Met in het achterhoofd de wetenschap dat , volgens Cicero, het hoogst ongepast was over een kruis te spreken in een fatsoenlijk gezelschap, blijft me de passage in Marcus achtervolgen: een Romeins centurio onder het kruis, met de blik op een gemutileerd lichaam gericht, na diens wanhoopskreet, zegt: “Inderdaad, die man was de Zoon van God!” ( Mc. 15:39 ) Een ronduit onvoorstelbare uitspraak van die ‘heiden’ in die situatie! ‘Inderdaad’ staat er! Alsof de legionair een grondige en moeilijke redenering met een evidente conclusie afsluit. Is het niet spijtig dat Marcus die redenering niet opschreef?

Die tot uitschot vernederde man op dat kruis is voor die soldaat de openbaring van God. Zo openbaart zich God!  In een verminkt en gemarteld lichaam. In een uit de gemeenschap verbannen man. Op een kruis waarover deftige mensen niet spreken!

Mislukte Jezus op dat kruis? Of mislukten wij in hem op dat kruis?

Niet Jezus mislukte! WIJ mislukten! Het kruis openbaart, demonstreert het failliet van onze maatschappij. Wij allen samen, de hele mensengemeenschap, met al haar instituties, met al haar vitale krachten en verbanden. Want we waren,  noch individueel noch als geheel, in staat  om in onze gemeenschap een plaats te geven aan Jezus die vanuit zijn visie op mens en wereld leefde in de nabijheid van zijn Vader. Wij hebben hem uitgestoten, als onduldbaar, als een kanker weggesneden uit onze gemeenschap.

Het kruis manifesteert ons onvermogen om als mensen menswaardig samen te leven.

Het kruis toont ook de kenotische God, de God die aanwezig is door zijn afwezigheid. De machteloze God. De uit zichzelf machteloze God.  Een God die zijn droom over de mensheid zonder ons niet waar kan maken.  Hij kan het niet zonder  onze medewerking.  En wij kunnen het niet alleen.

Zonder onze medewerking blijft het Onze Vader een ratelende gebedsmolen, zonder voeling met realiteit.  Zonder ons wordt God nooit Onze Vader!  Als wij die droom niet in ons dagelijkse doen handen en voeten geven. Het kruis demonstreert dat we  daartoe nog lang niet in staat zijn. Iemand als Jezus die wel wil omgaan met zijn medemensen en met de dingen van de wereld in de geest van het Onze Vader  wordt met inzet van alle krachten in de maatschappij onverbiddelijk aan het kruis genageld. Nu nog steeds. Semel? Hapax?  

Dat kruis demonstreert dus ook Gods onmacht. Het toont dat God de mensen nodig heeft. ‘Das Seyn braucht den Menschen, ‘ zegt Heidegger herhaalde malen en in verschillende varianten. Wij moeten het Onze Vader waar maken! Wij moeten God tot onze Vader maken! God kan het alleen, zonder ons,  niet aan!  Wij moeten daarvoor elkaar als zusters en broers gelijkwaardig behandelen, in waardering en in de verdeling van de goederen van de Aarde.

Daarom is een in gemeenschap gebeden Onze Vader een krachtige geloofsbelijdenis. En een opgave. Sterker en rijker aan inhoud dan het Credo zelfs. De lex orandi van de liturgie laat in feite de filosofische en theologische discussies die in dat Credo verpakt zitten, naast zich liggen. De liturgie kijkt gefocust naar de Lijdende, naar de Verrezene. Het Onze Vader maakt schoon schip met al die ingewikkelde Aristotelisch-Grieks-filosofische en die Grieks-theologische speculaties en fijnslijperij over hypostasis,. twee naturen of één persoon! Het Onze Vader spreekt een fundamenteel geloof in de mens uit: meer geloof in mensen dan in God. In elk gaval geloof in een menselijke God, want Vader! Geloof in een God die ons nodig heeft om onze Vader te kunnen worden.

Dat gebed, samen uitgesproken, impliceert de vier traditionele aktes:

-  een akte van geloof: een geloof dat voorbij de oppervlakkige verschillen kijkt en ziet dat elk         van ons een unieke uitstraling is van Gods menslievendheid kan zijn;

- een akte van hoop: “Ooit worden we voor elkaar echt zusters en broers! Gelijkwaardig in het verschil!” Hoop: want het 'Onze' is nog lang niet gerealiseerd, zie maar de oorlogen, de armoede, wereldwijd;

- een akte van liefde, voor elke mens, elk individu, tegen alle verschillen in, op basis van onze dochterschap en zoonschap van God;

- en een akte van berouw: want we zijn er nog lang niet, aan dat 'Onze'! We houden nog te zeer de verschillen in 'ere'! We hebben nog zo veel af en bij te leggen.

Het Onze Vader is akte van geloof, hoop, liefde en berouw, gericht op de toekomst.

                                                           Paul Tack