9.2

Ik lees een boek over het ontstaan en de langzame groei van de inzichten van Sein und Zeit. Daarin vind ik aanzetten voor verhelderende inzichten over wat LEVEN is. Leven als verschijnsel, in al zijn vormen: het leven van algen, van beerdiertjes, van bijen en mieren, van haaien en haringen, van olifanten en nijlpaarden. En ook van de mens. En vooral: wat onderscheidt het leven van de mens van de rest van de levenden?

Wat is me dezer dagen heel duidelijk geworden? Of waarrond rijzen bij mij steeds weer dringende vragen: Waarom ontstond er leven op Aarde? Wat gebeurde er als er leven ontstond.

Niemand zal het ons komen vertellen hoe ooit het leven ontstond.

Toen we een tijd geleden die fantastische beelden van Mars toegestuurd kregen, dacht ik: fantastisch dat we dat kunnen presteren. Dat we dat kunnen zien. Maar toch, wat valt er op Mars te zien? Wat? Een doodse vlakte. Zandheuvels. Geribbeld zand. Losse keien.

Een kaal, eentonig en doods zandlandschap. Alle afwisseling komt van buitenaf: van windstormen die het stuifzand opjagen en ribbelen, kuilen door inslagen van meteoren. Doods landschap, omdat er nergens sporen van eigen initiatief zijn.

Wat is nu leven? Leven is zelf, uit eigen aandrift initiatief nemen. Is zichzelf bepalen. Is zich ontbolsteren uit dit doodse landschap. Leven is altijd, overal verzet. Verzet tegen de doodse kosmos. Is weigeren zich neer te leggen bij wat gegeven is, is weigeren genoegen te nemen met wat je door de kosmos op een presenteerblaadje aangeboden wordt. Leven is méér willen dan wat je aangeboden wordt. Is voorbij - gaan, is verder willen gaan dan elke gegeven grens. Leven is in elke geval méér willen dan wat de kosmos je bruut aanbiedt. Is «Neen! » zeggen aan alle wetten van de thermodynamica. Die kosmos stelt ons voorwaarden. Leven is voorwaardelijk bestaan. Maar alle leven verwerpt die voorwaarden, overstijgt ze. Leven wil de kosmos overstijgen, maar dat is enkel mogelijk onder opschortende voorwaarden. Voorwaarden die de kosmos ons stelt, zoals: lucht, zuurstof, koolstof, vocht, voedsel, warmte. Alleen als we die tol betaald hebben, mogen we verder, mogen we ons los maken van die kosmos, en hem transcenderen.

Maar dan wel op eigen verantwoordelijkheid. De kosmos biedt wel vrije doorgang aan de grenzen van zijn rijk, maar geen vrijgeleide, geen beschermende begeleiding of escorte in het onbekende land.

Leven moet zichzelf waarmaken. Zichzelf in stand houden, zichzelf voortplanten, zichzelf bestendigen. En daarvoor zelf de nodige kennis opdoen en opslaan. De kosmos is er ondanks zichzelf. Domweg. Voor altijd. Onveranderlijk. Doods. Leven moet zich ontworstelen aan die doodse kosmos. Maar leven wordt enkel gedoogd, onder strenge opschortende voorwaarden. Sans pardon. IJstijden, broeikaseffecten, dalend of stijgend zeepeil, wandelende woestijnduinen, meteoorinslagen, verwoestende aardbevingen, droogtes, overstromingen of vloedgolven, vulkaanuitbarstingen, tectonische plooien: zij zullen geen leven ontzien. Noch van individuen, noch van soorten. Zonder een zweem van zorg voor biodiversiteit.

Leven blijft aan de tepel van de kosmos hangen voor bevoorrading, voor aanvoer van elementen als zuurstof of water, van energie, olie, ertsen, hout, voedsel. Alle leven moet geregeld tol betalen aan de kosmos. Dit in de vorm van duizendvoudige interacties. En dat elk ogenblik. Leven kan nooit vakantie nemen, kan nooit even in de diepvries.

Wat is geschiedenis?

Dat is het verslag van de strijd van het leven met de kosmos om te overleven. Het verslag van het moeizame instandhouden van de nieuwe zijnsorde: het leven. Wat mij hierin met verwondering slaat: hoe komt het dat het leven zichzelf uit die kosmos wil loswrikken? Waar haalt het de pretentie méér te willen zijn dan een bar maanlandschap? Alle leven heeft te leven. Van waar die 'TE'? Die mysterieuze 'TE'? Die duistere plicht?

Wat drijft het leven boven het bestaande, doodse Zijn uit te stijgen? Los van het bestaande, doodse Zijn een eigen, een hogere vorm van Zijn te willen creëren? En dat ten koste van enorm vele en complexe continu aangehouden eigen inspanningen. Ten koste van ononderbroken en nauwkeurig gecoördineerde interacties. Al wat leeft, heeft een kloppend hart, heeft een continue uitwisseling met het milieu. Leeft enkel dankzij continue zijnstransfusies, zijnsaanvullingen. Voor het leven heeft de kosmos nooit, Hier en Nu, vakanties in de aanbieding. Vraag het maar aan ziekenhuizen of RVT's.

De meeste zijnstransfusies van het leven verlopen 'blindelings'. Dat paard in de wei leeft in een besloten Hier en Nu, en heeft van elders, van vroeger of later geen weet. De haan die victorie kraait, staande boven op zijn rivaal, heeft enkel weet van zichzelf. Dat in hem de soort een victorie behaalde, daar heeft hij geen weet van. Bij de mens zijn die zijnstransfusies veel vrijer, reiken ze veel verder: wat slepen we niet aan in onze zeehavens en vlieghavens? Welke kennis uit het verleden schakelen we niet voortdurend in? Onze interacties met de kosmos zijn volgens Aristoteles vijfvormig: ondervinding en ervaring, ambachtelijk en technisch kunnen, voorzichtigheid op basis van kennis en inzicht in eeuwige, universele principes, wijsheid, en ten slotte theorie (Theos - God zien). Met in elke vorm de hele gamma mogelijkheden tot bedrog.

9.1
Waarover lees je in de krant? Over geweld, over egoïsme, machtswellust, bezitsdrang, genotsdrang, etc,...En wat ligt aan de basis van de moraal? Wat kan de mens inbrengen tegen zijn nog steeds ingebouwd barbarendom? Want we blijven in 2005 de mens zoals hij ontstaan is 500.000 jaar geleden: vechters voor het voortbestaan van het eigen zelf en van de soort. En daarvoor zijn alle middelen goed. Dat was toen de enig geldende moraal. Welk tegengewicht heeft Kant daartegenover te zetten? Een bleek principe: doe de ander niet aan wat je voor je zelf niet wenst. Wat houdt me tegen? Wat weerhoudt me poen te scheppen waar het te graaien ligt? Wat houdt me tegen eer en glorie op te eisen waar ik het kan? Wat houdt me tegen die mooie vrouw te versieren (Wat een woord!)? Wat motiveert me en verantwoordt het actueel aanwezige te offeren aan het onzekere en ongrijpbare toekomstige? De ene vogel in de hand voor de tien in de vlucht?

Al dat geweld. Al dat bedrog. Al dat zegevierend eigenbelang.

Waar vind ik het doorwegende tegengewicht? Een humaan tegengewicht dat geen brute dommekracht is? Kan dat 'from within' komen? Dat kan niet.

Dat moet van een andere orde zijn.

Dat moet 'uit den band ' springen.

Vandaar die maagdelijke geboorte.

Vandaar die hellevaart.

Vandaar die verrijzenis.

Hij is niet van de onzen.

Hij heeft het niet meegekregen. Hij is niet erfelijk belast.

Hij heeft geen boter op het hoofd.

Bij Jezus begint de mensheid met een schone lei. Hij is niet een in schaapspels gehulde wolf.

Zonder 'breuk' met het aardse, is geen heil mogelijk.

Vooral als je bedenkt dat er na dit leven « gras op onze buik groeit ».

Als er niets komt na de dood, dan is Nu alles wat we hebben. ALLES. Dan moet die spons helemaal, tot de laatste druppel uitgeknepen worden.

En dan zijn de ' brave' mensen de dupe.

Zij « qui spem non habent », die geen hoop hebben, zij hebben alleen hun buik als hun god:: « Cujus Deus venter est » zei reeds Paulus. Alles ligt dan binnen het beperkte bereik van de grijpende klauw.

Maar het actuele is niet ALLES. Het Hier en Nu is niet 'den al'.

Wie vastgemuurd zit in het 'gegevene', wie niet boven het Hier en Nu uit komt, wie dat onmiddellijk gegevene van zijn om-geving niet 'transcendeert', wat heeft die anders dan het blote gegevene, dan het naakt tastbare, het holle grijpklare? En dat is niet zo heel veel. Deze luttele ondermaanse jaren in dit tranendal. Voor wie de dood het definitieve einde is, is het leven een hel, een glibberige, natte zeeppaal. Een zinloze hel. Dat Jezus geen god was, daar kan ik inkomen. Maar hij was wel het onbewasemde spiegelbeeld van de Exuberante. Zonder flou, zonder verdraaiing, zonder vervorming, zonder belemmering. Zuivere prisma.

Als je de tv-beelden van Irak ziet, als je nadenkt over de Bushpolitiek, als je je krant leest, dan moet je je toch afvragen: waarom zou ik humaan leven? Kan ik dat in deze wereld, enkel op basis van een « mysterium tremendum et fascinans »? Neen. Neen. Neen. Dat mysterium is mij te mager, (Zo mager als magere Hein.) om daarmee mijn humanum te vullen. Zonder Exuberante, als persoon, is toch geen humane moraal mogelijk. Zonder contractio - epifanie. Zonder 'blijven' voorbij de dood heeft geen enkele moraal een poot om op te staan.

Als mijn Ego, als ikzelf als beslissings- en uitvoeringscentrum bij de dood van het lichaam ophoudt, dan heeft moraal toch geen enkele zin voor mij. Zonder transcendentie geen zinvolle immanentie.

Ik lees dezer dagen een pas laat (1982) terugevonden tekst van de jonge M. Heidegger, (Waarin hij nota bene bewust stelt dat filosofie atheïstisch moet zijn, wil ze filosofie zijn.) In die tekst analyseert hij o.a. boek zes van Aristoteles' Nicomachea, maar met zoveel 'geloof'.

Ik probeer hem na te zeggen. Louter zintuiglijk waarnemen beweegt zich totaal opgesloten in het concrete Hier en Nu. Is gelijktijdig met zichzelf. Komt niet voorbij zichzelf. Al is alles altijd in beweging, het komt nooit voorbij zichzelf. Het tolt rond als een hond die achter zijn pluimstaart aanjaagt. Maar in het 'verstandelijk' kennen stijgen we daar bovenuit, wordt de beweging als het ware zichzelf, omdat ze niet meer moet strijden voor het voortbestaan. Omdat ze de tijd overstijgt. En aan de vergankelijkheid, aan het Niets ontsnapt.

Ik interpreteeer dat als de epifanie die 'thuiskomt' in de Exuberante. In de volheid van alles. Alleen als ik op mijn unieke en onvervangbare wijze kan bijdragen aan de epifanie van de enige Exuberante, en zo medewerk aan de toekomstige, aan de blijvend openbloeiende gestalte van de Exuberante, dan heeft mijn bestaan, mijn humaan vluchtig omgaan met mensen en dingen, een blijvende waarde, een Exuberante-waarde. En op die basis kan ik humaan leven. Niet op basis van een mysterium, of van een geest. Mijn unieke bestaan leeft op unieke wijze voort in de in diversiteit en weelde groeiende epifanie-gestalte van de Exuberante.

Misschien is die interpretatie te moeilijk, maar daarvan leef ik. Daarmee kan ik hier, in dit ondermaanse, humaan leven. Voor al de anderen 'groeit er gras op hunne buik ».

Op het verschil tussen « venter », het onmiddellijke, het in het Hier en Nu ingemuurde en gesitueerde genot, en tussen « spes », die afstandelijkheid, die ruimte, die 'speelruimte' geeft, die de mens, die het humanum mogelijk maakt, die 'die ontologische Struktur des Menschseins' is, die speelruimte tussen wiel en as, op dat verschil kan moraal, kan humanitas gebouwd worden.

Kijken kan ieder levend wezen. Maar het ziet dan in de wereld enkel een verlengde van de eigen zijnsbehoeften, b.v. een prooi, of voedsel, of beschutting, of een partner. Zich verwonderen over wat hij ziet kan alleen de mens. Waarom? Alleen de mens kan een echt Ego zijn. Wat betekent dat? Dat betekent dat wij niet buiten dat kijken staan. Dat wij in dat kijken en in dat bekekene inbegrepen zijn, dat we als Ego kijken, en toch ook deels onszelf zien in het geziene. Maar dat zien, is niet zien met natte ogen. In dat zien gaat het om het Zijn. Om de Exuberante. Om de epifanie van de Exuberante. M. Heidegger maakte Jaspers duidelijk dat het om meer ging dan psychologie. Om meer dan 'Es gibt'. Het gaat om"Ich bin". Niet om"Es ist".

Het gaat dan om Ik en om Zijn. En om beide samen."Dasein"is niet zomaar een leuk woordje. Daarin zitten én Zijn (Sein & Ego) én de wereld (='Da'). Niet toevallig samen. Niet vluchtig even in elkaars gezelschap. Maar onontwarbaar verstrengeld. In elk Ego wordt, zoals in elk Ego-ervaring, telkens het hele Zijn, worden telkens alle zijnden verstrengeld, tot eenheid ineengedraaid. Tijdens elk kijken wordt in elk kijkobject de hele schepping tot eenheid ineengedraaid. Dat is bron van de verwondering. Echt zien reikt steeds voorbij het concrete gegevene, voorbij de lege contractio-vormen, tot bij de Exuberante. Echt zien is omvattender dan het geziene; bereikt en omvat méér dan dat wat actueel, hier en nu gezien wordt.

(In 'Was heisst Denken' doet M. Heidegger een beangstigende uitspraak: in bewondering kijkend naar een boom in volle bloesem zegt hij:"Der Baum stellt sich uns vor."(p. 17) Dat is geen lapsus, want hij herhaalt dat vijf maal in de eerstvolgende regels.)

Bij echt kijken, bij elke verwondering wordt alles op een nieuwe, innoverende, creatieve wijze weer tot de grote Eenheid, tot Simplicitas verstrengeld. Daarom is die 'Da-', bij 'Dasein', die 'Ex-' in 'existentie' zo belangrijk. Die paar lettertekens zijn met het heelal geladen. Ermee verbonden. Die 'Da-' is de inrijpoort waarlangs de hele rijkdom van de schepping de schuur van het Ego wordt binnengereden. Verzameld. 'Engrangé'. 'Gethesauriseerd', als een schat in enorme koffers opgeborgen. En waardoor betekenis en zin de vele zijnden toegeschoven wordt. Ze zijn voor en door elkaar. Zo krijgt in het Ego, in het kijken van het Ego, alles, en elk wezen afzonderlijk zijnde weer de zin van het geheel, als geheel. Zo herstelt de contractio zich. Expandeert de contractio zich weer tot de dimensies van de Exuberante. Zo restaureert ze zich naar de omvang van haar bron. Het beperkte Zijn van het aparte ding groeit weer naar het oorspronkelijke volle Zijn van de Exuberante.

Zijn wordt beladen met de eigenheid van elke zijnde afzonderlijk, en elk zijnde afzonderlijk met het omvattende Zijn van het geheel. Dit is het gebeuren van de verwondering: in begrensde dingen het onbegrensde, de Onbegrensde ervaren. De expansio ervaren. (Blow up. ')

M. Heidegger brengt Jaspers' psychologie tot IK BEN. En daarin is die IK niet onbelangrijk. In die IK gebeurt het. Het is die IK die zich verwondert. In die IK gebeurt (gebeurt), vol-trekt zich de epifanie. Zoals de variërende kosmische trillingen in het beleven door een Ego tot een Mozart-symfonie omgetoverd worden.

Door kennis en verwondering verschuift, verkleurt het hele Zijn van tonaliteit. Krijgt het een andere vulling. Krijgt zelfs het kosmische een andere zinslading. De trillingen worden humaan, en zo worden ze zelfs gediviniseerd, b.v. via de omweg langs Mozart. In de verwondering, in het kijken van het Ego krijgt elk apart zijnde een nieuwe zin, een nieuwe zinslading: de zinslading van de hele schepping: de taak de onuitputtelijke rijkdom en weelderige diversiteit van de Exuberante breeduit te etaleren en te epifaneren.

In het Ego GEBEURT het ZIJN. VOL-TREKT zich het Zijn, voltrekt zich de ervaring, vooral de verwondering, de humanisering, de divinisering. Het Ego is de inrijpoort waarlangs het hele Zijn naar de aparte zijnden stroomt, en waarlangs de aparte zijnden, via het Ego, met hun epifanerende lading, naar de Exuberante stromen.

Het Ego is het hart van een bloedsomloop, van een zijnsomloop. Van constante zijnstransfusie. In het Ego, in de verwondering van het Ego vinden de aparte zijnden hun eindzin. Hun samenhang en bestaansgrond. Via de epifanie. In het Ego speelt de epifanie. In het Ego voltrekt zich bij elke verwondering een zijnsdialyse. Epifaneren is een goddelijk gebeuren. Daardoor openbaart zich de Exuberante. Een verschroeiend gebeuren. Daardoor haalt de Exuberante terug binnen wat via de Exitus bij de contractio uit haar/hem uitging, en wegstroomde.

Wat maakt me waardig genoeg de Exuberante te epifaneren? Te mogen epifaneren. De go-between te zijn in deze wisselwerking. In de dingen hun Exuberante-lading, - binding, - oorsprong te mogen epifaneren? De dingen weer tot hun oorsprong brengen, voorbij de contractio. Hun expansio te zijn. Expansio tot de dimensie van de toekomstige gestalte van de Exuberante.

Dan is er geen ob-ject meer. Geen Gegen-stand.

Alles moet in en via het Ego ge-incorporeerd worden in het Ego en zo geëtaleerd, geïnventariseerd in de bewust geopenbaarde Weelde van de steeds weelderiger openbloeiende Exuberante.

·

7.6

Is deze visie te gedurfd? Het zij zo. Ik vind er rust bij, want deze visie geeft een antwoord op vele fundamentele vragen. En ze is in verhouding tot de inzet; tot de inzet aan weerzijden. De risico's zijn voor beide zijden fair verdeeld en gelijk.

Vragen die een antwoord krijgen zijn:

* Waarom is er eerst chaos, en groeit daaruit moeizaam en zo geleidelijk orde?

* Waarom is er veelheid? Veelheid die toch vraagt om tot eenheid omgesmeed te worden.

* Waarom is er verscheidenheid? Een verscheidenheid waarin toch blijkbaar een congenialiteit huist, een drang naar identiteit.

* Waarom is er eindigheid? Een eindigheid die zich beangstigend ingesnoerd voelt in eigen grenzen.

* Waar blijft na dit ondermaans bestaan de waarde van elk Ego? Waartoe dienen al die individuele inspanningen om een goed mens te zijn?

* Wat is de zin van een 'kosmos' (= juweel), als er al een Perfectie bestaat?

* Wat is de zin van het leven? Vooral van het animale leven? Wie gruwelt niet bij het idee dat al wat op animaal niveau leeft, leeft ten koste van andere levensvormen. Alleen de meeste planten leven enkel van eenvoudige elementen uit de Aarde, het water, de lucht of uit de ruimte (zonnewarmte). Maar al de rest foerageert ten koste van andere levende wezens, die zelf een moeizaam bestaan leidden. Hoe zeer ook we de biodiversiteit bewonderen, de voedselpiramide waarin het ene niveau organismen het andere tot voedsel dient, blijft onze gruwel opwekken en aanwakkeren.

* Verglijden al onze inspanningen om een zinvol mens te zijn niet spoorloos in het eeuwige Niets na onze dood? Elk Ego wil toch eeuwigheid.

* Wat is de zin van al die complexe compensatoire interacties?

* Waartoe die moeizame evolutie, die moeizame tocht naar een betere wereld gespreid over miljarden jaren, en dat zowel individueel als gemeenschappelijk?

* In deze context krijgt Paulus' bewering in Rom. 8:22 zijn volle draagkracht, draagwijdte en zin:"Wij weten immers dat de hele schepping kreunt en onder barensweeën lijdt, nog altijd."

Biedt het geen rust te weten dat je na je overlijden niet wegglijdt in het Niets, maar dat je eeuwig en goddelijk blijft bestaan als een onvervangbaar deel van de wordende gestalte van de apotheose van de Exuberante? Gedurfd? Ik citeer K. Rahner van 1977, uit zijn 'Wat is een christen?:

Is het te gewaagd de 'Blickstand' en 'Blickbahn' van dit inzicht van richting te veranderen? De kern blijft: de 'wezensbetrokken zelfmededeling' en"God in zijn eigenste werkelijkheid zich tot het 'innerlijkste constitutivum van de mens zelf maakt'. Of je dat nu van God of van de mens uit bekijkt.

Is er niet veeleer een gentleman's agreement?

De Exuberante die zich uitlevert, die de eigen toekomstige voldragen gestalte via deze kenosis afhankelijk maakt van het risico van onze vrije coöperatie. De mens wordt gepromoveerd van toevallige figurant tot acteur-regisseur van het hele epifanie-gebeuren.

De Exuberante loopt een existentieel risico. En wij worden beladen met een even existentiële verantwoordelijkheid: een unieke, onuitwisselbare, onvervangbare taak, en dit met een blijvend effect voor de Exuberante, zowel in negatieve als in positieve zin.

***

Maar een mislukking van het kenosis-risico heeft ook een blijvend effect voor ons. Wij zitten, gestuurd door een anamnese, mee opgenomen in het Graalepos van de Exuberante op zoek naar zichzelf, naar zijn initiële volheid. Als er voor de Exuberante geen restauratie komt, geen uiteindelijke apotheose, dan is alles zinloos geweest, dan blijft de leegte holle leegte."Dan zal er niets gebeurd zijn!"treurt S. de Beauvoir. Louter een mooi avontuur, zonder happy ending. Dan is de Graaltoch van de kosmos, heel het avontuur van de evolutie van het leven op Aarde, het grote experiment van het laten verschijnen van de mens een zinloos risico geweest dat op niets uitloopt. Dan heeft geen moeite, geen inspanning, geen lijden, geen offer nog zin. Het Graalepos van de Exuberante op zoek naar zichzelf raakt ook elk van ons in zijn diepste existentie. De totale ontlediging van de godheid affecteert de concrete geschiedenis van de mensheid. Na Auschwitz klonk de wanhoopskreet: « Aber Gott schwieg! ». Kun je een niet bestaande God verwijten dat hij zwijgt? Wie niet bestaat, kan niet handelen! In de kenosis verdween Hij totaal, ontledigde Hij zich totaal. Er schoot geen ''buik' meer over! Daarom kon Hij in Auschwitz niet spreken! Geen afkeuring laten horen.

Niet God zweeg in Auschwitz!

WIJ zwegen!

Wij hielden de tanden op elkaar geklemd. Wij deden onze mond niet open. Wij lieten begaan. Wij veegden plichtsbewust en enggeestig de stoep alleen voor eigen deur. Wij waren te bekrompen, te egoïstisch, enkel met onze eigen zaken bezig, opgeslorpt in onze dagelijkse strijd voor het eigen hachje, doof en blind voor wat verder in de straat gebeurde.

Wij, dat is het hele mensdom, dat zijn alle lagen en klassen, dat zijn alle groeperingen en verenigingen en alle kerkgenootschappen, dat zijn alle instellingen en hun leiders, voorzitters en leden, dat zijn de staten en hun regeringen en staatsleiders, dat zijn de media en de kunsten. Dat zijn, op een paar na - die wij het met hun dood hebben laten bekopen - alle individuen. Als in een Nessuskleed zit elk individu gevangen in zijn egoïsme. En, die egoïsmen lijken gemakkelijker samen te tellen, in één richting samen te stuwen, tot één krachtige stroom te verstrengelen dan daden van altruïsme. Tsunami 12-12 was daarop een gelukkige uitzondering. Wanneer zullen daden van altruïsme constant zo effectief optelbaar zijn? Is het niet heiligschennend God als zondebok te gebruiken, als piespaaltje voor eigen individueel en gemeenschappelijk falen? Wij schuiven de schuld van ons eigen falen af op een onschuldige, op een machteloze.

Wij blijken nu nog niet in staat tot een wereldomvattende humanitas, die Auschwitz onmogelijk zou maken, die zou zorgen voor het welzijn van elk individu in elke gemeenschap. Wij hebben de restauratie, de apotheose van de Exuberante nog lang niet gerealiseerd. Wij blijven hopelijk op koers naar de echte eschatologie, naar de totale apotheose. Als wij de Exuberante niet restaureren, niet weer in de originele glorie van zijn weelderige diversiteit herstellen, dan gaan ook wij met hem voor eeuwig ten onder. Zullen immers niet zijn toekomstige gelaatstrekken door ons getekend zijn? En zullen ook wij niet daarin verweven zijn?

Wat 'n risico! Kalos kindunos!

Nam de Exuberante geen te groot existentieel risico met zijn totale kenosis? Heeft Hij niet zijn toekomst aan te precaire en te frèle handen overgeleverd?

Dat wij het Graalepos van de Exuberante van kenosis naar uiteindelijke Apotheose bewust mee mogen voltrekken en beleven! Dat wij in die geheimen, in die 'arcana' ingewijd mogen zijn! Dat wij zo diep verweven mogen zijn in het intiemste existeren van de Exuberante! Dat wij met heel ons wezen en doen geworteld zijn in de wankele onderneming van zijn kenosis en mee mogen werken aan de restauratie, aan de opbouw, aan de uitstraling en de glorie van zijn toekomstige definitieve gestalte! Dat wij mogen meewerken aan de restauratie van de kenosis, aan de Expanssio van de contractio!

Wij mogen, wij moeten hier en nu zijn mond, zijn handen, zijn voeten zijn! Wij maken de geschiedenis die hem in glorie en kracht moet herstellen.

Wat 'n roeping! Wat een verpletterende roeping! Wat 'n waardigheid! Wat een ondraaglijke waardigdheid!

Mens te mogen zijn!

Om van te duizelen!

Maar ook, te vaak, wat 'n 'talents galvaudés'! Hoe vaak schieten we niet te kort? Hoe vaak zwijgen we niet?

En dat alles speelt zich af 'op de vloer', in de banaliteit van elke dag. Zoals Moeder Theresa's werk voor de stervenden! Of de zorg voor demente bejaarden. Waarom zorgen wij voor demente bejaarden? Zij en hun leven bewerkten een facet van de eindgestalte van de Exuberante, zij zijn een deel, een straal van de Apotheose! En ook in die zorg voor bejaarden restaureren we de kenosis!

Dat is het mysterie van de kenosis.

Dat is het mysterie van:

« Aber Gott schwieg! »

Het mysterie van Gods onmacht.

Van onze macht en van ons falen.

=================================

Uitlui:

7.5

Het is gewaagd de relatie tussen de volheid van de oorspronkelijke Exuberante en zijn kenosis, tussen de contractio-gestalte van de zijnden en de uiteindelijke volle openbaring van de overvloeiende weelde van de Exuberante via een voortdurende stroom van epifanieën, het is gewaagd dat proces met een concreet beeld te verduidelijken.

Toch wil ik dit beeld riskeren, omdat ik meen hiermee in te gaan op een suggestie van Martin Heidegger zelf. Hij biedt de lezer vaker van die verdoken suggesties tot zelfstandig verder denken. Ik vind zo'n suggestie in de laatste regels van zijn Identität und Differenz, (p. 67), waar hij zijn diepgravende meditatie over de relatie tussen Zijn en eindig zijnde afsluit met de opmerking dat die meditatie plaatsvond binnen het kader van een 'Seminar'. Hij verwijst er expliciet naar 'Samen' (zaad) en 'Samenkorn' (zaadkorrel). De allerlaatste woorden zijn: 'aufgehen mag und fruchten'.

Ik zie de kenosis, 'de volheid van de leegte' als een zaadcel. Het epifanie-gebeuren, voltrokken in de kosmische evolutie, als de compenserende interacties, tussen de levende zaadcel en het kosmische milieu. Constant ontwikkelen miljarden zaadcellen zich tot hun volwassen gestalte. Door die onvoorstelbare hoeveelheid lijkt de aardigheid eraf te zijn. Toch blijft elke ontwikkeling van een zaadcel tot haar volwassen gestalte een uniek, niet te herhalen wonder. Hoe kan het onooglijke mosterdzaadje zijn milieu tot de gepaste interacties uitlokken? Hoe kan het milieu de zaadcel de gepaste compenserende ingrediënten aanbieden? Welke zijnstransfusies zijn hier nodig? Hoe is dat mogelijk? Als niet beide, de zaadcel en het milieu, vanuit hun oorsprong, op elkaar afgestemd zijn, in hun diepste wezen congenitaal zijn? Als, maw, niet beide terug kunnen vallen op een gemeenschappelijke bron of herkomst: de kenosis van de Exuberante? Als niet beide onzichtbaar aangelijnd zijn door de ene Exuberante.

Een levend wezen, zij het een plant of een dier, ontledigt zich totaal in het zaad. Toch kunnen we noch in de eicel, noch in de zaadcel de volwassen gestalte herkennen. Wel zijn in het zaad alle mogelijkheden voor een toekomstige volwassene aanwezig, en dat vanuit een ononderbroken verleden. In de zaadcel zijn al de mogelijkheden, alle aanzetten aanwezig, om, door compensatoire interacties met het onmiddellijke milieu, de volwassen gestalte te realiseren.

Nochtans is noch een eicel, noch een zaadcel, reeds een persoon. En een zygote reeds als een persoon beschouwen, dat vraagt veel aanvullende en compenserende fantasie en zelfs denkkracht. Veel geestescreativiteit. Aanvoer van veel vreemde elementen die actueel niet aanwezig zijn. Enkel in aanleg. Maar, wat is 'in aanleg'? Want de zygote is wel gericht op de realisatie van een volwassen gestalte, maar niet op de realisatie van de onmiddellijke omgeving, of kweekbodem. De zygote wacht. Gelaten, maar wel attent en actief inspelend op elk aanbod van zijnstransfusie vanuit de 'omgeving'.

Elke nieuwe generatie zaadcellen biedt de kosmos mogelijkheden tot originele veranderingen, tot verbeteringen, tot vernieuwingen, geeft mutaties en muiters de kans en de ruimte nieuwe mogelijkheden uit te proberen. En blijkbaar biedt ook de kosmos vele nieuwe zijnsvorm een geschikte niche of biotoop aan.

Is de relatie tussen een volwassen levend wezen, zij het een plant, zij het een dier, zij het een mens en zijn zaad niet een ont-lediging? Niet een kenosis? Ontledigt de volwassene zich niet totaal, volledig in de eicel of de zaadcel? Is hij of zij er niet in ontledigde vorm volledig in terug te vinden, al zij het op een onwaarneembare wijze? En wat is de relatie tussen het zaad en de toekomstige volwassen gestalte? In het zaad zit, vanuit een ononderbroken verleden de toekomst van elke volwassene meegegeven. Is dat niet een beeld van de totale, volledige kenosis? Van de Differenz? Van de contractio?

En wat is de relatie, wat zijn de verhoudingen tussen zaad en volwassen gestalte? Is dat reeds voldoende onderzocht?

Bevat het zaad in nuce de volwassene? Neen.

Bevat het zaad de volwassene in potentie? Neen.

Bevat het zaad de volwassene in aanleg? Amper. Want er moet te veel 'bij'. Er moet te veel van elders aangesleept worden. Te veel 'vreemds' moet vanuit het onmiddellijke en verre milieu binnen gehaald worden. Er zijn te veel extra zijnstransfusies nodig. Zelfs van heel ver uit de ruimte.

Maar, in het zaad zitten wel de sturings- en de ordeningsprincipes en de selectie- en verwerkingsmechanismen om al het chaotisch (Let maar op het fruitpapje van een baby!) aangevoerde te selecteren, te 'de-differentiëren', te verteren, te ordenen en te integreren volgens een eeuwen tevoren vastgelegd plan en volgens daarop gerichte behoeftes, op gepaste wijzen, in de gewenste vormen of reconstructies (b.v. glycogeen.) in de aangepaste hoeveelheden en verhoudingen. Maw: Er zit een ziel in het zaad, een levensprincipe, een sturingsprincipe. Er zit een nieuw, een eigen Ego, een eigen zijnswil in het zaad. Een ordenend Zelf. Een Zelf dat de rommelig binnengemende ingrediënten, dat de chaotisch aangesleepte aanvullingen en compensaties tot een vooraf bepaalde orde kan omturnen. In het zaad zit het ordeningsprincipe dat in staat is de aangevoerde uiterlijke chaos tot de voorziene en gewenste orde om te bouwen. Is een pasgeboren baby, in al zijn hulpeloosheid en totale afhankelijkheid, niet een volwaardig Ego? Hulpeloos, maar zeer krachtig opkomend voor zichzelf. Een zeer efficiënt eiser. En ideale verwerker van chaos. Leven brengt veelheid en chaos tot simplicitas.

*** ***

***

7.5
Zaad ~ volwassen gestalte

Het is gewaagd de relatie tussen de volheid van de oorspronkelijke Exuberante en zijn kenosis, tussen de contractio-gestalte van de zijnden en de uiteindelijke volle openbaring van de overvloeiende weelde van de Exuberante via een voortdurende stroom van epifanieën, het is gewaagd dat proces met een concreet beeld te verduidelijken.

Toch wil ik dit beeld riskeren, omdat ik meen hiermee in te gaan op een suggestie van Martin Heidegger zelf. Hij biedt de lezer vaker van die verdoken suggesties tot zelfstandig verder denken. Ik vind zo'n suggestie in de laatste regels van zijn Identität und Differenz, (p. 67), waar hij zijn diepgravende meditatie over de relatie tussen Zijn en eindig zijnde afsluit met de opmerking dat die meditatie plaatsvond binnen het kader van een 'Seminar'. Hij verwijst er expliciet naar 'Samen' (zaad) en 'Samenkorn' (zaadkorrel). De allerlaatste woorden zijn: 'aufgehen mag und fruchten'.

Ik zie de kenosis, 'de volheid van de leegte' als een zaadcel. Het epifanie-gebeuren, voltrokken in de kosmische evolutie, als de compenserende interacties, tussen de levende zaadcel en het kosmische milieu. Constant ontwikkelen miljarden zaadcellen zich tot hun volwassen gestalte. Door die onvoorstelbare hoeveelheid lijkt de aardigheid eraf te zijn. Toch blijft elke ontwikkeling van een zaadcel tot haar volwassen gestalte een uniek, niet te herhalen wonder. Hoe kan het onooglijke mosterdzaadje zijn milieu tot de gepaste interacties uitlokken? Hoe kan het milieu de zaadcel de gepaste compenserende ingrediënten aanbieden? Welke zijnstransfusies zijn hier nodig? Hoe is dat mogelijk? Als niet beide, de zaadcel en het milieu, vanuit hun oorsprong, op elkaar afgestemd zijn, in hun diepste wezen congenitaal zijn? Als, maw, niet beide terug kunnen vallen op een gemeenschappelijke bron of herkomst: de kenosis van de Exuberante? Als niet beide onzichtbaar aangelijnd zijn door de ene Exuberante.

Een levend wezen, zij het een plant of een dier, ontledigt zich totaal in het zaad. Toch kunnen we noch in de eicel, noch in de zaadcel de volwassen gestalte herkennen. Wel zijn in het zaad alle mogelijkheden voor een toekomstige volwassene aanwezig, en dat vanuit een ononderbroken verleden. In de zaadcel zijn al de mogelijkheden, alle aanzetten aanwezig, om, door compensatoire interacties met het onmiddellijke milieu, de volwassen gestalte te realiseren.

Nochtans is noch een eicel, noch een zaadcel, reeds een persoon. En een zygote reeds als een persoon beschouwen, dat vraagt veel aanvullende en compenserende fantasie en zelfs denkkracht. Veel geestescreativiteit. Aanvoer van veel vreemde elementen die actueel niet aanwezig zijn. Enkel in aanleg. Maar, wat is 'in aanleg'? Want de zygote is wel gericht op de realisatie van een volwassen gestalte, maar niet op de realisatie van de onmiddellijke omgeving, of kweekbodem. De zygote wacht. Gelaten, maar wel attent en actief inspelend op elk aanbod van zijnstransfusie vanuit de 'omgeving'.

Elke nieuwe generatie zaadcellen biedt de kosmos mogelijkheden tot originele veranderingen, tot verbeteringen, tot vernieuwingen, geeft mutaties en muiters de kans en de ruimte nieuwe mogelijkheden uit te proberen. En blijkbaar biedt ook de kosmos vele nieuwe zijnsvorm een geschikte niche of biotoop aan.

Is de relatie tussen een volwassen levend wezen, zij het een plant, zij het een dier, zij het een mens en zijn zaad niet een ont-lediging? Niet een kenosis? Ontledigt de volwassene zich niet totaal, volledig in de eicel of de zaadcel? Is hij of zij er niet in ontledigde vorm volledig in terug te vinden, al zij het op een onwaarneembare wijze? En wat is de relatie tussen het zaad en de toekomstige volwassen gestalte? In het zaad zit, vanuit een ononderbroken verleden de toekomst van elke volwassene meegegeven. Is dat niet een beeld van de totale, volledige kenosis? Van de Differenz? Van de contractio?

En wat is de relatie, wat zijn de verhoudingen tussen zaad en volwassen gestalte? Is dat reeds voldoende onderzocht?

Bevat het zaad in nuce de volwassene? Neen.

Bevat het zaad de volwassene in potentie? Neen.

Bevat het zaad de volwassene in aanleg? Amper. Want er moet te veel 'bij'. Er moet te veel van elders aangesleept worden. Te veel 'vreemds' moet vanuit het onmiddellijke en verre milieu binnen gehaald worden. Er zijn te veel extra zijnstransfusies nodig. Zelfs van heel ver uit de ruimte.

Maar, in het zaad zitten wel de sturings- en de ordeningsprincipes en de selectie- en verwerkingsmechanismen om al het chaotisch (Let maar op het fruitpapje van een baby!) aangevoerde te selecteren, te 'de-differentiëren', te verteren, te ordenen en te integreren volgens een eeuwen tevoren vastgelegd plan en volgens daarop gerichte behoeftes, op gepaste wijzen, in de gewenste vormen of reconstructies (b.v. glycogeen.) in de aangepaste hoeveelheden en verhoudingen. Maw: Er zit een ziel in het zaad, een levensprincipe, een sturingsprincipe. Er zit een nieuw, een eigen Ego, een eigen zijnswil in het zaad. Een ordenend Zelf. Een Zelf dat de rommelig binnengemende ingrediënten, dat de chaotisch aangesleepte aanvullingen en compensaties tot een vooraf bepaalde orde kan omturnen. In het zaad zit het ordeningsprincipe dat in staat is de aangevoerde uiterlijke chaos tot de voorziene en gewenste orde om te bouwen. Is een pasgeboren baby, in al zijn hulpeloosheid en totale afhankelijkheid, niet een volwaardig Ego? Hulpeloos, maar zeer krachtig opkomend voor zichzelf. Een zeer efficiënt eiser. En ideale verwerker van chaos. Leven brengt veelheid en chaos tot simplicitas.

*** ***

***

7.4