Zo'n innoverend handelen is echter zonder denken niet mogelijk. Hier speelt denken de brug tussen wat is en dat wat zou kunnen zijn. Al heeft M. Heidegger het niet hoog op met 'Machbarkeit'. Denken is de koppeling, het frictievlak tussen wat is en wat kan. En denken, dat doen alleen mensen. « Handeln gibt es nicht ohne den Menschen. » (M. Heidegger, Zur Sache des Denkens, p. 17)^VII

M. Heidegger zegt in zijn 'Brief über den Humanismus': « dass im Denken das Sein zur Sprache kommt. » (p 5; Wegmarken, p. 313) De vertaling door G.H. Buijssen ^VIII (1973) luidt: « dat in het denken het Zijn 'ter sprake komt.' (p.27) (Alleen al die ' ', die het Duits niet heeft, spreken.) 'Ter sprake komen'. We nemen deze woordgroep wat te gemakkelijk, wat te slordig, wat te gedachtenloos in de mond, vind ik. 'Ter sprake bengen.' Dat is nogal wat, iets ter sprake brengen. Daarmee voltrekken we een transsubstantiatie. Een metabolisme. Een transpositie. Als ik zeg: « Een Galaxy zuigt honderden tonnen vracht de lucht in » dan transponeer ik een fysiche, concrete en gesitueerde realiteit naar een mentale, fictieve, virtuele realiteit. (Waarvoor ik geen betere, geen juistere naam vind.) Maar ik maak van die Galaxy een zeer neutrale, manipuleerbare, herhaalbare, beschikbare realiteit, die hier nu in deze pc kan, die straks als een tekst op een blad geprint wordt, welke tekst de lezer weer tot realiteit kan brengen. Tekst, die slechte slapers in de Noordrand van Brussel de stuipen op het lijf jaagt. Een realiteit die én zeer reëel is en zeer kneedbaar en manipuleerbaar. Men kan deze uitspraak vergelijken met andere uitspraken, ze ermee samen leggen tot een overzicht, etc. Wat doet 'ter sprake brengen' dan toch met de fysische realiteiten? Met de zijndheid van de ter sprake gebrachte zijnden? M. Heidegger spreekt van ' de betrekking van het Zijn tot de mens aangaat.' « Weil es den Bezug des Seins zum Menschen angeht. » (Wegmarken, p. 313) Niet van de betrekking van de mens tot het Zijn. Let op de richting.

Maar, het is toch de méns die denkt? Niet? De mens die denkt over het Zijn. Die het Zijn denkt. Zegt M. Heidegger: « Alle werking berust echter in het Zijn... » 'Werking berust': wat een oxymoron! ('Alles Wirken aber beruht im Sein.' p. 313)

Dat alle handelen met het Zijn te doen heeft, dat verstaat iedereen met gezond boerenverstand. Zoniet heeft het handelen niets te betekenen. Handelen dat het Zijn niet zou raken, zou dat nog handelen zijn? Maar waarom moet het Zijn door handelen geraakt worden? Nog een enigmatische uitspraak: « door het Zijn aanspreken. » Aanspreken? Dat is geen kosmisch gebeuren. Daar komt geen kosmische 'contactoorzakelijkheid' bij kijken. Geen dwang. Dat is geen rigide, lineair en universeel gebeuren. Geen fysische werkingstirannie. Maar uitnodigende, vrijlatende ruimte en openheid voor overleg, keuze en beslissing. Aanspreken, dat is een humaan proces, en is op kosmisch niveau totaal zinloos. Aanspreken of handelen doen alleen personen.^IX De kosmos, de fysica, de chemie, zij werken, ook in concrete gevallen, exclusief volgens rigide, lineaire, universele wetten, zonder enig aanzien des persoons: zij buffelen de mens onverbiddelijk onder de zoden.

Maar, hoe kan Zijn ons concreet en singulier handelen nodig hebben? Zijn moet toch maar alleen zijn. Wat blijkt dus? Zelfs Zijn is niet zonder problemen. Zijn wordt constant door Niet-zijn bedreigd. Zijn staart voortdurend in de Grijns van het Niets. Zijn verkeert voortdurend in vrije val. Zijn, dat is honger. Zijn, dat is dorst. Zijn, dat is fundamentele zijnsnooddruft. Zijn, dat is afgrondelijke onvoldaanheid. Zijn, dat is eindeloos verlangen naar aan-vulling en vol-tooiing. Elk zijnde wil ten volle zichzelf zijn. En is in feite voortdurend in zijnsnood, is voortdurend op zoek naar compensatoire interacties met andere zijnden om de Grijns van het Niets te ontlopen. Om die schaakmat te zetten. Om die te doen groen lachen. Voorlopig althans. Alle Zijn is bédelend Zijn. Alle Zijn zit constant op beide knieën langs de straat smekend om hulp. Ik kan geen minuut zonder zuurstof in mijn longen, zonder zuurstof in mijn hersens. We kunnen zelfs niet zonder die zo gemakkelijke en toch zo hinderlijke zwaartekracht. Zijnsnooddruft drijft ons naar elkaar. Zijn plant in ons zijn niet te stillen honger, zijn niet te stillen dorst. Zijn eindeloos verlangen. Onze autowegen zijn verzadigd met goederen die elkaar opzoeken. Onze havens bulken van de goederen die versast willen worden en elkaar zoeken vanuit de vier wind streken. Vanuit deze drijvende zijnsnood gedragen alle zijnden zich hyperkinetisch.

Want Zijn, dat is nooit monolithisch, als blijkbaar een blok basalt. Alle Zijn is als een rijdende werkplaatst, als een mobiel atelier waarmee Zijn voortdurend onderweg is, moeizaam op zoek naar eigen zelfbehoud, naar een eigen toekomst. We zijn met het Zijn voordurend in vrije val, vallend uit het verleden naar de toekomst, als een geostationaire satelliet. Zijn lijkt een uitgedroogde spons, vol gaten, gevuld met leegtes van verleden en toekomst waar verloren druppels Nu, wiggelwaggel, doorheen sijpelen. Want noch verleden noch toekomst 'vullen gaatjes.'

En dat wij daar wéét van hebben! Dat wij daar wéét van hebben. Dus onze begrenzing in tijd en ruimte transgresseren. Dus meer zijn dan we zijn, meer zelfs dan onze rauwe behoeftes. Wat een mysterie! De paarden voor me in de wei leven zalig in een onbegrensd Hier en in een eeuwig Nu. Elke dag eender aan de vorige. Zonder Pasen, zonder Kerst, zonder jaarwisseling. Voor die paarden voor me in de wei begrenst noch verleden, noch toekomst het Nu tot een ongrijpbaar punt zonder dimensies. En waar het graast is heel de beschikbare wereld present.

Alleen de mens wéét van gisteren en morgen. Alleen de mens weet van het Nu en het Hier. Weet van Toen en Elders. Wàt wéét hij? Hòe weet hij dat? Wat is dat 'weten'? Hoe overschrijdt weer dit weten de grenzen van datzelfde weten? En hoe verloopt dat overschrijden? En vanwaar die vragen? Zijn dat vragen zoals kinderen van vier jaar die stellen, vragen waar wij, volwassenen, in onze blasé wijsheid om lachten: « Hoe leuk! Hoe onschuldig! Hoe ontroerend naïef! » Dat we ons dat künnen afvragen! Dat wij terug en vooruit kunnen kijken. Einai gar kai en tauta theous, orakelde Heraclitus.^X Ook in de spruitjes-lucht van de keuken en bij de stoffige bakoven verblijven de goden.